Bai 1. Thanh phan nguyen tu

Hoá học 10 Ban cơ bản
Bài 1 Thành phần nguyên tử
(câu hỏi lý thuyết)
Giáo viên: Tạ Hữu Sơn
* Mở bài
- Thuật ngữ nguyên tử xuất hiện vào khoảng thời gian nào ? Ai là ngời đầu tiên sử
dụng thuật ngữ đó ?
- Quan điểm của Đê-mô-crit về nguyên tử ? Theo em quan điểm đó của Đê-mô-crit
đã đúng hoàn toàn cha ?
- Hãy định nghĩa chính xác nguyên tử là gì ?
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
- Nguyên tử có cấu tạo rỗng, gồm 2 phần:
+ Hạt nhân tích điện dơng.
+ Lớp vỏ electron tích điện âm.
1. Electron
a. Sự tìm ra electron
* Đặt vấn đề: Nguyên tử đợc tạo nên từ những phần tử còn nhỏ hơn nó thì ắt phải có
hiện tợng thể hiện. Hiên tợng đó là gì ?
- Trình bày thí nghiệm của Tôm-xơn ?
- Tia âm cực là gì ? Đặc tính của nó ?
- Ngời ta gọi những hạt tạo thành tia âm cực là electron, kí hiệu là e. Vậy, electron là
gì ?
b. Khối lợng và điện tích của electron
- m
e
, q
e
= ? Nhận xét.
- Sách giáo khoa
Chú ý: không viết: q
e

= -e
o
= -1. Nếu viết nh vậy sẽ hiểu nhầm là điện tích của 1
electron là âm 1.
Chơng I - Nguyên Tử
1
Hoá học 10 Ban cơ bản
2. Sự tìm ra hạt nhân nguyên tử
* Đặt vấn đề: Nguyên tử trung hoà về điện, vậy nguyên tử đã có phần tử mang điện
tích âm là electron thì ắt phải có phần mang điện tích dơng. Phần mang điện tích d-
ơng này phân tán trong cả nguyên tử hay tập trung ở một vùng nào đó của nguyên
tử ? Làm thế nào để chứng minh ?
- Mô tả thí nghiệm của nhà vật lí ngời Anh Rơ-dơ-pho.
- Dựa vào thí nghiệm của Rơ-dơ-pho, hãy chứng minh những kết luận sau về nguyên
tử là đúng:
+ Nguyên tử phải chứa phần mang điện tích dơng.
+ Phần mang điện tích dơng có khối lợng lớn và có kích thớc rất nhỏ so với
nguyên tử.
+ Khối lợng nguyên tử hầu nh tập trung ở hạt nhân.
Chú ý: Nguyên tử trung hoà về điện Chứng tỏ số đơn vị điện tích dơng của hạt
nhân bằng số electron quay xung quanh hạt nhân.
3. Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử
* Đặt vấn đề: Hạt nhân nguyên tử là phần tử không còn phân chia đợc nữa hay hạt
nhân đợc cấu tạo từ những hạt nhỏ hơn. Làm thế nào để chứng minh ?
a. Sự tìm ra proton
- Trình bày thí nghiệm của Rơ-dơ-pho tìm ra hạt proton.
- Hãy hoàn thành các thông tin sau về hạt proton:
+ m
p
= ?, q

p
= ? Nhận xét.
+ Proton là một thành phần cấu tạo nên
b. Sự tìm ra nơtron
- Trình bày thí nghiệm của Chat-uých tìm ra hạt nơtron.
- Hãy hoàn thành các thông tin sau về hạt nơtron:
+ m
n
= ?, q
n
= ?
+ Nơtron cũng là một thành phần cấu tạo nên
Chơng I - Nguyên Tử
2
Hoá học 10 Ban cơ bản
c. Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử
- Hạt nhân nguyên tử cấu tạo bởi những loại hạt nào.
- Số proton trong hạt nhân phải ...... Số đơn vị điện tích dơng của hạt nhân và ...
Số electron xung quanh hạt nhân.
II. Kích thớc và khối lợng của nguyên tử
- Nguyên tử của các nguyên tố khác nhau có kích thớc và khối lợng .
1. Kích thớc
- Cho biết hình dạng và kích thớc của nguyên tử ?
- Để biểu diễn kích thớc của nguyên tử, ngời ta dùng đơn vị nào ?
- Nguyên tử nguyên tố nào có kích thớc nhỏ nhất ?
- Hạt nhân nguyên tử có kích thớc lớn hơn hay nhỏ hơn nguyên tử ? Giải thích.
- Nếu hình dung hạt nhân là quả cầu có đờng kính 25 cm thì nguyên tử là quả cầu có
đờng kính bao nhiêu ?
2. Khối lợng
- Hãy chứng minh biểu thức sau:

hatnhannguyentu
mm

.
* Bổ sung: Cho biết cacbon có hai đồng vị bền:
12
6
C (98,89%) và
13
6
C (1,11%).
- Đơn vị khối lợng nguyên tử: kí hiệu, vai trò, giá trị ?
Gợi ý: Để tìm đợc giá trị của u các em phải đi tính khối lợng của 1 nguyên tử đồng vị
12
6
C biết
12
6
C có 6e, 6p và 6n.
- Bài tập: Cho khối lợng mol (khối lợng của 1 mol) nguyên tử hiđro là 1,008 g. Biết 1
mol hiđro có 6,022.10
23
nguyên tử hiđro. Hãy tính khối lợng của một nguyên tử
hiđro.
. Hết .
Chơng I - Nguyên Tử
3
Ho¸ häc 10 Ban c¬ b¶n
Ch¬ng I - Nguyªn Tö
4