hoàn thiện kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong kiểm toán báo cáo tài chính do công ty tnhh kiểm toán phương đông ica thực hiện

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của Đề tài
Tháng 11 năm 2006, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Tổ
chức Thương mại Thế giới WTO và cam kết mở cửa thị trường theo tiến trình
hội nhập AFTA. Để góp phần tạo đà cho nền kinh tế Việt Nam phát triển và
hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, yêu cầu minh bạch và công khai báo cáo
tài chính để thu hút vốn đầu tư càng đòi hỏi chất lượng cao hơn bao giờ hết.
Trong điều kiện đó, hoạt động kiểm toán của nước ta đã góp phần quan trọng
trong việc đáp ứng nhu cầu cung cấp những thông tin về tính trung thực, hợp
lý của các báo cáo tài chính. Đặc biệt trong hoạt động của sản xuất kinh
doanh, các doanh nghiệp thường xuyên xảy ra tình trạng chiếm dụng vốn lẫn
nhau tức là phát sinh các khoản phải thu, phải trả giữa các đơn vị với nhau.
Khoản mục phải thu khách hàng là một khoản mục quan trọng trên báo cáo tài
chính, nó ảnh hưởng tới khả năng thanh toán, khả năng quay vòng vốn của
doanh nghiệp, nói xa hơn là khả năng hoạt động liên tục của doanh nghiệp.
Do đó, việc minh bạch hoá các khoản phải thu này là điều không thể thiếu để
góp phần làm tăng tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính. Do vậy
trong các công ty kiểm toán hiện nay, kiểm toán các khoản phải thu đặc biệt
là kiểm toán khoản phải thu khách hàng thường được chú trọng thực hiện.
Chính vì vậy, Em đã chọn Đề tài: ‘Hoàn thiện kiểm toán khoản mục phải thu
khách hàng trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán
Phương Đông ICA thực hiện”.
2. Mục đích nghiên cứu
Do tính chất cấp thiết của kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng
trong kiểm toán báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp hiện nay, Chuyên đề
này nghiên cứu kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng trong quy trình
kiểm toán báo cáo tài chính được cụ thể hoá trong thực tiễn kiểm toán của
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
PCA. Đồng thời, từ những thực tế đó rút ra những đánh giá kiến nghị về kiểm

toán khoản mục phải thu khách hàng nói riêng và kiểm toán báo cáo tài chính
nói chung góp phần hoàn thiện chương trình kiểm toán tại Công ty.
3. Phương pháp nghiên cứu
Dựa trên cơ sở của phương pháp luận Chủ nghĩa duy vật biện chứng
đồng thời sử dụng các phương pháp khác như toán học, so sánh, logic, phân
tích… để có thể nghiên cứu một cách sâu sắc nhất phương pháp kiểm toán
khoản phải thu khách hàng trên báo cáo tài chính.
4. Nội dung của Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Ngoài Lời mở đầu và Kết luận, Chuyên đề của Em gồm ba phần:
Phần I: Những đặc điểm chung của Công ty TNHH Kiểm toán
Phương Đông ICA ảnh hưởng tới kiểm toán khoản mục phải thu khách
hàng;
Phần II: Thực trạng kiểm toán khoản mục phải thu khách hàng
trong quy trình kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm
toán Phương Đông ICA thực hiện;
Phần III: Một số nhận xét và kiến nghị về kiểm toán khoản mục
phải thu khách hàng trong quy trình kiểm toán báo cáo tài chính do
Công ty TNHH Kiểm toán Phương Đông ICA thực hiện.
5. Hướng đóng góp của Đề tài
Trong quá trình nghiên cứu Đề tài, Em xin đưa ra một số nhận xét,
phương hướng và giải pháp hoàn thiện kiểm toán khoản mục phải thu khách
hàng trong quy trình kiểm toán báo cáo tài chính do PCA thực hiện, từ đó góp
phần nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán tại PCA nói riêng và các công ty
kiểm toán Việt Nam nói chung.
Qua thời gian thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán Phương Đông
ICA, được sự giúp đỡ của các anh, chị nhân viên trong Công ty cùng với sự
hướng dẫn tận tình của GS.TS.Nguyễn Quang Quynh đã giúp Em có được
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
những hiểu biết về công việc kiểm toán trên thực tế. Chuyên đề này là sự tổng

hợp những hiểu biết của Em về đặc điểm lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh, cơ
cấu tổ chức quản lý cũng như quy trình tổ chức kiểm toán tại PCA. Trong quá
trình thực tập, do hạn chế về kiến thức cũng như kinh nghiệm thực tế nên
Chuyên đề này không tránh khỏi những thiếu sót. Em mong thầy giúp đỡ để
Em có thể hoàn thiện Chuyên đề này.
Em xin chân thành cảm ơn!.
Hà Nội, ngày 28 tháng 4 năm 2009
Sinh viên thực hiện
Đỗ Thị Lan Anh
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
PHẦN I: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM
TOÁN PHƯƠNG ĐÔNG ICA ẢNH HƯỞNG TỚI KIỂM TOÁN
KHOẢN MỤC PHẢI THU KHÁCH HÀNG
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển Công ty TNHH Kiểm toán
Phương Đông ICA với kiểm toán khoản phải thu khách hàng
1.1.1. Lịch sử hình thành Công ty
Công ty TNHH Kiểm toán Phương Đông ICA ICA (viết tắt là PCA) là
một công ty có quy mô nhỏ, tiền thân là Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn
Quản lý (ICA) được thành lập từ ngày 9 tháng 12 năm 2002 theo Giấy phép
Đăng ký Kinh doanh Số 010200723 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hà
Nội cấp và chính thức đi vào hoạt động từ tháng 3 năm 2003. Công ty TNHH
Kiểm toán và Tư vấn Quản lý thành lập với số vốn ban đầu là 625 triệu đồng
và được Bộ Tài chính chấp thuận cho phép cung cấp các dịch vụ kiểm toán
theo luật định cho các doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam. Từ năm
2005 ICA đã chính thức được Bộ Tài chính cho phép cung cấp các dịch vụ
định giá và tư vấn cho các doanh nghiệp nhà nước chuyển đổi thành công ty
cổ phần theo danh sách các công ty được phép cung cấp dịch vụ định giá do
Bộ Tài chính công bố hàng năm kèm theo Thông tư 126.
Tháng 8 năm 2007 ICA sáp nhập với Công ty TNHH Kiểm toán

Phương Đông ICA (thành lập theo Giấy phép Kinh doanh Số 0102027947
ngày 29 tháng 8 năm 2006 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hà Nội cấp)
hình thành nên Công ty TNHH Kiểm toán Phương Đông ICA ICA theo Giấy
phép Kinh doanh số 0102007233 điều chỉnh ngày 28 tháng 8 năm 2008. Công
ty có tên giao dịch tiếng anh là Phuong Dong ICA Audit company Limited
(viết tắt là PCA), Trụ sở chính của Công ty tại Số 45 Lô 6 Đường Trung Yên
14, Khu Đô thị mới Trung Yên, Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội.
Cùng với xu hướng hội nhập và phát triển, để phát triển thương hiệu
PCA một cách rộng khắp cùng với các dịch vụ chất lượng cao, tháng 5 năm
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
2008 PCA chính thức trở thành đại diện duy nhất của Tập đoàn Kiểm toán
PKF quốc tế (một trong mười hãng kiểm toán lớn nhất trên thế giới).
1.1.2. Sự phát triển của Công ty
1.1.2.1. Đặc điểm các loại hình dịch vụ mà PCA cung cấp
Cũng như các công ty hoạt động trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán và
các dịch vụ tư vấn khác, mục tiêu chung và cao nhất của PCA là trở thành
một trong các công ty cung cấp dịch vụ chất lượng cao, chuyên nghiệp, năng
động và sáng tạo với chi phí hợp lý, nhanh chóng đưa thương hiệu PCA trở
thành một trong những thương hiệu có tiếng hàng đầu Việt Nam trong lĩnh
vực kiểm toán và các lĩnh vực tư vấn. Hoạt động của PCA hướng đến sự toàn
vẹn trong việc cung cấp các thông tin đáng tin cậy và các dịch vụ hỗ trợ khác
nhằm giúp khách hàng ra các quyết định quản lý, tài chính và kinh tế một
cách có hiệu quả, đồng thời làm tăng niềm tin của các nhà đầu tư và các bên
hữu quan, giúp họ nhận thấy được giá trị đích thực của công ty khách hàng.
Với các tiêu chí hoạt động trên thì hiện nay PCA đang ngày càng mở rộng và
nâng cao các lĩnh vực hoạt động của mình. Các loại hình dịch vụ hiện nay
PCA đang cung cấp cho khách hàng bao gồm:
Thứ nhất: Dịch vụ kiểm toán
Dịch vụ kiểm toán là dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong các loại

hình dịch vụ của Công ty (chiếm 75% trong tổng doanh thu cung cấp dịch
vụ). Trong loại hình dịch vụ kiểm toán, PCA cung cấp tương đối đầy đủ các
loại hình dịch vụ kiểm toán nhằm thoả mãn được các nhu cầu đa dạng của
khách hàng như: Kiểm toán báo cáo tài chính thường niên hoặc theo các yêu
cầu đột xuất của các nhà đầu tư, Ban giám đốc; Kiểm toán báo cáo tài chính
vì mục đích thuế đáp ứng yêu cầu sáp nhập, thanh lý, giải thể… của các công
ty và tổ chức; Kiểm toán đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, đánh giá tính
hiệu lực của hệ thống kiểm soát nội bộ đang áp dụng, và đề xuất cải tiến hoạt
động kiểm soát nội bộ cho phù hợp và hiệu quả hơn; Kiểm toán báo cáo quyết
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
toán vốn đầu tư: Báo cáo quyết toán đầu tư Xây dựng cơ bản, báo cáo đầu tư
các dự án của chính phủ, phi chính phủ; Kiểm toán các thông tin tài chính trên
cơ sở các thủ tục đã thoả thuận trước và theo yêu cầu của chủ sở hữu bao gồm
cả doanh nghiệp và nhà tài trợ dự án.
Thứ hai: Dịch vụ tư vấn kế toán
Tiền thân của PCA là một Công ty tư vấn, chuyên cung cấp các loại
hình dịch vụ về tư vấn kế toán. Do đó, đối dịch vụ tư vấn kế toán, PCA có đội
ngũ nhân viên giàu kinh nghệm. PCA cung cấp các dịch vụ kế toán cho khách
hàng như: Xây dựng hệ thống kế toán cho mô hình tập đoàn, các tổng công ty,
các đơn vị doanh nghiệp thành viên hoạt động phụ thuộc hoặc độc lập và các
công ty con; Cung cấp các dịch vụ kế toán như kế toán trưởng, kế toán viên,
kế toán thuế cho các doanh nghiệp; cung cấp các dịch vụ cung cấp kế toán và
ghi chép sổ sách như giữ sổ và ghi chép kế toán, chuẩn bị báo cáo tài chính bộ
phận, báo cáo tài chính tổng hợp và báo cáo tài chính hợp nhất; tổ chức các
hoạt động cho bộ phận kế toán bao gồm xác định các vị trí phù hợp với quy
mô doanh nghiệp, xây dựng hệ thống chứng từ kế toán và quy trình luân
chuyển các chứng từ trong nội bộ…
Thứ ba: Dịch vụ tư vấn tài chính
Với 7 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn, PCA cung cấp các dịch

vụ tư vấn tài chính như: Soát xét các báo cáo tài chính theo yêu cầu của chủ
doanh nghiệp, nhà đầu tư trước khi công khai báo cáo tài chính hoặc phục vụ
cho việc lập bản cáo bạch về tài chính của doanh nghiệp; tư vấn tài chính cho
doanh nghiệp, ngân sách cho dự án bao gồm xây dựng hệ thống quản lý dòng
tiền, xây dựng quy chế quản lý tài chính, xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ
cho doanh nghiệp…
Thứ tư: Dịch vụ tư vấn thuế
PCA cung cấp các dịch vụ tư vấn thuế như: Trợ giúp, giải đáp các thắc
mắc về thuế; cung cấp các dịch vụ kê khai thuế, tính thuế giá trị gia tăng, thuế
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
thu nhập doanh nghiệp, thuế chuyển lợi nhuận ra nước ngoài, thuế nhà thầu
đối với các nhà đầu tư nước ngoài; tư vấn các dịch vụ hỏi đáp, giải pháp về
thuế của các doanh nghiệp đối với cơ quan thuế…
Thứ năm là dịch vụ ứng dụng công nghệ tin học như tư vấn lựa chọn
phần mềm kế toán, quản lý và cài đặt phù hợp với loại hình, đặc điểm,
phương thức hoạt động của các tổ chức kinh doanh, các loại hình công ty
khác nhau; cài đặt phần mềm kế toán “STANDARD” có điều chỉnh theo yêu
cầu của quản lý doanh nghiệp…
Thứ sáu là dịch vụ tư vấn nguồn nhân lực bao gồm: dịch vụ tuyển
chọn cho doanh nghiệp các vị trí trong phòng kế toán; dịch vụ tuyển chọn
hoặc giới thiếu kế toán trưởng; thay doanh nghiệp tuyển chọn hoặc giới thiệu
ứng viên có đủ năng lực vào vị trí kế toán trưởng…
Thứ bảy là dịch vụ đào tạo bao gồm các loại hình như tổ chức các
khoá học về nghiệp vụ kế toán chuyên ngành thuộc các loại hình sản xuất
kinh doanh tại Việt Nam theo yêu cầu của doanh nghiệp; đào tạo kiểm toán
viên nội bộ theo yêu cầu của khách hàng, tổ chức các lớp học về nghiệp vụ
nâng cao theo các chuẩn mực kế toán và kiểm toán quốc tế chung được thừa
nhận tại Việt Nam…
Thứ tám là dịch vụ tư vấn quản lý như: Xây dựng quy chế hoạt động

của hội đồng quản trị bao gồm cơ chế hoạt động, nhiệm vụ, quyền hạn và
trách nhiệm của hội đồng quản trị, hội đồng thành viên; quy chế hoạt động
của ban giám đốc bao gồm các quy chế bổ nhiệm, bãi nhiệm, quy định về thù
lao cho Hội đồng quản trị, ban kiểm soát; quy chế hoạt động của ban kiểm
soát, cụ thể hoá vai trò của Ban kiểm soát; tư vấn về việc thiết lập quy chế
nhân sự như quy chế trả lương, quy chế tuyển dụng, đào tạo, sử dụng và chấm
dứt hợp đồng lao động, quy chế khen thưởng…
Cũng như các doanh nghiệp khác tồn tại và hoạt động kinh doanh trong
phạm vi lãnh thổ Việt Nam, PCA cũng phải thực hiện tuân thủ các quy định
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
pháp luật liên quan đến doanh nghiệp nói chung như: tuân thủ các luật định,
các điều lệ được chỉ rõ trong luật doanh nghiệp; hoạt động trong lĩnh vực kinh
doanh đã đăng ký; hạch toán độc lập, bảo toàn và phát triển vốn, làm ăn có
lãi, đảm bảo đời sống cho cán bộ công nhân viên, hoàn thành nghĩa vụ với
Nhà Nước. Nhờ có được đường lối phát triển đúng đắn, PCA tin tưởng rằng
các nội dung cơ bản của các dịch vụ mà Công ty cung cấp sẽ đáp ứng được
yêu cầu ngày càng cao của khách hàng. Trong những trường hợp cần được bổ
sung làm rõ hơn các dịch vụ mà PCA cung cấp, PCA luôn sẵn sàng trao đổi
trực tiếp với khách hàng để có được sự thoả mãn lớn nhất của khách hàng từ
các dịch vụ mà PCA cung cấp.
Hiện nay, PCA vẫn chủ yếu tập trung cung cấp các dịch vụ về kiểm
toán, tư vấn và định giá doanh nghiệp. Loại hình dịch vụ kiểm toán vẫn là
hoạt động chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu dịch vụ của Công ty (chiếm
75%). Dịch vụ tư vấn và định giá doanh nghiệp của Công ty hiện nay cũng là
một loại hình dịch vụ đang được công ty chú trọng phát triển nhằm đạt được
mục tiêu cung cấp được các dịch vụ gia tăng cho khách hàng, thoả mãn
khách hàng một cách tốt nhất. Hiện nay, dịch vụ tư vấn và định giá doanh
nghiệp chiếm 15% trong cơ cấu các loại hình dịch vụ Công ty cung cấp. Dịch
vụ đào tạo chiếm 3% và dịch vụ khác chiếm 7% trong tổng cơ cấu dịch vụ

mà Công ty cung cấp.
1.1.2.2. Đặc điểm về khách hàng và thị trường của Công ty
Về khách hàng và thị trường của PCA: PCA là Công ty chuyên cung
cấp các dịch vụ kiểm toán và tư vấn. Khách hàng của Công ty phân theo các
loại hình dịch vụ mà công ty cung cấp có thể khái quát như sau:
Thứ nhất là khách hàng kiểm toán: Khách hàng kiểm toán hiện nay
của PCA hiện nay chưa nhiều. Khách hàng kiểm toán của PCA được định
hướng gồm các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức quốc tế và phi chính phủ,
các doanh nghiệp nhà nước, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn và các doanh nghiệp tư nhân….
Tuy nhiên hiện nay khách hàng của Công ty chủ yếu tập trung là các doanh
nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam và các công ty liên doanh. Thực tế, Công ty
chỉ chiếm được một thị phần nhỏ trên thị trường kiểm toán. Điều này có
nguyên chủ yếu là thị trường kiểm toán Việt Nam tuy còn non trẻ nhưng hiện
nay đã tập trung một số lượng lớn các công ty kiểm toán, đặc biệt là có sự
xuất hiện của bốn hãng kiểm toán lớn nhất trên thế giới với uy tín về chất
lượng dịch cung cấp là tốt nhất hiện nay, cộng với xu hướng các khách hàng
là những công ty lớn có xu hướng muốn được kiểm toán bởi các công ty lớn.
Do đó, thị trường kiểm toán của các hãng kiểm toán trong nước nói chung và
PCA nói riêng chủ yếu là các công ty vừa và nhỏ.
Thứ hai là khách hàng định giá và tư vấn cổ phần hoá. Hiện nay, PCA
đang cố gắng phát triển thị trường này vì đây là thị trường hấp dẫn, Công ty
có đủ kỹ năng và nguồn nhân lực cung cấp dịch vụ có chất lượng với chi phí
hợp lý và cam kết đảm bảo về thời gian. Khách hàng chủ yếu của Công ty
trong lĩnh vực định giá và tư vấn cổ phần hoá chủ yếu là các doanh nghiệp
thuộc Bộ Công nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Quốc
phòng…
Ngoài ra Công ty cũng có cơ hội tiếp cận với các khách hàng có vốn tài

trợ của các tổ chức quốc tế như tổ chức tài trợ quốc tế WB, ADB, một số dự
án tại Việt Nam như Hợp phần ngân sách phát triển xã thuộc dự án xoá đói
giảm nghèo 6 tỉnh miền núi phía bắc (Chương trình 135), Quỹ hỗ trợ lao động
dư dôi do xắp xếp lại doanh nghiệp Nhà nước (Quỹ 41), Đánh giá môi trường
kinh doanh đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam…Qua những lần
làm việc với những khách hàng này, Công ty cố gắng tích luỹ kinh nghiệm để
có thể hoạt động trong lĩnh vực này một cách chuyên nghiệp hơn.
1.1.2.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty qua các năm
Sau gần 7 năm hoạt động, Công ty PCA đã gặt hái được khá nhiều
thành công trong công việc nâng cao chất lượng các loại hình dịch vụ cung
cấp và mở rộng quy mô Công ty. Thành tích của Công ty được khái quát qua
một số mặt sau:
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Thứ nhất về mặt nhân sự
Nhận thức được trình độ và năng lực nhân viên là yếu tố hàng đầu đảm
bảo cho sự tồn tại và phát triển của Công ty. Hàng năm, Công ty tiến hành
tuyển dụng thêm đội ngũ nhân viên mới đã tốt nghiệp đại học đang đi làm
trong các lĩnh vực liên quan. Đồng thời, Công ty cũng luôn tiến hành đào tạo
một cách liên tục các nhân viên trong Công ty. Thực tế, số lượng nhân viên
trong Công ty đã tăng lên tới hơn 100 người, đội ngũ kiểm toán viên đều có ít
nhất một bằng đại học hoặc thạc sĩ. Hiện nay tại PCA đã có 15 người đã có
bằng kiểm toán viên CPA do Bộ Tài chính cấp, và một số nhân viên có cả các
bằng cấp nước ngoài về kế toán kiểm toán như bằng ACCA, bằng CPA của
Úc. Xu hướng trong những năm tiếp theo Công ty sẽ tăng cường đội ngũ kiểm
toán viên cả về số lượng và chất lượng. Đồng thời, Công ty đang khuyến
khích và tạo mọi điều kiện cả về chi phí, thời gian… để cho nhân viên học và
thi lấy các chứng chỉ kế toán kiểm toán chuyên nghiệp của Việt Nam và Quốc
tế .
Thứ hai về cơ sở vật chất

Do nhu cầu thực tế và để tăng chất lượng dịch vụ cung cấp để đáp ứng
được nhu cầu một cách đa dạng của khách hàng về kiểm toán và tư vấn, Công
ty đã có nhiều cố gắng để đáp ứng một cách đầy đủ nhu cầu cần thiết. Cụ thể,
Công ty đã mở thêm một chi nhánh ở Thành phố Hồ Chí Minh, một chi nhánh
ở Thành phố Đà Nẵng để tiện cho việc đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao
của khách hàng trên cả nước. Về mặt thiết bị sử dụng, ngoài những trang thiết
bị được trang bị tại văn phòng, Công ty đã cố gắng trang bị 60% máy tính
xách tay trên tổng số nhân viên, cung cấp các phương tiện đi lại thuận lợi nhất
khi nhân viên đi làm tại đơn vị khách hàng. Hiện nay, Công ty đang cố gắng
để trang bị máy tính xách tay cho toàn bộ nhân viên cũng như các phương
tiện cần thiết khác phục vụ công việc.
Sự tập trung chú trọng tăng cường về đội ngũ nhân viên và đầu tư cơ
sở vật chất là nhân tố chính để doanh nghiệp có được một kết quả kinh doanh
tốt. Doanh thu của Công ty hàng năm đã tăng đáng kể từ 986 triệu đồng năm
2006 lên tới 1236 triệu đồng năm 2007 (theo số liệu Bảng 1-1). Do đặc điểm
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
của loại hình dich vụ kiểm toán và tư vấn là không cần nhiều vốn nên nguồn
vốn ban đầu khi thành lập chỉ là 800 triệu nhưng lợi nhuận của doanh nghiệp
đã tăng nên đáng kể qua các năm. Lợi nhuận của Công ty đạt được 76 triệu
năm 2006 nhưng sang đến năm 2007 lợi nhuận của Công ty đã đã được 429.5
triệu (theo số liệu Bảng 1-1). Điều này chứng tỏ được khả năng phát triển, sự
tin tưởng của các doanh nghiệp dành cho Công ty. Đồng thời cũng thể hiện
được nỗ lực của Ban Giám đốc và các nhân viên Công ty trong việc tiếp cận
và cung cấp các dịch vụ có chất lượng cho khách hàng….
Bảng 1-1: Kết quả hoạt động kinh doanh của PCA qua các năm
Đơn vị tính: VNĐ
Chỉ tiêu 2006 2007
1. Doanh thu thuần 986.218.563 1.326.472.963
2. Giá vốn hàng bán 694.697.389 612.209.233

3. Lợi nhuận gộp 291.521.174 714.263.730
4. Doanh thu từ hoạt động tài chính - 387.695
5. Chi phí tài chính - 116268
6. Chi phí quản lý kinh doanh 216.213.547 284.940.625
7. Lợi nhuận từ hoạt động kinh
doanh
75.307.627 429.594.532
8. Lãi khác 1.012.532 -
9. Lỗ khác 149.200 -
10. Lợi nhuận trước thuế TNDN 76.170.959 429.594. 532
11. Thuế TNDN 21.327.869 120.286.469
12. Lợi nhuận sau thuế TNDN 54.843.090 309.308.063
Nguồn: Phòng Kế toán
Để tiếp bước đà phát triển của những năm trước, PCA luôn xây dựng
kế hoạch phát triển, định hướng thị trường. Kế hoạch phát triển thị trường của
Công ty trong các năm tới: Công ty tập trung vào 3 hoạt động chính là tư vấn
định giá cổ phần, dịch vụ tư vấn doanh nghiệp và kiểm toán theo luật định.
Thứ nhất đối với các dịch vụ tư vấn, định giá doanh nghiệp để cổ phần
hóa nhằm thực hiện chủ trương của Nhà nước trong việc chuyển đổi các
doanh nghiệp nhà nước theo lộ trình 2007 -2010, theo đó trong các năm tới
công tác cổ phần hóa sẽ được thực hiện một cách triệt để hơn nữa. Để mở
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
rộng thị phần trên lĩnh vực mới này, Công ty đã tiến hành liên kết với một số
công ty chứng khoán như ICBS, MBS để nhận thầu lại công việc thuộc lĩnh
vực cổ phần hóa và định giá doanh nghiệp.
Thứ hai đối với lĩnh vực tư vấn chuyên ngành như thực hiện đánh giá
chuẩn đoán doanh nghiệp cho các doanh nghiệp hoặc cho các nhà đầu tư.
Thứ ba, đối với dịch vụ kiểm toán theo luật định thì doanh nghiệp tiến
hành phân đoạn khách hàng thành doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài,

doanh nghiệp có vốn đầu tư của nhà nước đồng thời phân đoạn khách hàng
theo quy mô doanh nghiệp để Công ty có thể tiếp cận và có một sự hiểu biết
khách hàng tốt nhất nhằm bán được các dịch vụ của Công ty một cách nhiều
nhất với chất lượng cao.
1.2. Đặc điểm tổ chức kinh doanh của Công ty
PCA đặt Trụ sở chính tại Hà Nội, và thiết lập hai chi nhánh tại Thành
phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng.
Trụ sở chính của Công ty được bố trí một số lượng lớn các nhân viên
(chiếm 65% tổng số nhân viên Công ty) và thực hiện cung cấp tất cả các loại
hình dịch vụ của Công ty. Trụ sở chính cua Công ty tiến hành cung cấp các
dịch vụ về kiểm toán, tư vấn, định giá, đào tạo cho các doanh nghiệp tại khu
vực miền bắc, hỗ trợ các chi nhánh trong việc thực hiện dịch vụ đối với
những khách hàng của Công ty tại khu vực miền trung và miền nam. Tại Trụ
sở chính tổ chức các phòng nghiệp vụ: Phòng Tư vấn và Đào tạo, Phòng
Kiểm toán và Xây dựng cơ bản, Phòng Doanh nghiệp. Các phòng nghiệp vụ
Công ty thực hiện cung cấp các dịch vụ của Công ty cho khách hàng. Phòng
Tư vấn và Đào tạo chuyên cung cấp các dịch vụ kiểm toán và tư vấn cho
khách hàng chủ yếu là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các tổ
chức tín dụng, các công ty tài chinh Phòng Kiểm toán và Xây dựng cơ bản
chủ yếu cung cấp các dịch vụ tài chính, kiểm toán cho các công ty cổ phần
hoặc đang trong quá trình cổ phần hoá. Phòng Doanh nghiệp chủ yếu cung
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
cấp dịch vụ kiểm toán, tư vấn cho các công ty TNHH và doanh nghiệp trong
nước. Mỗi phòng nghiệp vụ tại Trụ sở chính được đặt dưới sự giám sát trực
tiếp của một Phó Giám đốc Công ty.
Hai chi nhánh của Công ty tại Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố
Đà Nẵng không tiến hành cung cấp tất cả các dịch vụ như Trụ sở chính mà
chủ yếu cung cấp các dịch vụ về kiểm toán, tư vấn và định giá doanh nghiệp.
Tổ chức Bộ máy quản lý của các chi nhánh đơn giản, đứng đầu chi nhánh là

một Phó Giám Đốc Công ty chịu trách nhiệm trước Giám Đốc Công ty về
toàn bộ hoạt động của chi nhánh. Tại chi nhánh chỉ tổ chức một phòng nghiệp
vụ và một phòng tài chính tổng hợp. Các chi nhánh Công ty tổ chức hạch toán
độc lập, tổ chức lưu trữ chứng từ kế toán và báo cáo tình hình hoạt động kinh
doanh về Công ty vào cuối mỗi quý. Trong chiến lược kinh doanh giai đoạn
từ năm 2008 – 2010, Công ty chủ trương phát triển chi nhánh Thành phố Hồ
Chí Minh về quy mô ngang tầm với Trụ sở chính tại Hà Nội.
1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của Công ty TNHH Kiểm toán
Phương Đông ICA
PCA là một công ty lớn với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp với trên
100 nhân viên dày dạn kinh nghiệm trong hoạt động kiểm toán. PCA có thể
đáp ứng được một lượng lớn khách hàng với đủ mọi thành phần kinh tế, đa
dạng về loại hình cũng như quy mô hoạt động. Để cung cấp được cho khách
hàng một cách tốt nhất các dịch vụ, thỏa mãn những nhu cầu đa dạng của
khách hàng, Công ty phải xây dựng được một hệ thống quản lý điều hành một
cách khoa học, chuyên nghiệp. Một mặt, Công ty áp dụng mô hình quản lý
nhân viên chuyên môn theo cấp bậc, đây là mô hình chuẩn để quản lý nhân
viên chuyên môn tại các Công ty kiểm toán hàng đầu. Mặt khác, Công ty còn
xây dựng mô hình quản lý hành chính theo phương châm đơn giản và hiệu
quả.
Thứ nhất về mặt quản lý hành chính và tổ chức bộ máy
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Công ty quản lý hành chính theo một mô hình quản lý gọn nhẹ, đơn
giản, phân chia các bộ phận theo tính chất công việc đã được chuyên môn
hóa. Bộ máy quản lý của Công ty được tổ chức theo mô hình khối chức năng
do vậy tính chuyên môn hoá theo từng lĩnh vực được tổ chức quản lý và thực
hiện tốt hơn. Quản lý theo ngành dọc, bộ máy quản lý gọn nhẹ nên phù hợp
với quy mô hoạt động của Công ty. Mô hình tổ chức Công ty được khái quát
qua Sơ đồ 1-1.

Đứng đầu Công ty là Hội đồng Thành viên. Hội đồng Thành viên của
PCA bao gồm 5 thành viên, đây là các thành viên sáng lập PCA, các thành
viên này đều có kinh nghiệm và uy tín hoạt động trong lĩnh vực kế toán kiểm
toán. Hội đồng thành viên có chức năng quyết định về đường lối phát triển
cũng như mục tiêu nhiệm vụ của Công ty.
Giám đốc PCA là người có kinh nghiệm lâu năm hoạt động trong lĩnh
vực kiểm toán và tư vấn, từng làm việc tại các Công ty kiểm toán hàng đầu
thế giới. Giám đốc công ty là người chịu trách nhiệm cuối cùng đối với hoạt
động của Công ty, có trách nhiệm hoạch định chính sách và dẫn dắt các vấn
đề về tổ chức. Giám đốc là người chịu trách nhiệm cuối cùng về các vấn đề
liên quan đến nhân lực, hành chính, khách hàng và các lĩnh vực nghiệp vụ
như: lập kế hoạch, lập ngân sách, phát triển kinh doanh, nhân lực, đào tạo,
quản lý văn phòng…Giám đốc hoặc một người do Giám đốc uỷ quyền có
trách nhiệm đánh giá rủi ro của các hợp đồng kiểm toán liên quan đến hoạt
động của Công ty. Giám đốc có trách nhiệm duy trì mối quan hệ với các cán
bộ cao cấp của khách hàng. Giám đốc chịu trách nhiệm giải đáp các thắc mắc
về kế toán kiểm toán có tầm quan trọng lớn trong quá trình thực hiện công
việc kiểm toán. Giám đốc là người chịu trách nhiệm đánh giá công việc kiểm
toán đã được thực hiện. Giám đốc có trách nhiệm ký báo cáo kiểm toán và thư
quản lý …
Sơ đồ 1-1: Tổ chức bộ máy quản lý Công ty
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Phó Giám đốc Công ty là người giúp việc cho Giám đốc Công ty trong
việc điều hành theo sự phân công uỷ quyền của Giám đốc, chịu trách nhiệm
trước Giám đốc về nhiệm vụ được phân công và uỷ quyền.
Phòng Hành chính là phòng quản lý toàn bộ mảng hành chính của
Công ty có chức năng trợ giúp cho Giám đốc trong việc quản lý, chỉ đạo tổ
chức, thực hiện toàn bộ công tác tổ chức hành chính, văn thư lưu trữ, phát
hành báo cáo công ty.

Phòng Kế toán Công ty có trách nhiệm đảm bảo công việc tài chính-
kế toán của Công ty, tham mưu cho Ban Lãnh đạo Công ty trong việc xây
dựng phương án kinh doanh và quản lý tài chính phù hợp với mô hình hoạt
động của Công ty. Do đặc điểm chung của loại hình công ty cung cấp dịch vụ
kiểm toán, tư vấn là kế toán các phần hành khá đơn giản, chỉ tập trung và một
số nghiệp vụ về lương, về tạm ứng, ghi nhận doanh thu hợp đồng, chi phí
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Hội đồng
Thành viên
Giám đốc
Phó Giám
đốc
Phó Giám
đốc
Chi nhánh
Đà Nẵng
Phòng
Hành chính
Chi nhánh TP
Hồ Chí Minh
Phòng
Tư vấn
Đào tạo
Phòng Kiểm
toán và Xây
dựng cơ bản
Phòng
Doanh
nghiệp
Phòng

Kế toán
Kiểm toán
và Tư vấn
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
công tác, phương pháp quản lí. Hơn nữa, PCA lại có quy mô chưa lớn, số loại
hình dịch vụ cung cấp trên thực tế chưa nhiều nên khối lượng công việc kế
toán còn ít và không phức tạp. Đặc biệt, Công ty còn cung cấp cho khách
hàng dịch vụ kế toán nên nhân viên trong Công ty có thể tự thực hiện được
công việc kế toán. Vì vậy, Công ty hiện nay chỉ có hai nhân viên làm công tác
kế toán. Hai nhân viên kế toán được phân công công việc rõ ràng, một người
thực hiện hoạch toán kế toán các nghiệp vụ kinh tế còn một người làm thủ
quỹ. Như đã nói trên, PCA là một Công ty cung cấp các dịch vụ kiểm toán và
các dịch vụ tài chính kế toán khác vì vậy việc cập nhật các chế độ kế toán, tài
chính là một yêu cầu tất yếu.
Các phòng nghiệp vụ của Công ty như: Phòng Tư vấn và Đào tạo,
Phòng Kiểm toán Xây dựng cơ bản, Phòng Doanh nghiệp là các phòng nghiệp
vụ cung cấp các dịch vụ tư vấn tài chính, kế toán, kiểm toán liên quan đến các
hoạt động thương mại và dịch vụ doanh nghiệp sản xuất, cung cấp các dịch vụ
tư vấn, xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hoá
Các chi nhánh của Công ty ở Thành phố Hồ Chí Minh và ở Thành phố
Đà Nẵng hiện nay mới đi vào hoạt động với quy mô nhỏ, chủ yếu là có nhiệm
vụ tìm kiếm khách hàng mới và tư vấn cho các khách hàng hiện có của Công
ty.
Thứ hai về mặt quản lý chuyên môn
Công ty thực hiện việc quản lý bằng cách phân chia các nhân viên
nghiệp vụ thành các cấp bậc. Dựa vào năng lực, trình độ và kinh nghiệm làm
việc, PCA chia nhân viên theo các cấp bậc khác nhau. Các cấp bậc khác nhau
thực hiện các công việc ở các mức độ phức tạp khác nhau. Công ty phân chia
nhân viên theo các nhóm cấp bậc như Giám đốc kiểm toán, Chủ nhiệm kiểm
toán, Kiểm toán viên chính và Trợ lý kiểm toán viên. Các cấp bậc được phân

chia phù hợp với năng lực, kinh nghiệm và trình độ của các nhân viên.
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Một cuộc kiểm toán sẽ do một số nhân viên chịu trách nhiệm thực hiện,
gọi là nhóm kiểm toán. Tùy thuộc vào quy mô, tính chất, mức độ phức tạp,
thời gian cần thiết để hoàn thành công việc mà Công ty sẽ bố trí số lượng
người trong nhóm kiểm toán cho phù hợp. Một nhóm kiểm toán có thể có sự
tham gia của một vài hoặc tất cả các cấp bậc trên. Trong một nhóm kiểm toán,
Công ty luôn có sự phân công công việc một cách hợp lý nhằm đảm bảo tính
thống nhất cao về công việc của các thành viên trong nhóm, sự tuân thủ
hướng dẫn nghiệp vụ của cấp trên với cấp dưới để có thể hoàn thành công
việc theo đúng thời gian hẹn trước với khách hàng nhưng vẫn đảm bảo về
chất lượng công việc thực hiện. Việc phân chia thành cấp bậc và xác định
đúng nội dung công việc phù hợp với mỗi cấp bậc đã đem lại hiệu quả cao
trong việc thực hiện công việc. Cụ thể, các công việc xác định được phân chia
cho từng cấp bậc như sau:
Thứ nhất: Giám đốc kiểm toán của PCA là người chịu trách nhiệm cao
nhất về chất lượng cuộc kiểm toán. Mọi cuộc kiểm toán của PCA đều phải
được đặt dưới sự điều hành và giám sát bởi ít nhất một Giám đốc kiểm toán.
Giám đốc kiểm toán có trách nhiệm xem xét các vấn đề tuân thủ chuẩn mực
đạo đức nghề nghiệp, các vấn đề về tính độc lập của nhóm kiểm toán và các
quy định khác… Giám đốc kiểm toán còn là người soát xét cuối cùng nhằm
đảm bảo cuộc kiểm toán đã tuân thủ theo đúng phương pháp tiếp cận kiểm
toán của Công ty PCA. Ngoài ra, Giám đốc kiểm toán của PCA phải soát xét
việc lập báo cáo kiểm toán theo qui định chung của PKF.
Thứ hai: Chủ nhiệm kiểm toán là người chịu trách nhiệm đảm bảo
cuộc kiểm toán tuân thủ theo đúng phương pháp tiếp cận kiểm toán của Công
ty bằng cách trực tiếp hướng dẫn nhóm kiểm toán, soát xét và thảo luận các
vấn đề phát sinh trong cuộc kiểm toán, chịu trách nhiệm trong việc xử lý các
vấn đề trọng yếu và phức tạp về kỹ thuật kiểm toán, chịu trách nhiệm soát xét

báo cáo kiểm toán được lập bởi cấp dưới.
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Thứ ba: Kiểm toán viên chính thường là người thực hiện trực tiếp các
công việc chính của cuộc kiểm toán từ giai đoạn lập kế hoạch đến giai đoạn
lập báo cáo. Kiểm toán viên chính thường là trưởng nhóm kiểm toán, phụ
trách nhóm kiểm toán thực hiện các công việc tại khách hàng. Kiểm toán viên
chính là trưởng nhóm kiểm toán phải tiến hành phân chia công việc cho các
trợ lý kiểm toán viên trong nhóm làm việc theo đúng kinh nghiệm và năng lực
của các trợ lý đảm báo hoàn thành công việc theo đúng tiến độ kế hoạch.
Kiểm toán viên chính phải chịu trách nhiệm hướng dẫn, soát xét công việc
của các trợ lý kiểm toán trong suốt quá trình thực hiện kiểm toán.
Thứ tư: Trợ lý kiểm toán viên là các nhân viên có từ một đến ba năm
kinh nghiệm. Trợ lý kiểm toán viên là người thực hiện các phần hành kiểm
toán hoặc là trợ giúp kiểm toán viên trong việc thực hiện kiểm toán các phần
hành theo sự phân công của trưởng nhóm kiểm toán.
1.4. Đặc điểm tổ chức kiểm toán tại Công ty TNHH Kiểm toán Phương
Đông ICA
1.4.1. Đặc điểm quy trình kiểm toán BCTC tại Công ty
Trong số các dịch vụ mà Công ty cung cấp cho khách hàng hiện nay thì
dịch vụ kiểm toán đặc biệt là kiểm toán báo cáo tài chính là dịch vụ chiếm tỷ
trọng lớn nhất trong cơ cấu dịch vụ, đây cũng là yếu tố chính quyết định tới
sự tồn tại và phát triển của Công ty trong thời gian tới. Việc kiểm toán của
Công ty tập trung vào đáp ứng các nhu cầu của khách hàng cũng như các quy
định về tài chính và kiểm tra độc lập các hoạt động kinh doanh của khách
hàng. Vì vậy, khi tiến hành kiểm toán công ty khách hàng, các kiểm toán viên
của Công ty phải hiểu biết đầy đủ về lĩnh vực kinh doanh, hệ thống kiểm soát
nội bộ cũng như các rủi ro của khách hàng đồng thời phải đảm bảo tính độc
lập của kiểm toán viên. Quy trình kiểm toán chung của PCA gồm các giai
đoạn sau

Giai đoạn 1: Giai đoạn tiền kiểm toán
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Giai đoạn 2: Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn 3: Giai đoạn thực hiện kiểm toán
Giai đoạn 4: Giai đoạn kết thúc kiểm toán
Giai đoạn 5: Các bước công việc sau cuộc kiểm toán
Quy trình kiểm toán tại PCA được diễn tả khái quát qua Sơ đồ 1- 2
Giai đoạn 1: Giai đoạn tiền kiểm toán
Đây là giai đoạn đầu tiên của bất kỳ một cuộc kiểm toán nào. Thực
chất của giai đoạn này là giúp Công ty có được sự hiểu biết nhất định về
khách hàng đủ để đưa ra các quyết định về chấp nhận khách hàng kiểm toán.
Thông qua việc tìm hiểu những thông tin chung về khách hàng như các thông
tin về lĩnh vực kinh doanh, về phạm vi hoạt động, mối liên hệ với các bên hữu
quan khác…kiểm toán viên có được cái nhìn tổng quát nhất về hoạt động của
khách hàng, trên cơ sở những đánh giá ban đầu, kiểm toán viên đưa ra quyết
định có chấp nhận khách hàng kiểm toán hay không. Các thông tin này được
thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả những thông tin bên trong và
bên ngoài doanh nghiệp. Đối với những khách hàng mới, khách hàng tiềm
năng thì những thông tin chung về khách hàng này có thể được thu thập từ
sách báo, tạp chí chuyên ngành… Đối với những khách hàng cũ kiểm toán
viên chỉ tiến hành tổng hợp những thay đổi và sau đó đánh giá rủi ro liên quan
có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc kiểm toán và uy tín của Công ty nếu
như tiến hành cuộc kiểm toán.
Sơ đồ 1-2: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính của PCA
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Giai đoạn tiền kiểm toán
Tìm hiểu và chấp nhận khách hàng
kiểm toán
Tìm hiểu hoạt động kinh doanh

của khách hàng
Tìm hiểu về hệ thống kiểm soát
nội bộ
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Giai đoạn 2: Lập kế hoạch kiểm toán
Lập kế hoạch kiểm toán là một trong những bước quan trọng nhất của
công việc kiểm toán. Lập kế hoạch kiểm toán giúp kiểm toán viên xác định
các lĩnh vực trọng yếu cần quan tâm trong việc thực hành công việc kiểm
toán. Ngoài ra, lập kế hoạch kiểm toán còn giúp kiểm toán viên đánh giá được
môi trường kiểm soát và lựa chọn các phương pháp tiếp cận và tìm kiếm bằng
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Lập kế hoạch kiểm toán
Đánh giá ban đầu về trọng yếu và rủi
ro kiểm toán
Phân bổ mức trọng yếu và rủi ro cho
từng khoản mục
Thiết kế chương trình kiểm toán
Thực hiện kiểm toán
Thực hiện thử nghiệm kiểm soát
Thực
hiện các
thử
nghiệm
cơ bản
Thực hiện thủ
tục phân tích
Thực hiện thủ tục
kiểm tra chi tiết
Kết thúc kiểm toán
Tổng hợp các phát hiện

Đưa ra biên bản kiểm toán
Phát hành báo cáo kiểm toán
Xem xét các sự kiện phát sinh sau
ngày lập báo cáo, đánh giá chất lượng
công việc
Các bước công việc sau
kiểm toán
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
chứng một cách hiệu quả, thiết kế được các phương pháp kiểm soát thích hợp
nhất cho từng phần hành kiểm toán. Đặc biệt, lập kế hoạch kiểm toán giúp
cho các Công ty có thể cân đối được chi phí và thời gian cho từng cuộc kiểm
toán.
Bước công việc đầu tiên trong giai đoạn này là các Kiểm toán viên
được phân công thực hiện hợp đồng kiểm toán sẽ tiến hành thu thập các thông
tin cơ sở về khách hàng, tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng
để có được những thông tin tổng quát về loại hình, quy mô hoạt động kinh
doanh, mục tiêu hoạt động của khách hàng, các nhân tố môi trường bên trong
và bên ngoài, hệ thống kiểm soát nội bộ, đội ngũ nhân viên cũng như quy
trình lập báo cáo tài chính. Trong giai đoạn này, trên cơ sở những hiểu biết cơ
bản về khách hàng thì trưởng nhóm kiểm toán tiến hành họp nhóm kiểm toán
để thảo luận về những vấn đề liên quan đến cuộc kiểm toán và những vùng có
khả năng xảy ra sai sót trọng yếu, sau đó tiến hành đánh giá trọng yếu và rủi
ro.
Sau khi tìm hiểu, phân tích, đánh giá các vấn đề nêu trên, kiểm toán
viên tiến hành lập kế hoạch kiểm toán theo từng khoản mục. Phương pháp
tiếp cận kiểm toán của PCA nêu ra hai phương pháp là kiểm tra chi tiết và
phương pháp phân tích. Sau khi thiết kế xong chương trình kiểm toán, trưởng
nhóm kiểm toán tiến hành phân công công việc kiểm toán từng phần hành cụ
thể cho các thành viên trong nhóm kiểm toán sao cho phù hợp với năng lực,
trình độ và kinh nghiệm làm việc của mỗi người.

Giai đoạn 3: Thực hiện kiểm toán
Sau khi được phân công công việc với các phần hành cụ thể, các kiểm
toán viên, trợ lý kiểm toán viên sẽ nhận các chương trình kiểm toán tương
ứng và tiến hành thực hiện phần công việc của mình.
Việc thực hiện cuộc kiểm toán có thể chia thành hai bước chính: kiểm
tra hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng (thực hiện các thử nghiệm kiểm
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
soát) và thực hiện các thử nghiệm cơ bản. Kết thúc giai đoạn thực hành kiểm
toán, kiểm toán viên sẽ thu được một mức độ đảm bảo theo yêu cầu đối với
khoản mục hoặc thông tin được kiểm tra. Trong kiểm toán báo cáo tài chính
của PCA, việc kiểm tra các tài khoản là riêng biệt nhưng chúng cũng luôn
được xem xét trong mối quan hệ nội tại tới các tài khoản khác, cũng như ảnh
hưởng đến toàn bộ kết quả của cuộc kiểm toán. Trong quá trình thực hiện
kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán viên thường kết hợp giữa việc kiểm tra
chi tiết tổng hợp và phân tích, vừa nghiên cứu tổng quan vừa đi sâu điều tra
chọn mẫu, tận dụng tối đa những bằng chứng thu thập được và những tài liệu
liên quan. Kết thúc giai đoạn thực hiện kiểm toán, các kiểm toán viên, trợ lý
kiểm toán viên phải đưa ra các kết luận, tổng hợp các sai sót, nêu ra các bút
toán điều chỉnh và phân loại lại.
Giai đoạn 4: Kết thúc kiểm toán
Kiểm toán viên chính sẽ có nhiệm vụ tổng hợp tất cả các vấn đề nêu ra
của tất cả các phần hành, cân nhắc và thảo luận các điều chỉnh với khách hàng
trong buổi họp tổng kết kiểm toán. Sau đó, kiểm toán viên sẽ tiến hành lập và
phát hành báo cáo kiểm toán.
Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán thì kiểm toán viên cũng phải tiến
hành hoàn thiện hồ sơ kiểm toán.
Giai đoạn 5: Thực hiện các công việc sau kiểm toán
Kết thúc mỗi cuộc kiểm toán, Công ty PCA thường giao cho các
trưởng nhóm kiểm toán tiến hành họp tổng kết các vấn đề phát sinh trong

cuộc kiểm toán để rút kinh nghiệm. Các vấn đề cần lưu ý cho các năm kiểm
toán tiếp theo được đặc biệt lưu ý và được lưu giữ trong hồ sơ kiểm toán.
1.4.2. Đặc điểm tổ chức hệ thống kiểm soát chất lượng kiểm toán
Việc kiểm tra hoạt động kiểm toán đảm bảo cho các kiểm toán viên
thực hiện đúng, đầy đủ các quy trình, thủ tục kiểm toán cần thiết nhằm đạt
đựơc các mục tiêu chung và các mục tiêu cụ thể của một cuộc kiểm toán.
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
PCA đã xây dựng được một quy trình kiếm soát chất lượng hoạt động kiểm
toán khá chặt chẽ với sự phân công, phân cấp rõ ràng cho từng cá nhân chịu
trách nhiệm soát xét.
Thứ nhất về kiểm soát chất lượng chung cho toàn Công ty. Để có thể
kiểm toán chất lượng chung cho toàn Công ty và hoạt động kiểm soát này đạt
được hiệu quả cao, PCA đề ra các chính sách, quy định yêu cầu bắt buộc thực
hiện đối với toàn thể nhân viên Công ty như: Quy định về việc tuân thủ các
chuẩn mực đạo đức của kiểm toán viên về tính độc lập, năng lực chuyên môn.
Thứ hai về kiểm soát chất lượng đối với từng cuộc kiểm toán cụ thể.
Công tác kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán được thực hiện thông qua
việc xây dựng một bảng hệ thống câu hỏi tương ứng với từng giai đoạn của
cuộc kiểm toán: Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán, lập
báo cáo kiểm toán và phát hành thư quản lý.Việc kiểm soát chất lượng hoạt
động kiểm toán được thực hiện trong tất cả các giai đoạn một cuộc kiểm toán,
Trưởng nhóm kiểm toán phải có trách nhiệm phân công công việc, quản lý và
bao quát mọi công việc đồng thời cũng tiến hành rà soát lại kết quả làm việc
hàng ngày của các trợ lý kiểm toán viên. Chính những thủ tục kiểm soát trên
đã giúp PCA sữa chữa những sai sót kịp thời, giảm thiểu tối đa những rủi ro
kiểm toán trong quá trình thực hiện.
PHẦN II: THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC PHẢI THU
KHÁCH HÀNG TRONG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN

PHƯƠNG ĐÔNG ICA THỰC HIỆN
2.1. Kiểm toán nợ phải thu khách hàng trong giai đoạn lập kế hoạch
kiểm toán
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên của một cuộc kiểm
toán có vai trò quan trọng chi phối tới chất lượng và hiệu quả chung của
toàn bộ cuộc kiểm toán. Ở PCA kế hoạch kiểm toán được lập thông qua
các bước công việc sau:
Bước một: Khảo sát và đánh giá khách hàng
Khảo sát và đánh giá khách hàng là một bước quan trọng trong giai
đoạn lập kế hoạch kiểm toán, nó là bước công vệc đầu tiên trong toàn bộ quá
trình kiểm toán. Hàng năm, PCA luôn tiến hành gửi hồ sơ năng lực tới các
công ty để mời kiểm toán. Ngay sau khi nhận được phản hồi từ khách hàng về
việc kiểm toán tại một công ty, PCA tiến hành khảo sát và đánh giá khách
hàng. Kết quả thu thập từ bước này chính là cơ sở để PCA quyết định có chấp
nhận khách hàng kiểm toán hay không. Để có thể thực hiện được bước công
việc này, PCA sẽ tiến hành cuộc họp với khách hàng. Qua đó, PCA tiến hành
thu thập các thông tin cơ sở về khách hàng cụ thể: lĩnh vực kinh doanh, vốn
điều lệ, vốn cố định, vốn lưu động, tình hình kinh doanh của đơn vị kiểm toán
gặp thuận lợi hay khó khăn, đặc điểm thị trường, cơ cấu của công ty, các báo
cáo tài chính trong năm tài chính cần kiểm toán của khách hàng… Nắm được
tình hình kinh doanh cũng như quy mô của đơn vị được kiểm toán sẽ hạn chế
rủi ro trong quá tình kiểm toán, xác định được mục tiêu kiểm toán chung, mục
tiêu kiểm toán đặc thù và lập được chương trình kiểm toán một cách trọng
yếu nhất.
Đối với khách hàng mới, Công ty tìm hiểu một cách kỹ lưỡng về các
vấn đề trên để có được những hiểu biết cơ bản về khách hàng kiểm toán. Đối
với những khách hàng cũ, Công ty có được những thông tin này thông qua hồ
sơ kiểm toán năm trước và đánh giá lại những biến động của công ty khách

hàng trong năm vừa qua.
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
Bước hai: Thực hiện các thủ tục phân tích
Sau khi thu thập các thông tin cơ sở và thông tin về nghĩa vụ pháp lý
của khách hàng, kiểm toán viên tiến hành các thủ tục phân tích đối với các
thông tin đã thu thập để phục vụ cho việc lập kế hoạch về mặt bản chất, thời
gian, nội dung các thủ tục kiểm toán sẽ được sử dụng để thu thập bằng chứng
kiểm toán. Khoản phải thu khách hàng là khoản mục quan trọng trên báo cáo
tài chính, nó có quan hệ chặt chẽ với các khoản mục khác như doanh thu, thuế
giá trị gia tăng đầu ra, tiền Ngoài ra, khoản phải thu còn ảnh hưởng tới khả
năng thanh toán, khả năng quay vòng vốn của doanh nghiệp hay nói xa hơn là
khả năng hoạt động liên tục của doanh nghiệp. Do mức độ quan trọng của
khoản mục phải thu khách hàng trên báo cáo tài chính nên kiểm toán viên của
PCA thực hiện cả ba loại thủ tục phân tích như: kiểm tra tính hợp lý, phân
tích ngang, phân tích dọc đối với khoản phải thu khách hàng trong giai đoạn
lập kế hoạch.
Thứ nhất: Kiểm tra tính hợp lý đối với khoản phải thu khách hàng
thường bao gồm những so sánh cơ bản như: So sánh giữa số liệu thực tế với
số liệu kế hoạch của khoản phải thu Từ kết quả so sánh tiến hành điều tra
các chênh lệch lớn giữa thực tế và kế hoạch giúp kiểm toán viên phát hiện
những sai sót trong những thông tin về các khoản phải thu khách hàng được
trình bày trên báo cáo tài chính. Đồng thời, kiểm toán viên cũng tiến hành
nghiên cứu mối quan hệ giữa các thông tin tài chính và thông tin phi tài chính;
so sánh số liệu ước tính của khách hàng và số liệu ước tính của kiểm toán
viên về khoản phải thu khách hàng
Thứ hai: Phân tích ngang là việc phân tích dựa trên cơ sở so sánh các
trị số của cùng một chỉ tiêu trên báo cáo tài chính. Các chỉ tiêu phân tích được
PCA sử dụng trong phân tích các khoản phải thu bao gồm:
SV: Đỗ Thị Lan Anh - Kiểm toán 47A