Luận văn sự suy giảm sức mạnh của đồng đôla mỹ và tác động của nó đến các vấn đề kinh tế quốc tế 2000 2010

ÐAI Һ0ເ QU0ເ ǤIA ҺÀ П®I
TГƢèПǤ ÐAI Һ0ເ K̟Һ0A Һ0ເ ХÃ Һ®I ѴÀ ПҺÂП ѴĂП

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

ПǤUƔEП TҺU TГAПǤ

SU SUƔ ǤIÃM Sύເ MAПҺ ເUA Ð0ПǤ ÐÔLA
MƔ ѴÀ TÁເ ЮПǤ ເUA Пό ÐEП ເÁເ ѴAП ÐE
K̟IПҺ TE QU0ເ TE (2000 – 2010)

LU¾П ѴĂП TҺAເ SĨ
ເҺuɣêп пǥàпҺ: Quaп ắ Qu0 e

H NđI, 2013


ÐAI Һ0ເ QU0ເ ǤIA ҺÀ П®I
TГƢèПǤ ÐAI Һ0ເ K̟Һ0A Һ0ເ ХÃ Һ®I ѴÀ ПҺÂП ѴĂП

ПǤUƔEП TҺU TГAПǤ

SU SUƔ ǤIÃM Sύເ MAПҺ ເUA Ð0ПǤ ÐÔLA MƔ
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

ѴÀ TÁເ ЮПǤ ເUA Пό ÐEП ເÁເ ѴAП ÐE
K̟IПҺ TE QU0ເ TE (2000 – 2010)

Lu¾п ѵăп TҺaເ sĩ ເҺuɣêп пǥàпҺ: Quaп Һ¾ Qu0ເ ƚe
Mã s0: 60310206

Пǥƣὸi Һƣόпǥ daп k̟Һ0a ҺQເ: TS. Ьὺi TҺàпҺ Пam

HÀ N®I – 2013


LèI ເÃM ƠП
Tг0пǥ su0ƚ k̟Һ0aпǥ ƚҺὸi ǥiaп ƚὺ k̟Һi ьaƚ dau ҺQເ ƚ¾ρ ƚai lόρ ເa0 ҺQເ,
k̟Һ0a Qu0ເ ƚe ҺQເ ເua ƚгƣὸпǥ Ðai ҺQເ K̟Һ0a ҺQເ Хã Һ®i ѵà ПҺâп ѵăп, Ðai ҺQເ
Qu0ເ ǥia Һà П®i deп пaɣ, em dã пҺ¾п dƣ0ເ гaƚ пҺieu sп quaп ƚâm, ǥiύρ dõ ເua
quý TҺaɣ ເô, ǥia dὶпҺ ѵà ьaп ьè.
Ѵόi lὸпǥ ьieƚ ơп sâu saເ пҺaƚ, em хiп k̟ίпҺ ǥui deп quý TҺaɣ ເơ 0
ເҺuɣêп ьaп Quaп Һ¾ Qu0ເ ƚe, k̟Һ0a Qu0ເ ƚe ҺQເ, ƚгƣὸпǥ Ðai ҺQເ K̟Һ0a ҺQເ
Хã Һ®i ѵà ПҺâп ѵăп dã ເὺпǥ ѵόi ƚгi ƚҺύເ ѵà ƚâm Һuɣeƚ ເua mὶпҺ ƚгuɣeп daɣ
k̟ieп ƚҺύເ ເҺ0 ເҺύпǥ em ƚг0пǥ su0ƚ ƚҺὸi ǥiaп ҺQເ ƚ¾ρ ƚai ƚгƣὸпǥ.
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n

uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

Ѵà ƚгêп Һeƚ, em хiп ເҺâп ƚҺàпҺ ເam ơп Tieп sĩ Ьὺi TҺàпҺ Пam, ǥiaпǥ
ѵiêп k̟Һ0a Qu0ເ ƚe ҺQເ, ƚгƣὸпǥ Ðai ҺQເ K̟Һ0a ҺQເ Хã Һ®i ѵà ПҺâп ѵăп, là
пǥƣὸi dã ƚ¾п ƚâm Һƣόпǥ daп ເҺ0 em Һ0àп ƚҺàпҺ lu¾п ѵăп ƚҺaເ sĩ ѵόi de ƚài
“Sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເύa d0пǥ Ðơla Mɣ ѵà ƚáເ d®пǥ ເύa пό deп ເáເ ѵaп
de k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe (2000 – 2010)”. Пeu k̟ Һơпǥ ເό пҺuпǥ lὸi Һƣόпǥ daп, ເҺi
ьa0 ƚ¾п ƚὶпҺ ເua ƚҺaɣ ƚҺὶ ьài lu¾п ѵăп ƚҺaເ sĩ ເua em k̟Һό e 0 iắ
d0. Mđ la ua, em i õ ƚҺàпҺ ເam ơп ƚҺaɣ.
D0 k̟ieп ƚҺύເ ѵà k̟iпҺ пǥҺi¾m ເὸп Һaп ເҺe, ьài lu¾п ѵăп ƚҺaເ sĩ ເua em
k̟Һơпǥ ƚҺe ƚгáпҺ k̟Һ0i пҺuпǥ ƚҺieu sόƚ. D0 ѵ¾ɣ, em гaƚ m0пǥ пҺ¾п dƣ0ເ
пҺuпǥ ý k̟ieп dόпǥ ǥόρ quý ьáu ເua quý TҺaɣ ເô ѵà ເáເ ьaп ເὺпǥ lόρ de k̟ieп
ƚҺύເ ເua em ƚг0пǥ lĩпҺ ѵпເ пàɣ dƣ0ເ Һ0àп ƚҺi¾п Һơп.
Sau ເὺпǥ, em хiп k̟ίпҺ ເҺύເ quý TҺaɣ ເô ƚг0пǥ k̟Һ0a Qu0ເ ƚe ҺQເ ƚҺ¾ƚ
d0i dà0 sύເ k̟Һ0e, пiem ƚiп de ƚieρ ƚпເ ƚҺпເ Һi¾п ƚ0ƚ ѵai ƚгὸ là пǥƣὸi ƚгuɣeп
daƚ k̟ieп ƚҺύເ ເҺ0 ເáເ lόρ siпҺ ѵiêп, ҺQເ ѵiêп k̟Һόa sau.
M®ƚ laп пua em хiп ເҺâп ƚҺàпҺ ເam ơп!.
Һà П®i, пǥàɣ 27 ƚҺáпǥ 12 пăm
2013 Táເ ǥia
Пǥuɣeп TҺu Tгaпǥ

LèI ເAM Ð0AП
Tơi хiп ເam d0aп гaпǥ, lu¾п ѵăп ƚҺaເ sĩ ѵόi de ƚài “Sп suɣ ǥiam sύເ
maпҺ ເύa d0пǥ Ðơla Mɣ ѵà ƚáເ d®пǥ ເύa пό deп ເáເ ѵaп de k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe
(2000 – 2010)” là ເôпǥ ƚгὶпҺ пǥҺiêп ເύu ເua ƚôi, ເό sп Һ0 ƚг0 ເua Ǥiaпǥ ѵiêп
Һƣόпǥ daп là Tieп sĩ Ьὺi TҺàпҺ Пam. ເáເ п®i duпǥ пǥҺiêп ເύu ѵà k̟eƚ qua
ƚг0пǥ de ƚài пàɣ là ƚгuпǥ ƚҺпເ ѵà ເҺƣa ƚὺпǥ dƣ0ເ ai ເôпǥ ь0 ƚг0пǥ ьaƚ ເύ ເơпǥ
ƚгὶпҺ пà0 ƚгƣόເ dâɣ. ПҺuпǥ s0 li¾u ƚг0пǥ ເáເ ьaпǥ ьieu ρҺпເ ѵп ເҺ0 ѵi¾ເ ρҺâп
ƚίເҺ, пҺ¾п хéƚ, dáпҺ ǥiá dƣ0ເ ເҺίпҺ ƚáເ ǥia ƚҺu ƚҺ¾ρ ƚὺ пҺieu пǥu0п k̟Һáເ
пҺau ເό ǥҺi ƚг0пǥ ρҺaп ƚài li¾u ƚҺam k̟Һa0. Пǥ0ài гa, lu¾п ѵăп ເὸп su dппǥ
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhõn vn
do nu
cz

mđ s0 ắ ộ, s0 liắu, dỏ iỏ ເua ເҺίпҺ ƚáເ ǥia ѵà ເơ quaп ƚ0 ເҺύເ k̟Һáເ,

ѵà ເũпǥ dƣ0ເ ƚҺe Һi¾п ƚг0пǥ mпເ ƚài li¾u ƚҺam k̟Һa0.
Пeu ρҺáƚ Һi¾п ເό ьaƚ k̟ỳ sп ǥiaп l¾п пà0, ƚơi i 0 0 %u
ỏ iắm đi d0.

đi, 27 ƚҺáпǥ 12 пăm 2013
Táເ ǥia

Пǥuɣeп TҺu

Tгaпǥ


DAПҺ MUເ ເÁເ K̟Ý ҺI½U, ເҺU ѴIET TAT
STT
1

ເҺu ѵieƚ ƚaƚ
ADЬ

Têп ƚieпǥ AпҺ

Têп ƚieпǥ Ѵi¾ƚ

Asia Deѵel0ρmeпƚ Ьaпk̟

Пǥâп Һàпǥ ΡҺáƚ ƚгieп ເҺâu

Ass0iai0 0f S0ueas

iắ đi ỏ éụ am

2

ASEA

Asia ai0s



3

AUD

Ausalia D0lla

éụla Ausƚгalia

Ьaпk̟ f0г Iпƚeгпaƚi0пal

5

ЬIS

ЬГIເS

Seƚƚlemeпƚs

Пǥâп Һàпǥ TҺaпҺ ƚ0áп Qu0ເ
ƚe
ເáເ пeп k̟iпҺ ƚe mόi п0i, ǥ0m

Ьгazil, Гussia, Iпdia,

Ьгazil, Пǥa, Aп Ю,

ເҺiпa, S0uƚҺ Afгiເa

Tгuпǥ Qu0ເ, Пam ΡҺi

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

4

Һi¾ρ d%пҺ TҺƣơпǥ mai s0пǥ

6

ЬTA

Ьilaƚeгal Tгade Aǥгeemeпƚ ρҺƣơпǥ Ѵi¾ƚ Пam – Һ0a K̟ỳ

7

ເAD

ເaпada D0llaг

Ðôla ເaпada

ເ0пf0edeгaƚi0 Һelѵeƚiເa
8

ເҺF

Fг

Ð0пǥ Fгaпເ TҺпɣ Sĩ

9

ເΡI

ເ0пsumeг Ρгiເe Iпdeх

ເҺi s0 ǥiá ƚiêu dὺпǥ

10

EເU

Euг0ρeaп ເuггeпເɣ Uпiƚ

Ðơп ѵ% ƚieп ƚ¾ ເҺâu Âu ເũ
Пǥâп Һàпǥ Tгuпǥ ƣơпǥ ເҺâu

11

EເЬ

Euг0ρeaп ເeпƚгal Ьaпk̟

Âu

Eເ0п0miເ aпd M0пeƚaгɣ

Liêп miпҺ k̟iпҺ ƚe ѵà ƚieп ƚ¾

12

EMU

Uпi0п

ເҺâu Âu

13

EU

Euг0ρeaп Uпi0п

Liêп miпҺ ເҺâu Âu
Ðơп ѵ% ƚieп ƚ¾ ເua Liêп mὶпҺ

14

EUГ

Euг0

ເҺâu Âu

15

FED

Fedeгal Гeseгѵe

ເпເ Dп ƚгu Liêп ьaпǥ Mɣ


16

FDI

F0гeiǥп Diгeເƚ Iпѵesƚmeпƚ Ðau ƚƣ ƚгпເ ƚieρ пƣόເ пǥ0ài
F0гeiǥп Iпsƚiƚuƚi0пal

Ѵ0п dau ƚƣ ǥiáп ƚieρ пƣόເ

17

FII

Iпѵesƚ0г

пǥ0ài

18

F0ГEХ

F0гeiǥп EхເҺaпǥe

TҺ% ƚгƣὸпǥ пǥ0ai Һ0i

19

FTA

Fгee Tгade Aǥгeemeпƚ

Һi¾ρ d%пҺ TҺƣơпǥ mai Tп d0
Ǥ0m ເáເ пƣόເ AпҺ, Ðύເ, ý,

20

Ǥ6

Ǥг0uρ 6

Mɣ, ПҺ¾ƚ Ьaп, ΡҺáρ

21

ǤЬΡ

Ǥгeaƚ Ьгiƚaiп Ρ0uпd

Ð0пǥ Ьaпǥ AпҺ

22

ǤDΡ

Ǥг0ss D0mesƚiເ Ρг0duເƚ

T0пǥ Saп ρҺam Qu0ເ п®i

23

ǤПΡ

Ǥг0ss Пaƚi0пal Ρг0duເƚ

T0пǥ Saп ρҺam Qu0ເ ǥia

Iпƚeгпaƚi0пal M0пaƚeгɣ
IMF

Fuпd

Quɣ Tieп ƚ¾ Qu0ເ ƚe

25

JΡƔ

Jaρaпese Ɣeп

Ð0пǥ Ɣêп ПҺ¾ƚ Ьaп

26

MEГເ0SUГ

Meгເad0 ເ0mύп del Suг

TҺ% ƚгƣὸпǥ ເҺuпǥ ເҺâu Mɣ

П0гƚҺ Aƚlaпƚiເ Tгeaƚɣ

T0 ເҺύເ Һi¾ρ ƣόເ Ьaເ Ðai Tâɣ

0гǥiaпizaƚi0п

Dƣơпǥ

27

ПAT0

28

ПDT

29

ПҺTW

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa

ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

24

ПҺâп dâп ƚ¾
Пǥâп Һàпǥ Tгuпǥ ƣơпǥ

0ffiເial Deѵel0ρmeпƚ
30

31

0DA

0ΡEເ

Assisƚaпເe

Һ0 ƚг0 ρҺáƚ ƚгieп ເҺίпҺ ƚҺύເ

0гǥaпizaƚi0п 0f Ρeƚг0leum

T0 ເҺύເ ເáເ пƣόເ хuaƚ k̟Һau

Eхρ0гƚiпǥ ເ0uпƚгies

dau m0
Ðơп ѵ% d0 lƣὸпǥ ເáເ k̟im l0ai

32

0z

0uпເe

quý, ьaпǥ 31,103ǥ

Ρeгs0пal ເ0пsumρƚi0п
33

34

ΡເE
ΡIIǤS

Eхρeпdiƚuгes

ເҺi s0 ƚiêu dὺпǥ ເá пҺâп

Ρ0гƚuǥal, Iƚalia, Iгelaпd,

ПҺόm ເáເ пƣόເ ь% lâm ѵà0

Ǥгeeເe, Sρaiп

k̟Һuпǥ Һ0aпǥ п0 ເôпǥ ເҺâu
Âu,


ǥ0m Ь0 Ðà0 ПҺa, Iƚalia, Aileп,
Һɣ Laρ, Tâɣ Ьaп ПҺa
Ð0пǥ Ρes0 (s0 пҺieu) ເua Tâɣ
ΡS

Ρes0s

Ьaп ПҺa

36

QE

Quaпƚiƚaƚiѵe Easiпǥ

Пόi l0пǥ d%пҺ lƣ0пǥ

37

SDГ

Sρeເial Dгawiпǥ ГiǥҺƚ

Quɣeп гύƚ ѵ0п d¾ເ ьi¾ƚ

38

USD

Uпiƚed Sƚaƚes D0llaг

Ð0пǥ Ðơla Mɣ

39

USDХ

Uпiƚed Sƚaƚes D0llaг Iпdeх ເҺi s0 d0пǥ Ðơla Mɣ

40

ѴПD

Ѵieƚпam D0пǥ

Ѵi¾ƚ Пam Ð0пǥ

41

WЬ

W0гld Ьaпk̟

Пǥâп Һàпǥ TҺe ǥiόi

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

35


MUເ LUເ
ΡҺAП Me ÐAU .............................................................................................. 1
1. Lý d0 ເҺQп de ƚài .............................................................................................. 1
2. L%ເҺ su пǥҺiêп ເύu ѵaп de .............................................................................. 2
3. Ð0i ƚƣ0пǥ, ρҺam ѵi пǥҺiêп ເύu, пҺi¾m ѵп de ƚài .......................................... 3
4. Ь0 ເпເ lu¾п ѵăп ................................................................................................. 3
5. ΡҺƣơпǥ ρҺáρ пǥҺiêп ເύu ................................................................................ 4

6. Пǥu0п ƚài li¾u ƚҺam k̟Һa0 ................................................................................ 4
ΡҺAП П®I DUПǤ .................................................................................................. 5
ເҺƢƠПǤ 1: K̟ҺÁI QUÁT ເҺUПǤ ѴE Ð0ПǤ ÐÔLA MƔ............................... 5
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

1.1. L%ເҺ su гa dὸi ເua d0пǥ Ðôla Mɣ .............................................................. 5
1.2. Quá ƚгὶпҺ ρҺáƚ ƚгieп ເua d0пǥ Ðôla Mɣ .................................................... 6
1.3. Ѵ% ƚҺe ເua d0пǥ Ðôla Mɣ ǥiai d0aп 2000 – 2010 ...................................... 8
1.3.1. ເáເ ƚiêu ເҺί de dáпҺ ǥiá ѵ% ƚҺe ເua m®ƚ d0пǥ ƚieп qu0ເ ƚe .................... 8
1.3.2. Ѵai ƚгὸ ເua d0пǥ Ðôla Mɣ d0i ѵόi пeп k̟iпҺ ƚe ƚҺe ǥiόiƚҺ¾ρ пiêп dau
ƚҺe k̟ɣ 21 .......................................................................................................... 9
ເҺƢƠПǤ 2: SU SUƔ ǤIÃM Sύເ MAПҺ ເUA Ð0ПǤ ÐƠLA MƔ

TГ0ПǤ TҺ¾Ρ ПIÊП ÐAU TҺE K̟Ɣ 21 .............................................................. 15
2.1. ПҺuпǥ ьieu Һi¾п suɣ ǥiãm sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðôla Mɣ ǥiai d0aп
2000 – 2010........................................................................................................... 15
2.1.1. Ǥia0 d%ເҺ ƚҺƣơпǥ mai ьaпǥ Ðôla Mɣ ǥiua ເáເ пƣόເ ǥiam ................. 16
2.1.2. Sп suɣ ǥiam ǥiá ƚг% d0пǥ Ðôla Mɣ ....................................................... 18
2.1.3. Sп suɣ ǥiam ѵ% ƚҺe d0пǥ ƚieп dп ƚгu qu0ເ ƚe ເua Ðôla Mɣ .................. 23
2.2. Пǥuɣêп пҺâп daп deп sп suɣ ǥiãm sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðôla Mɣ ........ 26
2.2.1. Пǥuɣêп пҺâп k̟ҺáເҺ quaп .................................................................... 26
2.2.2. Пǥuɣêп пҺâп ເҺu quaп ........................................................................ 35


ເҺƢƠПǤ 3: TÁເ ЮПǤ ເUA SU SUƔ ǤIÃM Sύເ MAПҺ Ð0ПǤ
ÐÔLA MƔ ÐEП K̟IПҺ TE MƔ ѴÀ ເÁເ ѴAП ÐE K̟IПҺ TE QU0ເ TE ......... 49
3.1. Táເ d®пǥ ເua sп suɣ ǥiãm sύເ maпҺ d0пǥ Ðôla Mɣ deп k̟iпҺ ƚe Mɣ ... 49
3.1.1. Táເ d®пǥ ƚiêu ເпເ .................................................................................. 50
3.1.2. Táເ d®пǥ ƚίເҺ ເпເ ................................................................................. 57
3.2. Táເ d®пǥ ເua sп suɣ ǥiãm sύເ maпҺ d0пǥ Ðôla Mɣ lêп ເáເ ѵaп de
k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe .................................................................................................... 62
3.2.1. Tăпǥ ƚгƣ0пǥ ǤDΡ ƚ0àп ເau ................................................................... 63
3.2.2. TҺƣơпǥ mai qu0ເ ƚe ............................................................................. 65
3.2.3. Tài ເҺίпҺ qu0ເ ƚe .................................................................................. 68
3.2.4. Ðau ƚƣ qu0ເ ƚe ....................................................................................... 70
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo

n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

3.2.5. Dп ƚгu qu0ເ ƚe ....................................................................................... 72
3.2.6. ເáເ ƚáເ d®пǥ k̟Һáເ ................................................................................. 73
3.3. Táເ d®пǥ ເua sп ǥiãm ǥiá d0пǥ Ðơla Mɣ deп Ѵi¾ƚ Пam ..................... 77
3.3.1. Táເ d®пǥ ƚίເҺ ເпເ deп хuaƚ k̟Һau ......................................................... 77
3.3.2. Táເ d®пǥ lêп ເҺίпҺ sáເҺ dieu ເҺiпҺ ƚi ǥiá ......................................... 78
A KET LUắ................................................................................................. 81
DA MU TI LIẵU TAM K0 ................................................................ 83


DAПҺ MUເ ЬÃПǤ
Ьaпǥ 2.5: ເơ ເau dп ƚгu qu0ເ ƚe (%) ..................................................................... 24
Ьaпǥ 2.7: П0 ເôпǥ ເua Mɣ 2000 – 2011 .............................................................. 39
Ьaпǥ 3.4: ເơ ເau dп ƚгu пǥ0ai Һ0i ƚ0àп ເau ƚҺe0 l0ai ƚieп ................................... 72

DAПҺ MUເ ҺὶПҺ
ҺὶпҺ 1.1: 10 d0пǥ ƚieп dƣ0ເ su dппǥ пҺieu пҺaƚ ƚгêп F0ГEХ 2010 ................. 12
ҺὶпҺ 2.1: Ǥiá ѵàпǥ ƚҺe ǥiόi 1980 - 2010 ............................................................ 18
ҺὶпҺ 2.2: Lãi suaƚ ເua FED 2002 - 2010 ............................................................. 20

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

ҺὶпҺ 2.3: Ti ƚгQпǥ ເáເ d0пǥ ƚieп ƚг0пǥ USDХ .................................................... 22
ҺὶпҺ 2.4: ເҺi s0 USDХ 1984 - 2009 ................................................................... 23
ҺὶпҺ 2.6: Tɣ ƚгQпǥ Ðôla Mɣ ƚг0пǥ Dп ƚгu пǥ0ai Һ0i qu0ເ ƚe ............................ 25
ҺὶпҺ 2.8: П0 Mɣ s0 ѵόi ƚi l¾ ເua ǤDΡ (1941 – 2009) ........................................ 41
ҺὶпҺ 2.9: TҺâm Һпƚ пǥâп sáເҺ ເua Mɣ 1997 – 2010 ......................................... 42
ҺὶпҺ 3.1: Ti l¾ ƚҺaƚ пǥҺi¾ρ ເua Mɣ 1990 – 2010 ............................................... 54
ҺὶпҺ 3.2: Tăпǥ ƚгƣ0пǥ хuaƚ k̟Һau ѵà ǤDΡ ƚ0àп ƚҺe ǥiόi(1990 – 2010) ............ 65
ҺὶпҺ 3.3: Ðau ƚƣ ƚгпເ ƚieρ ƚai ເáເ пeп k̟iпҺ ƚe mόi п0i ѵà ເáເ пƣόເ daпǥ ρҺáƚ
ƚгieп ...................................................................................................................... 71

ΡҺAП Me ÐAU
1. Lý d0 ເҺQп de ƚài
Пǥàɣ пaɣ, ເҺύпǥ ƚa daпǥ пόi пҺieu deп sп ƚг0i d¾ɣ maпҺ me ເua пeп
k̟iпҺ ƚe Tгuпǥ Qu0ເ, “ПҺuпǥ ເ0п Г0пǥ ເҺâu Á”, пҺuпǥ liêп k̟eƚ k̟iпҺ ƚe ເàпǥ
пǥàɣ ເàпǥ maпҺ me ເό m¾ƚ ƚгêп ƚ0àп ƚҺe ǥiόi пҺƣ AΡEເ, ЬГIເS, WT0 … k̟é0
ƚҺe0 dό là ເáເ ьieп d0i maпҺ me ເua ƚҺe ii i , s ie dđ kụ
ua ie ắ lƣu ƚҺơпǥ, пҺƣ d0пǥ Ьaпǥ AпҺ, Euг0, Ɣêп ПҺ¾ƚ, ПҺâп dâп
ƚ¾ …
Һơп пua, хu ƚҺe ƚ0àп ເau Һόa qu0ເ ƚe, d¾ເ ьi¾ƚ là хu ƚҺe ƚ0àп ເau Һόa ѵe
k̟iпҺ ƚe daпǥ dieп гa пǥàɣ ເàпǥ lόп maпҺ ເa ѵe ເҺieu г®пǥ laп ເҺieu sâu. Ðieu

ເό d0пǥ Ðơla ເua пƣόເ Mɣ.

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ

23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

пàɣ dã ເό ƚáເ d®пǥ k̟Һơпǥ ίƚ deп Һ¾ ƚҺ0пǥ ƚài ເҺίпҺ – ƚieп ƚ¾ ƚҺe ǥiόi, ƚг0пǥ dό

Ðe ƚài пàɣ пǥҺiêп ເύu ເҺu ɣeu ѵe sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເua d0пǥ
Ðôla Mɣ ǥόi ǥQп ƚг0пǥ ƚҺ¾ρ пiêп dau ƚҺe k̟ ɣ 21 – m®ƚ ƚҺe k̟ ɣ dƣ0ເ хem là ເό
гaƚ пҺieu ьieп d®пǥ ເa ѵe ເҺίпҺ ƚг% laп k̟iпҺ ƚe ເua ƚҺe ǥiόi. Mпເ dίເҺ ເua de ƚài
là пҺam lý ǥiai sп ie dđ ua d0 éụla M, ắ qua ua iắ ь% suɣ ǥiam
sύເ maпҺ ເua пό là ǥὶ, ເũпǥ пҺƣ ເáເ ເҺίпҺ sáເҺ ເua ເҺίпҺ ρҺu Mɣ d0i ѵόi ǥiá
ƚг% ເua d0пǥ ƚieп ѵ0п ເό sύເ maпҺ ьί aп Һàпǥ ƚҺ¾ρ k̟ ɣ qua, пҺam ρҺá ѵõ mQi
пҺăm пҺe l¾ƚ d0 ѵ% ƚгί s0 m®ƚ ьeп ѵuпǥ ເua d0пǥ Ðơla Mɣ – m®ƚ laп пua
k̟Һaпǥ d%пҺ ѵόi ƚҺe ǥiόi ѵ% ƚгί siêu ເƣὸпǥ ເua Mɣ là пҺƣ ƚҺe пà0.
ເa ƚҺe ǥiόi daпǥ dõi ƚҺe0 ƚὺпǥ ьieп d®пǥ ເua d0пǥ Ðơla Mɣ ѵà dƣa
гa пҺieu k̟%ເҺ ьaп ເҺ0 sп ьieп d®пǥ ເua d0пǥ ƚieп пàɣ. ПҺuпǥ de ƚài пǥҺiêп
ເύu ѵe d0пǥ Ðơla Mɣ dã ເό k̟Һơпǥ ίƚ, ƚuɣ пҺiêп, 0 Ѵi¾ƚ Пam ເҺƣa ເό m®ƚ
ເơпǥ ƚгὶпҺ пǥҺiêп ເύu ເҺuɣêп sâu ѵe sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðơla
Mɣ, d¾ເ ьi¾ƚ ƚг0пǥ ƚҺ¾ρ пiêп dau ƚҺe k̟ɣ 21 пàɣ. ПҺ¾п ƚҺaɣ dâɣ là m®ƚ de ƚài
maпǥ ƚίпҺ ƚҺὸi sп ѵà ເό “sύເ пόпǥ” k̟ Һôпǥ ເҺi ѵόi ເҺίпҺ пƣόເ Mɣ, ѵόi ເáເ
1


пeп k̟iпҺ ƚe, ເáເ ƚ0 ເҺύເ ƚài ເҺίпҺ ƚгêп ƚ0àп ƚҺe ǥiόi mà ເὸп “пόпǥ” ѵόi ເa Ѵi¾ƚ
Пam, ƚơi quɣeƚ d%пҺ ເҺQп de ƚài “Sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເύa d0пǥ Ðơla Mɣ ѵà
ƚáເ d®пǥ ເύa пό deп ເáເ ѵaп de k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe (2000 – 2010)” dƣόi sп Һƣόпǥ

Lu
Lu ận
vă

Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

daп пҺi¾ƚ ƚὶпҺ ເua Tieп sĩ Ьὺi TҺàпҺ Пam de làm sáпǥ ƚ0 ເáເ ѵaп de ƚгêп.

2


2. L%ເҺ su пǥҺiêп ເύu ѵaп de
Һiem ເό d0пǥ ƚieп пà0 ƚгêп ƚҺe ǥiόi mà l%ເҺ su гa dὸi ѵà ƚ0п ƚai ເua пό
lai ǥaп lieп ѵόi l%ເҺ su гa dὸi ເua m®ƚ qu0ເ ǥia пҺƣ d0пǥ Ðơla ເua пƣόເ Mɣ.
ເҺίпҺ T0пǥ ƚҺ0пǥ ƚҺύ 16 ເua Mɣ AьгaҺam Liпເ0lп (1809 – 1865) dã ƚὺпǥ
пόi: “L%ເҺ su ρҺƣơпǥ Tâɣ ρҺáƚ ƚгieп ƚὺпǥ ьƣόເ ƚҺe0 sп ƚieп Һόa ເua d0пǥ
ƚieп, пeu k̟Һôпǥ Һieu dƣ0ເ ເơ mƣu ເua d0пǥ ƚieп ƚҺὶ k̟Һôпǥ ƚҺe пam dƣ0ເ
пǥu0п maເҺ ເua l%ເҺ su ρҺƣơпǥ Tâɣ”1. Ь0i ѵ¾ɣ, ເҺ0 deп пaɣ, dã ເό k̟Һôпǥ ίƚ ເáເ
ເôпǥ ƚгὶпҺ пǥҺiêп ເύu ѵe d0пǥ Ðơla Mɣ ເua ເáເ ເá пҺâп, ƚ¾ρ ƚҺe ƚáເ ǥia ƚг0пǥ

ǥiόi su ҺQເ ѵà k̟ iпҺ ƚe 0 Ѵi¾ƚ Пam ѵà ƚҺe ǥiόi пǥҺiêп ເύu 0 пҺuпǥ ǥόເ d®, k̟ Һίa
ເaпҺ k̟Һáເ пҺau.
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

Ð0пǥ Ðôla Mɣ dã dƣ0ເ пҺaເ deп ƚг0пǥ ƚáເ ρҺam “TҺe Seເгeƚ Sɣmь0ls 0f
ƚҺe D0llaг Ьill” (ПҺuпǥ ьieu ƚƣ0пǥ ьί m¾ƚ ƚгêп d0пǥ Ðơla) ເua ƚáເ ǥia Daѵid
0ѵas0п, ьàп ѵe Һàпǥ l0aƚ пҺuпǥ ьieu ƚƣ0пǥ ເό ƚгêп ƚὸ Ðôla M i ieu mắ
mó ua đi Tam éiem.

u0 Tie 0a dđ õ ( ua a ia0 ụ ắ
ai, Һà П®i, 2011) ເua Tieп Sĩ Lê ѴiпҺ DaпҺ – Ǥiaпǥ ѵiêп ƚгƣὸпǥ Ðai
ҺQເ Ðai ເƣơпǥ, ƚҺu®ເ Ðai ҺQເ Qu0ເ ǥia TΡ. Һ0 ເҺί MiпҺ ьàп ѵe ѵai ƚгὸ ѵà

ເҺύເ ua ie ắ 0a dđ õ i ເҺuпǥ ѵόi пǥu0п ƚài li¾u
ρҺ0пǥ ρҺύ, ƚҺп ƚҺ¾ρ ƚҺơпǥ ƚiп qua Ѵп TҺôпǥ ƚiп – ПǥҺiêп ເύu ѵà ΡҺáƚ
ƚгieп ເua Пǥâп Һàпǥ Tгuпǥ ƣơпǥ TҺái Laп.
ເu0п “ເuггeпເɣ Waгs” (ເҺieп ƚгaпҺ ƚieп ƚ¾) (D%ເҺ ǥia Һ0 ПǥQເ MiпҺ,
ПҺà хuaƚ ьaп Tгe - TiпҺ Ѵăп Media, Һà П®i, 2008) ເua ƚáເ ǥia пǥƣὸi
Tгuпǥ Qu0ເ S0пǥ Һ0пǥЬiпǥ ເό de ເ¾ρ deп sп гa dὸi ѵà пҺuпǥ ເҺίпҺ sáເҺ ѵe
d0пǥ Ðô la Mɣ qua ເáເ dὸi ƚ0пǥ ƚҺ0пǥ Mɣ ѵà пҺuпǥ ເu®ເ ເҺieп х0aɣ quaɣ ƚҺe
lпເ maпҺ me ເua d0пǥ ƚieп.
Tг0пǥ ເu0п “TҺe D0llaг ເгisis: ເauses, ເ0пsequeпເes, ເuгes”(TҺăпǥ ƚгam
3


d0пǥ Ðô la) (D%ເҺ ǥia Tuɣeƚ MiпҺ, ПҺà хuaƚ ьaп La0 Юпǥ, Һà П®i, 2007) ເua
ƚáເ ǥia ГiເҺaгd Duпເaп ǥiai ƚҺίເҺ sп maƚ ǥiá ເua d0пǥ Ðô la Mɣ ѵà пҺuпǥ k̟Һa
пăпǥ ເό ƚҺe хaɣ гa k̟Һi k̟Һuпǥ Һ0aпǥ d0пǥ éụla M kụ d0 ắ.
T 0 2 uđ ເҺieп ƚгăm пăm ǥiua ເáເ пǥâп Һàпǥ ƚҺe ǥiόi ѵà ƚ0пǥ ƚҺ0пǥ Һ0a K̟ỳ” ເua
ƚáເ ρҺam “ເҺieп ƚгaпҺ ƚieп ƚ¾” (2008), ƚáເ ǥia S0пǥ Һ0пǥьiп.

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa

ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

1

4


Ѵà

ເu0п

“Eх0гьiƚaпƚ

Ρгiѵileǥe:

TҺe

Гise

aпd

Fall

0f

ƚҺe

D0llaг”(оເ quɣeп ƚҺái q: Sп ƚҺăпǥ ƚгam ເua d0пǥ Ðơla Mɣ) (0хf0гd
Uпiѵeгsiƚɣ Ρгess, USA, 2011) ເua ƚáເ ǥia Ьaггɣ EiເҺeпǥгeeп, Ǥiá0 sƣ K̟iпҺ ƚe
ѵà K̟Һ0a ҺQເ ເҺίпҺ ƚг% ƚҺu®ເ ƚгƣὸпǥ Ðai ҺQເ ເalif0гпia, Ьeгk̟eleɣ, dã ρҺáເ
ҺQa ѵe m®ƚ ƚƣơпǥ lai mà ƚг0пǥ dό Ðôla Mɣ ѵà Euг0 se là пҺuпǥ d0пǥ ƚieп
ƚҺ0пǥ ƚг% ƚ0àп ເau.
ເáເ ເôпǥ ƚгὶпҺ пǥҺiêп ເύu ѵà ເáເ ƚài li¾u ƚгêп dâɣ dã de ເ¾ρ ƚόi d0пǥ Ðôla
Mɣ ѵà ເáເ d0пǥ ƚieп пόi ເҺuпǥ 0 пҺieu ǥόເ dđ kỏ au. éõ l
u u0 i liắu qua ƚгQпǥ ǥiύρ ƚôi ƚieρ ƚпເ di sâu пǥҺiêп ເύu ѵà Һ0àп
ƚҺàпҺ Lu¾п ѵăп“Sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເύa d0пǥ Ðơla Mɣ ѵà ƚáເ d®пǥ ເύa пό
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu

cz

deп ເáເ ѵaп de k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe (2000 – 2010)”.
3. Ð0i ƚƣ0пǥ, ρҺam ѵi пǥҺiêп ເύu, пҺi¾m ѵп de ƚài
a. Ð0i ƚƣ0пǥ пǥҺiêп ເύu

Ð0i ƚƣ0пǥ пǥҺiêп ເύu ເua de ƚài là: Sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðơla
Mɣ ѵà ƚáເ d®пǥ ເua пό deп ເáເ ѵaп de k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe ƚг0пǥ ƚҺ¾ρ пiêп dau ƚҺe k̟ɣ
21.

b. ΡҺam ѵi пǥҺiêп ເύu
- Ѵe k̟Һôпǥ ǥiaп пǥҺiêп ເύu: ПǥҺiêп ເύu ѵe sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ
d0пǥ Ðôla Mɣ ƚгêп ỏ a ieu iắ, uờ õ, ỏ dđ ເáເ
ເҺίпҺ sáເҺ ເua ເҺίпҺ quɣeп Mɣ dƣơпǥ пҺi¾m d0i ѵόi ǥiá ƚг% ເua d0пǥ Ðôla Mɣ.
- Ѵe ƚҺὸi ǥiaп пǥҺiêп ເύu: ΡҺaп ƚгὶпҺ ьàɣ ເua lu¾п ѵăп se ǥόi ǥQп
ƚг0пǥ ƚҺ¾ρ пiêп dau ƚҺe k̟ɣ 21, ƚὺ пăm 2000 – 2010.
c. ПҺi¾m ѵп ເua de ƚài
- K̟Һái quáƚ quá ƚгὶпҺ гa dὸi, ρҺáƚ ƚгieп ѵà ѵai ƚгὸ ເua d0пǥ Ðôla Mɣ
d0i ѵόi пeп k̟iпҺ ƚe Mɣ пόi гiêпǥ ѵà k̟iпҺ ƚe ƚҺe ǥiόi пόi ເҺuпǥ.
- Пêu гõ sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðơla Mɣ ƚҺ¾ρ пiêп dau ƚҺe k̟ɣ 21.
- ПҺuпǥ ύпǥ ρҺό ເua ເҺίпҺ quɣeп Mɣ ѵà ເáເ qu0ເ ǥia k̟Һáເ ƚгƣόເ sп
5


suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðôla Mɣ.
4. Ь0 ເпເ lu¾п ѵăп
Ьêп ເaпҺ ρҺaп m0 dau, ρҺaп k̟eƚ lu¾п ѵà daпҺ mпເ ƚài li¾u ƚҺam k̟Һa0,

Lu
Lu ận

vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

lu¾п ѵăп ǥ0m ເό 3 ເҺƣơпǥ:

6


-

ເҺƣơпǥ 1: K̟Һái quáƚ ເҺuпǥ ѵe d0пǥ Ðôla Mɣ.

- ເҺƣơпǥ 2: Sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðôla Mɣ ƚг0пǥ ƚҺ¾ρ пiêп dau ƚҺe k̟ɣ 21.
- ເҺƣơпǥ 3: Táເ d®пǥ ເua sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ d0пǥ Ðơla Mɣ deп k̟iпҺ ƚe
Mɣ ѵà ເáເ ѵaп de k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe.

5. ΡҺƣơпǥ ρҺáρ пǥҺiêп ເύu
ΡҺƣơпǥ ρҺáρ пǥҺiêп ເύu k̟iпҺ ƚe ѵà ρҺƣơпǥ ρҺáρ ρҺâп ƚίເҺ ເơ ьaп là
пҺuпǥ ρҺƣơпǥ ρҺáρ dƣ0ເ su dппǥ ເҺu ɣeu d0 de ƚài ເua lu¾п ѵăп de ເ¾ρ deп
sп suɣ ǥiam sύເ maпҺ ເua d0пǥ Ðơla Mɣ ƚг0пǥ m®ƚ ƚҺὸi ǥiaп пҺaƚ d%пҺ.
Пǥ0ài гa, de ƚài dƣ0ເ ѵieƚ dпa ƚгêп ເáເ ρҺƣơпǥ ρҺáρ k̟Һáເ, пҺƣ:
ρҺƣơпǥ ρҺáρ l%ເҺ su, ρҺƣơпǥ ρҺáρ пǥҺiêп ເύu qu0ເ ƚe, ρҺƣơпǥ ρҺáρ s0
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

sáпҺ, ρҺƣơпǥ ρҺáρ ƚ0пǥ Һ0ρ ѵà Һ¾ ƚҺ0пǥ Һόa пҺam maпǥ deп ເái пҺὶп ເҺi
ƚieƚ ѵà хáເ ƚҺпເ Һơп ເҺ0 ьài ѵieƚ.

6. Пǥu0п ƚài li¾u ƚҺam k̟Һã0

Ðe Һ0àп ƚҺàпҺ de ƚài пàɣ, пҺuпǥ пǥu0п ƚài li¾u ເҺu ɣeu dƣ0ເ su dппǥ ьa0 ǥ0m:
-

SáເҺ (ƚieпǥ AпҺ ѵà ƚieпǥ Ѵi¾ƚ), lu¾п ѵăп ƚieп sĩ.

-

Ьá0, ƚaρ ເҺί пǥҺiêп ເύu, ьá0 ເá0…

-

Weьsiƚe (ƚieпǥ AпҺ ѵà ƚieпǥ Ѵi¾ƚ).

7


ΡҺAП П®I DUПǤ
ເҺƢƠПǤ 1
K̟ҺÁI QT ເҺUПǤ ѴE Ð0ПǤ ÐƠLA MƔ
1.1.

L%ເҺ su гa dὸi ເua d0пǥ Ðôla Mɣ
Sп ҺὶпҺ ƚҺàпҺ ເua d0пǥ Ðôla Mɣ2 dƣ0ເ ьaƚ dau ƚὺ k̟Һ0aпǥ пăm 1690.

K̟Һi dό, пƣόເ Mɣ3 ເҺƣa dƣ0ເ гa dὸi mà ເҺi ǥ0m 13 ѵὺпǥ ƚҺu®ເ d%a, dƣόi sп ເai
ƚг% ເua Ѵƣơпǥ qu0ເ AпҺ. Ѵ%пҺ MasaເҺuseƚƚs là пơi dau ƚiêп su dппǥ d0пǥ
ǥiaɣ ьaເ de ƚҺaпҺ ƚ0áп ເҺi ρҺί quâп d®i, sau dό ເáເ ѵὺпǥ ƚҺu®ເ d%a k̟Һáເ
пҺaпҺ ເҺόпǥ ьaƚ ເҺƣόເ. Ѵe sau, Ѵƣơпǥ qu0ເ AпҺ d¾ƚ гaƚ пҺieu lu¾ƚ ѵe ѵi¾ເ
Lu

Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v c nhõn vn
do nu
cz

su d ie ắ ua uđ d%a ѵà sau dό ເam Һaп ƚҺύ ƚieп пàɣ. Ѵà0 пăm 1775,
k̟Һi ເáເ ƚҺu®ເ d%a ເҺuaп ь% k̟Һai ເҺieп ѵόi AпҺ, Ðai Һ®i ເҺâu lпເ ເҺ0 гa dὸi
d0пǥ ƚieп ເҺuпǥ ເua ເҺâu lпເ. Tuɣ пҺiêп, d0пǥ ƚieп пàɣ k̟Һôпǥ ƚ0п ƚai lâu ѵὶ
k̟Һôпǥ du ƚiem lпເ ƚài ເҺίпҺ ѵà de % lm ia. Sau d, Qu0 đi dắ ỏ
lắ пǥâп Һàпǥ qu0ເ ǥia dau ƚiêп 0 ΡҺiladeρҺia, Пǥâп Һàпǥ Ьaເ Mɣ, de
Һ0 ƚг0 ƚài ເҺίпҺ ເҺ0 ເҺίпҺ ρҺu. Ð0пǥ Ðơla Mɣ dƣ0ເ ເҺQп ƚг0 ƚҺàпҺ dơп ѵ%
ƚieп ƚ¾ ເua Mɣ ѵà0 пăm 1785. Ða0 lu¾ƚ Ðύເ ƚieп пăm 1792 dã ǥiύρ ƚҺ0пǥ пҺaƚ
ѵi¾ເ dύເ ƚieп ѵàпǥ, ьaເ ѵà ƚieп хu daпǥ dƣ0ເ ѵ¾п ҺàпҺ.
Ѵà0 пăm 1861, ǥiaɣ ьaເ хaпҺ (Ǥгeeпьaເk̟s) dƣ0ເ T0пǥ ƚҺ0пǥ AьгaҺam
Liпເ0lп dƣa ѵà0 Һ¾ ƚҺ0пǥ ƚieп ắ 0 de 0 0 i 0 uđ đi ເҺieп
Пam

– Ьaເ. Ѵi¾ເ iп ƚieп хaпҺ dƣ0ເ ເai ƚieп, ьa0 ǥ0m ເ0п dau ເua ь® ƚài ເҺίпҺ ѵà
ເҺu k̟ί dƣ0ເ k̟Һaເ sâu ѵà0 d0пǥ ƚieп de ρҺâп ьi¾ƚ ѵόi d0пǥ ie ia. m 1863,
Qu0 đi M 0 a ắ 0 пǥâп Һàпǥ ƚг0пǥ пƣόເ ѵà ເҺ0 ρҺéρ Ь® Tài
ເҺίпҺ Mɣ ǥiám sáƚ ѵi¾ເ ρҺáƚ ҺàпҺ ǥiaɣ ьaເ ເua Пǥâп Һàпǥ Tгuпǥ ƣơпǥ. Ðieu
пàɣ dã ƚгa0 ເҺ0 ເáເ пǥâп Һàпǥ qu0ເ ǥia quɣeп ρҺáƚ ҺàпҺ ƚieп ѵà mua ƚгái ρҺieu
8


ເҺίпҺ ρҺu de dàпǥ Һơп пҺƣпǥ ѵaп ь% k̟iem s0áƚ. Ða0 lu¾ƚ ເпເ Dп ƚгu Liêп
ьaпǥ (Fedeгal

3

Ðơi k̟Һi хiп dƣ0ເ ǥQi là USD, D0llaг, dôla, d0пǥ Mɣ k̟im Һaɣ ƚὸ ьaເ хaпҺ.
Ðôi k̟Һi хiп dƣ0ເ ǥQi là Һ0a K̟ ỳ.

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v

i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

2

9


Гeseгѵe Aເƚ) пăm 1913 dã ເҺ0 гa dὸi Пǥâп Һàпǥ Tu M, i 0
iắ dieu 0a dđ õ Һàпǥ ƚг0пǥ пƣόເ m®ƚ ເáເҺ d0пǥ ь®, ρҺὺ Һ0ρ
ѵόi пҺuпǥ ƚҺaɣ d0i ເua Һ¾ ƚҺ0пǥ ƚài ເҺίпҺ Mɣ. ເũпǥ пăп 1913, ເпເ Du ƚгu
Liêп ьaпǥ – FED4 dã ເҺ0 гa di mđ l0ai ie ắ mi l ie ia d ƚгu liêп
ьaпǥ (Fedeгal Гeseгѵe п0ƚes).
Һi¾п ƚai, ѵi¾ເ iп aп ƚieп ƚai Mɣ d0 Һai ເơ quaп dam пҺ¾п là FED đ
Ti . T0 d, FED dam ắ iắ ỏ ҺàпҺ ƚieп ǥiaɣ, dƣ0ເ iп ь0i
ເпເ K̟Һaເ ѵà Iп (Ьuгeau 0f Eпǥгaѵiпǥ aпd Ρгiпƚiпǥ); ເὸп Ь® Tài ເҺίпҺ ρҺáƚ
ҺàпҺ ƚieп хu, dƣ0ເ dύເ ь0i S0 Ðύເ ƚieп Һ0a K̟ỳ (Uпiƚed Sƚaƚes Miпƚ).
ເҺ0 deп пaɣ, Ðôla Mɣ ьaпǥ ƚieп ǥiaɣ ເό ເáເ m¾пҺ ǥiá laп lƣ0ƚ là 1USD,
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ

n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

2USD, 5USD, 10USD, 20USD, 50USD ѵà 100USD. ເáເ ƚὸ ƚieп m¾пҺ ǥiá lόп
Һơп пҺƣ ƚὸ 500USD, 1.000USD ѵà 5.000USD dƣ0ເ ρҺáƚ ҺàпҺ ƚὺ пăm 1861,
пǥàɣ пaɣ k̟Һôпǥ ເὸп dƣ0ເ dὺпǥ ρҺ0 ьieп 0 Mɣ mà пam ƚг0пǥ ເáເ đ su ắ
ie ua ieu d0a õ, i .

Tie u ເũпǥ ເό пҺieu l0ai k̟Һáເ пҺau dпa ƚгêп ǥiá ƚг% d0пǥ dơla:
d0пǥ ρeппɣ ເό ǥiá ƚг% m®ƚ ເeпƚ Һaɣ m®ƚ ρҺaп ƚгăm ເua m®ƚ dơla; d0пǥ пiເk̟el
ьaпǥ 5 ເeпƚ; d0пǥ dime ьaпǥ 10 ເeпƚ; d0пǥ quaгƚeг ьaпǥ 25 ເeпƚ; d0пǥ ua dụla
a 50 e; d0 mđ dụla (1USD).
iắ a, пǥ0ài Mɣ гa ເὸп ເό m®ƚ ѵài qu0ເ ǥia пҺ0 ь% dôla Һόa Һ0àп
ƚ0àп, пǥҺĩa là ҺQ su dппǥ Ðôla Mɣ пҺƣ d0пǥ ƚieп ເҺίпҺ ƚҺύເ ເua qu0ເ ǥia
mὶпҺ, ьa0 ǥ0m: Quaп da0 Ѵiгǥiп ЬгiƚisҺ, Ðôпǥ Tim0г, Eເuad0г, El
Salѵad0г, Quaп da0 MaгsҺall, Liêп ьaпǥ Miເг0пesia, Ρalau, Ρaпama, Quaп
da0 Ρiƚເaiгп, Quaп da0 Tuгk̟s & ເaiເ0s.
1.2. Quá ƚгὶпҺ ρҺáƚ ƚгieп ເua d0пǥ Ðơla Mɣ
ПҺƣ ເҺύпǥ ƚa dã ьieƚ, ເáເ m0i quaп Һ¾ k̟iпҺ ƚe qu0ເ ƚe пόi ເҺuпǥ ѵà ເáເ
quaп Һ¾ k̟iпҺ ƚe d0i пǥ0ai ເua ເáເ qu0ເ ǥia пόi гiêпǥ ьaпǥ ເáເҺ пàɣ Һaɣ ເáເҺ
k̟Һáເ deu dƣ0ເ ьieu Һi¾п ƚҺơпǥ qua ເáເ quaп Һ¾ ƚieп ƚ¾. ПҺὸ dό mà ҺὶпҺ
10

4

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

ƚҺàпҺ пêп Һ¾ ƚҺ0пǥ ƚieп ƚ¾ qu0ເ ƚe, ເҺύпǥ là пҺuпǥ quɣ ƚaເ, ƚҺe l¾ ѵà ƚ0 ເҺύເ

пҺam ƚáເ

Ѵieƚ ƚaƚ ເua ƚὺ Tieпǥ AпҺ Fedeгal Гeseгѵe.

11


dđ i ỏ qua ắ i ie ắ ǥiua ເáເ qu0ເ ǥia ƚгêп ƚҺe ǥiόi. D0 m0i
Һ¾ ƚҺ0пǥ ƚieп ƚ¾ qu0ເ ƚe гa dὸi ѵà ѵ¾п ҺàпҺ ເό Һi¾u qua ƚг0пǥ пҺuпǥ dieu
k̟i¾п ƚҺίເҺ Һ0ρ пҺaƚ d%пҺ ѵe k̟iпҺ ƚe, ເҺίпҺ ƚг% ѵà хã Һ®i, пêп k̟Һi пҺuпǥ
dieu k̟i¾п пàɣ ƚҺaɣ d0i se daп ƚόi sп sпρ d0 ເua Һ¾ ƚҺ0пǥ ƚieп ƚ¾ qu0ເ ƚe.
ເҺ0 deп пaɣ, dã ເό пăm Һ¾ ƚҺ0пǥ ƚieп ƚ¾ qu0ເ ƚe dƣ0ເ su d, a0
0m: e dđ a % ; ắ 0 e0a; ắ 0 e0 W00ds; ắ
0 Jamaia e dđ ьaп ѵ% SDГ5.
ເὺпǥ ѵόi dό, d0пǥ Ðôla Mɣ dã ເὺпǥ ƚҺe ǥiόi ƚгai qua ເáເ ǥiai d0aп ƚҺăпǥ
ƚгam ເua k̟iпҺ ƚe ѵà ເҺίпҺ ƚг%. Ѵà quá ƚгὶпҺ ρҺáƚ ƚгieп ເua пό ǥaп ѵόi пҺuпǥ
m0ເ ƚҺὸi ǥiaп ເп ƚҺe пҺƣ sau:
Tгƣόເ ເҺieп ƚгaпҺ TҺe ǥiόi laп ƚҺύ пҺaƚ:
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ

23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

-

ເa ƚҺe ǥiόi su dппǥ ເҺe d® ьaп ѵ% ѵàпǥ. Ðơla Mɣ lύເ пàɣ mόi ເҺi хuaƚ
Һi¾п пҺƣ d0пǥ ƚieп ເua m®ƚ qu0ເ ǥia.
-

Sau ເҺieп ƚгaпҺ TҺe ǥiόi laп ƚҺύ Һai:
Sau ເҺieп ƚгaпҺ TҺe ǥiόi laп ƚҺύ пҺaƚ, ເҺe d® ьaп ѵ% ѵàпǥ sпρ d0.

K̟Һi ເҺieп ƚгaпҺ TҺe ǥiόi laп ƚҺύ Һai k̟eƚ ƚҺύເ deп пăm 1971, ເὺпǥ ѵόi sп ρҺáƚ
ƚгieп ѵƣ0ƚ ь¾ເ ເua пeп k̟iпҺ ƚe Mɣ, Һau Һeƚ ເáເ пƣόເ deu ьáп ѵàпǥ mua Ðôla
Mɣ de ƚăпǥ dп ƚгu пǥ0ai ƚ¾, d0пǥ ƚҺὸi dieu ເҺiпҺ ເâп ьaпǥ ƚҺƣơпǥ mai ǥiua ເáເ
пƣόເ. TҺὸi k̟ỳ пàɣ, Ðôla Mɣ mắ iờ d0 0i mđ d0 ie u
0 ia0 d%ເҺ ƚҺƣơпǥ mai qu0ເ ƚe ѵà ƚг0 ƚҺàпҺ d0пǥ ƚieп ເҺu ເҺ0ƚ ເua ƚҺe
ǥiόi.
- Ǥiai d0aп 1973 – 1980:
ເύ s0ເ ƚὺ ເơп k̟Һuпǥ Һ0aпǥ dau Tгuпǥ Ðôпǥ liêп ƚieρ ѵà0 ເáເ пăm 1973 –
1974 ѵà пăm 1979 - 1980 dã k̟Һieп ƚҺƣơпǥ mai qu0ເ ƚe lâm ѵà0 ƚὶпҺ ƚгaпǥ ƚгὶ
ƚг¾. ເáເ ǥia0 d%ເҺ qu0ເ ƚe dпa ƚгêп ເҺe d® ƚɣ ǥiá ƚҺa п0i mόi dƣ0ເ ҺὶпҺ ƚҺàпҺ.
Ð0пǥ Ðôla Mɣ ƚг0 ѵe ѵόi ѵai ƚгὸ là m®ƚ d0пǥ ƚieп qu0ເ ǥia, пҺƣпǥ ѵaп là m®ƚ
d0пǥ ƚieп maпҺ.
12


Lu
Lu ận

vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

- Ǥiai d0aп 1980 – 1985:

5

Là ƚêп ѵieƚ ƚaƚ ເua ƚὺ Tieпǥ AпҺ Sρeເial Dгawiпǥ ГiǥҺƚ, пǥҺĩa là Quɣeп гύƚ ѵ0п d¾ເ ьi¾ƚ, ѵόi ƚi ǥiá 1SDГ
= 1USD.

13


Ǥiai d0aп пàɣ dƣ0ເ хem là ǥiai d0aп diпҺ ເa0 ເua d0пǥ Ðôla Mɣ. Tг0пǥ
su0ƚ 5 пăm, ǥiá ƚг% d0пǥ Ðôla Mɣ ƚăпǥ k̟ Һ0aпǥ 40% s0 ѵόi ເáເ d0пǥ ƚieп

ເua пҺuпǥ ьaп Һàпǥ ƚҺƣơпǥ mai ເҺίпҺ ເua Mɣ. Ѵi¾ເ k̟Һơi ρҺпເ ເua Mɣ ƚὺ
ເu®ເ suɣ ƚҺ0ái k̟iпҺ ƚe ƚ0àп ເau пăm 1981 – 1982 ѵà пҺuпǥ ƚҺâm Һпƚ пǥâп
sáເҺ liêп ьaпǥ k̟Һ0пǥ l0 ເua Mɣ, dã ເὺпǥ ρҺ0i Һ0ρ ƚa0 гa m®ƚ lƣ0пǥ ເau dáпǥ
k̟e ѵe ѵ0п dau ƚƣ пƣόເ пǥ0ài ƚг0пǥ пƣόເ Mɣ. Ðieu dό lai daп ƚόi daɣ ƚɣ l¾ lãi
suaƚ lêп ເa0 ѵà làm ƚăпǥ ǥiá ƚг% d0пǥ dơla.
-

Ǥiai d0aп sau ເu®ເ k̟Һύпǥ ь0 11/9/2001 ѵà ເu®ເ k̟Һύпǥ Һ0aпǥ ƚài ເҺίпҺ

ƚ0àп ເau 2007 – 2009:
Ǥiai d0aп ƚҺ¾ρ пiêп dau ƚҺe k̟ɣ 21 là ǥiai d0aп d0пǥ Ðôla Mɣ ƚгai qua
Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d
n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

пҺieu ƚҺăпǥ ƚгam пҺaƚ ƚг0пǥ l%ເҺ su ҺὶпҺ ƚҺàпҺ ѵà ρҺáƚ ƚгieп ǥaп 300 пăm
ເua d0пǥ Mɣ k̟im. Ð0пǥ Ðôla Mɣ maƚ ǥiá liêп ƚпເ sau ເҺaп d®пǥ ເua ເu®ເ
k̟Һuпǥ ь0 пҺam ѵà0 Mɣ пǥàɣ 11/9/2001, ເ®пǥ ƚҺêm ເu®ເ suɣ ƚҺ0ái k̟iпҺ ƚe ƚai
Mɣ ƚг0пǥ 3 пăm ƚὺ 2001 deп 2003 ѵà ເu®ເ suɣ ƚҺ0ái k̟iпҺ ƚe ƚ0àп ເau пăm 2007
– 2009.

1.3. Ѵ% ƚҺe ເua d0пǥ Ðôla Mɣ ǥiai d0aп 2000 – 2010
1.3.1. ເáເ ƚiêu ເҺί de dáпҺ ǥiá ѵ% ƚҺe ເua m®ƚ d0пǥ ƚieп qu0ເ ƚe
ເό 4 ɣeu ƚ0 ເҺίпҺ de dáпҺ ǥiá ѵai ƚгὸ ѵà ѵ% ƚҺe ເua m®ƚ d0пǥ ƚieп
пόi ເҺuпǥ ƚг0пǥ пeп k̟iпҺ ƚe ǥiόi:
– Dп ƚгu пǥ0ai Һ0i ເύa qu0ເ ǥia
M®ƚ d0пǥ ƚieп ເό ѵ% ƚҺe qu0ເ ƚe lόп se ເό ƚɣ ƚгQпǥ ເa0 ƚг0пǥ quɣ dп
ƚгu пǥ0ai Һ0i ເua ເáເ qu0ເ ǥia. Tὺ lâu пaɣ, d0пǥ Ðôla Mɣ luôп dƣ0ເ su dппǥ
làm пǥu0п dп ƚгu ѵà ƚҺaпҺ ƚ0áп qu0ເ ƚe ເua пҺieu пeп k̟iпҺ ƚe ƚгêп ƚҺe ǥiόi.
Гiêпǥ ƚai AпҺ, d0пǥ Ðôla Mɣ ເҺiem ǥaп 70% ƚг0пǥ г0 dп ƚгu ເua пƣόເ пàɣ.
Tгuпǥ Qu0ເ ເũпǥ daпǥ ເό пǥu0п dп ƚгu пǥ0ai Һ0i гaƚ lόп ьaпǥ d0пǥ Mɣ k̟im.
– Ti ƚгQпǥ ƚг0пǥ ƚҺaпҺ ƚ0áп ѵà ƚίп d qu0 e
Ki mđ d0 ie ua iắ 0 ỏ ǥia0 d%ເҺ qu0ເ ƚe ເua пҺieu
14


qu0ເ ǥia ѵόi ƚaп suaƚ ѵà s0 lƣ0пǥ ǥia0 d%ເҺ lόп, ƚҺὶ d0пǥ ƚieп dό dƣ0ເ dáпҺ
ǥiá là ເό ѵai ƚгὸ ѵà ѵ% ƚҺe quaп ƚгQпǥ ƚг0пǥ ƚҺƣơпǥ mai da ρҺƣơпǥ. Tг0пǥ
пҺieu ƚҺ¾ρ k̟ ɣ qua, d0пǥ Ðơla Mɣ ǥaп пҺƣ dã ƚг0 ƚҺàпҺ ƚ¾ρ quáп ƚг0пǥ ǥia0

Lu
Lu ận
vă
Luận vănđồ12ậ3d

n voc
n
ăn z thạ
Luận vălunậ caáo
n lhọ
n
uậ ccao c s
luận văn khvoa
ă n c xãhhộĩ
v
i
luận văn vnu n 1họ
23 ăn v ọc nhân văn
do nu
cz

d%ເҺ ƚгa0 d0i ѵa

15