Phát triển đồng bộ các loại thị trường

Đề án Kinh tế chính trị
MỤC LỤC:
LỜI NÓI ĐẦU:.....................................................................................1
I.LÝ LUẬN CHUNG:................................................................................................................................2
1.Quan niệm về phát triển đồng bộ các loại thị trường ở Việt Nam:..................................................3
2.Một số khái niệm về kinh tế thị trường:..............................................................................................8
2.1 Thị trường:............................................................................................................................................8
2.2. Đặc trưng cơ bản của các loại thị trường:.............................................................................................8
3. Mối quan hệ giữa các loại thị trường:.................................................................................................9
3.1.Mối quan hệ giữa thị trường đầu vào và thị trường đầu ra:...................................................................9
3.2.Mối quan hệ giữa thị trường trong và ngoài nước:................................................................................9
II. THỰC TRẠNG:.............................................................................10
1.Thực trạng chung:................................................................................................................................11
2.Thực trạng từng loại thị trường:........................................................................................................11
2.1.Thị trường hành hóa - dịch vụ.............................................................................................................11
2.3 Thị trường lao động:............................................................................................................................17
2.5 Thị trường khoa hoc – công nghệ:.......................................................................................................21
III.GIẢI PHÁP:...................................................................................22
1.Giải pháp chung:...................................................................................................................................22
2.Giải pháp riêng cho từng loại thị trường:.........................................................................................22
2.1 Thị trường hàng hoá - dịch vụ:...........................................................................................................22
2.2 Thị trường tài chính:............................................................................................................................23
2.3 Thị trường lao động:............................................................................................................................23
2.4 Thị trường bất động sản:......................................................................................................................24
2.5 Thị trường khoa hoc – công nghệ:.......................................................................................................24
KẾT LUẬN:.......................................................................................25
TÀI LIỆU THAM KHẢO:...........................................................26
LỜI NÓI ĐẦU:
1
Đề án Kinh tế chính trị
Sau hơn 20 năm đổi mới đi đôi với những nỗ lực vượt bậc nhằm đẩy

mạnh phát triển kinh tế - xã hội, Đảng và Nhà nước ta không ngừng quan
tâm đổi mới và xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng
XHCN, coi đây là khâu đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp phát triển đất
nước.
Thành tựu nổi bật nhất là nước ta đã chuyển đổi thành công từ thể chế
kế hoạch hoá tập trung quan liêu, bao cấp trước đây sang thể chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Với thể chế kinh tế đó, ngày nay nhiều
loại hình thị trường đã hình thành và từng bước phát triển trở nên thống nhất
và thông suốt hơn trong nước, cũng như ngày càng mở rộng hoạt động ra
khu vực và thế giới. Các loại thị trường chính là: thị trường hàng hoá - dịch
vụ, thị trường tài chính (bao gồm thị trường vốn và thị trường tiền tệ), thị
trường lao động, thị trường bất động sản và thị trường khoa hoc công
nghệ…
Phát triển đồng bộ các loại thị trường là một trong 5 nhóm nhiệm vụ
cơ bản trong Chương trình hành động của Chính Phủ nhiệm kì 2007-2011.
Với đề tài này em xin có đề cập tới 3 nội dung chính: Thứ nhất, Lý luận
chung về việc phát triển đồng bộ các loại thị trường ở Việt Nam. Thứ hai,
Thực trạng vấn đề phát triển đồng bộ các loại thị trường. Thứ ba, Một số
giải pháp chính.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn của cô giáo PGS-
TS Đào Phương Liên.
I.LÝ LUẬN CHUNG:
2
Đề án Kinh tế chính trị
1.Quan niệm về phát triển đồng bộ các loại thị trường ở Việt Nam:
Trong quá trình chuyển từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ở Việt Nam các loại thị trường từng
bước được hình thành và phát triển, tuy nhiên nhìn chung còn nhiều yếu tố
tiềm ẩn, đan xen.
Đại hội lần thứ IX của Đảng cộng sản Việt Nam (tháng 4-2001) đã

chính thức đưa ra khái niệm “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa”. Đại hội khẳng định: “Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa là đường lối chiến lược nhất quán, là mô hình kinh tế tổng quát
trong suốt thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”. Đây là kết quả
sau nhiều năm nghiên cứu, tìm tòi, tổng kết thực tiễn và là bước phát triển
mới về tư duy lý luận của Đảng.
Sự phát triển đồng bộ các loại thị trường là sự ăn khớp giữa các thị
trường và loại hình, trình độ phát triển và quy mô tạo nên một sự hoạt động
nhịp nhàng của hệ thống thị trường và nền kinh tế quốc dân
Như đã biết thị trường gắn liền với quá trình sản xuất và lưu thông
hàng hoá. Thừa nhận sản xuất hàng hóa không thể phủ định sự tồn tại khách
quan của thị trường. Sản xuất hàng hóa, lưu thông hàng hóa và thị trường đã
được khẳng định về lý luận và tồn tại ở Việt Nam, song vấn đề đặt ra là phát
triển thị trường như thế nào ? Sự đồng bộ các loại thị trường có phải là tất
yếu không?Bản chất và nội dung phát triển đồng bộ các loại thị trường là gì?
Kinh tế hàng hóa, đối lập với kinh tế tự nhiên, sản phẩm trước khi đi
vào tiêu dùng phải qua khâu phân phối lưu thông. Thị trường vừa là kết quả
của sản xuất hàng hóa vừa là điều kiện của sản xuất hàng hóa. Sự tách biệt
giữa sản xuất và tiêu dùng, giữa hàng và tiền đã dẫn tới sự không khớp nhau
3
Đề án Kinh tế chính trị
về khối lượng, tiến độ, thời gian sản xuất và tiêu dùng hàng hóa. Khi sản
xuất xã hội càng phát triển thì đa số nhu cầu của con người được thỏa mãn
thông qua thị trường. Bản thân sự tiêu dùng (tiêu dùng cho cá nhân và tiêu
dùng cho sản xuất) luôn đòi hỏi sự đồng bộ cao, nếu không tiêu dùng không
thực hiện được.
Trên thị trường có hai nhóm người hoạt động. Nhóm thứ nhất là
những người mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ, nhóm thứ hai là những người
bán hoặc cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho tiêu dùng. Sự phân nhóm này chỉ
là tương đối và với mỗi người khi này thì thuộc nhóm người mua nhưng khi

khác lại thuộc nhóm người bán. Thị trường là giao điểm gặp gỡ, tác động
của hai nhóm người này. Cùng thông qua thị trường để giải quyết mâu thuẫn
giữa người mua và người bán, bảo đảm thực hiện cân đối giữa cung và cầu.
Mâu thuẫn trên thị trường phản ánh mâu thuẫn kinh tế, chính trị, xã hội. Khi
mâu thuẫn được giải quyết thì người mua, người bán, người sản xuất, người
tiêu dùng đều thực hiện được mục tiêu của mình. Những ách tắc trên thị
trường có nguy cơ dẫn tới khủng hoảng kinh tế, mâu thuẫn gây mất ổn định
xã hội.
Như vậy, phát triển thị trường là điều kiện để phát triển sản xuất hàng
hóa, suy rộng ra là điều kiện của sự phồn thịnh kinh tế xã hội.
Nhà nước Việt Nam chủ trương thực thi chính sách mở cửa, hội nhập
kinh tế khu vực và quốc tế. Để phù hợp với môi trường quốc tế mới, chúng
ta phải phát triển các thị trường để đáp ứng yêu cầu giao lưu kinh tế, hội
nhập kinh tế quốc tế.
4
Đề án Kinh tế chính trị
Trong môi trường quốc tế hóa, sự phát triển đồng bộ các loại thị
trường không chỉ đáp ứng yêu cầu trong nước mà còn nhằm vươn tới thị
trường ngoài nước, tranh thủ cơ hội quốc tế để phát triển.
Như vậy, cả điều kiện chủ quan và khách quan, điều kiện trong nước
và ngoài nước, trước mắt và lâu dài đòi hỏi phải phát triển đồng bộ các loại
thị trường. Đồng bộ là có sự ăn khớp giữa tất cả các bộ phận hoặc các khâu,
tạo nên một sự hoạt động nhịp nhàng của chỉnh thể. Để có thể ăn khớp với
nhau, các khâu, các bộ phận của một chỉnh thể phải được sắp xếp và hoạt
động theo một tương quan tỷ lệ nhất định gọi là tỷ lệ đồng bộ. Vậy, sự phát
triển đồng bộ các loại thị trường là sự ăn khớp giữa các thị trường về loại
hình, trình độ phát triển và quy mô tạo nên một sự hoạt động nhịp nhàng của
hệ thống thị trường và nền kinh tế quốc dân.
Sự đồng bộ của thị trường trước hết là hệ thống thị trường với đầy đủ
các loại hình : thị trường tiền tệ, thị trường công nghệ, thị trường lao động,

thị trường đất đai, thị trường hàng hóa dịch vụ... Các thị trường này vừa độc
lập với nhau vừa liên hệ với nhau trong hệ thống thị trường. Mỗi loại thị
trường đều có cung - cầu, giá cả, người mua - người bán đặc thù ; có quy
luật vận hành đặc trưng và khuynh hướng phát triển khác nhau. Sự quan hệ
lệ thuộc, tác động biện chứng giữa các thị trường do quá trình trao đổi hoạt
động và phối hợp cung ứng hình thành sản phẩm cuối cùng. Sự độc lập
tương đối của các thị trường luôn có xu hướng phá vỡ sự cân bằng tổng thể.
Sự phụ thuộc và liên hệ giữa các thị trường đòi hỏi sự cân bằng mới và ăn
khớp với nhau. Vấn đề ở đây là, để cân bằng tự phát hay chủ động điều tiết
để có sự ăn khớp hợp lý. Vai trò tạo điều kiện và chủ động điều tiết của Nhà
nước để tạo sự đồng bộ, ăn khớp và hợp lực các hệ thống thị trường là đặc
biệt quan trọng.
5
Đề án Kinh tế chính trị
Vấn đề thứ hai của sự đồng bộ các loại thị trường là vấn đề ăn khớp
về cấp độ hay mức độ phát triển thị trường. Về phương diện lịch sử thị
trường, có ba cấp độ phát triển như sau :
- Cấp độ thị trường cổ điển : Đây là dạng thức của thị trường mà ở
cùng một không gian, thời gian, địa điểm ba yếu tố người mua, người bán và
hàng hóa xuất hiện đồng thời với nhau. Với dạng thức thị trường này, người
ta có thể nhận biết về quy mô, động thái mua bán trên thị trường.
- Cấp độ thị trường phát triển : Ở dạng thức thị trường này, hàng hóa
không nhất thiết phải xuất hiện đồng thời với người mua, người bán. Người
ta có thể mua bán ngay cả trước khi hàng hóa được sản xuất ra. Đó là mua
bán theo hợp đồng ký trước. Với dạng thức thị trường này, tính "hiện hữu"
của thị trường không nhìn thấy được. Thị trường trải rộng cả không gian và
thời gian.
- Cấp độ thị trường hiện đại : Trên thị trường lúc này chỉ xuất hiện
hoặc người mua, hoặc người bán. Khi đó, người trung gian xuất hiện làm các
công việc giao dịch và dịch vụ thương mại. Việc ra đời của các sở giao dịch

chứng khoán, sở giao dịch thương mại... đáp ứng yêu cầu dịch vụ mua bán
trên thị trường. Đặc trưng của thị trường hiện đại là các hình thức dịch vụ
phong phú và phát triển rất cao.
Về lịch sử, thị trường lần lượt trải qua ba cấp độ phát triển. Song mỗi
quốc gia, khu vực không phải tuần tự diễn ra như vậy. Khi một cấp độ thị
trường mới xuất hiện thì ở các nước thực hiện kinh tế thị trường đều có thể
xuất hiện dạng thức thị trường đó bất luận trình độ phát triển kinh tế như thế
nào. Tuy nhiên, mức độ phát triển, phạm vi và ảnh hưởng của mỗi dạng thức
không giống nhau. Hiện nay, với các nước phát triển thì cấp độ thị trường
6
Đề án Kinh tế chính trị
hiện đại chiếm ưu thế phổ biến, thị trường phát triển còn chi phối ở phạm vi
rất rộng, thị trường cổ điển là tàn dư. Ở Việt Nam, có thể nói cấp độ thị
trường cổ điển là phổ biến, chừng mực nào đó cấp độ thị trường phát triển đã
có sức chi phối lớn trên thị trường, còn cấp độ thị trường hiện đại đang ở
giai đoạn khởi phát.
Vấn đề thứ ba của phát triển đồng bộ các loại thị trường là sự ăn
khớp, nhịp nhàng, cân đối và tạo hợp lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội.
Tương quan giữa các thị trường trong tổng thể nền kinh tế quốc dân hợp lý
thì hoạt động mới có hiệu quả. Từng loại thị trường cũng như hệ thống thị
trường trong nền kinh tế quốc dân là một chỉnh thể thống nhất, không bị chia
cắt bởi địa giới hành chính. Sự ăn khớp nhịp nhàng, cân đối giữa các loại thị
trường theo yêu cầu của sản xuất và đời sống. Tính nhịp nhàng, cân đối về
mặt lượng là tương quan tỷ lệ hợp lý giữa hàng và tiền, cung và cầu ở tầm vĩ
mô. Sự nhịp nhàng cân đối còn thể hiện ở sự khớp nhau về tiến độ, thời gian,
phạm vi trong tiến trình hình thành và phát triển thị trường "đầu vào", "đầu
ra" của quá trình sản xuất.
Sự ra đời của các loại thị trường và khả năng đồng bộ của chúng do
trình độ và yêu cầu sản xuất xã hội quyết định. Nói một cách khác là nó
mang tính khách quan. Nhà nước tạo môi trường và điều kiện để phát triển

sản xuất hàng hóa và tạo cơ sở cho thị trường phát triển. Nhà nước điều tiết,
điều chỉnh thị trường bằng các công cụ quản lý vĩ mô. Không thể chủ quan
tạo thị trường và khuôn ranh giới cho thị trường. Mọi sự tác động duy ý chí
sẽ tạo ra thị trường ngầm, Nhà nước không quản lý được.
7
Đề án Kinh tế chính trị
2.Một số khái niệm về kinh tế thị trường:
2.1 Thị trường:
Trong kinh doanh thị trường được hiểu là nơi mà người mua và người
bán (bên có nhu cầu và bên cung cấp) tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với
nhau để trao đổi mua bán một loại hàng hóa, dịch vụ.
Theo kinh tế hoc, một nghĩa rộng hơn thì thị trường được hiểu là nơi
có các quan hệ mua bán hàng hoá, dịch vụ giữa vô số những người bán và
người mua có quan hệ cạnh tranh với nhau, bất kể là ở địa điểm nào, thời
gian nào.
2.2. Đặc trưng cơ bản của các loại thị trường:
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam cũng
mang những đặc điểm vốn có của kinh tế thị trường, đều vận động theo
những quy luật vốn có của thị trường như: quy luật giá trị, quy luật cung -
cầu, quy luật cạnh tranh…Trong nền kinh tế nước ta xét về thuộc tính hàng
hoá cũng phải có đầy đủ các loại thị trường như: thị trường hàng hoá- dịch
vụ, thị trường tài chính (vốn và tiền tệ), thị trường bất động sản, thị trường
lao động, thị trường khoa học - công nghệ…
Tuy nhiên một điều khác biệt căn bản giữa nền kinh tế thị trường
nước ta và kinh tế thị trường ở các nước tư bản đó là mục tiêu phát triển của
nền kinh tế. Nếu như ở các nước tư bản mục lợi nhuận được đặt lên hàng
đầu thì ngược lại ở Việt Nam, mục tiêu quan trọng nhất là giải phóng sức
sản xuất, động viên mọi nguồn lực trong và ngoài nước để thực hiện công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật cho CNXH, nâng
cao hiệu quả kinh tế - xã hội, cải thiện từng bước đời sống nhân dân.

8
Đề án Kinh tế chính trị
Để đạt được mục tiêu đó, chúng ta cần kiên định vai trò điều tiết của
Nhà nước, sự lãnh đạo của Đảng, tạo ra môi trường cạnh tranh hiệu quả,
bình đẳng, công bằng xã hội. Nhà nước thông qua các công cụ và hệ thống
chính sách kinh tế vĩ mô để tổ chức, quản lý và định hướng các loại thị
trường theo mục tiêu đã đề ra.
3. Mối quan hệ giữa các loại thị trường:
Các loại thị trường có mối quan hệ chặt chẽ và cùng thúc đẩy nhau
phát triển.
3.1.Mối quan hệ giữa thị trường đầu vào và thị trường đầu ra:
Thị trường đầu vào là thị trường các yếu tố sản xuất bao gồm: thị
trường vốn, sức lao động và các điều kiện vật chất khác cho quá trình tái sản
xuất. Có thị trường này thì mới có các yếu tố sản xuất ra hàng hoá, dịch vụ
hay nói cách khác mới có thị trường đầu ra. Số lượng, chất lượng, tính đa
dạng của thị trường đầu ra do thị trường đầu vào quy định. Tuy nhiên thị
trường đầu ra không phải phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường đầu vào mà nó
là mối quan hệ biện chứng, nó có tác động kích thích tính tích cực của thị
trường đầu vào. Nếu như hàng hóa sản xuất ra mà không thể tiêu thụ thì sẽ
không có tích luỹ cho quá trình tái sản xuất như vậy sản xuất sẽ bị ngưng trệ,
khi đó cả thị trường đầu vào và đầu ra đều ngưng hoạt động.
3.2.Mối quan hệ giữa thị trường trong và ngoài nước:
Sẽ thật là sai lầm nếu như muốn phát triển cân bằng các loại thị
trường mà không chú ý đầy đủ tới thị trường nước ngoài, chú ý tới ngoại
thương. Đặc biệt trong điều kiện phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất,
khoa học kĩ thuật, thông tin liên lạc và hội nhập kinh tế quốc tế như hiện
9
Đề án Kinh tế chính trị
nay, thị trường nước ngoài càng có ý nghĩa to lớn với việc phát triển nền
kinh tế thị trường định hướng xã hôi chủ nghĩa ở Việt Nam.

Thị trường nước ngoài thông qua ngoaị thương có tác động thúc đẩy
và hỗ trợ thị trường trong nước phát triển. Ngược lại, thông qua ngoại
thương thị trường trong nước nhanh chóng tiếp cận thị trường thế giới.
Xu thế quốc tế hoá đời sống kinh tế diễn ra mạnh mẽ, thị trường trong
nước càng có mối quan hệ chặt chẽ với thị trường nước ngoài. Ngoại thương
sẽ là cán cân để cân bằng thị trường trong và ngoài nước, đảm bảo sự phát
triển bền vững của nền kinh tế.
II. THỰC TRẠNG:
10