Điều Tra Tình Hình Nhiễm Giun Sán Ký Sinh Ở Heo Tại Tỉnh An Giang

TRẦN QUANG MINH
MSSV: DPN 010733
NGUYỄN VĂN VĨNH
MSSV: DPN 010764
ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH NHIỄM GIUN SÁN KÝ SINH
Ở HEO TẠI TỈNH AN GIANG
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NGHÀNH PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
Th.s Nguyễn Hữu Hưng
Th.s Trương Thanh Nhã
Tháng 6. 2005
i
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH AN GIANG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
KHOA NÔNG NGHIỆP – TÀI NGUYÊN THIÊN
NHIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
KHOA NÔNG NGHIỆP- TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH NHIỄM GIUN SÁN KÝ SINH Ở HEO
TẠI TỈNH AN GIANG
Do sinh viên Trần quang Minh và Nguyễn Văn Vĩnh thực hiện và đệ nạp
Kính Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp xét duyệt
Long xuyên, ngày……tháng……năm…….
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
Ths. Nguyễn Hữu Hưng
Ths. Trương Thanh Nhã
i
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
KHOA NÔNG NGHIỆP- TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp đã chấp thuận luận văn đính kèm với
tên đề tài: ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH NHIỄM GIUN SÁN KÝ SINH Ở

HEO TẠI TỈNH AN GIANG
Do sinh viên: TRẦN QUANG MINH và NGUYỄN VĂN VĨNH
Thực hiện và bảo vệ trước Hội đồng ngày:…………………………………..
Luận văn đã được hội đồng đánh giá ở mức:………………………………
Ý kiến của Hội đồng:………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Long xuyên, ngày…..tháng…..năm 200…
DUYỆT Chủ Tịch Hội đồng
BAN CHỦ NGHIỆM KHOA NN-TNTN

i
TIỂU SỬ CÁ NHÂN
Họ và Tên: Nguyễn Văn Vĩnh
Ngày tháng năm sinh: 1980
Nơi sinh: Thạnh Qưới - Thốt Nốt - Cần Thơ
Con Ông: Nguyễn Văn Chùm
và Bà: Lê Thị Mạnh
Địa chỉ: Ấp Qui lân 6 xã Thạnh Qưới huyện Vĩnh Thạnh TP
Cần Thơ
Đã tốt nghiệp phổ thông: 1999 - 2000
Vào trường Đại học An Giang năm 2001 học lớp DH2PN
2
khoá II thuộc khoa Nông Nghiệp và Tài Nguyên Thiên
Nhiên và đã tốt nghiệp kỹ sư ngành Phát Triển Nông Thôn
năm 2005.
i
TIỂU SỬ CÁ NHÂN

Họ và Tên: Trần Quang Minh
Ngày tháng năm sinh: 19/08/1983
Nơi sinh: Phú Tân An Giang
Con Ông: Trần Quang Gốc
và Bà: Lê Thị Mỹ Lệ
Địa chỉ: Số 50, tổ 03, ấp Bình Trung 2 xã Bình Thạnh Đông
huyện Phú Tân tỉnh An Giang
Đã tốt nghiệp phổ thông: 2000 - 2001
Vào trường Đại học An Giang năm 2001 học lớp DH2PN
2
khoá II thuộc khoa Nông Nghiệp và Tài Nguyên Thiên
Nhiên và đã tốt nghiệp kỹ sư ngành Phát Triển Nông Thôn
năm 2005.
v
UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH AN GIANG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
KHOA NÔNG NGHIỆP – TÀI NGUÊN THIÊN NHIÊN
TRẦN QUANG MINH
NGUYỄN VĂN VĨNH
ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH NHIỄM GIUN SÁN KÝ SINH Ở HEO
TẠI TỈNH AN GIANG
Chuyên nghành: Phát Triển Nông Thôn
Mã số: 409
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NGHANH PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
GIÁO VIÊN HƯỚNG DÃN
Ths. Nguyễn Hữu Hưng
Ths. Trương Thanh Nhã
Tháng 6. 2005
v
CẢM TẠ

Ban Giám Hiệu Trường ĐHAG
Bộ Môn Ký Sinh Trùng của Trường Đại Học Cần Thơ.
Thầy Nguyễn Hữu Hưng - Trường ĐHCT đã tận tình hướng dẫn
giúp đỡ trang thiết bị dụng cụ và kỹ thuật để chúng tôi hoàn thành luận văn
tốt nghiệp này.
Thầy Trương Thanh Nhã - Trường ĐHAG hướng dẫn chúng tôi hoàn
thành luận văn này.
Thầy cô của Bộ Môn Chăn Nuôi-Thú y, Trường ĐHAG đã truyền
đạt kiến thức cho chúng tôi trong suốt khóa học.
Ban lãnh đạo và các cán bộ của lò hạ mổ gia súc của AFIEX và lò hạ
mổ gia súc của Thị xã Châu Đốc đã tạo điều kiện và giúp đỡ chúng tôi
trong suốt thời gian lấy mẫu
v
TÓM TẮT
Thực tế đa số hộ chăn nuôi heo tiêu hao nhiều thức ăn nhưng heo
chậm vẫn chậm lớn, để làm rõ thực trạng này, đề tài “Điều tra tình hình
nhiễm giun sán ký sinh ở heo tại tỉnh An Giang” được tiến hành tại huyện
Chợ Mới, huyện Phú Tân, huyện Châu Phú của tỉnh An Giang. Thời gian từ
tháng 1 đến tháng 4 năm 2005. Chúng tôi kiểm tra 200 mẫu phân heo trong
hộ dân ở 4 lứa tuổi (ở mỗi lứa lấy 50 mẫu): heo từ 1 – 2 tháng tuổi, heo 3 –
6 tháng tuổi, trên 6 tháng tuổi, heo sinh sản. Tại lò giết mổ heo tập trung
thành phố Long xuyên và thị xã Châu Đốc, chúng tôi mổ khám khảo sát
120 con heo ở lứa tuổi giết mổ theo phương pháp mổ khám từng phần
Skrjabin.
Kết quả kiểm tra phân cho thấy:
- Thành phần loài giun sán ký sinh ở heo tại An Giang gồm 4 loài:
(a) Ascaris suum; (b) Fasciolopsis buski; (c) Trichuris suis; (d)
Metastrongylus sp. Heo 1 – 2 tháng tuổi nhiễm loài (a), (c); heo 3 – 6 tháng
tuổi nhiễm đủ 4 loài; heo trên 6 tháng tuổi nhiễm loài (a), (b), (d); heo sinh
sản nhiễm loài (a) và loài (b).

- Tỷ lệ nhiễm giun sán trong hộ dân trong tỉnh An Giang khá cao
50,00%
- Tỷ lệ nhiễm giun sán ở 4 lứa tuổi khác nhau
- Tỷ lệ nhiễm giun sán ở địa bàn các huyện khác nhau: Chợ Mới
57,50%, Phú Tân 48,75%; Châu Phú 37,50%.
Kết quả mổ khám tại lò mổ cho thấy:
- Tỷ lệ nhiễm giun sán ký sinh ở heo tại Long xuyên là 28,75% và
Châu Đốc là 12,50%.
- Tỷ lệ nhiễm giun sán ký sinh theo loài (a) 20,83%; (b) 0,83%; (c)
2,50%; (d) 0,83%.
v
MỤC LỤC
Tran
g
CẢM TẠ i
TÓM LƯỢC ii
MỤC LỤC iii
DANH SÁCH BẢNG v
DANH SÁCH HÌNH vi
Chương 1 MỞ ĐẦU 1
Chương 2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 2
2.1 Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
2.2 Tình hình nghiên cứu trong nước
2.3 Một số đặc tính của loài giun sán ký sinh ở heo
2.3.1 Giun đũa
2.3.2 Giun tóc
2.3.3 Giun phổi
2.3.4 Sán lá
2
3

4
4
5
6
7
2.4 Tác hại của một số loài giun sán ký sinh ở heo
8
2.4.1 Giảm năng suất chăn nuôi
2.4.2 Mối liên hệ giữa bệnh ký sinh trùng với bệnh truyền nhiễm
2.4.3 Ảnh hưởng đến sức khỏe con người
8
9
9
2.5 Giới thiệu sơ lược về tỉnh An Giang
2.5.1 Điều kiện tự nhiên
2.5.2 Điều kiện xã hội
2.5.3 Tình hình về sản xuất nông nghiệp
2.5.4 Tình hình chăn nuôi heo của tỉnh
2.5.5 Tình hình dịch bệnh
9
9
10
10
12
12
Chương 3 PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP 13
3.1 Phương tiện 13
3.2 Phương pháp 13
3.2.1 Phương pháp kiểm tra
3.2.1.1 Phương pháp phù nổi

3.2.1.2 Phương pháp lắng cặn
13
14
15
3.2.2 Phương pháp mổ khám và thu thập giun sán
15
3.3 Xử lý số liệu
18
i
Chương 4 KẾT QUẢ THẢO LUẬN
4.1 Kết quả tìm trứng giun sán ở heo
4.1.1 Tỷ lệ nhiễm giun sán ở heo tại tỉnh An Giang
4.1.2 Thành phần loài giun sán ở heo tại tỉnh An Giang
4.1.3 Tỷ lệ nhiễm giun sán theo lứa tuổi heo tại tỉnh An Giang
4.1.4 Thành phần loài giun sán ký sinh theo lứa tuổi ở heo tại tỉnh
An Giang
4.1.5 Tỷ lệ nhiễm ghép giun sán ở heo tại tỉnh An Giang
4.2 Kết quả mổ khám heo
4.2.1 Tỷ lệ nhiễm giun sán theo địa bàn
4.2.2 Tỷ lệ nhiễm giun sán theo lớp
4.2.3 Tỷ lệ nhiễm giun sán theo loài
4.2.4 Tỷ lệ nhiễm giun sán theo thể trạng
4.2.5 Tỷ lệ nhiễm ghép giun sán
19
19
19
20
23
24
29

30
30
31
32
33
35
Chương 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
5.1 Kết luận
5.1.1 Về phương pháp kiểm tra phân tìm trứng
5.1.2 Về phương pháp mổ khám tìm giun sán
5.2 Kiến nghị
37
37
37
38
38
TÀI LIỆU THAM KHẢO
39
PHỤ CHƯƠNG
41
x
DANH SÁCH BẢNG
DANH SÁCH HÌNH
Hình số Tựa hình Trang
4.1.1 So sánh tỷ lệ nhiễm giun sán ở heo giữa các huyện của
tỉnh An Giang 19
4.1.2 So sánh tỷ lệ nhiễm giữa các loài giun sán ký sinh ở
heo
22
4.1.3 So sánh tỷ lệ nhiễm giun sán ở heo theo lứa tuổi 23

4.1.4.1 So sánh tỷ lệ nhiễm Ascaris suum theo lứa tuổi heo. 26
4.1.4.2 So sánh tỷ lệ nhiễm Fasciolopsis buski theo lứa tuổi
heo 27
4.1.4.3 So sánh tỷ lệ nhiễm Trichuris suis theo lứa tuổi heo 28
4.1.4.4 So sánh tỷ lệ nhiễm Metastrongylus sp theo lứa tuổi
heo 28
4.2.1 So sánh tỷ lệ nhiễm giun sán ở heo tại tỉnh An Giang 33
4.2.2 So sánh tỷ lệ nhiễm giun sán ở heo tại tỉnh An Giang 31
4.2.3 So sánh tỷ lệ nhiễm giun sán theo loài ở heo tại tỉnh
An Giang 32
4.2.4 So sánh tỷ lệ nhiễm giun sán theo thể trạng ở heo tại
tỉnh An Giang. 35
x
Bảng số Tựa bảng Trang
4.1.1 Tỷ lệ nhiễm giun sán ở heo tại tỉnh An Giang 19
4.1.2 Thành phần loài giun sán ở heo 21
4.1.3 Tỷ lệ nhiễm giun sán theo lứa tuổi 23
4.1.4 Thành phần loài giun sán ở heo 25
4.1.5
Tỷ lệ nhiễm ghép giun sán theo lứa tuổi heo tại tỉnh An
Giang
29
4.2.1 Tỷ lệ nhiễm giun sán ở heo theo địa bàn điều tra 30
4.2.2 Tỷ lệ nhiễm giun sán theo lớp ở heo tại tỉnh An Giang 31
4.2.3 Thành phần loài giun sán giun sán ký sinh ở heo 32
4.2.4 So sánh thể trạng heo nhiễm giun sán tại tỉnh An Giang 34
4.2.5 Tỷ lệ nhiễm ghép giun sán ở heo tại tỉnh An Giang. 36

Chương 1 M UỞ ĐẦ
Từ lâu chăn nuôi heo đã là một nghề quen thuộc đối với người dân An

Giang. Trong đó chăn nuôi heo ngày càng chiếm ưu thế và phát triển mạnh.
Các trại chăn nuôi và các nông hộ đã cải tiến kỹ thuật chăn nuôi, nhập các
giống mới có tỷ lệ nạc cao và chất lượng thịt tốt từ các nước có ngành chăn
nuôi tiên tiến… Với những cố gắng đó các nhà chăn nuôi đã nâng được hiệu
quả kinh tế. Tuy nhiên vấn đề dịch bệnh vẫn là nổi lo của người chăn nuôi vì
một mặt nó làm giảm khả năng sinh trưởng và phát triển, mặt khác nó làm
giảm hiệu quả kinh tế. Do đó phương thức chăn nuôi và phòng bệnh cho heo
cần phải được quan tâm đặt biệt hơn. Phương thức chăn nuôi không hợp lí
làm cho heo dễ mắc các bệnh do virus, vi khuẩn… đặc biệt là bệnh ký sinh
trùng. Heo mắc bệnh này làm giảm khả năng sinh trưởng, phát triển và mất
sức đề kháng.
Những năm gần đây kỹ thuật chăn nuôi heo ở tỉnh ta ngày càng phát
triển, các hộ chăn nuôi đã áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào công
tác phòng và trị bệnh truyền nhiễm cho đàn heo nuôi, còn bệnh giun sán gây
ra hầu như chưa được quan tâm đối với người chăn nuôi nhưng nó gây ra
nhiều tổn thất…
Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi tiến hành đề tài:” Điều tra
tình hình nhiễm giun sán ký sinh ở heo tại tỉnh An Giang”.
Mục đích:
- Nắm được tình hình nhiễm giun sán ký sinh ở heo tại địa bàn tỉnh An
Giang.
- Thành phần loài giun sán ký sinh chủ yếu.
- Từ đó làm cơ sở cho việc xây dựng qui trình phòng trị bệnh giun sán ở
heo của tỉnh sau này.
1
Chương 2 L C KH O TÀI LI UƯỢ Ả Ệ
2.1 Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
Trên thế đã có một số công trình nghiên cứu về ký sinh trùng họtập
trung vào nghiên cứu vào phân loại như: Skrjabin (1925) đã mô tả tỉ mỉ về
các đặc điểm của 42 loài giun sán trên thế giới và đã chỉ ra những loài gây tác

hại nhiều cần tập trung phòng ngừa. Drozaka (1930) cho biết có 79 loài giun
sán ký sinh ở heo trên thế giới. Sprehm (1957) đã mô tả 74 loài giun sán ký
sinh ở heo nhà và heo rừng và cho biết sự phân bố của những loài giun sán
này. Dzarezynski (1959) cho biết có 79 loài giun sán ký sinh ở heo. Oslov
(1958) cho biết có 73 loài giun sán ký sinh ở heo, quá trình gây bệnh của
chúng và phương pháp phòng trị. Erchov (1963) cho biết có 58 loài giun sán
ký sinh ở heo quá trình gây bệnh và phương pháp phòng trị, Mosgovoi (1967)
cho biết có 139 loài giun sán ký sinh ở heo nhà và heo rừng trên thế giới.
Trong đó Trematoda 29 loài, Cestoda 16 loài, Nematoda 93 loài và
Acanthocephala 1 loài. Dinon (1961) thống kê 450 trường hợp người bị gạo
heo thì có 21,6 % người có sán trưởng thành.
Những nghiên cứu trước đây có các loài được phát hiện như:
+ Trematoda
Lankaster (1857) Looss (1899) phát hiện loài Fasciolopsis buski ký
sinh ở ruột non heo nhà, heo rừng được tìm thấy ở Mã Lai, Thái Lan.
Lewis và Meconnal (1876) phát hiện loài Gastrodiscoides hominus ký
sinh ở ruột non heo nhà được tìm thấy ở Thái lan, Ấn Độ.
+ Cestoda
Batsch (1786) phát hiện loài Echinococcus granulosus ký sinh ở ruột
heo nhà, được tìm thấy khắp nơi trên thế giới.
Pallas (1766) phát hiện loài Taenia hydatigena ký sinh ở ruột heo,
được tìm thấy khắp nơi trên thế giới.
+ Nematoda
Wedl (1856) phát hiện loài Strongloides papillosus ký sinh ở ruột heo,
được tìm thấy khắp nơi trên thế giới.
2
Schrank (1788) phát hiện loài Trichuris suis ký sinh ở ruột già heo
nhà, heo rừng, được tìm thấy khắp nơi trên thế giới.
Schwartz và Alicata (1930) phát hiện loài Strongyloides ransoni ký
sinh ở ruột heo nhà heo rừng được tìm thấy khắp nơi trên thế giới.

Goeze (1782) phát hiện loài Ascaris suum ký sinh ở ruột heo, được tìm
thấy khắp nơi trên thế giới.
2.2 Tình hình nghiên cứu trong nước
Ở Việt Nam việc nghiên cứu giun sán ký sinh ở heo đã được tiến hành
từ những năm đầu của thế kỷ 20. Trong đó có một số tác giả như: Trịnh Văn
Thịnh, Dương Công Thuận (1959-1960) đã xét nghiệm phân trên 2200 heo
cho biết tỷ lệ nhiễm Ascris suum là 5,6% , Trichuris suis 2,3% heo ở 6 tháng
tuổi nhiễm giun tròn nặng nhất với tỷ lệ 49-65,9%. Iacovlev (1963) thí
nghiệm ở nông trường Đồng Giao cho biết mỗi một sán lá ruột Fasciolopsis
buski làm giảm 56 g thịt trong một tháng. Nguyễn văn Quang (1966) cho biết
heo nhiễm Fasciolopsis buski trung bình giảm tăng trọng từ 1-3 kg/tháng.
Bùi Lập (1965,1967,1979) đã tiến hành nghiên cứu về giun sán ở
miền Bắc Việt Nam qua phương pháp mổ khám của viện sĩ Skrjabin trên 140
heo nhận thấy có 33 loài giun sán trong đó lớp Trematoda 8 loài 6 giống, lớp
Cestoda 4 loài 3 giống, lớp Acanthocepphala 1 loài 1 giống, lớp Nematoda
20 loài 6 giống.
Phan Địch Lân (1974) cho biết ở nước ta khắp các vùng heo đều bị
nhiễm giun đũa, heo nhiễm sán lá ruột từ 20-50,1% với cường độ nhiễm từ 1-
283 sán/cơ thể, có một số trường hợp cơ sở chăn nuôi 100% heo bị nhiễm sán
(Trại Cộng Hòa, Nông Trường Thống Nhất).
Nguyễn Đăng Khải, Nguyễn Đăng Nhượng (1975) tiến hành mổ khám
89 heo ở Quảng Nam, Quảng Ngải, Bình Định cho biết có 11 loài giun sán ký
sinh ở heo, trong đó Ascarops strongylina 38,2-50%, Ascaris suum 36 – 58%.
Trịnh Văn Thịnh (1978) cho biết các loài giun sán và bệnh giun sán ở gia súc
gia cầm Việt Nam là trong thời gian theo mẹ heo con bị bệnh Strongyloides
papillosus sụt cân ít nhất là 0,24kg trung bình 1kg/con, cao nhất 3,4kg/con so
với heo đối chứng không bị nhiễm.
3
Lương Văn Huấn (1995) mổ khám toàn diện theo tuổi, 891 heo tại 12
tỉnh thành cho biết các loài nhiễm chủ yếu là Echinostoma malayanum

10,10%, ấu trùng Taenia hydatigena 31,80%, Ascaris suum 55%, Ascarops
dentata 17,50%, A. strongylina 10,50%
2.3 Đặc tính một số loài giun sán ký sinh ở heo
2.3.1 Giun đũa (Ascaris suum)
- Vòng đời phát triển: không cần ký chủ trung gian, giun Ascarissuum ký sinh
trực tiếp trên ký chủ nếu heo nuốt phải trứng giun đũa gây bệnh rồi phát triển
thành giun trưởng thành.
- Ký sinh ở ruột non lợn, màu trắng sữa, hình ống, hai đầu hơi nhọn. Giun
đực dài 12 – 25 cm, đường kính 3mm. Giun cái dài 30 – 35 cm, đường kính 5
– 6 mm. Giun đực nhỏ đuôi cong về mặt bụng, đuôi giun cái thẳng.
- Tác hại: Thời kỳ ấu trùng hay trưởng thành đều gây bệnh khi ấu trùng ở ruột
chui vào thành ruột, gây tổn thương mở đường cho vi khuẩn vào cơ thể. Khi
ấu trùng giun đũa qua phổi làm cho bệnh suyễn lợn càng nặng hơn và tỷ lệ
phát bệnh có thể tăng gấp 10 lần. Theo Underdall (1957) nếu cho heo khỏe
nhiễm trứng, sau 5 ngày cho nhiễm virus suyễn thì bệnh tích ở phổi rộng gấp
10 lần so với heo chỉ bị suyễn. Khi ấu trùng theo máu về gan, dừng lại ở
mạch máu gây ra lấm tấm xuất huyết, đồng thời gây hủy hoại tế bào gan, ấu
trùng từ mạch máu phổi di chuyển tới phế bào nên mạch máu bị vỡ, ở phổi có
nhiều điểm xuất huyết. Khi ấu trùng di hành qua phổi gây ra viêm. Ấu trùng
4
di hành độ 2 – 3 tuần, khi thành giun trưởng thành thì tác dụng gây viêm
giảm dần. Khi giun trưởng thành ở ruột non làm niêm mạc bị loét và đau
bụng khi quá nhiều làm tắc và thủng ruột.
Ngoài ra trong quá trình trao đổi chất giun còn thải cặn bả gây độc làm
heo gầy còm chậm lớn.
2.3.2 Giun tóc (Trichuris suis)
- Vòng đời phát triển: Giun cái đẻ trứng trong ruột già của ký chủ,
trứng theo phân ra ngoài, gặp điều kiện thuận lợi 15 – 28 ngày trứng sẽ phát
triển thành trứng gây nhiễm, nhiệt độ càng thấp sự phát triển càng chậm,
trứng này theo thức ăn nước uống vào đường tiêu hóa ký chủ, ấu trùng được

nở ra rồi chui vào niêm mạc ruột già phát triển thành giun trưởng thành.
Thời gian hoàn thành vòng đời trong cơ thể tùy loài giun tóc.
Chu kỳ 45 – 47 ngày
Giun sống ở ruột heo 114 ngày.
Hình thái giống roi ngựa hoặc sợi tóc màu trắng có thể chia làm 2 phần rõ
rệt.
Phần sau ngắn và to, bên trong là ruột và cơ quan sinh sản.
- Giun đực dài 20 – 52 mm, phần đuôi cuộn tròn lại, chỉ có một gai giao
hợp dài 5 – 7 mm. Giun cái dài 39 – 53 mm đuôi thẳng.
− Tác hại: phần đầu của giun tóc cắm sâu vào niêm mạc ruột, gây tổn
thương, mở đường cho vi khuẩn gây bệnh vào cơ thể ký chủ. Ngoài ra
trong quá trình sống giun tóc thải cặn bã và độc tố làm con vật trúng độc.
5
2.3.3 Giun phổi (Metastrongylus sp)
Vòng đời phát triển: bệnh truyền qua ký chủ trung gian (gián tiếp).
Giun cái đẻ trứng ở khí quản rồi tới hầu, ruột và theo phân ra ngoài. Nếu giun
nuốt phải trứng và ấu trùng sẽ trở thành ấu trùng gây nhiễm. Nếu heo ăn phải
ấu trùng gây nhiễm loại giun đất thì ấu trùng vào cơ thể và trở thành giun
trưởng thành, giun trưởng thành hoàn thành vòng đời cần 45 – 50 ngày
- Hình thái: giống sợi chỉ màu trắng hoặc vàng nhạt. Gồm 3 loài chính
sau:
Metastrongylus sp:
- Giun đực dài 12 – 26 mm, túi giao hợp nhỏ.
- Gai giao hợp dài giống sợi chỉ dài 3,87 – 5,53 mm
- Đầu mút của gai có móc nhỏ, không bánh lái
- Giun cái dài 20 – 30 mm. Đuôi cong về phía bụng. Trứng dài 0,04 –
0,054 mm x 0,032 – 0,044 mm, hình bầu dục. Trong trứng có ấu trùng.
M. pudendotectus :
- Giun đực dài 16 – 18 mm giun cái 19 – 37 mm
6

- Túi giao hợp lớn
- Gai giao hợp ngắn 1,2 – 1,4 mm
- Có bánh lái gai giao hợp
- Giun cái đuôi thẳng
M.salmi:
- Giun đực dài 14 – 17 mm gai giao hợp giống nhau, dài 2,20 – 2,37
mm. Giun cái dài 40 mm, trứng dài 0,040 – 0,050 x 0,032 – 0,040 mm.
- Tác hại: Khi ấu trùng di hành phá hoại thành ruột, hạch lâm ba mạch
máu và tổ chức phổi mang vi khuẩn vào các tổ chức đó. Ngoài ra, giun tiết
độc tố vào máu làm con vật trúng độc, heo con chậm lớn, sức đề kháng giảm
sút dễ mắc các bệnh khác, heo con có thể bị chết.
2.3.4 Sán lá (Fasciolopsis buski)
- Ký sinh ở ruột non đôi khi thấy ở ruột già và bao tử. Phân bố nhiều ở
các tỉnh phía bắc và một số tỉnh miền trung, các tỉnh miền tây có tỷ lệ nhiễm
rất thấp 3,4 % (Lương Văn Huấn và Lê Hữu Khương, 1990).
- Fasciolopsis buski có màu đỏ, dày, kích thước 20 – 75 mm x 8 – 20
mm. Giác bám bụng và giác bám miệng gần nhau, giác bụng lớn hơn giác
miệng, thân có nhiều lông tơ trong suốt xếp thành hàng ngang, hầu và thực
quản ngắn nối liền với manh tràng, cơ quan sinh dục đực và cái cùng trên một
cơ thể sán.
7
- Theo Đặng Văn Ngữ (1940) sán được lấy ở nhiều heo khác nhau thì
kích thước khác nhau, trái lại ở cùng một heo thì hầu như sán trưởng thành có
cùng một kích thước.
- Theo Iacovlev (1963) kích thước sán lá ruột không đổi trên những
heo khác nhau.
- Trứng sán có màu vàng chanh, ở giữa phình to, hai đầu thon nhỏ, đầu
nhỏ có một nắp trứng màu vàng, bên trong chứa đầy tế bào phôi, kích thước
0,125 – 0,147 x 0,063 – 0,084 mm.
- Sán phát triển gián tiếp có sự tham gia vật chủ trung gian là ốc nước

ngọt Planorbis planorbis, Segmentina calathus... Sán trưởng thành đẻ trứng
trong ruột non heo, trứng theo phân thảy ra ngoài gặp môi trường nước ở
nhiệt độ 27 – 32
o
C sau 14 – 15 ngày phát triển thành Miracidium (mao ấu)
chui ra khỏi trứng. Miracidium có thể sống ở ngoài môi trường từ 6 – 8 giờ,
sau đó xâm nhập vào ốc để biến thành Sporocyts (bào ấu), sau 9 – 10 ngày
hình thành Rediae (lôi ấu) mẹ ở trong gan tụy của ốc sau đó sinh ra Rediae
con, Rediae con phát triển thành Cercaria (vĩ ấu), sau đó Cercaria chui ra
khỏi ốc, chúng bám vào cây cỏ thủy sinh 1 – 3 giờ rụng đuôi tạo kén
Adolescariae (nang ấu), khi heo ăn phải kén này sau 84 – 96 ngày sẽ phát
triển thành sán trưởng thành ở ruột non (Phạm Văn Khuê, 1982).
2.4 Tác hại của một số loại giun sán ký sinh ở heo
- Một số bệnh ký sinh trùng khi phát sinh có khả năng lây lan mạnh,
bệnh lưu hành ở từng vùng làm gia súc gia cầm cảm nhiễm ở với tỷ lệ cao
gây tử vong lớn (nhất là gia súc non). Phần lớn ký sinh trùng gây bệnh cho
súc vật ở thể mãn tính ít gây chết nhưng thiệt hại của nó rất lớn. Những thiệt
hại thường thấy là:
2.4.1 Giảm năng suất chăn nuôi
- Hầu hết ký sinh trùng trong cơ thể heo tác động lên các cơ quan nội
tạng gây những biến loạn cơ giới tắc vỡ các khí quan hình ống: ruột, ống mật,
mạch máu ... cướp đoạt chất dinh dưỡng và tiết độc tố tác động lên cơ thể ký
chủ, tác động ký sinh do nhiều loài giun sán có giác bám và móc (Taenia
Raillietina….) làm tổn thương nơi ký sinh, làm thủng, rách gây tróc niêm
mạc, xuất huyết. Ngoài ra ấu trùng di hành trong cơ thể làm phá vỡ những tổ
8
chức nơi chúng đi qua, đồng thời làm cho gia súc còi cọc chậm lớn có khi tử
vong. Heo bị nhiễm nhiều giun đũa, khả năng cho sản phẩm giảm tới 30%.
Heo nhiễm sán lá ruột, lượng thịt giảm rõ rệt so với heo không nhiễm, mỗi
sán lá ruột có khả năng làm giảm 60 - 90 gam thịt/tháng. Giun lươn làm tốc

độ sinh trưởng của heo con giảm từ 30 - 35%.
- Trung bình một sán lá làm giảm 1,86 - 2,5g thịt/ngày (Phạm Văn
Khuê- Phan Lục, 1996).
- Bệnh giun đũa làm giảm 30% sản lượng thịt, bệnh sán lá ruột làm
giảm 1 - 2 kg tăng trọng/tháng (Trịnh Văn Thịnh, 1987).
2.4.2 Mối liên hệ giữa bệnh ký sinh trùng với bệnh
truyền nhiễm
Heo bị bệnh giún sán ký sinh thường ghép thêm nhiều bệnh khác vì:
- Dạng trưởng thành và ấu trùng của ký sinh trùng gây tổn thương
nhiều khí quan trong cơ thể mở đường cho các bệnh khác kế phát.
- Khi súc vật mắc bệnh ký sinh trùng sức đề kháng giảm tạo điều kiện
cho bệnh truyền nhiễm khác phát sinh.
- Ấu trùng giun lươn Strongyloides.sp mang vi khuẩn bệnh đóng dấu
heo.
- Ấu trùng giun Metastrongylus elongatus quá trình di hành có thể
mang theo vi trùng gây viêm phổi và mang siêu vi khuẩn của bệnh cúm
(Shope 1941, 1984).
2.4.3 Ảnh hưởng đến sức khỏe con người
- Ngoài những thiệt hại về kinh tế, một số ký sinh trùng vừa gây bệnh
cho súc vật, đồng thời lại gây bệnh cho người như: gạo heo (cysticercus
cellulosae), (Echinococus granulous) (Phạm Văn Khuê, Phan Lục, 1996)
- Người nhiễm sán lá ruột sẽ thiếu máu, gầy còm, đau bụng, tiêu chảy,
phù toàn thân, nặng có thể bị chết (Trang Bạch, 1956). Trong số 65 bệnh
nhân bị nhiễm sán lá ruột thì tỷ lệ chết 21,50%.
2.5 Giới thiệu sơ lược tỉnh An Giang
2.5.1 Điều kiện tự nhiên của An Giang
- Đông giáp tỉnh Đồng Tháp
- Tây Nam giáp tỉnh Kiên Giang
9
- Nam giáp tỉnh Cần Thơ

- Bắc Tây Bắc giáp Campuchia
- Nhiệt độ trung bình năm 27
0
C
- Nhiệt độ cao nhất là 28,3
o
C vào tháng 4
- Nhiệt độ thấp nhất là 25,5
0
C vào tháng 1
- Lượng mưa trung bình năm 1132 mm
- Lượng mưa cao nhất 1800 mm
- Lượng mưa thấp nhất 700 mm
- Số giờ nắng trong năm 2400 giờ/năm
- Số giờ nắng cao nhất 10 giờ/ngày
2.5.2 Điều kiện xã hội
Đơn vị hành chánh:
- Diện tích 3424 km
2
- Dân số 2083571
2.5.3 Tình hình về sản xuất nông nghiệp
- Diện tích gieo trồng 512 .460 ha (1999)
- Diện tích đất nông nghiệp 256.179 ha
- Diện tích lúa cả năm 234.186 ha (2000)
- Đàn heo 62.080 con (2005)
- Lao động nông nghiệp có 716.179 lao động (1991)
1
BẢN ĐỒ HÀNH CHÍNH TỈNH AN GIANG
1
2.5.4 Tình hình chăn nuôi heo của tỉnh

Chăn nuôi heo ở tỉnh An Giang hiện nay chủ yếu là chăn nuôi ở hộ gia
đình. Phương thức chăn nuôi gồm nhốt chuồng, thả rong, cột chân hoặc làm
chuồng trên ao hồ. Nguồn thức ăn chủ yếu là: cặn bún, cặn bột, hèm rượu và
thức ăn thừa từ nhà bếp…rau lang, rau muống, bèo…và bổ sung thêm thức ăn
hổn hợp.
Các giống heo chủ yếu là là giống Yorkshire, Landrace, Duroc và heo
địa phương.
Việc chăm sóc và vệ sinh thú y chưa tốt, chưa xử lí phân và nước thải.
Công tác tẩy trừ giun sán cho heo còn lẻ tẻ nhưng chưa thực hiện đúng quy
trình tẩy trừ giun sán cho heo.
2.5.5 Tình hình dịch bệnh trong tỉnh
- Tình hình dịch bệnh trong những năm qua thường xảy ra ít chủ yếu là
các bệnh như: Lở mồm long móng, dịch tả, tụ huyết trùng, phó thương hàn,
E.coli …
- Hàng năm Chi cục thú y triển khai hai đợt tiêm phòng đối với các
bệnh như: dịch tả, tụ huyết trùng, phó thương hàn, lở mồm long móng. Người
chăn nuôi đã có ý thức được lợi ích của việc tiêm phòng cho heo, riêng các
bệnh do giun sán gây ra người chăn nuôi chưa quan tâm và nhận thức hết tác
hại do giun sán gây ra.
1
Chương 3 V T LI U VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C UẬ Ệ ƯƠ Ứ
3.1 Phương tiện
Thiết bị:
- Kính lúp
- Kính hiển vi
- Kéo
- Dao
- Đĩa petri
- Ống nghiệm
- Buồng đếm

- Lame và lamella
Hoá chất:
- Muối NaCl
- Nước cất
- Cồn
- Formol
Vật tư: Bọc nylon, dây thun, bao tay, bình trữ lạnh.
Văn phòng phẩm:
- Giấy A
4
- Sổ ghi chép
- Bút bi, bút chì
3.2 Phương pháp:
3.2.1 Phương pháp kiểm tra phân
+ Địa bàn điều tra
Chúng tôi tiến hành lấy mẫu phân heo ở ba huyện của tỉnh An Giang
là Chợ Mới, Phú Tân, Châu Phú.Trong đó mỗi huyện tiến hành lấy mẫu ở 4
xã, mỗi xã lấy 5 mẫu cho một lứa tuổi. Chúng tôi lấy mẫu ở những huyện này
là do người dân nuôi với số lượng nhiều và tương đối đồng đều theo lứa tuổi
và đại diện cho ba vùng cách biệt bởi sông ngòi.
+ Đối tượng điều tra
1