(Skkn 2023) hƣớng dẫn học sinh lớp 11 học lập trình python bằng điện thoại thông minh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN


SÁNG KIẾN

HƢỚNG DẪN HỌC SINH LỚP 11 HỌC
LẬP TRÌNH PYTHON BẰNG ĐIỆN THOẠI THÔNG MINH

Lĩnh vực: Tin học


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƢỜNG THPT LÊ LỢI


TÊN ĐỀ TÀI:
HƢỚNG DẪN HỌC SINH LỚP 11 HỌC LẬP TRÌNH PYTHON
BẰNG ĐIỆN THOẠI THƠNG MINH

Lĩnh vực

: Tin học

Người thực hiện

: Bùi Thị Hƣơng

Tổ bộ mơn

: Tốn - Tin

Năm thực hiện

: 2022 - 2023

Số điện thoại

: 0975 316 756

Email

:




MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................. 1
I. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................... 1
II. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................. 2
III. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................ 2
IV. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................... 2
V. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 2
VI. Tính mới của đề tài.................................................................................................... 3
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .......................................................................... 4
I. Cơ sở lí luận và thực tiễn ............................................................................................. 4
1. Cơ sở lí luận................................................................................................................. 4
1.1. Tổng quan về thiết bị dạy học. ................................................................................. 4
1.2. Vai trò của thiết bị dạy học. ..................................................................................... 5
1.3. Mối quan hệ giữa TBDH với các yếu tố khác trong quá trình dạy học. .................. 6

2. Cơ sở thực tiễn............................................................................................................. 7
2.1. Thuận lợi................................................................................................................... 7
2.2. Khó khăn. ................................................................................................................. 8
2.3. Sự cần thiết của việc nâng cao kỹ năng lập trình khi học môn tin học cho học sinh
lớp 11. .............................................................................................................................. 9
II. Nội dung đề tài...........................................................................................................11
1. Khơi gợi, tạo sự hứng thú, đam mê học lập trình cho đối tượng học sinh................ 11
2. Hướng dẫn sử dụng phần mềm hỗ trợ học lập trình Python trên điện thoại. ............ 18
3. Vận dụng phần mềm lập trình Python trên điện thoại để rèn luyện kĩ năng lập trình
thơng qua một số nội dung học tập. .............................................................................. 22
4. Hỗ trợ học sinh học thực hành. ................................................................................. 27
5. Hướng dẫn học sinh tham gia học lập trình trên hệ thống Internet........................... 29
III. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất .............................. 35
1. Mục đích khảo sát...................................................................................................... 35
2. Nội dung và phương pháp khảo sát ........................................................................... 35
3. Đối tượng khảo sát. ................................................................................................. 376
4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất ......... 37
IV. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................................... 39


1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................................... 39
2. Nội dung thực nghiệm .............................................................................................. 39
3. Tổ chức thực nghiệm ................................................................................................. 39
4. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm .................................................................... 41
PHẦN III. KẾT LUẬN ................................................................................................. 44
1. Kết quả đạt được........................................................................................................ 44
1.1. Đối với giáo viên .................................................................................................... 44
1.2. Đối với học sinh ..................................................................................................... 44
2. Khả năng áp dụng của đề tài ..................................................................................... 45
3. Kiến nghị ................................................................................................................... 45

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..............................................................................................47
PHỤ LỤC .......................................................................................................................48


CÁC DANH MỤC, TỪ NGỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

TBDH

: Thiết bị dạy học

PPDH

: Phương pháp dạy học

NNLT

: Ngơn ngữ lập trình

THPT

: Trung học phổ thông

THCS

: Trung học cơ sở

CNTT

: Công nghệ thông tin


PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
Thiết bị dạy học là điều kiện không thể thiếu cho việc triển khai chương
trình giáo dục, sách giáo khoa nói chung và đặc biệt là quá trình triển khai thực
hiện đổi mới phương pháp dạy học hướng vào hoạt động tích cực, chủ động của
học sinh. Chức năng chủ yếu của thiết bị dạy học là tạo điều kiện cho người học
nắm vững chính xác, sâu sắc kiến thức, phát triển năng lực nhận thức và hình thành
nhân cách của người học. Thiết bị dạy học và thí nghiệm, thực hành góp phần quan
trọng đến chất lượng dạy - học của giáo viên, giúp học sinh hiểu bài sâu sắc, nâng
cao lòng tin của học sinh vào khoa học. Qua đó rèn luyện lịng say mê nghiên cứu,
mong muốn tìm kiếm tri thức. Sử dụng thiết bị dạy học một cách hợp lý, đúng lúc,
đúng chỗ sẽ đem lại hiệu quả cao trong dạy học. Để đáp ứng được những yêu cầu
này, phương tiện thiết bị dạy học phải tạo được điều kiện thuận lợi cho học sinh
thực hiện các hoạt động độc lập hoặc các hoạt động nhóm
Trong khi chương trình Tin học phổ thơng đặc biệt là trong chương trình Tin
học lớp 11 được xem là khó, địi hỏi học sinh phải có mức độ tư duy nhất định,
thời gian dành cho môn học cũng không được nhiều trong khi đó kiến thức của các
bài lại liên quan đến nhau, để viết được một chương trình học sinh cần phải nắm

chắc và nhớ được kiến thức từ những bài học đầu tiên. Vậy vấn đề đặt ra là phải
làm sao để sau mỗi tiết học môn Tin học trong nhà trường giáo viên phải giúp học
sinh hệ thống được các kiến thức một cách cô đọng, ngắn gọn, sinh động nhất và
được thực hành soạn thảo chương trình nhiều nhất có thể, từ đó mới tăng được khả
năng nhớ và khả năng vận dụng được các kiến thức một các linh hoạt nâng cao
được hiệu quả trong việc dạy và học, truyền được đầy đủ kiến thức, kĩ năng cho
các em, cho các em hứng thú hơn, đam mê hơn với mơn học, tự tin để hịa nhập
với “thế giới cơng nghệ thơng tin”. Để học sinh có thể học tốt chương trình Tin 11
ngồi kiến thức về thuật tốn địi hỏi người học phải có thiết bị hỗ trợ cho việc học
đó là chiếc máy tính. Thực tế trong nhà trường THPT hiện nay, đặc biệt là những
trường vùng khó khăn như trường THPT Lê Lợi việc tiếp cận với bộ mơn Tin học
cịn nhiều hạn chế. Một điều dễ hiểu đó là vì hầu hết các em ít có điều kiện tiếp xúc
máy tính và tin học, nguyên nhân chính là điều kiện kinh tế cũng như cơ sở vật
chất chưa đáp ứng đầy đủ, vì thế lĩnh vực cơng nghệ thơng tin vẫn cịn khá mới
mẻ. Đa số học sinh luôn quan niệm môn Tin là môn học phụ nên các em không
dành nhiều thời gian cho mơn học này. Vì vậy q trình dạy - học bộ mơn Tin học
trong nhà trường cịn gặp rất nhiều khó khăn. Học sinh hầu như chỉ được tiếp cận
với ngơn ngữ lập trình thơng qua các tiết học trên lớp. Về nhà đa số các em khơng
có máy tính để thực hành, làm bài tập, các em chỉ thực hiện các nhiệm vụ học tập
mà giáo viên giao trên giấy nên không thể test thử bài làm của mình, khơng kiểm
tra được bài làm của mình đúng hay sai, kết quả như thế nào,.. Điều này dẫn đến
việc tiếp thu kiến thức môn học của học sinh bị hạn chế, học sinh khơng có cơ hội
tự chủ khám phá chương trình, rèn luyện kĩ năng lập trình.
1


Với vai trò là người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn để giúp học sinh khối 11
trường THPT Lê Lợi học tốt hơn môn Tin, từ thực tế nhiều năm công tác và kinh
nghiệm giảng dạy ở trường, tôi thấy việc giúp học sinh được thực hành nhiều để
nắm rõ kiến thức và nâng cao kỹ năng lập trình là cần thiết, song khơng phải nhà

học sinh nào cũng có máy tính để có thể thực hành liên tục. Tuy nhiên các em lại
được cha mẹ trang bị cho chiếc điện thoại thông minh để dễ dàng trong việc liên
lạc. Với điện thoại thơng minh, học sinh ngày nay có khả năng tiếp cận rất nhiều
nguồn kiến thức khác nhau bổ sung cho kiến thức mà giáo viên và sách giáo khoa
cung cấp. Nó là một phương tiện hỗ trợ học tập rất hữu ích khi khơng có sự trợ
giúp của máy tính. Tận dụng chiếc điện thoại trong tay, các em có thể học lập trình
Python hiệu quả. Tơi đã áp dụng cho học sinh trường mình và đã đạt được hiệu quả
nhất định. Vì vậy tơi mạnh dạn xin chia sẻ một kinh nghiệm nhỏ: “Hƣớng dẫn học
sinh lớp 11 học lập trình Python bằng điện thoại thơng minh” với mong muốn
giúp học sinh nắm vững và vận dụng kiến thức sau các buổi học, nâng cao kỹ năng
lập trình và có sự đam mê, hứng thú với mơn Tin học.
II. Mục đích nghiên cứu
Trọng tâm của đề tài là phát triển năng lực ứng dụng công nghệ thông tin
trong học và tự học ở học sinh lớp 11 trong học lập trình Python. Giúp học sinh có
một cái nhìn mới, một hướng tiếp cận mới với ngơn ngữ lập trình. Tạo điều kiện để
học sinh có thể tự học lập trình mọi lúc, mọi nơi, nâng cao kỹ năng lập trình, giúp
các em tiếp thu, ghi nhớ kiến thức một cách dễ dàng và tốt nhất. Từ đó giúp học
sinh tự tin và cảm thấy hứng thú với môn học, đem lại hiệu quả học tập cao hơn.
III. Đối tƣợng nghiên cứu
Học sinh lớp 11A4, 11A5, 11A6 trường THPT Lê Lợi.
IV. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu việc dạy và học ngơn ngữ lập trình Python.
V. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu sách và các nguồn tài
liệu về kiến thức chuyên môn và các phương pháp giảng dạy trong môn Tin học
11.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Vận dụng những kinh
nghiệm đã tích lũy trong quá trình dạy học để áp dụng các phương pháp dạy học
thích hợp, cũng như nắm bắt tâm sinh lý học sinh, tìm hiểu về những thuận lợi,

khó khăn cũng như mong muốn của học sinh khi học lập trình trong trường
THPT.
+ Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động: thông qua các sản
phẩm của học sinh tạo ra như bài làm, bài chấm vở ghi, bài soạn, chương trình
2


lập trình Python để tìm hiểu khả năng tiếp thu kiến thức và vận dụng vào thực
hành cũng như các hoạt động tạo ra các sản phẩm lập trình để xây dựng phương
pháp dạy học sát đối tượng.
+ Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm: so sánh hiệu quả sáng kiến (kết
quả và thái độ học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng sáng kiến).
VI. Tính mới của đề tài
- Giúp học sinh tiếp cận với công nghệ số, ứng dụng công nghệ thông tin và
truyền thông trong học và tự học đáp ứng yêu cầu cần đạt về năng lực đặc thù mơn
Tin học trong chương trình GDPT 2018.
- Góp phần đổi mới phương pháp giáo dục phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của học sinh, bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, vận dụng kĩ
năng, vận dụng kiến thức,…đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho
học sinh.
- Giúp học sinh có cách nhìn nhận mới, hướng tiếp cận mới trong quá trình
học lập trình, tạo cơ hội học tập mọi lúc, mọi nơi, cá nhân hóa việc học.
- Giúp nhà trường, giáo viên và học sinh giải quyết vấn đề thiếu máy tính,
hỗ trợ dạy và học lập trình bằng ngơn ngữ lập trình Python.

3


PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
I. Cơ sở lí luận và thực tiễn

1. Cơ sở lí luận
1.1. Tổng quan về thiết bị dạy học.
Thiết bị dạy học (TBDH) là một bộ phận trong hệ thống cơ sở vật chất,
TBDH là tất cả phương tiện cần thiết được giáo viên, học sinh sử dụng trong hoạt
động dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo trong hoạt động,
khám phá và lĩnh hội tri thức của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục, đạt được mục tiêu giáo dục đề ra.
Theo Lotx.Klinbơ (Đức), TBDH là tất cả những phương tiện vật chất cần
thiết giáo viên và học sinh tổ chức và tiến hành hợp lý, có hiệu quả quá trình giáo
dưỡng và giáo dục ở các môn học, cấp học.
Theo các chuyên gia thiết bị giáo dục của Việt Nam, thiết bị dạy học
(TBDH) là thuật ngữ chỉ một vật thể hoặc một tập hợp đối tượng vật chất mà người
giáo viên sử dụng với tư cách là phương tiện điều khiển hoạt động nhận thức của
học sinh, cịn đối với học sinh thì đó là nguồn tri thức, là các phương tiện giúp học
sinh lĩnh hội các khái niệm, định luật, thuyết khoa học,… hình thành ở họ các kĩ
năng, kĩ xảo, đảm bảo phục vụ mục đích dạy học.
TBDH bao gồm máy móc, dụng cụ thí nghiệm, mơ hình mẫu vật, hóa chất,
tranh ảnh, đồ dùng dụng cụ giáo dục thể chất, âm nhạc, mỹ thuật, thiết bị nghe nhìn
và các thiết bị trực quan khác
Theo quan điểm của người Ấn Độ đã từng tổng kết: “tơi nghe - tơi qn, tơi
nhìn - tơi nhớ, tôi làm - tôi hiểu” . Ở Việt Nam, có câu tục ngữ cho rằng: “Trăm
nghe khơng bằng một thấy”. Và hơn hết Chủ tịch Hồ Chí Minh, danh nhân văn hóa
của Việt Nam và thế giới đã nói “Học phải đi đôi với hành”. Cho nên việc sử dụng
TBDH là một yếu tố không thể thiếu được trong q trình dạy học. Với tư cách là
cơng cụ lao động sư phạm trong quá trình dạy học, khi chúng ta sử dụng TBDH
đúng quy trình, phù hợp với đặc trưng của từng bộ mơn, TBDH đóng vai trị cung
cấp nguồn thông tin cho học sinh trong học tập, tạo ra nhiều khả năng để giáo viên
trình bày nội dung bài học một cách sâu sắc, thuận lợi, hình thành được ở học sinh
phương pháp học tập tích cực, chủ động, sáng tạo. Trực quan trong dạy học là một
trong những nguyên tắc lý luận dạy học, được nghiên cứu xuyên suốt qua các thời

kỳ triết học: Trực quan trong triết học cổ đại, trực quan trong triết học siêu hình
cận đại, trực quan trong triết học biện chứng duy tâm và trong triết học duy vật
biện chứng. Cùng với sự phát triển của các tư tưởng trong lĩnh vực tâm lý học, giáo
dục học, lý thuyết về dạy học trực quan đã có những bước tiến mới nhận thức được
vai trò quan trọng của phương tiện dạy học trực quan. Tính trực quan trong dạy
học đóng vai trị minh họa trong bài giảng của giáo viên, giúp học sinh khơng chỉ
nhận biết được hiện tượng mà cịn nắm rõ được bản chất của hiện tượng.
4


Ngoài ra, TBDH phải phù hợp với yêu cầu nội dung và phương pháp của
chương trình giáo dục; đảm bảo tính khoa học và sư phạm; an tồn cho người sử
dụng, phù hợp với dự phát triển tâm lí và sinh lí lứa tuổi học sinh.
Để nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH trong quá trình dạy học cần đảm bảo
thực hiện những yêu cầu cơ bản sau đây:
- Sử dụng TBDH đúng mục đích
- Sử dụng TBDH đúng lúc
- Sử dụng TBDH đúng chỗ
- Sử dụng TBDH đúng mức độ và cường độ
1.2. Vai trò của thiết bị dạy học.
TBDH học đóng một vai trị rất quan trọng hỗ trợ tích cực cho q trình
dạy và học. Khi có đầy đủ thiết bị dạy học tốt, đạt tiêu chuẩn để hỗ trợ thì chúng
ta mới có thể tổ chức được quá trình dạy và học đạt được hiệu quả cao, kích thích
được tư duy người học, huy động được đa số người học tham gia thực sự vào quá
trình này, kích thích được sự tìm tịi ham học hỏi của người học.
Trong đổi mới phương pháp dạy học thì thiết bị dạy học là yếu tố không
thể thiếu được. Vì nó đóng vai "người minh chứng khách quan" những vấn đề lí
luận, liên kết giữa lí luận và thực tìễn. Mặt khác, TBDH là phương tiện thực
nghiệm, trực quan, thực hành; trong khi đó bất kỳ một hoạt động nào cũng luôn đi
liền với tư duy và tư duy ln gắn kết với hoat động, vì thế TBDH sẽ tạo ra sự toàn

vẹn của hoạt động nhận thức; đồng thời phát huy đuợc tính tích cực, chủ động và
sáng tạo của người học và hơn nữa TBDH góp phần to lớn vào việc vận dụng và
đổi mới phương pháp giáo dục - dạy học.
Thiết bị dạy học giúp người học tự khai thác và tiếp nhận tri thức một cách
trực quan sinh động dưới sự hướng dẫn của người dạy một cách tích cực, kết hợp
được giữa lý thuyết và thực hành.
Có thể nói, thiết bị dạy học chính là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến nội
dung và việc đổi mới phương pháp dạy học, là công cụ mà giáo viên trực tiếp sử
dụng để thực hiện hoạt động dạy của mình, thơng qua đó, giúp học sinh, sinh viên
lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hoàn thiện nhân cách trong suốt q trình
học.
* Vai trị của TBDH đối với PPDH
- TBDH góp phần nâng cao tính trực quan cửa quá trình dạy học. Giúp HS
nhận ra những sụ việc, hiện tượng, khái niệm một cách cụ thể hơn, dể dàng hơn.
TBDH là nguồn tri thức với tư cách là phuơng tiện chứa đựng và chuyển tải thông
tin hiệu quả đến HS.
- TBDH hướng dẫn hoạt động nhận thức của HS thông qua việc đặt các câu
hỏi gợi mở của GV.
5


- Mối quan hệ giữa PPDH với mức độ tiếp thu kiến thức, kĩ năng của HS
trong dạy học
- Thuyết trình hiệu quả 9% Đọc hiệu quả 10% Nghe nhìn hiệu quả 20% Mơ
tả, trình bày hiệu quả 30% Thảo luận nhóm hiệu quả 50% Thực hành hiệu quả 79%
Dạy lại người khác hoặc ứng dụng hàng ngày hiệu quả 90%.
* Vai trò của TBDH đối với nội dung dạy học
- TBDH đảm bảo cho việc thực hiện các mục tiêu của từng đơn vị kiến thức,
mục tiêu của từng bài học. TBDH có vai trị cao nhất, hiệu quả nhẩt để thực hiện
mục tiêu chương trình và sách giáo khoa.

- TBDH giúp cho GV và HS tổ chức hiệu quả quá trình dạy học, tổ chức
nghiên cứu từng đơn vị kiến thức của bài học nói riêng và tổ chức cả q trình dạy
học nói chung.
- TBDH đảm bảo cho khả năng truyền đạt của GV và thúc đẩy khả năng lĩnh
hội kiến thức của HS theo đúng nội dung, chương trình, nội dung bài học đối với
mỗi khối lớp, mỗi cấp học, bậc học.
1.3. Mối quan hệ giữa TBDH với các yếu tố khác trong quá trình dạy học.
Theo cách tiếp cận hệ thống, quá trình dạy học bao gồm 6 thành tố căn bản:
mục tiêu, nội dung, phương pháp, TBDH, người dạy, người học. Các thành tố này
tương tác qua lại tạo thành một chỉnh thể trong môi trường giáo dục của nhà
trường (môi trường sư phạm tương tác) và môi trường kinh tế - xã hội của cộng
đồng.
MỤC TIÊU
PHƢƠNG PHÁP

NỘI DUNG

GIÁO VIÊN

HỌC SINH

THIẾT BỊ DẠY HỌC

(Sơ đồ biểu diễn mối quan hệ giữa TBDH với các yếu tố trong dạy học)
Mục tiêu dạy học của nhà trường phụ thuộc và đáp ứng mục tiêu kinh tế - xã
hội. Mục tiêu dạy học như thế nào sẽ có nội dung dạy học đáp ứng được mục tiêu
đó. Để thực hiện được mục tiêu và nội dung phải có PPDH. Muốn thực hiện tốt
PPDH phải có TBDH. Người dạy và người học tác động lẫn nhau, thông qua
TBDH người dạy truyền đạt và người học chiếm lĩnh nội dung dạy học theo mục
tiêu dạy học.

6


TBDH là một trong những thành tố quan trọng của q trình dạy học. TBDH
khơng chỉ minh hoạ hoặc trực quan hố các nội dung dạy học, mà cịn chứa đựng
nội dung dạy học. Đặc biệt, TBDH có mối quan hệ khăng khít với PPDH. Nội
dung, phương pháp khơng chỉ đuợc xác định dựa vào mục tiêu giáo dục mà còn
được xác định dựa vào thực tế TBDH mà nhà trường có thể có.
TBDH vừa mang tính độc lập, vừa phụ thuộc và tác động lẫn nhau với các
thành tố khác của q trình dạy học. TBDH có vị trí quan trọng đối với tất cả các
môn học ở trường phổ thông, đặc biệt đối với các môn khoa học thực nghiệm như;
Vật lí, Hố học, Sinh học, Tin học và Công nghệ. Các môn học này đã coi thực
nghiệm là phương pháp cơ bản để truyền thụ và tiếp thu kiến thức, tìm kiếm những
ngun lý, q trình thơng qua việc trực tiếp tiến hành các thí nghiệm, rèn luyện
các thao tác trí tuệ.
TBDH tự nó là minh chứng khách quan chứa đựng nội dung dạy học, nó là
phương tiện cho hoạt động nhận thức, là điều kiện để lực lượng giáo dục thực hiện
chức năng và nhiệm vụ dạy học, đồng thời nó kết nối các hoạt động bên trong nhà
trường và kết nối nhà trường với bên ngồi.
Tóm lại, TBDH có vị trí quan trọng trong trường phổ thông. Trong QTDH,
TBDH chịu sự chi phối của nội dung và PPDH. Nội dung dạy học quy định những
đặc điểm cơ bản của TBDH, TBDH lại được lựa chọn để đáp ứng nội dung chương
trình, đồng thời cũng phải thỏa mãn các yêu cầu về sư phạm, kinh tế và yêu cầu về
thẩm mỹ, sự an toàn cho GV và HS. Trong đổi mới PPDH theo hướng tích cực hóa
hoạt động học tập của HS, bồi dưỡng năng lực thực hành để HS có thể tự học, tự
nghiên cứu, tìm tịi, khám phá kiến thức thì TBDH giữ vai trị vơ cùng quan trọng.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thuận lợi.
- Với điểm mới quy định trong thông tư 32 ban hành điều lệ trường THCS,
THPT và trường phổ thông nhiều cấp học - học sinh được sử dụng điện thoại thông

minh trong lớp học nếu giáo viên cho phép đó là bước đột phá, phù hợp với xu thế
giáo dục hiện nay.Vì thế điều chỉnh này hữu ích để phát huy những nền tảng đã có
sẵn của các nhà trường trong việc ứng dụng CNTT dạy học.Việc cho phép học sinh
sử dụng smartphone hay có thể máy tính bảng, ipad trong giờ học-như vậy đây trở
thành một dụng cụ học tập hữu ích, hữu dụng. Xa hơn điện thoại thơng minh như
“cuốn sách điện tử”, người học có thể truy cập, cập nhật những kiến thức mới, hơi
thở của thời đại. Giáo viên có thể tương tác, giải đáp những thắc mắc của học sinh
một cách nhanh chóng.
- Tầm quan trọng, sự hiệu quả và ảnh hưởng của việc ứng dụng công nghệ
thông tin trong dạy học đã được khẳng định bằng thực tiễn ở nước ta và trở thành
xu thế tất yếu trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy và học. Ngành Giáo dục
và Đào tạo tỉnh Nghệ An nhiều năm qua đã triển khai nhiều biện pháp quản lý, chỉ
đạo nhằm đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tại các nhà
7


trường. Đến nay, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học cần thiết cho việc ứng dụng
công nghệ thông tin được đầu tư, việc kết nối Internet được thực hiện, hầu hết các
nhà trường đều đã trang bị phòng máy tính, đáp ứng tương đối đầy đủ máy chiếu
phục vụ cho việc giảng dạy và học tập; kho bài giảng điện tử, kho tài liệu tham
khảo và bài giảng PowerPoint được xây dựng online trên website của ngành, nhiều
phần mềm hỗ trợ công tác quản lý, dạy học được áp dụng rộng rãi.
- Lập trình trên điện thoại là một hình thức rất hiệu quả, hình thức này có
thể giúp học sinh học mọi lúc, mọi nơi. Người học có thể tận dụng chiếc điện
thoại thơng minh để hỗ trợ trong việc học tập của mình: tìm kiếm thơng tin, nâng
cao khả năng lập trình,… Ngồi ra lập trình trên điện thoại thơng minh cịn là một
khơng gian lý tưởng để học sinh u thích với mơn học lập trình có thể nâng cao
kỹ năng code của bản thân.
- Xã hội hiện nay với sự phát triển như vũ bão của cơng nghệ thì học sinh
khơng khó để tìm được cho mình một ứng dụng học lập trình Python trên những

thiết bị điện thoại thơng minh. Có thể kể đến như: Pydroid 3, Py thon 3,
Qpython3L, Coding Python, Learn Python…
- Hệ thống và nền tảng tương tác trực tuyến hồn tồn miễn phí cho phép
người dùng học tập, thực hành và đánh giá các kỹ năng lập trình ngay lập tức. Nó
trở thành nguồn tài ngun vơ tận để học sinh có thể trau dồi kỹ năng lập trình.
Ngồi ra, cịn có nhiều trang web dạy học lập trình online, rèn luyện kĩ năng lập
trình mà học sinh có thể học được trên điện thoại, học sinh được trực tiếp test code
của mình, đánh giá mức độ bài làm của mình như thế nào.
- Với sự bùng nổ cơng nghệ thông tin như hiện nay, cộng với điều kiện đi
học xa nhà nên hầu hết học sinh đều được bố mẹ trang bị cho chiếc điện thoại để
dễ dàng trong việc liên lạc, hỗ trợ học tập. Đây là điều kiện thuận lợi cho học sinh
có thể sử dụng điện thoại thay thế máy tính hỗ trợ trong việc học lập trình.
2.2. Khó khăn.
- Tin học khơng giống các bộ mơn khác, ln địi hỏi đổi mới, cập nhật và
sự mềm dẻo, linh hoạt, sáng tạo. Vì thế, khơng thể biên soạn chương trình cố định
mà nên biên soạn theo modun như tin học căn bản, Windows, soạn thảo văn bản,
ngơn ngữ lập trình, modun internet… Khó khăn chung là thiếu điều kiện để trang
bị phịng máy vi tính hiện đại, kết nối mạng internet nội bộ đủ mạnh, thiếu giáo
viên tin học giỏi… Nhiều trường cịn khó khăn về cơ sở vật chất đang phải sử dụng
máy vi tính cũ, cấu hình thấp, chạy hệ điều hành cũ.
- Ngồi ra, tại trường THPT Lê Lợi khó khăn lớn nhất của bộ mơn Tin học
đó là đang thiếu máy vi tính phục vụ cho việc dạy và học. Hiện tại, trường bố trí 2
phịng máy tính, mỗi phịng có 20 máy tính. Nhưng số máy hoạt động tương đối ổn
định chỉ tầm trong 10-15 máy, số còn lại nếu hoạt động đã hết niên hạn sử dụng
(trên 5 năm) nhưng chưa được nâng cấp hay thay mới kịp thời. Chưa kể, có nhiều
máy vi tính đã được trang cấp hơn 10 năm và được nhà trường nâng cấp theo kiểu
8


“chắp vá” nên nhanh chóng xuống cấp có cấu hình thấp, chạy rất chậm, hay tắt

máy giữa chừng ảnh hưởng đến chất lượng bài giảng của giáo viên cũng như việc
học thực hành của học sinh. Cũng do thiếu máy nên nhóm Tin học khá “đau đầu”
khi xếp lịch học để các tiết thực hành tin học không bị chồng chéo, trùng lặp giữa
các lớp. Trước mắt, các giáo viên chỉ cịn cách bố trí 2-3 em học trên một máy vi
tính, hoặc một lớp chia thành hai nhóm mới có đủ máy để học. Hơn nữa đặc thù
của mơn Tin học là liên quan đến máy tính. Sau mỗi bài học các em cần được thực
hành để hiểu rõ kiến thức và nâng cao kĩ năng. Đặc biệt đối với mơn tin thì “Học đi
đơi với hành” là cực kì cần thiết và quan trọng. Có học lí thuyết nhiều đến đâu, giỏi
đến đâu nhưng khơng có máy tính để thực hành thì việc học chưa thực sự đạt hiệu
quả.
- Đối với học sinh, một khó khăn nữa trở thành rào cản là có rất nhiều em
khơng thạo vi tính. Các em lóng ngóng mãi mới vào được các chương trình cơ bản.
Hóa ra, lâu nay bộ mơn tin học trong trường học được dạy theo kiểu “cưỡi ngựa
xem hoa”. Lý do, đây chỉ là môn tự chọn và là mơn phụ nên học sinh học chỉ để…
đối phó.
- Học sinh chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc học lập trình nên
chưa có sự say mê, hứng thú trong việc học. Các em không biết học từ đâu vì thế
giới tin học quá đa dạng, mà nhìn công cụ nào cũng thấy lạ lẫm. Không chỉ với tin
học, việc học rất dễ gây cảm giác nhàm chán. Bởi vậy, nản và bỏ cuộc là điều
thường thấy nếu học sinh không xác định được mục tiêu rõ ràng. Chưa kể học đi
học lại mà khơng có hiệu quả, học sinh sẽ bắt đầu có suy nghĩ tiêu cực về khả năng
của bản thân.
- Việc học lập trình tương đối khơ khan, giáo viên khó thiết kế bài giảng gây
hứng thú cho học sinh.
2.3. Sự cần thiết của việc nâng cao kỹ năng lập trình khi học mơn tin học cho
học sinh lớp 11.
Do yêu cầu đổi mới về phương pháp dạy học và chương trình Tin học phổ
thơng. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được cụ thể hóa trong chỉ thị
của Bộ giáo dục và đào tạo đã nêu: “ Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,
sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng của môn học, đặc điểm đối tượng học

sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả
năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến
tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh.”
Môn Tin học phổ thơng hiện nay trong trường phổ thơng thì yêu cầu kiến
thức, kỹ năng trong phần lập trình là rất ít. Bản thân mơn Tin học phổ thơng khơng
được coi trọng và khơng có trong danh sách các mơn thi tốt nghiệp hay thi vào các
trường đại học, cao đẳng.
Những ứng dụng của Tin học vào thực tiễn trong chương trình và sách giáo
khoa, cũng như trong thực tế dạy học Tin học chưa được quan tâm một cách đúng
9


mức và thường xuyên. Trong các sách giáo khoa môn Tin học và các tài liệu tham
khảo về Tin học thường chỉ tập trung chú ý những vấn đề, những bài tốn trong
tốn học; số lượng ví dụ, bài tập có nội dung liên mơn và thực tế trong các sách
giáo khoa để học sinh học và rèn luyện còn rất ít.
Hiện nay Bộ giáo dục vào đào tạo đã thiết kế lại Chương trình đổi mới giáo
dục phổ thơng (bắt đầu áp dụng trong năm học 2019 – 2020). Trong đó có mơn Tin
học sẽ là mơn học bắt buộc trong nhà trường từ lớp 3 đến lớp 12. Trong đó mảng
kiến thức khoa học máy tính (Computer Science – CS) sẽ đóng vai trị trung tâm,
vì vậy kỹ năng lập trình sẽ đóng vai trị rất lớn trong Chương trình Tin học phổ
thơng mới.
Trong q trình giảng dạy tại trường tơi nhận thấy việc dạy học vẫn cịn rất
nhiều bất cập. Hầu hết giáo viên tại trường đều chưa thật sự chú trọng trong việc
phát huy các phương pháp dạy học tích cực, các giáo viên vẫn giảng dạy theo lối
mịn. Mà đặc biệt với bộ mơn Tin học 11 được đánh giá là mơn học địi hỏi ở học
sinh nhiều kỹ năng về tư duy toán học cũng như kỹ năng cơng nghệ thơng tin về
lập trình. Nếu giáo viên khơng có sự thay đổi trong cách giảng dạy sẽ làm học sinh
thấy nhàm chán, khơng có hứng thú với môn học dẫn đến hiệu quả học tập của việc
các em học sinh không được tốt. Minh chứng cho cơ sở thực tiễn trên, tôi đã thực

hiện một bảng khảo sát về sự hứng thú đối với môn Tin học 11 đối với 139 học
sinh 11A5 và 11A6 trường THPT Lê Lợi trước khi áp dụng sáng kiến và thu được
kết quả như sau:
Tiêu chí đánh giá

Tỉ lệ

Hứng thú

10 %

Ít hứng thú

21%

Khơng hứng thú

66%

Bảng khảo sát về sự hứng thú của học sinh đối với bộ môn Tin học lớp 11
Bên cạnh đó, qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy học sinh lớp 11 THPT Lê
Lợi còn hạn chế về năng lực giải quyết vấn đề và năng lực sáng tạo cũng như kỹ
năng lập trình. Các bài tập thuộc dạng lập trình chương trình ở mức vận dụng đa số
các em mắc lỗi cú pháp rất nhiều. Vì vậy, việc nâng cao kỹ năng lập trình khi học
mơn tin học cho học sinh lớp 11 là thực sự rất cần thiết. Cụ thể, tháng 09 năm
2022, khi chưa áp dụng sáng kiến này vào giảng dạy, tôi đã thực hiện một bài kiểm
tra viết chương trình để khảo sát kỹ năng lập trình của các em, kết quả như sau:

10

Lớp

Số
HS

Điểm 9-10

Điểm 7-8

SL

TL(%)

SL

Điểm 5-6

Điểm <5

TL(%) SL

TL(%) SL

TL(%)

11A4

47

0

0%

15

31.9%

20

42.5%

12

25.6%

11A5

46

3

6.5%

20

43.5%

18

39.1%

5

10,9%

11A6

46

0

0%

12

26.0 %

19

41.3%

15

32.7%

11A8

46

0

0%

10

21.7%

21

45.6%

15

32.7%

II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
1. Khơi gợi, tạo sự hứng thú, đam mê học lập trình cho đối tƣợng học sinh.
1.1. Thực trạng:
Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như hiện nay, học sinh được
tiếp cận với các thiết bị công nghệ từ rất sớm, nhưng hầu như các em chỉ sử dụng
cho hoạt động giải trí mà chưa thực sự ứng dụng vào việc hỗ trợ cho hoạt động
học tập của cá nhân. Năm học 2022 – 2023 theo hướng dẫn của cán bộ chuyên
trách CNTT thuộc sở GD&ĐT tỉnh Nghệ An, khuyến khích các trường THPT trên
địa bàn tỉnh dựa trên tinh thần loại bỏ Pascal (một ngôn ngữ lập trình lạc hậu,
khơng cịn phổ biền, khơng phù hợp với trình độ nhận thức, tâm sinh lý của học
sinh) ra khỏi chương trình Tin học 11, có thể lựa chọn giảng dạy các ngơn ngữ lâp
trình có tính cập nhật, hiện đại như: Python, C, C++. Trên tinh thần đó, nhóm Tin
học trường THPT Lê Lợi đã quyết định năm học 2022-2023, chương trình Tin học
11 sẽ dạy NNLT Python thay thế NNLT Pascal. Đây thực sự là một thách thức

lớn cho giáo viên và học sinh, bởi lẽ ngay từ cấp học THCS các em đã học và tìm
hiểu về NNLT Pascal, giờ chuyển sang một NNLT Python – một NNLT khá mới
mẻ, để các em học và làm quen với Python là một việc không dễ thực hiện. Mặt
khác, đa số các em chưa định hướng được học lập trình để làm gì và nó có ứng
dụng quan trọng như thế nào trong đời sống. Chính vì thế học sinh khơng có hứng
thú với bộ mơn Tin học 11, các em học đối phó, hời hợt và khơng có đam mê đối
với mơn học này. Vì vậy khi dạy học về lập trình giáo viên thường nghe câu “thầy
(cơ) ơi, học cái này để làm gì?”. Vì vậy, trách nhiệm của giáo viên là cho học sinh
thấy được ý nghĩa và mục đích của việc học lập trình. Từ đó khơi dậy niềm đam
mê lập trình ở mỗi học sinh. Khi các em đã thực sự hiểu và u thích bộ mơn Tin
học các em sẽ tìm thấy nhiều niềm vui, sự đam mê khi tìm hiểu và khám phá
những điều mới mẻ nhưng đầy hấp dẫn trong bộ môn tưởng chừng như khô khan
và trừu tượng này.

11


1.2. Giải pháp:
Học lập trình hiệu quả khơng phải là vấn đề đơn giản. Muốn có hiệu quả,
bên cạnh việc đầu tư vào thiết bị công nghệ và truyền đạt kiến thức về lập trình cho
học sinh thì việc quan trong đầu tiên là cho học sinh thấy sự mới mẻ và thú vị về
lập trình. Để khơi dậy sự hứng thú và niềm đam mê lập trình tơi đã thực hiện
những nội dung sau:
1.2.1. Thực hiện lồng ghép vào bài học để tạo hứng thú cho học sinh.
Cốt lõi của việc đổi mới phương pháp dạy học là giúp học sinh u thích,
hứng thú với mơn học, hướng tới việc học tập chủ động, chống lại thói quen học
tập thụ động. Vì thế khi bắt đầu tiếp cận với ngơn ngữ lập trình Python bản thân
tơi đã lồng ghép cho học sinh tìm hiểu thêm về lợi ích của lập trình và các ngơn
ngữ lập trình phổ biến, các ứng dụng của ngơn ngữ lập trình trong thực tiễn để các
em có sự hiểu biết và có niềm đam mê với môn học này.

Khi dạy “Bài 1. Khái niệm lập trình và ngơn ngữ lập trình” và “Bài 2. Các
thành phần của ngơn ngữ lập trình” và phần “Bài tập” của chương I, tôi đã thực
hiện lồng ghép một số nội dung bao gồm:
 Giới thiệu cho các học sinh về một số NNLT phổ biến hiện nay: JavaScript,
Python, Java, C/C++…
 Những công ty nào sử dụng Python?
+ Google và các công ty con như Youtube sử dụng Python cho nhiều ứng
dụng khác nhau. Trên thực tế, Youtube được xây dựng chủ yếu bằng Python.
+ Industrial Light and Magic, công ty đứng sau các hiệu ứng đặc biệt của
phim Chiến tranh giữa các vì sao và hàng trăm bộ phim khác, đã sử dụng Python
cho CGI và công việc chiếu sáng.
+ Facebook và các công ty con như Instagram sử dụng Python cho các yếu
tố khác nhau của cơ sở hạ tầng của họ.
+ iRobot, công ty sản xuất ra máy hút bụi Roomba, sử dụng Python để phát
triển phần mềm cho robot của mình.
+ NASA và các tổ chức liên quan sử dụng Python cho các mục đích nghiên
cứu và khoa học.
+ Netflix sử dụng Python để phân tích dữ liệu từ máy chủ và cho nhiều ứng
dụng back-end giúp duy trì dịch vụ phát trực tuyến khổng lồ.
+ IBM, Intel và nhiều công ty phần cứng khác sử dụng Python để kiểm tra
phần cứng.
 Giới thiệu các ứng dụng thực tế sử dụng NNLT Python và các ví dụ minh
họa về chức năng của Python để học sinh biết sử dụng Python để làm gì?
12


Phân tích dữ liệu: Khi các cơng ty trong mọi ngành thu thập ngày càng
nhiều dữ liệu, họ cần những người có thể hiểu được dữ liệu đó. Python phổ biến
cho việc phân tích dữ liệu vì các thư viện của nó giúp các tác vụ phân tích và dọn
dẹp dữ liệu tương đối đơn giản, ngay cả khi làm việc với các bộ dữ liệu lớn.

Ví dụ ứng dụng cụ thể: Một trang web thương mại điện tử muốn hiểu người
dùng của nó tốt hơn. Một nhà phân tích dữ liệu có thể sử dụng Python để phân tích
doanh số bán hàng của công ty, làm nổi bật các xu hướng có thể dự đốn và chỉ ra
các vấn đề cần cải thiện.
Khoa học dữ liệu / AI: Python cực kỳ phổ biến cho các tác vụ liên quan đến
dữ liệu nâng cao trong lĩnh vực máy học. Các thư viện mạnh mẽ của Python giúp
việc triển khai các thuật tốn học máy phổ biến trở nên đơn giản.
Ví dụ ứng dụng cụ thể: Nền tảng phát trực tuyến video muốn tăng mức độ
tương tác và mức độ gắn bó của người dùng, có thể sử dụng Python để xây dựng
mơ hình dự đốn đề xuất video cho người dùng dựa trên các yếu tố như lịch sử
xem của họ, thói quen người xem, video mà những người dùng khác đã xem tương
tự, v.v.
Phát triển web: Danh sách các công ty sử dụng Python bên trên là bằng
chứng cho thấy Python là một ngôn ngữ rất phổ biến để phát triển ứng dụng web.
Nhiều trang web bạn sử dụng hàng ngày được xây dựng bằng Python. Mặc dù bản
thân các trang được hiển thị bằng HTML và CSS, Python làm nền tảng cho các yếu
tố trực quan này trên nhiều trang web, điều khiển chức năng, quản lý cơ sở dữ liệu,
tài khoản người dùng và hơn thế nữa.
Ví dụ ứng dụng cụ thể: Một công ty cần xây dựng một phiên bản mới của
trang web với các tính năng cụ thể, họ có thể xây dựng trang web mới bằng Python
và Django, sử dụng tính linh hoạt và sức mạnh mà chúng để xây dựng bất kỳ tính
năng cụ thể hoặc tùy chỉnh nào mà công ty cần.
Phát triển trò chơi: Python được sử dụng trong việc phát triển các trò chơi
điện tử độc lập, nhờ vào sự tồn tại của các thư viện tiện lợi như PyGame. Các trò
chơi bao gồm Battlefield 2, Eve Online, The Sims 3 và World of Tanks sử dụng
Python, mặc dù không có trị chơi nào được viết hồn tồn bằng Python.
Ví dụ ứng dụng cụ thể: Bạn muốn xây dựng một trị chơi độc lập. Bạn có
thể sử dụng Python để tận dụng sự tiện lợi của PyGame và với việc tương đối dễ
học cách của Python, việc xây dựng một game như vậy là khơng mấy khó khằn
Phát triển phần mềm: Python được sử dụng rộng rãi trong phát triển phần

mềm, trên nhiều ứng dụng trong thực tế.
Ví dụ ứng dung cụ thể: Một cơng ty có kế hoạch xây dựng một ứng dụng
email mới. Các nhà phát triển chọn sử dụng Python vì họ biết rằng họ sẽ có thể tạo
ứng dụng web và deslktop client bằng Python và các thư viện liên quan của nó.

13


Kỹ thuật Robot (Robotics): Python là một ngôn ngữ phổ biến trong lĩnh vực
chế tạo người máy, cả chuyên nghiệp và khơng chun. Với những người chỉ làm
vì sở thích, Python thường được sử dụng cùng với nền tảng phần cứng, cho phép
thử nghiệm linh hoạt và giá cả phải chăng. Trong kinh doanh, Python là một trong
những ngôn ngữ thường được sử dụng để tự động hóa quy trình bằng rơ bốt và nó
được sử dụng để làm những việc như các cánh tay rô bốt công nghiệp được lập
trình để có thể hoạt động song song với nhau.
Ví dụ ứng dụng cụ thể: Một công ty đặt hàng một số cánh tay robot cho một
cơ sở sản xuất. Các kỹ sư có thể sử dụng Python để lập trình hành vi của chúng,
tận dụng khả năng đọc cấp cao của ngôn ngữ để giúp mọi người dễ dàng hiểu
những gì các cánh tay đang làm.
Tự động hóa: Python tuyệt vời để tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại và có
gần như vơ tận các trường hợp sử dụng trong thực tế để tự động hóa Python, bên
ngồi lĩnh vực phát triển phần mềm, nó cũng được sử dụng rộng rãi để tự động hóa
mọi thứ, từ các hệ thống phức tạp đến các quy trình đơn giản, cá nhân như điền vào
bảng tính hoặc trả lời email.
Ví dụ ứng dụng cụ thể: Một cơng ty báo cáo doanh số bán hàng của mình
trong bảng tính Excel hàng tháng từ mỗi khu vực phải dùng phương pháp cách thủ
công để tổng hợp báo cáo hàng quý cho tồn cơng ty. Thay vì làm cơng việc tốn
nhiều thời gian này một cách thủ công, một nhân viên viết một tập lệnh Python kết
hợp tất cả các bảng tính và tạo ra mỗi báo cáo hàng quý một cách tự động.
Giáo dục và đào tạo: Bởi vì Python là một ngơn ngữ có thể đọc được rất cao

và cũng có nhiều mục đích sử dụng thực tế khác nhau, nên Python là ngôn ngữ
được lựa chọn đầu tiên cho những người muốn học lập trình.
Ví dụ ứng dụng cụ thể: Một cơng ty muốn nhóm phân tích dữ liệu của mình
có thể vượt qua những giới hạn của Excel và SQL. Họ có thể chọn tham gia khóa
đào tạo nhóm bằng Python, và họ sẽ có nhiều tài nguyên học tập khác nhau để lựa
chọn.
Tiện ích cá nhân: Ở cấp độ cá nhân, Python có thể được sử dụng để phân
tích dữ liệu của riêng bạn, để tự động hóa các yếu tố nhàm chán hoặc lặp đi lặp lại
trong cơng việc của bạn, hoặc thậm chí để tạo ra tác phẩm nghệ thuật.
Ví dụ ứng dụng cụ thể: Giả sử bạn muốn ngăn mình ngồi nhiều giờ liền, bạn
có thể sử dụng Python để viết một đoạn script nhỏ để bật lên cảnh báo vào bất kỳ
khoảng thời gian nào bạn muốn, phát âm thanh lựa chọn của bạn và nhắc bạn thực
hiện một bài tập nhỏ dựa trên các thơng số mà bạn có thể điều chỉnh.
1.2.2. Thực hiện lồng ghép các trị chơi trí tuệ vào bài học
Học lập trình là một mơn học tương đối khô khan và nhàm chán đối với học
sinh khi chỉ quay đi quay lại với các thuật toán và các câu lệnh. Để giảm bớt sự
nhàm chán, tăng sự hứng thú, tạo môi trường học tập thoải mái, hào hứng và
14


truyền đam mê với mơn học, trong q trình dạy học tôi luôn cố gắng xây dựng
các hoạt động tạo sự hứng thú cho các em, một trong những hoạt động phát huy
tính hiệu quả cao và thu hút các em tham gia đó là việc tổ chức các trị chơi trí tuệ
để khởi động bài học mới, hoặc là củng cổ kiến thức.
Cách thức thực hiện: Lồng ghép triển khai các trị chơi trí tuệ vào những tiết
học. Sau đây là một số trò chơi đã triển khai:
* Trƣờng đua Quizizz
- Mục đích: Giúp học sinh ơn tập lại kiến thức đã học
- Luật chơi: Học sinh thực hiện cá nhân, sử dụng điện thoại có kết nối Internet
thực hiện tham gia cuộc đua bằng cách trả lời các câu hỏi trắc nghiệm, lựa chọn,

ghép nối... bằng cách nhấn vào đường liên kết (hoặc mã QR) do giáo viên cung
cấp. Trong quá trình tham gia trả lời câu hỏi, học sinh có thể lựa chọn các gói phần
thưởng, trợ giúp của hệ thống Quizizz để nâng cao điểm số. 5 học sinh có số điểm
cao nhất sẽ tính điểm, cộng điểm hoặc nhận 1 món q..

(Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Trường đua Quizizz”)
Hiệu quả:Việc ứng dụng trò chơi “Trường đua Quizizz” trong các tiết học
được học sinh tham gia tích cực, nhiệt tình thể hiện qua tinh thần tham gia thi
nghiêm túc của các em. Quá trình tham gia cuộc đua, các em có thể theo dõi được
số điểm, vị thứ của bản thân, của người chơi khác trên bảng tổng sắp. Mặc dù có
số câu trả lời giống nhau, nhưng người chơi nào có thời gian trả lời ngắn hơn sẽ có
số điểm cao hơn, vì thế các em tỏ ra rất thích thú, hào hứng cố gắng trả lời chính
xác, nhanh để giành vị thứ cao. Thơng qua trị chơi này, ngồi việc củng cố kiến
thức cịn tạo cho các em một khơng gian và tâm lý học tập thoải mái, tiết học sẽ có
hiệu quả hơn.
* Nối chữ
- Mục đích: Giúp học sinh gợi nhớ các từ khoá, tên chuẩn trong NNLT Python
- Luật chơi: Học sinh hoạt động theo nhóm nhỏ (theo bàn), giáo viên cho mỗi
nhóm 1 bảng gồm các chữ cái, yêu cầu học sinh nối các chữ cái ở gần nhau theo
15


hàng ngang, hàng dọc, chéo để thành 1 từ có ý nghĩa trong NNLT Python. Nhóm
nào tìm được nhiều từ nhất, trong thời gian ngắn nhất sẽ được cộng điểm

- Kết quả: Đa số học sinh nhớ được các từ khố, tên chuẩn thường dùng trong
Python

(Các nhóm tìm từ khóa, tên chuẩn trong NNLT Python trong trò chơi “Nối chữ)
* Mảnh ghép bí ẩn

16


- Mục đích: Những câu hỏi gợi mở thơng qua hình thức lựa chọn những
mảnh ghép giúp học sinh nhớ lại kiến thức, rèn luyện kỹ năng tư duy, logic, kết
nối các dữ liệu với nhau để tìm ra thơng điệp giấu sau các mảnh ghép; kích thích
sự tị mị, ham hiểu biết, đam mê khám phá của học sinh.
- Luật chơi: Học sinh hoạt động cá nhân lựa chọn các ơ câu hỏi trên màn hình,
thực hiện trả lời nhanh. Có 1 bức tranh (ảnh) ẩn dưới 12 mảnh ghép. Mỗi HS có
quyền lựa chọn 1 mảnh ghép. Mỗi mảnh ghép tương ứng với 1 câu hỏi. Nếu trả lời
chính xác thì mảnh ghép đó sẽ được lật ra, học sinh có quyền trả lời từ khố của
mảnh ghép. Trả lời sai bạn khác sẽ có quyền trả lời.
- Hiệu quả: Học sinh nhớ lại được kiến thức đã học, biết xâu chuỗi các dữ liệu
để tìm ra đáp án. Tạo tinh thần thoải mái cho học sinh trong học tập, các e rất tích
cực tham gia trị chơi, thể hiện được khả năng của bản thân.

(Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Lật mảnh ghép”)
* Sơ đồ tƣ duy
- Mục đích: Giúp học sinh rèn luyện kỹ năng hệ thống kiến thức tổng quát các
nội dung đã học theo chủ đề, nâng cao kỹ năng CNTT.
- Luật chơi: Học sinh hoạt động theo nhóm ở nhà. Qua mỗi nội dung học
tập, giáo viên giao nhiệm vụ cho các nhóm học sinh về nhà hệ thống lại kiến thức
đã học tổng quảt qua hoạt động tạo sơ đồ tư duy bằng phần mềm trên điện thoại
thông minh. Sau đó cho các nhóm thuyết trình về sản phẩm của nhóm mình. Tiêu
chí nghiệm thu kết quả phân lạo theo nhóm: sản phẩm khoa học, trình bày rõ
ràng, dễ hiểu, nội dung chính xác và có tính thẩm mỹ. Thực hiện cộng điểm cho
các nhóm theo từng mức độ.
- Lưu ý khi hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tư duy: Hướng dẫn học sinh tập
trung chủ yếu vào nội dung của sơ đồ tư duy tránh lãng phí thời gian cho việc

trang trí sơ đồ. Hướng dẫn các em trình bày sơ đồ một cách khoa học và các ý
17


cần phải chính xác. Trong q trình vẽ sơ đồ tư duy cần phải tóm tắt và đưa ra
các ý chính cần thiết đưa vào sơ đồ, khơng nên ghi q dài dịng.
- Kết quả: Đa số các nhóm đã biết hệ thống lại kiến thức, nội dung trình bày
chính xác. Tuy nhiên, theo phản ảnh của các nhóm trưởng vẫn cịn một số học sinh
chưa tích cực tham gia hoạt động, sản phẩm của một số nhóm đưa nội dung quá
nhiều vào sơ đồ tư duy gây ra việc nhiễu loạn kiến thức.

(Hình ảnh đại diện các nhóm thuyết trình về sơ đồ tư duy)
2. Hƣớng dẫn sử dụng phần mềm hỗ trợ học lập trình Python trên điện thoại.
Theo khung chương trình mơn học thì thời lượng để học sinh thực hành nắm
vững kiến thức và rèn luyện kĩ năng còn chưa nhiều. Đặc biệt ở chương I và II môn
Tin học 11, đây là hai chương tạo tiền đề cho học sinh học các nội dung tiếp theo,
là sự khởi đầu để học sinh biết về ngôn ngữ lập trình, cách sử dụng ngơn ngữ lập
trình, cách tạo một chương trình, cách chạy chương trình, test thử chương trình,...
Nhưng trong thời lượng mơn học chỉ có hai bài tập và thực hành, với thời lượng
này rất khó để học sinh có thể tiếp cận và đạt mục tiêu bài học ngay khi học trên
lớp. Thực tế cho thấy trong mỗi tiết thực hành giáo viên phải mất thời gian hướng
dẫn học sinh các thao tác sử dụng phần mềm, cách gõ chương trình, test các bộ dữ
liệu,… Có nhiều học sinh thao tác chậm nên dù hết thời lượng bài học nhưng vẫn
chưa hoàn thành nội dung yêu cầu. Điều này dẫn đến học sinh chưa kịp hiểu bài,
chưa kịp hiểu ý nghĩa từng câu lệnh, chưa kịp xem kết quả chương trình ra sao,
Chính vì vậy, tôi đã triển khai cho học sinh sử dụng điện thoại thơng minh đễ cài
đặt các phần mềm lập trình Python để các em được rèn luyện kỹ năng lập trình
nhiều hơn.
Qua quá trình nghiên cứu và thử nghiệm cho học sinh học lập trình trên điện
thoại với các dịng điện thoại cài hệ điều hành Adroid và IOS, tôi thấy rằng đối với

điện thoại hệ điều hành Android có nhiều ứng dụng lập trình Python tương thích và
18


khơng mất phí trong q trình sử dụng, cịn đối với điện thoại hệ điều hành IOS thì
rất ít ứng dụng phù hợp, hoặc là có tính phí mới sử dụng được. Sau khi cho học
sinh cài đặt và sử dụng trong q trình dạy học, bản thân tơi thấy có 2 ứng dụng
sau khá ổn định và tương thích với 2 dịng điện thoại trên và có nhiều ưu điểm như:
dễ cài đặt, phổ biến, miễn phí sử dụng, giao diện rất đơn giản, thân thiện với người
dùng và dễ sử dụng.
* Đối với điện thoại cài HĐH Adroid: phần mềm Pydroid 3
- Các bước cài đặt và sử dụng:
+ Bước 1: Vào ứng dụng “Cửa hàng Play” trên điện thoại gõ từ khóa
“Python”  chọn ứng dụng Pydroid 3, tiến hành tải xuống để cài đặt và sử dụng.

(Ứng dụng “Pydroid 3” – dành cho hệ điều hành Adroid)
+ Bước 2: Hướng dẫn sử dụng phần mềm để lập trình
- Khởi động ứng dụng Pydroid 3 trên điện thoại.
Các lệnh làm việc với tệp

Vùng soạn thảo
Các thao tác biên tập
chương trình

Thực hiện chương trình (RUN)

(Màn hình làm việc của ứng dụng “Pydroid 3”)
19

* Đối với điện thoài cài HĐH IOS: phần mềm Pydroid3

(Ứng dụng “Python 3” – dành cho hệ điều hành IOS)
Bước 1: Vào ứng dụng “App store ” trên điện thoại vào mục Tìm kiếm gõ từ
khóa “Python”  chọn ứng dụng Python 3, tiến hành tải xuống để cài đặt và sử
dụng
Bước 2: Hướng dẫn sử dụng phần mềm để lập trình
- Khởi động ứng dụng Python 3
Thực hiện chương trình (RUN)
Tạo một tệp mới
Lưu tệp

Vùng soạn thảo

Mở tệp đã có

(Màn hình làm việc của ứng dụng “Pydroid 3” )
20