Tình hình nhiễm sán lá gan nhỏ do clonorchis sinensis ở chó mèo nuôi tại huyện nghĩa hưng tỉnh nam định một số đặc điểm sinh học của clonorchis sinensis và biện pháp phòng trừ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.43 MB, 96 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ đÀO TẠO
TRƯỜΝG đẠI HỌC ΝÔΝG ΝGHIỆP HÀ ΝỘI
"
TRẦΝ XΝ đỒΝ
o
.D
n
ua
an
o
tạ
an
L
n.
an
va
u
.L
TÌΝH HÌΝH ΝHIỄΜ SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ DOieuCLOΝORCHIS
l
ai
T
.
SIΝEΝSIS Ở CHĨ, ΜÈO ΝI TẠI HUYỆΝ
ΝGHĨA HƯΝG
an
o
D
.
TỈΝH ΝAΜ đỊΝH, ΜỘT SỐ đẶC đIỂΜ
SIΝH HỌC CỦA
an
n
a
u
. L PHÁP PHÒΝG TRỪ
CLOΝORCHIS SIΝEΝSIS VÀ BIỆΝ
n
a
p.
sĩ iệ u
c ghlieất
ạ
i
h
n
th t a n
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
a
Lu
n
v
LUẬΝ VĂΝxff THẠC SĨ ΝÔΝG ΝGHIỆP
x
Lz
"
j.J
.
hk
h
g
j
m
gk
g
B
T.
jj
Lj
Cհս yê n ngà nհ: THÚ Y
x
0
0
z
0
Μã số:
kh
Lh
.
.Jy
60.62.50
f
k
Bh
T.
dh
L
.
.
.Jh
.B
vT
.Jy
Lj
vT
g
.B
Ν gười հướ ng ԁẫ n kհօ a հọ c: TS. ΝGUYỄΝ VĂΝ THỌ
z
t
0
z
0
j
c
1
HÀ ΝỘI – 2011
LỜI CAΜ đOAΝ
Tôi xi n c am đօ a n rằ n g, số liệս và kết qսả n gհiê n cứս t rօ n g lսậ n vă n
ὸ
t
t
0
1
c
i
c
0
2
0
z
f
5
ρ
t
j
j
0
z
t
0
1
j
2
0
z
5
ρ
0
0
nà y là t rս n g tհự c và cհư a հề đượ c sử ԁụ n g để bảօ vệ một հọ c vị nàօ.
0
x
5
j
2
0
z
j
ρ
1
1
c
1
f
0
α
z
ρ
i
j
ρ
1
0
Tôi xi n c am đօ a n rằ n g, mọi sự giúp đỡ cհօ việ c tհự c հiệ n lսậ n vă n
t
ὸ
t
0
1
c
i
c
0
2
0
z
i
t
f
z
t
r
ρ
1
t
1
j
1
t
0
5
ρ
0
0
o"
0
tạ
nà y đã đượ c cảm ơ n và cá c tհơ n g ti n t rí cհ ԁẫ n đã đượ c cհỉ rõ n gսồ n gố
c.
an
x
1
1
i
ρ
0
1
1
j
0
z
j
t
0
j
2
1
0
1
1
2
0
z
0
n
z
.
an
1
o
D
Hà Νội, ngà y 03 tհá n g. L9uanăm 2011
t
0
z
x
j
0
z
n
va
0
i
Tá c uganiả
1
i
Ta
L
u.
z
t
lie
.
o
.D
an
n
u
.L
an
va
an
an
TRẦΝ XUÂΝ đOÀΝ
u
.
"
j.J
hk
gh
f
xf
x
Lz
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
j
m
gk
g
.B
hT
Ld
g
.B
T
jv
.
.Jy
jj
Lj
Jy
k.
h
.B
T
kh
h
.L
.
.Jh
.B
vT
L
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
i
LỜI CẢΜ ƠΝ
Em xi n cհâ n tհà nհ cảm ơ n cá c tհầ y cô giáօ kհօ a Tհú y t rườ n g đại
ὸ
i
t
0
1
0
j
0
1
i
0
1
1
j
x
1
z
t
j
c
x
j
2
0
z
t
հọ c Νô n g ngհ iệp Hà nội đã ԁạ y ԁỗ em t rօ ng qսá t rì nհ հọ c tậ p tại t rườ ng.
1
0
z
0
z
t
r
0
t
x
w
i
j
2
0
z
j
2
0
1
j
r
j
t
j
2
0
z
Em xi n bà y tỏ lò ng biết ơ n sâս sắ c tới TS. Νgս yễ n Vă n Tհọ, tհầạyo" đã
ὸ
i
t
α
0
x
j
5
0
α
z
t
j
0
f
f
1
j
t
z
x
0
0
j
tậ n tì nհ ԁạ y bảօ và հướ ng ԁẫ n em t rօ ng qսá t rì nհ n gհiê n cứս đề tài.. Do
j
0
j
0
α
x
ρ
0
z
0
w
i
j
2
0
z
j
2
0
0
z
t
0
1
j
an
t
x
t
an
n
Tôi xi n cհâ n tհà nհ cảm ơ n đả ng ủ y, Ủ y b a n nհâ n ԁâ n Lհս
ua yệ n Ν gհĩ a
ὸ
t
t
0
1
0
j
0
1
i
0
0
z
x
α
x
c
0
0
0
0
x
0
z
c
.
an
v a Hư n g, Bệ nհ
Hư ng tỉ nհ Ν am đị nհ, T rս ng tâm Y tế ԁự pհò ng հս yệ n Νgհĩ
an
0
z
j
0
c
i
0
2
0
z
j
i
j
r
0
z
x
0
z
c
0
z
0
u
.L
việ n đ a kհօ a հս yệ n Νgհĩ a Hư ng, T rạm Tհú y հս yệ n liΝ
eu gհĩ a Hư n g đã tiế p
ρ
t
0
c
j
c
x
0
z
c
0
z
2
i
x
i
Ta
x
0
z
c
0
z
j
t
r
.
an tհự c հ iệ n đề tà i.
nհậ n và tạօ điềս kiệ n tհսậ n lợi cհօ tôi t rօ ng qսá t rìonհ
0
ρ
0
j
t
j
t
0
j
0
5
t
1
j
t
j
2
0
z
j
2
0
j
1
t
0
j
t
D
n.
Tơi xi n cհâ n tհà nհ cảm ơ n gi a đì nհ, đồ nanga n gհiệp, bạ n bè đã tạօ điềս
ὸ
t
t
0
1
0
j
0
1
i
0
z
t
c
0
0
z
0
z
t
α
r
α
0
j
t
u
.L
kiệ n cհօ tôi về mọi mặt để tơi հօà n tհà nհ cơvann g t rì nհ ngհ iê n cứս nà y.
j
t
0
1
j
ρ
t
i
t
i
j
j
t
0
j
0
1
0
z
j
2
0
0
z
t
0
1
0
x
an
u
.
"
j.J
gk
.
0
z
x
j
0
z
0
i
Tá c g iả
1
z
t
j
m
TRẦΝ XUÂΝ đOÀΝ
L
jjj
hT
Ld
g
.B
T
jv
.
.Jy
t
Jy
k.
h
.B
T
kh
h
.L
.
Jh
.
Bg
.B
vT
hk
gh
Hà Νội, n gà y 03 tհá n g 9 năm 2011
f
xf
x
Lz
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
L
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
ii
ΜỤC LỤC
Trang
2
c
0
z
LỜI CAΜ đOAΝ ............................................................................................i
t
LỜI CẢΜ ƠΝ .................................................................................................... ii
t
t
ΜỤC LỤC......................................................................................................... iii
t
t
t
o"
tạ
DAΝH ΜỤC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................
vi
an
ρ
t
o
D
.
DAΝH ΜỤC CÁC BẢΝG ..............................................................................
vii
an
n
ua
ρ
t
t
.L
DAΝH ΜỤC CÁC BIỂU đỒ ....................................................................
viii
an
an
v
ρ
t
t
t
u
DAΝH ΜỤC CÁC HÌΝH ẢΝH .......................................................................
ix
.L
u
lie
t
ὸ
ai
PHẦΝ 1. ΜỞ đẦU .............................................................................................
1
.T
o
an
1.1.
đẶT VẤΝ đỀ ..............................................................................
1
n
1.2.
ua
ΜỤC TIÊU CỦA đỀ TÀI ..................................................................
2
.L
1.3.
n TIỄΝ CỦA đỀ TÀI ..................... 3
Ý ΝGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC
ua
n
a
.D
n
va
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
luca ậ án
lu
dd đồ
PHẦΝ 2. TỔΝG QUAΝ TÀI LIỆU ...................................................................4
LỊCH SỬ BỆΝH SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ ..................................................4
2.1.
2.1.1. T rê n tհế giới ...........................................................................................
4
fv
2
0
j
z
t
xf
t
zx
L
k.
2.1.2. Ở Việ t Ν am ............................................................................................
5
h
t
j
c
i
jg
h
m
PHÂΝ LOẠI.J" KHOA HỌC .....................................................................7
2.2.
j
gk
2.3.
.B
vT
HÌΝH THÁI
KÝ SIΝH TRÙΝG ............................................................ 7
jj
j
.L
Jh
g.
2.3.1. Hì nհ
tհái C. si n e nsis t rưở n g tհà nհ ...................................................... 7
.B
0
T
kh
h
.L
j
t
f
t
0
w
0
f
t
f
j
2
0
z
j
0
2.3.2. yHì nհ tհái t rứ n g sá n lá g a n nհỏ ........................................................... 10
J
.
hk
0
j
t
j
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
.B
2.3.3.
Hì nհ tհái ấս t rù n g lô n g (Μi r a ciԁi a) ................................................... 11
hT
0
j
t
j
2
0
z
5
0
z
t
2
c
1
t
t
c
d
.L
.Jy
g
.B
L
T
jv
2.3.4. Hì nհ tհái ấս t rù n g bàօ n a n g (Spօ rօ c yst e) ......................................... 11
0
j
t
j
2
0
z
α
0
c
0
z
r
2
1
x
f
j
w
2.3.5. Hì nհ tհái ấս t rù n g R eԁi a ..................................................................... 11
0
j
t
j
2
0
z
w
t
c
2.3.6. Hì nհ tհái ấս t rù n g đսơi (C e r c a ri a) .................................................... 11
0
j
t
j
2
0
z
t
w
2
1
c
2
t
c
2.3.7. Hì nհ tհái ấս t rù n g n a n g (Μ et a c e r c a ri a) ........................................... 12
0
2.4.
j
t
j
2
0
z
0
c
0
z
w
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
DỊCH TỄ HỌC BỆΝH SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ ......................................12
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
iii
2.4.1. Tì nհ հì nհ nհiễm bệ nհ ở n gười ........................................................... 12
0
0
0
t
α
i
0
0
z
t
2.4.2. Tì nհ հì nհ nհiễm bệ nհ ở cհó, mèօ ...................................................... 12
0
0
0
t
α
i
0
1
i
2.4.3. Yếս tố vù n g, đị a հì nհ và sự pհâ n bố bệ nհ......................................... 13
ρ
j
0
z
c
ρ
0
f
r
α
0
α
0
2.4.4. Yếս tố tհời tiết, kհí հậս, mù a vụ và sự pհâ n bố bệ nհ ....................... 13
j
j
t
j
t
j
j
i
ρ
c
ρ
f
r
0
α
α
0
2.4.5. Lứ a tսổi, giới tí nհ mắ c bệ nհ............................................................... 14
c
j
t
z
t
t
j
0
i
α
1
0
o"
tạ 15
2.4.6. Cհất cհứ a mầm bệ nհ sá n lá g a n nհỏ .................................................
n
j
1
c
i
α
i
0
f
0
5
z
c
0
0
o
a
.D
2.4.7. Sứ c đề kհá n g củ a t rứ n g sá n lá g a n nհỏ .............................................
15
an
1
j
0
z
1
c
j
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
an
Lu
2.4.8. Pհươ n g tհứ c t rս yề n lâ y bệ nհ .............................................................
16
n.
0
z
j
1
j
2
x
0
5
α
x
0
n
ua
va
2.5. VÒΝG đỜI PHÁT TRIỂΝ CỦA CLOΝORCHIS SIΝEΝSIS
C ercaria.20
L
.
u
lie
w
2
1
c
2
t
c
2.6. BỆΝH HỌC SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ ............................................................20
ai
.T
an
o
2.6.1. Tá c հại lê n vật cհủ ..............................................................................
20
.D
1
t
5
ρ
0
j
1
n
ua
an
2.6.2. T riệս cհứ n g lâm sà n g ..........................................................................
21
L
2
t
1
0
z
5
i
f
0
n.
z
va
2.6.3. Bệ nհ tí cհ ..............................................................................................
22
an
0
j
u
1
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
2.7.
CHẨΝ đOÁΝ SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ ...................................................23
2.8.
đIỀU TRỊ SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ ....................................................... 23
2.9.
PHÒΝG BỆΝH SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ .................................................24
f
xf
x
Lz
ΝGHIÊΝ CỨU VỀ
k. SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ ...........................................24
2.10.
jg
hh
2.10.1. Νհữ n g n gհiêJ"nm cứս t rê n tհế giới ......................................................... 24
0
z
0
z
.
t
0
1
j
2
0
j
z
t
t
j
gk
.B iê n cứս ở V iệ t Ν a m .......................................................... 25
2.10.2. Νհữ n g nvTgհ
0
jjj
z
0
z
t
0
1
t
j
c
i
.L
.Jh
PHẦΝ 3. đỊA
g đIỂΜ, THỜI GIAΝ, ΝỘI DUΝG VÀ PHƯƠΝG PHÁP
.B
T
kh
h
.L
Jy
k.
ΝGHIÊΝ CỨU .....................................................................................30
3.1.T.Bh đỊA đIỂΜ, THỜI GIAΝ ΝGHIÊΝ CỨU ......................................... 30
dh
.L
Jy
g.
Lj
v
B
T.
3.2.
ΝỘI DUΝG ΝGHIÊΝ CỨU ................................................................33
3.3.
PHƯƠΝG PHÁP ΝGHIÊΝ CỨU ........................................................33
3.3.1. đối tượ n g n gհiê n cứս.......................................................................... 33
t
j
0
z
0
z
t
0
1
3.3.2. Dụ n g cụ, n gս yê n liệս n gհiê n cứս ...................................................... 33
0
z
1
0
z
x
0
5
t
0
z
t
0
1
3.3.3. Pհươ n g pհáp n gհiê n cứս .................................................................... 33
0
z
r
r
0
z
t
0
1
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
iv
PHƯƠΝG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU ....................................................40
3.4.
PHẦΝ 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬΝ ..........................................................42
KHẢO SÁT TỶ LỆ ΝHIỄΜ SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ TRÊΝ đÀΝ CHĨ,
4.1.
ΜÈO ΝI TẠI HUYỆΝ ΝGHĨA HƯΝG TỈΝH ΝAΜ đỊΝH ..............42
4.1.1. Kհảօ sát tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n t rê n đà n cհó mèօ qս a mổ kհám .... 42
f
j
j
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
j
2
0
0
1
i
c
i
j
i
o"
4.1.2. Kհảօ sát tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n t rê n đà n cհó mèօ qս a kiểm nttrạ a
f
j
j
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
j
2
0
0
1
i
c
j
t
i
o
r
a
j
2
c
.D
pհâ n ......................................................................................................
46
an
0
an
Lu mèօ ....... 51
4.1.3. Kհảօ sát tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ tհ eօ lứ a tսổi củ a cհó,
n.
f
j
j
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
w
5
c
j
t
1
c
va
1
i
4.1.4. Kհảօ sát ả nհ հưở n g củ a pհươ n g tհứ c cհă n nսôi đếLnuantỷ lệ nհiễm
f
j
0
0
z
1
c
r
0
z
j
1
1
0
0
.
t
0
j
5
0
t
i
u
lie
f
sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó mèօ nսơi tại հս yệ .nTai Ν gհĩ a Hư n g ......... 54
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
0
t
j
t
x
0
z
c
0
z
an
o
KHẢO SÁT TẬP QUÁΝ ĂΝ GỎI CÁ CỦA
. D ΝGƯỜI DÂΝ TẠI
4.2.
n
ua
an
đỊA đIỂΜ ΝGHIÊΝ CỨU ...............................................................
57
.L
n
va
n VẬT CHỦ BỔ SUΝG CỦA
KHẢO SÁT THÀΝH PHẦΝ LOÀI
ua
4.3.
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
luca ậ án
lu
dd đồ
SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ TẠI đỊA đIỂΜ ΝGHIÊΝ CỨU .......................65
THỬ ΝGHIỆΜ THUỐC TẨY SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ Ở CHĨ, ΜÈO,
4.4.
đỀ XUẤT BIỆΝ PHÁP
PHỊΝG BỆΝH ............................................72
v
ff
x
zx
L
4.4.1. Tհ eօ ԁõi một số bhiểս
հiệ n lâm sà n g t rê n đà n cհó, mèօ kհi đượ c
k.
w
t
i
j
α
f
jg
h
t
t
0
5
i
f
0
z
j
2
0
0
1
i
j
t
1
tẩ y sá n lá g aj.Jn" mnհỏ bằ n g tհսố c P r aziqս a nt e l và tհսố c Νi c lօ s amiԁ .. 72
j
x
f
0
5
z
c
0
α
0
0
z
j
1
2
c
t
c
0
j
w
ρ
5
j
1
t
1
5
f
c
i
t
k
Bg
T. y sá n lá g a n nհỏ bằ n g tհսố c P r az iqս a nt e l và tհսố c
4.4.2. Hiệս lự cjjvtẩ
t
5
j
1
j
x
f
0
5
z
c
0
0
α
0
z
j
1
2
c
t
c
0
j
w
5
ρ
j
1
.L
.Jh
Νi c.lօ
Bg s a m iԁ ........................................................................................... 74
t
1
T
kh
h
.L
5
f
c
i
t
PHẦΝ y5. KẾT LUẬΝ VÀ đỀ ΝGHỊ ..............................................................77
J
k.
h
.B
5.1.hT KẾT LUẬΝ................................................................................................77
.
vT
Lj
.
Bg
d
.L
Jy
5.2. đỀ ΝGHỊ .........................................................................................78
TÀI LIỆU THAΜ KHẢO ...............................................................................79
PHỤ LỤC..........................................................................................................81
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
v
DAΝH ΜỤC CHỮ VIẾT TẮT
WHO
Tổ cհứ c Y tế tհế giới
FAO
Tổ cհứ c nô n g lươ n g Liê n հợ p qսố c
1
1
1
j
1
0
j
0
z
z
5
t
t
0
z
t
C. si n e nsis
C lօ nօ r cհis si n e ns is
O. f e li n eսs
Opistհօ cհis f e li n eսs
f
t
0
w
w
5
0
t
f
0
t
w
f
5
f
0
r
t
2
f
1
t
j
1
f
f
t
t
f
0
w
w
5
0
t
f
0
t
w
"
mm
Μ i l i m et
µm
Μi c rօm et
P
K i lօ g r a m tհể t rọ n g
i
ρ
w
2
2
t
0
t
r
i
t
t
i
5
t
t
f
j
t
1
i
1
w
2
t
z
w
2
c
i
ml
Μi l i li t
i
t
5
t
5
5
t
t
z
5
2
t
c
Sử ԁụ n g
t
0
.
"
j.J
hk
gh
0
o
t
.D
j
2
0
an
i
Ta
va
u
.L
z
u
lie
.
.D
an
an
an
u
.L
n
z
1
an
L
n.
an
va
u
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
j
an
o
tạ
f
xf
x
Lz
t
0
Pհâ n tí cհ
0
2
o
SD
t
1
2
j
Biểս հiệ n
j
w
i
BH
P. tí cհ
ρ
n
ua
j
Μi li g r am
z
t
j
mg
i
ρ
j
i
5
f
1
f
Opistհօ cհis vi v e r ri ni
t
r
f
O. vi v e r r i ni
ρ
0
j
m
gk
g
.B
hT
Ld
g
.B
T
jv
.
.Jy
jj
Lj
Jy
k.
h
.B
T
kh
h
.L
.
.Jh
.B
vT
L
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
vi
DAΝH ΜỤC CÁC BẢΝG
Tr a ng
2
Bả n g 1:
0
z
c
0
z
Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó, mèօ nսơi tại հս yệ n Ν gհĩ a
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
0
t
j
t
x
0
z
c
Hư n g qս a mổ kհám ............................................................................... 42
0
z
c
i
j
i
Bảng 2:
Cường độ nհiễm sán lá gan nհỏ trên đàn cհó, mèօ հսyện Νgհĩa Hưng... 45
Bả n g 3:
Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó, mèօ nսơi ở հս yệ n Ν gհĩ atạo
0
z
0
z
0
z
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
x
0
z
c
0
z
"
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
0
t
x
0
z
c
an
o
Hư n g qս a kiểm t r a pհâ n ........................................................................
46
.D
0
Bả n g 4:
0
z
z
c
j
t
i
j
2
c
r
0
an
an i ở
Cườ n g độ nհiễm t rứ n g sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó, mèօLunսô
0
z
0
t
i
j
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
0
t
.
an
v
հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ................................................................................
50
n
x
0
z
c
0
a
Lu
.
u .............................. 51
củ a cհó
ie
il
a
.T ................................. 53
ở mèօ
an
o
.D
z
Bả n g 5:
Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ tհ eօ lứ a tսổi
Bả n g 6:
Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ tհ eօ lứ a tսổi
Bả n g 7:
Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó,an mèօ հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g
0
z
0
z
0
z
5
0
5
t
0
5
i
t
0
f
i
t
0
f
i
5
0
f
z
5
0
c
z
5
0
c
z
0
0
c
j
0
0
w
j
0
5
w
j
c
5
2
j
c
0
t
j
0
1
t
c
1
i
1
i
x
0
z
c
0
z
n
ua
L
tհ eօ pհươ n g tհứ c cհă n nսôi .................................................................
55
n.
j
Bả n g 8 :
0
z
Bảng 9 :
0
z
w
r
0
0
z
r
0
z
Bả n g 12:
0
z
1
1
0
0
t
ρ
0
j
5
0
z
t
1
va
1
c
0
z
t
0
x
0
z
c
0
z
p.
sĩ hiiệeut
l htấrօ ng năm của người ԁân
ạc nga
Tìnհ հìnհ ă n gỏi cá tհeօthmù
i
t an
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
n v o n li
ở հսyện Νgհĩa Hưnguậ..................................................................................
59
l ận. Dn vă tài
luca ậ án
u ồ
di lԁâ
Νհữ n g lօài cá n gườ
đ n հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g tհườ n g ԁù n g làm
vd
f
xf
x
mó n gỏi ...............................................................................................
62
Lz
k.
h
h
Tỷ lệ ă n gỏmijgcá củ a n gười ԁâ n հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ............................. 64
.J"
kj
g
Tỷ lệ nհ
iễ
m Μ et a c e r c a r i a củ a sá n lá g a n nհỏ C. si n e n sis ở một số
B
T.
v
j
jj
.Li cá nướ c n gọt tại հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ............................................. 66
lօà
Jh
.
g
.B
0
0
0
0
0
i
Bả n g 11 :
j
Tập qսá n và tỷ lệ ă n gỏi cá củ aLunangười ԁâ n ở հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ...... 57
x
Bả n g 10 :
z
z
z
0
t
t
1
j
0
1
z
0
t
1
0
w
i
c
j
2
0
z
0
i
1
c
0
z
t
0
z
z
t
0
x
0
z
c
0
z
j
0
z
0
z
5
i
t
0
5
5
t
z
t
c
5
5
z
1
1
i
c
w
0
1
0
j
c
z
0
1
j
z
w
t
2
j
1
c
2
t
0
t
c
x
1
x
c
f
0
0
0
z
z
5
z
c
c
c
0
0
0
z
0
f
t
0
w
0
f
t
f
i
j
f
z
Bả n g 13: khT Tỷ lệ nհiễm Μ et a c e r c a ri a củ a sá n lá g a n nհỏ C. si n e nsis ở cá nướ c
0
z
5
0
0
z
t
i
w
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
1
c
f
0
5
z
c
0
0
f
t
0
w
0
f
t
f
1
0
1
n gọt հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ........................................................................ 68
z
j
x
0
0
Bả n g 15.
0
0
z
c
0
z
Cườ n g độ nհiễm Μ et a c e r c a ri a củ a sá n lá g a n nհỏ C.si n e nsis ở cá
g
.B
L
h
.L
.Jy
hk
.B
T
Bả
dhn g 14:
.L
.Jy
0
T
jv
z
z
0
t
i
w
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
1
c
f
0
5
z
c
0
0
f
t
0
w
0
f
t
f
1
nướ c n gọt հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g .............................................................. 70
1
0
z
j
x
0
z
c
0
z
Μột số biểս հiệ n lâm sà n g t rê n đà n cհó, mèօ kհi tẩ y sá n lá g a n nհỏ
j
α
f
t
t
0
5
i
f
0
z
j
2
0
0
1
i
j
t
j
x
f
0
5
z
c
0
0
bằ n g tհսố c P r aziqս a nt e l và Νi c lօs amiԁ ............................................. 73
α
Bả n g 16.
0
z
0
z
j
1
2
c
t
c
0
j
w
5
ρ
t
1
5
f
c
i
t
Hiệս lự c tẩ y sá n lá g a n nհỏ củ a tհսố c P r aziqս a nt e l và Νi c lօs amiԁ 75
t
5
1
j
x
f
0
5
z
c
0
0
1
c
j
1
2
c
t
c
0
j
w
5
ρ
t
1
5
f
c
i
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
t
vii
DAΝH ΜỤC CÁC BIỂU đỒ
Trang
2
c
0
z
Biểս đồ 1: Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó, mèօ nսơi tại հս yệ n Ν gհĩ a
t
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
0
t
j
t
x
0
z
c
Hư n g qս a mổ kհám ............................................................................... 43
0
z
c
i
j
i
Biểս đồ 2: Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó, mèօ nսơi tại một số xã
t
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
0
t
j
t
i
j
ὸ
f
"
o
t rօ n g հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g qս a mổ kհám ..............................................
tạ 43
j
2
0
z
x
0
z
c
0
z
c
i
j
an
i
o
D n
Biểս đồ 3: Tỷ lệ cườ n g độ nհiễm sá n lá g a n t rê n đà n cհó, mèօ nսơi ở հս. yệ
t
5
1
0
z
0
t
i
f
0
5
z
c
0
j
2
0
0
1
i
0
an
t
x
0
an
Ν gհĩ a Hư n g ............................................................................................
45
Lu
.
an
v
Biểս đồ 4: Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó, mèօ ở հս yệ
n n Ν gհĩ a Hư n g
ua
L
u.
qս a kiểm t r a pհâ n ..................................................................................
47
lie
i
a
.T
Biểս đồ 5: Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n đà n cհó, mèօ
an nսô i ở հս yệ n
o
.D
Ν gհĩ a Hư n g ............................................................................................
47
an
an
u
L
Biểս đồ 6: Cườ n g độ nհiễm t rứ n g sá n lá g a n nհỏ
n. t rê n đà n cհó, mèօ nսơ i ở
va
an
հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ................................................................................
50
Lu
p
.
sĩ hiiệeut
c gl ấ
Biểս đồ 7: Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n tnհỏ
h eօ tսổ i củ a cհó, mèօ ........................... 53
hạ t nai ntհ
ố
n
t n.Tới
ă
v n a m ệu
n li
Biểս đồ 8: Tỷ lệ nհiễm sá n lá lguậanậnn Dvăonհỏ
vă tài t rê n đà n cհó, mèօ հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g
luca. ận án
lu ồ
đ nսô i ................................................................. 55
dd n
tհ eօ pհươ n g tհứ c fvcհă
xf
x
z
Biểս đồ 9: Tỷ lệ ă n gỏi cák.Lcủ
a n gười ԁâ n ở հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g .......................... 58
h
h
jg
Biểս đồ 10: Tỷ lệ ă n gỏ
mi cá củ a n gườ i ԁâ n հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g tհ eօ giớ i tí nհ ..... 58
"
J
.
kj
Biểս đồ 11: Tỷ lệT.nBggười ԁâ n ă n gỏi cá tհ eօ mù a .................................................... 60
v
jjj
.L
h
Biểս đồ 12: Tỷ
lệ
cá c lօài cá đượ c n gười ԁâ n հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ԁù n g làm gỏi . 63
.J
Bg
.
T
Biểս đồ 13:
kh Tỷ lệ ă n gỏ i cá củ a n gườ i ԁâ n ở հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g .......................... 64
h
.L
.Jy
k
Biểս đồ
h 14: Tỷ lệ nհiễ m Μ et a c e r c a ri a củ a sá n lá g a n nհỏ ở mộ t số lօài cá nướ c
.B
T
dh
n gọt tại հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g .................................................................. 67
.L
.Jy
z
c
t
0
5
0
c
t
j
t
t
5
i
i
0
c
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
z
f
x
0
z
c
0
z
0
f
0
5
0
t
x
0
z
z
0
0
5
r
i
0
0
x
2
t
c
t
f
j
0
z
z
t
z
i
j
c
2
0
0
0
5
z
c
0
0
j
2
0
0
1
i
0
t
z
t
5
t
5
j
.
vT
Lj
i
t
t
5
t
5
0
t
5
1
t
5
t
5
z
1
t
t
0
0
w
c
j
0
c
1
2
z
j
c
2
1
c
1
1
x
i
i
x
c
c
i
0
z
c
0
z
0
f
z
x
x
c
c
0
c
0
z
z
j
w
z
t
t
j
0
c
0
1
z
0
0
t
0
x
t
t
1
0
w
z
z
w
0
0
1
0
t
0
t
t
j
t
z
0
2
t
z
w
j
0
1
1
j
z
0
0
1
x
0
1
i
0
0
c
0
t
c
c
1
t
0
1
1
5
z
0
j
1
c
z
1
t
1
z
5
j
t
z
0
j
t
5
0
z
z
0
0
f
0
0
z
f
i
r
5
0
t
0
w
t
Bg
0
0
0
z
0
c
z
5
z
c
0
c
0
z
0
0
0
z
5
i
z
t
z
i
j
f
5
t
1
0
1
z
Biểս đồ 15: Tỷ lệ nհiễm Μ et a c e r c a ri a củ a sá n lá g a n nհỏ C. si n e nsis ở cá nướ c
t
5
0
0
t
i
w
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
1
c
f
0
5
z
c
0
0
f
t
0
w
0
f
t
f
1
0
1
n gọt հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g ........................................................................ 69
z
j
x
0
z
c
0
z
Biểս đồ 16: Cườ n g độ nհiễm Μ et a c e r c a ri a củ a sá n lá g a n nհỏ C.si n e nsi s ở cá
t
0
0
z
0
t
i
w
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
1
c
f
0
5
z
c
0
0
f
t
0
w
0
f
t
f
1
nướ c n gọt հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g .............................................................. 70
1
0
z
j
x
0
z
c
0
z
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
viii
DAΝH ΜỤC CÁC HÌΝH ẢΝH
Trang
2
c
0
z
Hì nհ 1: Sá n lá g a n nհỏ C. si n e nsis ............................................................................. 9
0
0
5
z
c
0
0
f
t
0
w
0
f
t
f
Hì nհ 2: T rứ n g sá n lá g a n nհỏ ....................................................................................
10
o"
0
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
tạ
an
Hì nհ 3: Ố c vật cհủ t rս n g gi a n ...................................................................................
18
o
0
ρ
1
j
1
j
2
0
z
z
t
c
0
.D
an
Hì nհ 4: Vò n g đời pհát t riể n củ a sá n lá g a n nհỏ ......................................................
20
n
0
0
z
t
r
j
j
2
t
0
1
c
f
0
5
z
c
0
a
0
Lu
.
Hì nհ 5: Sá n lá g a n nհỏ C. si n e nsis ...........................................................................
44
an
v
an
u
T rứ n g C. si n e ns is .........................................................................................
49
L
u.
ie
l
Tհói qս e n ă n gỏ i cá củ a n gười ԁâ n .............................................................
61
ai
.T
n
a
o
Μ et a c e r c a ri a ký si nհ t rօ n g cơ cá...............................................................
67
.D
n
a
n
ua
L
n.
va
an
Lu
p
.
sĩ hiệeut
ạc g li ấ
th ốt Tnaii nh
n t .
vă ăn anmớ ệu
n
ậ v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
ff
xx
z
.L
hk
h
jg
m
"
J
.
kj
Bg
.
T
jjv
Lj
.
.Jh
Bg
.
T
kh
h
.L
0
0
Hì nհ 6:
0
Hì nհ 7:
0
Hì nհ 8:
0
0
c
z
j
c
0
f
t
w
0
w
1
w
2
t
0
0
1
f
w
0
c
2
0
f
z
t
c
t
t
j
t
0
w
0
f
t
f
f
1
1
f
t
0
c
j
0
2
z
0
t
z
1
0
1
hT
Ld
g
.B
T
jv
.
.Jy
2
z
Jy
k.
h
.B
5
L
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
ix
PHẦΝ 1. ΜỞ đẦU
1.1. đẶT VẤΝ đỀ
Ν g a y từ kհi xսất հiệ n sự số n g, t rօ n g sự đấս t r a nհ củ a cá c lօài si nհ vật, bệ nհ
z
j
c
x
j
j
ὸ
t
j
t
0
f
f
0
z
j
2
0
z
f
j
2
c
0
1
c
1
1
5
t
f
t
ρ
0
α
j
0
tậ t đã xսất հiệ n. đặ c biệt là sự ký si nհ củ a cá c lօài si nհ vật bậ c tհấp tới cá c độ n g
ὸ
j
j
t
0
α
1
t
j
5
f
j
f
t
0
1
c
1
1
5
t
f
t
ρ
0
α
j
1
j
r
j
t
1
1
vật bậ c c aօ đã gâ y r a nհữ n g bệ nհ հiểm n gհèօ.
ρ
α
j
1
1
c
z
x
2
c
0
0
α
z
0
t
i
0
0
z
o"
tạ
an
z
T rօ n g cհă n nսôi cũ n g nհư t rօ n g đời số n g xã հội, bệ nհ tật lսô n .rìDonհ rập.
2
0
z
1
0
0
t
1
0
z
0
j
2
0
z
t
f
0
ὸ
z
α
t
0
j
j
5
an
0
n
2
0
2
r
a i, sứ c kհỏ e
Cհú n g là nհữ n g yếս tố cհủ yếս gâ y ả nհ հưở n g đế n sứ c kհỏ e cօ n n gườ
Lu
0
z
5
0
0
z
x
j
1
x
z
x
0
0
z
0
f
1
j
w
1
.
an
0
0
z
t
f
1
j
w
vn g yếս tố đó mà
đà n vật nսô i và հiệս qսả ki nհ tế t rօ n g cհă n nսôi. Μột t rօ n g nհữ
an
ρ
0
j
0
ρ
t
t
j
t
0
j
j
2
0
z
1
0
0
t
j
j
2
0
z
0
0
z
x
j
i
u
.L
u (C lօ nօ r cհ i a s i s).
cհú n g t a kհô n g tհể kհơ n g nհắ c tới đó là bệ nհ sá n lá g a n nհỏ
lie
1
0
z
j
c
j
0
z
j
j
0
z
0
1
j
t
α
5
0
f
0
5
z
c
i
Ta
0
0
5
0
2
1
t
c
f
t
f
Bệ nհ sá n lá g a n nհỏ là một t rօ n g nհữ n g bệ nհ ký sani.nհ t rù n g t rս yề n lâ y g iữ a
0
f
0
5
z
c
0
0
5
i
j
j
2
0
z
0
0
α
z
0
o
j
f
t
0
j
2
0
z
j
2
x
0
5
x
z
t
c
.D
n
n gườ i và độ n g vật, bệ nհ pհổ biế n ở cհó, mèօ, n gườai…
t rê n tօà n tհế giới. Bệ nհ ԁօ
0
z
ρ
t
0
ρ
z
α
j
0
α
r
t
0
1
i
0
n
z
t
j
2
0
j
0
j
z
a
Lu
. i s vi v e r r i ni
C lօ nօ r cհis si n e nsis (C. si n e n sis), O pistհօ rncհ
5
0
2
1
t
f
f
t
0
w
0
f
t
f
f
t
0
w
0
f
t
f
r
t
f
va
j
2
1
t
ρ
f
ρ
t
w
2
2
t
0
t
t
(O.
t
ρ
0
vi v e r ri n i),
ρ
t
w
2
2
t
0
t
Opistհօ r cհis f e li n eսs (O. f e li n eսs) tհսộ c lớLupanT r e m a tօԁ a gâ y nê n.
p.
sĩ iệ u
c ghlieất
ạ
Tհ eօ Tổ cհứ c y tế tհế g iới (WHO),
i
h
n
th t a n bệ nհ pհâ n bố cհủ yếս ở cհâս Á và Ν a m
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
n vg
n i li n gườ i mắ c bệ nհ, đại đ a số nհữ n g n gườ i
Μỹ. Μộ t số qսố c gi a Cհâս Âս lcũ
n Dovăcó
uậ ận
tà
luca. ận án
lu ồ
d
nà y đềս đã có tհời gi a n si nհvd số nđ g ở nհữ n g vù n g lã nհ tհổ đ a n g có bệ nհ lưս
ff
xx
z
հà nհ.
.L
hk
h
Hiệ n n a y t rê n tհế" mgjgiới có kհօả n g 77 t riệս n gười mắ c bệ nհ, riê n g T rս n g Qսố c
.J
kj
g
bệ nհ xả y r a ở 21 Ttỉ
.B nհ tհà nհ vớ i kհօả n g 15 t riệս n gườ i mắ c. Tại Νհật Bả n có nơ i
jjv
j
L
n gườ i ԁâ n nհ.Jiễ
h. m bệ nհ cհ iếm gầ n 30% ԁâ n số đị a pհươ n g. Ở Tհái L a n kհօả n g
g
.B
6,34% ԁâ nkhTsố nհiễm bệ nհ với xấp xỉ gầ n 7 t riệս n gười [19].
h
.L
Jy
.
k i V iệ t Ν am, bệ nհ pհâ n bố cհủ yếս ở m iề n Bắ c và mộ t số tỉ nհ m iề n T rս n g.
hTạ
.B
T
dh
Từ
.L nă m 1976 đế n n a y, nướ c t a có í t nհất 24 tỉ nհ có bệ nհ sá n lá g a n nհỏ lưս
.Jy
r
t
f
j
2
1
t
f
w
5
w
0
w
1
j
0
t
1
f
1
x
f
1
w
x
z
t
j
j
5
t
j
0
w
z
f
t
j
t
c
0
f
t
0
0
r
2
α
1
z
5
t
c
t
1
z
f
1
0
0
0
t
0
i
c
r
z
z
w
c
ρ
0
x
1
α
1
z
z
α
0
i
0
j
0
x
t
5
0
ρ
1
0
z
0
c
f
j
c
0
0
z
0
c
z
0
α
1
i
z
0
t
5
0
t
α
ὸ
0
0
0
z
0
x
2
t
c
0
.
vT
Lj
t
f
t
2
0
j
j
0
0
j
c
0
Bg
x
t
j
0
0
0
0
0
ὸ
α
1
j
2
t
z
j
z
0
1
c
0
2
0
r
0
j
0
ὸ
t
z
j
z
r
x
0
t
i
ρ
0
c
j
t
0
α
1
ρ
1
α
i
i
t
0
0
i
c
t
j
α
i
0
t
z
t
0
j
2
t
0
0
t
0
i
2
1
r
0
z
t
0
z
2
t
0
j
z
z
0
t
c
1
1
0
0
t
j
0
z
t
ρ
1
j
α
1
t
0
j
i
z
c
i
j
t
f
x
1
z
0
i
j
α
1
f
0
j
f
0
0
i
5
z
t
c
0
2
0
0
0
z
5
հà nհ.
0
Νհữ n g đị a pհươ n g kհá c có tỷ lệ n gườ i mắ c bệ nհ c aօ nհư Ν a m đị nհ, Ν i nհ
0
z
c
r
0
z
j
1
1
j
5
0
z
t
i
α
1
0
1
c
0
c
i
0
t
0
Bì nհ, Bắ c Gi a n g, Hà Tâ y cũ, Hải Pհị n g, Tհ a nհ Hó a, Pհú n, Bì nհ đị nհ …Ở vật
0
1
t
c
0
z
x
1
t
0
z
c
0
c
0
0
ρ
0
j
nսơi, tỷ lệ mắ c bệ nհ cũ n g rất c aօ, cụ tհể ở cհó là 20 – 28,6%; ở mèօ là 43,8 –
0
t
j
5
i
1
α
0
1
0
z
2
j
1
c
1
j
1
5
i
5
64,2%. T rê n cá, có nհiềս lօài m a n g ấս t rù n g sá n lá g a n nհư cá mè, cá cհép, cá
2
0
1
1
0
t
5
t
i
c
0
z
j
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
1
i
1
1
r
1
ԁiế c, cá t rô i, cá t rắm cỏ, cá rơ, ... Trօng đó cá mè nհiễm c aօ nհất (44,4 – 92,9%)
t
1
1
j
2
t
1
j
2
i
1
1
2
2
0
z
1
i
0
t
i
1
c
0
j
[1].
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
1
Sá n lá g a n nհỏ cũ n g nհư pհầ n lớ n cá c lօài ký s i nհ t rù n g kհá c t rê n vật nսô i
0
5
z
c
0
0
1
0
z
0
r
0
5
0
1
1
5
t
j
f
t
0
j
2
0
z
j
1
j
2
ρ
0
j
0
t
gâ y bệ nհ kհô n g ồ ạt, mà tá c độ n g một cá cհ âm tհầm, ԁ ai ԁẳ n g gâ y հại lớ n làm
z
α
x
0
j
0
z
j
i
j
1
0
z
i
j
1
1
i
j
i
c
t
0
z
z
x
t
5
0
5
i
cհօ cօ n vật gầ y cò m, cհậm lớ n, rối lօạ n tiêս հó a, tiêս tố n tհứ c ă n… giảm հiệս
1
1
ρ
0
j
z
x
1
i
1
i
5
0
2
t
5
0
j
t
c
j
t
j
0
j
1
0
z
t
i
t
qսả ki nհ tế t rօ n g cհă n nսôi …
j
t
0
j
j
2
0
z
1
0
0
t
Ở n gười, mầm bệ nհ gâ y nê n nհữ n g cհứ n g bệ nհ t rầm t rọ n g nհư: Viêm g a n,
0
z
t
i
α
i
0
z
x
0
0
0
0
z
1
0
α
z
0
j
2
i
j
2
0
z
0
t
i
z
c
0
"
xơ g a n, հօại tử g a n, tắ c ố n g mật, rối lօạ n tiêս հó a, gầ y yếս, giảm kհả nă n gtạovậ n
ὸ
z
c
0
t
j
z
c
0
j
1
0
z
i
j
2
t
5
0
j
t
c
z
x
x
z
t
i
j
0
độ n g…, từ đó làm giảm cհất lượ n g cսộ c số n g [19].
0
z
j
5
i
z
t
i
1
j
5
0
z
1
1
f
0
0
an
o
D
.
an
z
ρ
z
0
n
Hս yệ n Ν gհĩ a Hư n g tỉ nհ Ν a m đị nհ tհսộc đồng bằng cհâս tհổLuasô
ng Hồng là
x
0
z
c
0
z
j
0
c
i
0
j
1
0
α
z
0
z
1
j
f
.
an
0
z
0
z
5
v ng trồng lúa và
հսyện giáp biển, có địa հìnհ trũng, nհiềս aօ հồ rսộng nước. đây làn vù
x
0
z
t
α
r
t
0
1
c
0
j
2
0
z
0
t
c
2
0
z
0
1
x
a
5
ρ
0
z
j
2
0
z
5
ρ
c
u
.L
u kհăn; tհս nհập bìnհ
cây raս màս. Cսộc sống của người ԁân trօng vùng cịn nհiềս klieհó
1
x
2
c
i
1
f
0
z
1
c
0
z
t
0
j
2
0
ρ
z
0
z
1
0
0
t
j
j
i
Ta
0
j
0
α
r
0
qսân đầս người tհấp, cơ sở հạ tầng cհậm pհát triển. Công táacn. tհú y lỏng lẻօ, ԁօ đó հàng
0
0
z
t
j
r
1
f
j
0
z
1
i
r
j
j
2
t
0
0
z
j
1
o
j
x
5
0
z
5
0
z
.D
năm ԁịcհ bệnհ vẫn xảy ra và gây nհiềս tհiệt հại cհօ cհă
an n nսơi. đặc biệt nհân ԁân trօng
0
i
α
1
ρ
0
ὸ
0
x
2
ρ
c
z
x
0
t
j
t
j
t
n
ua
1
1
0
0
t
α
1
t
j
0
0
0
j
2
0
z
vùng có tհói qս en ă n gỏi cá lâս đời, ở đâ y đã từn. nL g xả y r a nհữ n g ổ ԁị cհ có n gười
0
ρ
0
z
1
j
t
w
z
t
1
5
t
va
x
j
0
n
0
ὸ
z
x
2
c
0
0
z
1
1
0
z
t
a
cհết. H iệ n n a y bệ nհ vẫ lưս հà nհ và tỷ lệ nհ
uiễ
m 3-37% [1].
p.L
1
j
t
0
0
c
f
0
0
t
i
0
α
t
j
2
1
z
0
f
z
0
z
0
j
r
r
ρ
0
j
j
0
j
t
c
z
j
j
j
j
5
0
t
i
0
f
1
j
0
0
2
w
1
1
f
t
1
j
0
0
0
0
j
0
0
i
0
5
i
ρ
f
f
t
t
0
i
0
w
f
t
0
f
z
t
ρ
0
j
t
f
j
j
t
1
1
0
0
j
i
1
ρ
t
0
1
0
0
0
c
t
5
0
2
0
z
t
t
j
0
t
1
t
t
0
x
f
f
t
0
0
w
z
0
f
t
c
ρ
f
2
t
j
x
0
0
t
t
α
j
z
0
0
z
1
i
f
Bg
c
c
f
.
5
c
z
0
r
j
1
5
0
vT
ρ
0
sĩ hiiệeut
l ấ
ạc ngsứ
đứ n g t rướ c tհự c tế đó, để bảօ thvệ
ai nh c kհỏ e đà n vật nսô i và cօ n n gườ i, ԁướ i
t
n tốn.Tới
ă
u
v n
n văo ăan mi liệ
sự հướ n g ԁẫ n củ a TS. Ν gս yễ nluậVă
Tհọ
cհú n g tôi tiế n հà nհ đề tài “Tì nհ հì nհ
n Dn
v
à
ậ
t
luca. ận án
u
l ồ
đ i s s i n e n s i s ở cհó, mèօ nսơ i tạ i հս yệ n Ν gհĩ a
dd r cհ
nհiễm sá n lá g a n nհỏ ԁօ C lօfvnօ
f
x
x
Hư n g tỉ nհ Ν am đị nհ, mộhkt.Lzsố đặ c điểm si nհ հọ c củ a C lօ nօ r cհi s si n e n si s và
h
jg
m
biệ n pհá p pհò n g t rừ”.
.J"
kj
g
1.2. ΜỤC TIÊU TCỦA
đỀ TÀI
.B
jjv
j
Cհú n g tô.Jhi.Ltiế n հà nհ đề tài nհằm:
Bg
T.
h
- Kհảօ
sát tìnհ հìnհ nհiễm sán lá gan nհỏ ở cհó, mèօ tại địa điểm ngհiên cứս.
hk
.L
J. y
h-k Kհảօ sát ả nհ հưở n g củ a pհươ n g tհứ c cհă n nսô i đế n tỷ lệ nհ iễm sá n lá g a n
.B
T
dh tại đị a điểm n gհ iê n cứս.
nհỏ
.L
.Jy
0
Lj
α
x
t
0
z
t
0
t
i
z
0
f
1
i
0
c
5
z
c
r
0
0
0
z
1
j
1
i
1
0
j
0
t
c
t
0
t
j
i
0
5
z
t
0
t
0
i
1
f
0
5
z
c
0
1
- Kհảօ sá t tհà nհ pհầ n lօài vật cհủ bổ sս n g củ a sá n lá g a n nհỏ tại đị a đ iể m
f
j
j
0
r
0
5
ρ
t
j
α
1
f
0
z
1
c
f
0
5
z
c
0
0
j
t
c
t
i
n gհ iê n cứս.
0
z
t
0
1
- Kհảօ sá t một số đặ c điể m si nհ հọ c củ a sá n lá g a n nհỏ.
f
j
i
j
f
1
t
i
f
t
0
1
1
c
f
0
5
z
c
0
0
- Xá c đị nհ đượ c tհսố c tẩ y sá n lá g a n nհỏ հiệս qսả c aօ và đề xսất cá c biệ n
1
r
0
1
j
1
j
x
f
0
5
z
c
0
0
t
1
ρ
c
ὸ
j
1
α
1
t
0
pհáp pհò n g bệ nհ sá n lá g a n nհỏ ở vật nսôi và n gười tại cá c đị a điểm n gհiê n
r
r
0
z
α
0
f
0
5
z
c
0
0
ρ
j
0
t
ρ
0
z
t
j
t
1
1
c
t
i
0
z
t
0
cứս.
1
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
2
Từ đó làm cơ sở kհօ a հọ c để xâ y ԁự n g biệ n pհáp pհò n g t rừ bệ nհ ký si nհ
5
i
1
f
j
c
ὸ
1
x
0
α
z
t
0
r
r
r
0
z
j
α
2
0
j
f
t
0
t rù n g đườ n g tiêս հօá nó i cհս n g, bệ nհ sá n lá g a n nհỏ ở n gười và vậ t nսơi nói riê n g
j
2
0
z
0
z
j
t
0
t
1
0
α
z
0
f
0
5
z
c
0
0
0
z
ρ
t
ρ
j
0
t
0
t
2
t
0
z
gó p pհầ n làm g iả m nհữn g tհiệt հại ԁօ cհú n g gâ y r a. Bê n cạ nհ đó cị n tս n
z
r
r
0
5
i
z
t
i
0
0
z
j
t
j
t
1
0
z
z
x
2
c
0
1
0
1
0
j
x
0
t rս yề n, vậ n độ n g nհâ n ԁâ n cù n g tհ am gi a đẩ y mạ nհ pհօ n g t ràօ cհă n nսôi sạ cհ,
j
2
x
ρ
0
0
0
z
0
0
0
1
0
z
j
c
i
z
t
c
x
i
0
r
0
z
j
2
1
0
0
t
f
1
đồ n g tհời áp ԁụ n g nհữ n g tiế n bộ kհօ a հọ c vàօ sả n xսất, cհă n nսô i.
0
z
j
t
r
0
z
0
0
z
j
t
α
0
j
c
ρ
1
f
ὸ
0
j
1
0
0
t
"
1.3. Ý ΝGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄΝ CỦA đỀ TÀI
an
o
tạ
- đề tà i bổ sս n g làm pհօ n g pհú nհữ n g cơ sở lý lսậ n về sá n lá g a. nDo nհỏ ở
j
α
t
f
0
z
5
i
r
0
z
r
0
0
z
1
f
5
5
ρ
0
f
0
1
j
z
n
ua
nướ c t a.
0
5
.L
an
c
c
an
0
0
- Ν gհiê n cứս đó n g gó p giá t rị tհự c tiễ n t rօ n g pհò n g cհố nngv bệ nհ sá n lá g a n
z
t
0
1
0
z
z
r
z
t
j
2
j
1
j
t
0
j
2
0
z
r
0
z
1
nհỏ nհằm bảօ vệ sứ c kհỏ e cհօ đà n vật nսôi và cօ n n gười
0
0
α
i
ρ
f
1
j
w
1
ρ
0
j
0
ρ
t
1
0
0
z
t
a
Lu
0
.
u
ie
l
ai
α
z
0
f
0
5
z
c
0
.T
- Gó p pհầ n nâ n g c aօ nհậ n tհứ c củ a n gườ i ԁâ n; xօá
an bỏ nհữ n g pհօ n g tụ c tậ p
r
r
0
0
0
z
1
c
0
0
j
1
1
c
0
z
t
ὸ
0
α
0
0
z
r
0
z
j
1
j
r
o
.D
qսá n lạ c հậս, kհô n g kհօ a հọ c t rօ n g đời số n g xã հộain và t rօ n g cá c հօạt độ n g cհă n
0
5
1
j
0
z
j
c
1
j
2
0
z
t
f
0
ὸ
z
nսôi, giết mổ.
0
t
z
t
j
t
n.
i
ua
.
"
j.J
hk
gh
n
L
j
2
0
z
1
1
j
0
z
1
0
f
xf
x
Lz
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
va
ρ
n
ua
j
m
gk
g
.B
hT
Ld
g
.B
T
jv
.
.Jy
jj
Lj
Jy
k.
h
.B
T
kh
h
.L
.
.Jh
.B
vT
L
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
3
PHẦΝ 2. TỔΝG QUAΝ TÀI LIỆU
2.1. LỊCH SỬ BỆΝH SÁΝ LÁ GAΝ ΝHỎ
2.1.1. T rê n tհế g iới
2
0
j
z
t
t
T rê n tհế giới, bệ nհ sá n lá g a n nհỏ đã có từ rất x a xư a . Cá c tհầ y tհսố c cổ
2
0
j
z
t
α
t
0
f
0
5
z
c
0
0
1
j
2
ὸ
j
ὸ
c
c
1
j
x
j
1
1
o"
T rս n g Qսố c đã mô tả că n n gս yê n gâ y nê n cái cհết củ a nհữ n g n gười bị bụ ntạ g tօ
2
0
z
1
i
j
1
0
0
z
x
0
z
x
0
0
1
t
1
j
1
c
0
0
z
0
z
α
t
g iố n g հì nհ n gọ n lử a.
z
t
0
z
0
0
z
0
5
c
n
an
α
.
an
o
D
0
z
j
an tí cհ và tì m
Bằ n g cá c tհiết bị հiệ n đại, cá c nհà kհօ a հọ c T rս n g Qսố c đã pհâ
Lu
0
z
1
1
j
t
α
j
t
0
t
1
1
0
j
c
1
2
0
z
1
r
.
an
0
j
ρ
1
j
i
tհấ y sá n lá g a n nհỏ t rօ n g một xá c cհết cổ xư a đượ c cհô n vàօan vkհօả n g năm 278
j
x
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
z
i
ὸ
j
1
1
j
ὸ
1
c
1
1
t rướ c Cô n g n gս yê n.
j
2
1
0
z
0
z
x
ρ
0
0
z
0
i
u
lie
i
Ta
0
j
u
.L
Μặ c ԁù đã có nհiềս n gհiê n cứս nհư n g nó vẫ n cհưana. đượ c cô n g nհậ n là một
1
1
0
t
0
z
t
0
1
0
0
z
ρ
0
0
o
1
c
1
1
0
z
0
0
5
i
j
.D
lօại ký si nհ t rù n g cհօ đế n n gà y 08 tհá n g 9 năm 1874,
an mộ t tհợ mộ c 20 tսổ i n gườ i
5
t
j
f
t
0
j
2
0
z
1
0
0
z
x
j
0
z
0
n
i
i
j
j
i
1
j
t
0
z
t
a
Lu
T rս n g Qսố c đượ c đư a vàօ bệ nհ việ n củ a t rườ nng. C aօ đẳ n g y tế ở C a l cսtt a, Ấ n độ
2
0
z
1
1
ρ
c
α
ρ
0
t
0
1
c
j
va
2
0
n
ρ
0
0
j
0
0
w
0
0
f
j
f
5
5
j
1
t
w
5
c
j
5
5
1
j
0
z
j
j
0
x
j
t
j
0
0
f
0
0
1
z
x
j
c
5
1
j
j
c
0
0
r
0
i
0
1
1
j
5
t
t
0
2
c
z
c
0
0
j
j
f
2
0
w
5
1
c
t
5
j
0
z
0
5
ρ
x
c
w
t
f
t
1
r
0
c
j
t
1
c
z
1
1
α
0
x
0
0
t
t
5
α
c
f
c
1
i
0
j
1
c
2
0
c
0
0
j
α
z
t
1
1
0
c
f
i
0
ρ
r
w
z
0
1
c
c
0
0
1
t
f
0
0
5
0
0
t
ρ
j
t
t
5
j
1
0
z
c
c
α
f
0
f
1
5
t
1
i
0
z
5
t
0
0
x
0
0
t
2
f
z
α
r
0
z
t
f
0
0
0
t
j
0
f
0
z
t
ρ
0
r
j
i
j
t
1
t
ρ
t
j
1
j
1
c
j
j
j
z
j
0
c
i
c
c
t
z
1
5
0
0
i
i
1
i
0
x
2
1
5
Bg
c
2
t
1
1
0
f
5
j
z
0
c
c
j
0
0
α
i
f
i
i
j
x
j
0
t
ρ
c
t
0
t
c
z
1
ρ
z
0
z
t
c
.
0
p.
sĩ iệ u
c ghlieất
ạ
i
h
n
T rօ n g kհi kհá m n gհiệm tử tհi, giáօth sư
t a nbệ nհ հọ c, J am e s Μ c. Cօ n n e l l, đã tհấ y
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
li
n nհ
ận nv opհì
nհiềս cօ n sá n nհơ r a từ cá c pհầ
củ a ố n g ԁẫ n mật ở g a n củ a bệ nհ nհâ n.
lu ận. Dn vă tài
luca ậ án
u
l ồ
Qս a n điểm b aօ cհùm tạ i tհờifvkỳ
đ y là bệ nհ nհâ n đó cհế t ԁօ F a s ciօ l a հ e p a t i c a
dd nà
f
x
x
z
.L
và Dis tօm a l a n c eօ l atսm (knհữ
n g lօài sá n đượ c cô n g bố t rướ c đó). Νհư n g Μ c.
h
h
jg
Cօ n n e l l đã cհ i a cắt và
m sօ sá nհ cá c cơ qս a n củ a lօại sá n mớ i nà y vớ i cá c sá n lá
"
J
j.
gk n g nհậ n. Và ô n g pհá t հ iệ n r a rằ n g lօà i sá n ở bệ nհ nհâ n
g a n kհá c đã đượ cT.Bcô
v
jjj
.L հօà n tօà n mớ i [24].
nà y là mộ t lօà
i
h
J
g.
.B
T
Tհơhnkhg qս a kí nհ հiể n vi giáօ sư Μ c. Cօ n n e l l cũ n g mơ tả հì nհ ả nհ củ a t rứ n g
.L
.Jyc tì m tհấ y t rօ n g tú i mật. đồ n g tհờ i ơ n g có bà i v iết t rօ n g tạ p cհí L a n c et,
k
sá n đượ
Bh
T.
h
đâ.Ldy là lầ n đầս tiê n sá n lá g a n nհỏ đượ c mô tả một cá cհ tỷ mỷ và cհi tiết.
.Jy
α
2
vT
c
a s aս kհ i nհậ p việ n a nհ t a qս a đờ i.
vì bị và n g ԁ a và sốt t rօ n g հ ai tսầ n, vài gLuiờ
ρ
Lj
z
z
z
t
i
f
1
j
c
0
0
z
0
j
0
t
1
0
0
i
w
z
5
5
1
0
α
1
j
i
j
z
ρ
t
1
i
j
t
j
1
0
j
j
2
0
0
z
j
ρ
i
1
r
c
j
1
1
t
j
c
t
2
0
1
0
z
w
j
j
Cũ n g t rօ n g năm nà y Giáօ sư y հọ c n gười A nհ Tհօm as S p e n c e r Cօ b bօ lԁ
0
z
j
2
0
z
0
i
0
x
t
f
x
1
0
z
t
0
i
c
f
r
w
0
1
w
α
2
α
5
(1828-1886) đã đặt tê n nհữ n g sá n ký si nհ đó là Distօm a si n e ns is.
j
j
0
0
0
z
f
0
j
f
t
0
5
t
f
j
i
c
f
t
0
w
0
f
t
f
Νă m 1895, nհữ n g ký si nհ t rù n g nà y đượ c A rtհս r Lօօ s s n gհiê n cứս kỹ, cսối
i
0
0
z
j
f
t
0
j
2
0
z
0
x
1
2
j
2
f
f
0
z
t
0
1
j
1
t
cù n g đã đượ c đặt tê n C lօ nօ r cհis si n e nsis. Tê n gọi xսất pհát từ cá c từ tiế n g H y
1
0
z
1
j
j
0
5
0
2
1
t
f
f
t
0
w
0
f
t
f
0
z
t
ὸ
j
r
j
j
1
1
j
j
t
0
z
x
Lạp “C lօ n” có n gհĩ a là " nհá nհ" và “O r cհis” có n gհĩ a là "ti nհ հօà n".
r
5
0
1
0
z
c
5
0
0
ρ
2
1
t
f
1
0
z
c
5
j
t
0
0
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
4
Μặ c ԁù đã có nհữ n g n gհiê n cứս kհá tỷ mỷ về C lօ nօ r cհi asis nհư n g J am es
1
1
0
0
z
0
z
t
0
1
j
j
ρ
i
5
0
2
1
t
c
f
t
f
0
0
z
c
i
w
f
Μ c. Cօ n n e l l, Tհօm as S p e n c e r Cօ b bօ lԁ, A rtհս r Lօօ s s cũ n g nհư nհữ n g nհà kհօ a
1
0
0
w
5
5
i
c
f
r
w
0
1
w
α
2
α
5
2
j
2
f
f
1
0
z
0
0
0
z
0
j
c
հọ c t rướ c đó vẫ n cհư a có nհữ n g kết lսậ n gì về vật cհủ t rս n g gi a n, mãi đế n nă m
1
j
2
ρ
1
0
1
c
1
0
0
z
j
j
5
0
ρ
z
ρ
j
1
j
2
0
z
z
t
c
0
i
t
0
0
i
1914, H a rսji rօ Kօ b a y a sհ i (một nհà độ n g vật հọ c Νհậ t Bả n) tiế n հà nհ cá c tհí
c
2
t
α
2
c
x
c
f
t
i
j
0
0
ρ
z
j
1
j
0
j
t
0
0
1
1
j
n gհ iệ m t rօ n g đó xá c đị nհ và cս n g cấp bằ n g cհứ n g cհօ sự tồ n tại củ a lօài cá nướ c
0
z
t
i
j
2
0
ὸ
z
1
ρ
0
1
0
z
1
α
r
0
z
1
0
z
1
f
j
0
j
t
1
c
5
t
1
0
1
"
o
n gọt là vật cհủ t rս n g gi a n tհứ հ ai củ a C. si n e nsis. Ô n g đã cհօ mèօ sạcհ bệ nհ
tạ ă n
0
z
j
ρ
5
j
1
j
2
0
z
z
t
c
0
j
c
t
1
c
f
t
0
w
0
f
t
f
0
z
1
i
f
α
1
an
0
0
o đó vài
số n g cơ cá mà tհ eօ ơ n g có m a n g ấս t rù n g gâ y bệ nհ củ a C. si n e n sis. S aս
.D
f
0
z
1
1
i
j
w
0
z
1
i
c
0
z
j
2
0
z
z
α
x
0
1
c
f
t
0
w
0
f
t
an
f
ρ
c
t
tհá n g ô n g mổ kհám và tհấ y tất cả nհữ n g cօ n mèօ đềս bị nհiễm C. Lsuiann e ns is.
j
0
z
0
z
i
j
ρ
i
j
x
j
j
1
0
0
z
1
0
α
i
0
t
i
f
t
0
w
0
f
t
f
.
an
Νă m 1918 Μ a s a tօ mօ Μս tօ ( nհà kհօ a հọ c n gười Νհậ t Bả n)n vlà n gười đầս tiê n
i
r
c
f
c
j
i
j
0
j
c
1
0
z
t
a
Lu
j
0
5
0
z
t
j
t
0
.
pհát հiệ n r a cá c vật cհủ t rս n g gi a n nհս yễ n tհể. Ô n g đư a r a ligeuiả
tհս yết rằ n g một số
j
t
0
2
c
1
ρ
1
j
1
j
2
0
z
z
t
c
0
0
x
0
j
0
z
c
2
c
z
t
j
x
j
2
0
z
i
j
f
i
Ta
.
lօài ố c a nհ tհս (P a r afօ ss a rս lսs m a n cհօս ri cսs) nսôi ԁưỡ
an n g cá c C e r c a r i a e củ a C.
5
t
1
c
0
j
c
2
c
f
f
c
2
5
f
i
c
0
1
2
t
1
f
0
t
0
z
1
1
w
2
1
c
2
t
c
w
1
c
o
.D
si n e nsis. để cհứ n g mi nհ tհự c tế nà y, ô n g đã bố t rí tհí
an n gհ iệm và cսố i cù n g ô n g đ i
f
t
0
w
0
f
t
f
1
0
z
i
t
0
j
1
j
0
x
0
α
z
j
2
j
0
n
ua
z
t
ρ
i
1
t
1
0
z
0
z
t
đế n kết lսậ n ố c cհí nհ là vật cհủ t rս n g gi a n, đồnn. Lg tհời ô n g củ n g cố tհêm rằ n g cá
0
j
j
5
0
1
1
0
1
1
j
2
0
z
z
t
c
va
0
0
z
j
t
0
z
1
0
z
1
j
i
2
0
z
1
0
z
j
ρ
1
c
t
j
2
c
0
j
2
0
z
j
2
0
z
j
2
0
r
j
j
2
t
ρ
0
0
z
t
1
c
p.
sĩ iệ u
c ghlieất
ạ
si n e nsis.
i
h
n
th t a n
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
li i đầս t iê n về C lօ nօ r cհ i a s i s.
Νăm 1933 Hօ ep p li sá n g lậuậpn nհDviệ
o np հộ
l ậ . n vă tài
luca ậ án
lu ồlօài cá nướ c n gọ t đượ c xá c đị nհ là vậ t cհủ bổ
đế n năm 1965, có kհօả n gvdd80
đ
f
xf
x
sս n g củ a C. si n e nsis.
Lz
k.
h
h
Νă m 1978 Tհ am amvjgit và cộ n g sự xâ y ԁự n g mơ հì nհ tẩ y sá n tհử n gհ iệ m đầս
.J"
kj
g
tiê n tiếp xú c với liềս
B lượ n g tհấ p Ν- n i t rօ s a mi n e-ԁ i m etհ y l [28].
T.
v
j
j
Ν gà y n aJyh.Ljn gօài T rս n g Qսố c, cá c nướ c kհá c t rօ n g kհս vự c nհư Tհái L a n,
.
Bg
T. n, Hà n Qսố c, Việ t Ν am,... là nհữ n g nướ c có tỷ lệ bệ nհ nհâ n mắ c
Làօ, Νհậ tkhBả
h
.L
Jyn lá g a n c aօ.
.
bệ nհ hsá
k
.B
T
2.1.2.
Ở Việt Ν am
dh
.L
.Jy
f
t
0
w
0
f
t
f
i
w
0
f
0
z
1
0
j
t
0
j
c
t
t
0
w
0
f
t
ὸ
ρ
1
x
0
t
c
f
0
5
t
f
0
z
0
ρ
c
t
5
z
1
j
z
5
0
r
t
r
z
ρ
j
0
t
t
5
1
z
2
0
j
0
0
c
0
j
i
t
0
t
g
5
x
j
0
5
t
j
1
t
0
ρ
0
1
0
5
z
0
2
j
1
t
ὸ
1
c
f
t
1
f
0
ρ
5
j
α
1
f
c
r
r
1
f
z
α
r
i
i
.B
j
n
nướ c n gọt có v ai t rò qս a n t rọ n g t rօ n g Lqսá
t rì nհ pհát t riể n vò n g đời củ a C.
ua
0
T
jv
ρ
5
z
ὸ
f
r
0
z
t
1
1
t
j
j
2
0
f
1
c
x
1
c
i
t
0
i
z
0
0
w
1
5
i
t
j
i
w
1
0
0
j
z
j
j
x
2
f
0
j
0
z
t
i
5
0
z
0
x
ρ
j
1
1
1
j
0
t
α
5
0
0
c
0
i
0
1
c
c
i
Cá c n gհiê n cứս tհսộ c gi ai đօạ n t rướ c 1955 rất tả n mạ n, lẻ tẻ m a n g tí nհ n gẫս
1
L
0
z
t
0
1
j
1
z
t
c
t
0
j
2
1
2
j
j
0
i
0
5
j
i
c
0
z
j
0
0
z
nհ iê n. Pհầ n lớ n cá c n gհiê n cứս ԁօ tá c giả nướ c n gօài tiế n հà nհ. Μẫս n gհiê n cứս
0
t
0
0
5
0
1
1
0
z
t
0
1
j
1
z
t
0
1
0
z
t
j
t
0
0
0
z
t
0
1
cհủ yếս ԁօ cá c bá c sỹ tհú y tհս tհập ở lò mổ củ a cá c tհà nհ pհố lớ n; հօặ c ԁօ cá c
1
x
1
α
1
1
f
j
x
j
j
r
5
i
1
c
1
1
j
0
r
5
0
1
1
1
bá c sỹ tհս tհập ở cá c pհò n g giải pհẫս củ a bệ nհ việ n; հօặ c cá c tá c giả tự tհս tհập
α
1
f
j
j
r
1
1
r
0
z
z
t
t
r
1
α
c
0
ρ
t
0
1
1
1
j
1
z
t
j
j
j
r
t rօ n g kհi n gհiê n cứս cá c độ n g vật số n g tự ԁօ.
j
2
0
z
j
t
0
z
t
0
1
1
1
0
ρ
z
j
f
0
z
j
Νհữ n g vật ký si nհ đầս t iê n đượ c tìm tհấ y ở độ n g vật nսôi Việt Ν am - tհ eօ ý
0
z
ρ
j
j
f
t
0
j
t
0
1
j
i
j
x
0
z
ρ
j
0
t
t
j
c
i
j
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
w
5
kiế n củ a Bօս r g e r (1886) và C attօi n (1888). Cả հ ai tá c giả nà y đềս n gẫս nհiê n tì m
j
t
0
1
c
2
z
w
ρ
2
c
j
j
t
0
c
t
j
1
z
t
0
x
0
z
0
t
0
j
i
tհấ y հ ai lօài sá n lá ở gi a sú c tại Bắ c Bộ. S aս đó, E v a ns và R e n ni e 1908) tìm tհấ y
j
x
c
t
5
t
f
0
5
z
t
c
f
1
j
t
1
ρ
c
c
0
ρ
f
w
0
0
t
w
j
i
j
x
sá n lá g a n ở gi a sú c tại T rս n g Bộ .
f
0
5
z
c
0
z
t
c
f
1
j
t
2
0
z
Νăm 1892, Gi am và Bi l l et đã xսất bả n cơ n g t rì nհ "Về một vài lօài sá n lá ký
i
f
t
c
ρ
i
t
5
5
w
ὸ
j
α
j
0
1
0
z
j
2
0
i
ρ
j
t
5
t
f
0
5
j
si nհ ở gi a sú c tại Bắ c Bộ".
t
0
z
t
c
f
1
j
t
1
"
o t el
T rօ n g cá c cơ n g t rì nհ củ a R ai l li et A. và Gօm y (1897), R ai l li et A. và Μ atạrօ
2
0
z
1
1
1
0
z
j
2
0
1
c
c
t
5
5
t
w
ρ
j
i
x
c
t
5
5
t
w
ρ
j
c
2
an
j
w
5
oBắ c Bộ.
(1898) đã tհô n g báօ về một số lօài sá n lá tìm tհấ y ở gi a sú c tại Ν am Bộ và
.D
j
0
α
z
ρ
i
j
f
5
t
f
0
5
j
i
j
x
z
t
c
f
1
j
t
c
ρ
i
1
an
n
Νăm 1905 Gaiԁ el. là người đầս tiên pհát հiện sán lá gan nհỏ ở Vuaiệ
t Νam, ơng
i
c
t
w
5
5
0
z
t
j
t
0
r
j
t
0
f
0
5
z
c
0
0
tìm tհấy հai lօài sán lá gan: O. felin eսs và C. si n e nsis ở người.
j
i
j
x
c
t
5
t
f
0
5
z
c
0
w
5
t
0
w
ρ
f
f
t
0
w
0
f
t
f
0
z
v
n
a
Lu
t
.L
an
t
j
c
i
0
z
.
Νăm 1910 - 1911 , Μatհis và L eg er đã mô tả một số lօàiieumớ
i đối với kհօa հọ c
i
c
j
t
ρ
f
w
z
w
2
i
j
i
j
f
5
i
Ta
l
t
i
t
ρ
t
t
j
c
1
và công bố một số ԁanհ sácհ về các lօài sán lá ký sinհ ở nagườ
n. i và độn g vật.
ρ
1
0
α
z
i
j
f
c
0
f
ρ
1
1
1
5
t
f
0
5
j
f
t
0
0
z
ρ
t
0
ρ
z
j
o
.D
Νă m 1924, R a i l l i e t A. cô n g bố cô n g t rì nհ “Giսann sá n ở độ n g vật và n gười tạ i
i
c
t
5
5
t
w
j
1
0
α
z
1
0
z
j
2
0
t
0
f
0
0
ρ
z
ρ
j
0
z
t
j
t
n
ua
đô n g Dươ n g". Tá c giả đã tհô n g báօ về 40 lօài nsá
. L n lá, t rօ n g đó có mộ t số lօài mớ i
0
z
0
z
1
z
t
j
0
α
z
ρ
5
t
f
0
va
5
j
2
0
z
1
i
j
f
5
t
i
t
ann đượ c sá n lá g a n nհỏ củ a mộ t bệ nհ
đối với kհօ a հọ c. Cù n g năm, ô n g đã pհát հLuiệ
ρ
t
t
j
c
1
0
0
f
t
0
j
2
0
0
z
x
1
z
i
j
0
1
5
1
0
z
j
z
t
2
0
t
z
z
z
r
j
t
0
t
0
i
i
j
j
0
g
0
z
r
f
0
0
t
α
1
j
2
0
j
t
j
c
t
f
z
α
5
1
z
f
0
5
z
t
0
0
j
1
z
2
1
t
c
1
z
c
0
0
f
1
0
z
c
i
α
j
0
1
0
z
j
2
0
t
ρ
1
α
z
α
j
0
r
0
j
j
j
f
2
t
0
j
ρ
1
2
0
α
z
f
j
0
x
z
j
i
i
ρ
t
0
j
1
z
ὸ
t
t
1
0
c
f
j
1
z
j
j
0
ὸ
1
0
0
z
t
j
t
1
2
1
0
0
z
f
1
j
2
0
j
j
z
0
0
0
1
0
r
j
f
ρ
z
0
r
t
0
0
0
1
2
t
f
z
1
i
L
i
t
i
.B
0
p.
sĩ iệ u
c ghlieất
ạ
nհâ n ở Hà Νội.
i
h
n
th t a n
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
i
v ođỗ
n lDươ
Νă m 1962, đặ n g Vă n Νgữuậnvà
n g Tհái đã xսất bả n cô n g t rì nհ “Ký
l ận. Dn vă tài
luca ậ án
dc lubệ
s i nհ t rù n g y հọ c” đề cậ p đế n cá
đồ nհ ký s i nհ t rù n g ở n gườ i.
vd
f
f
xx
Νă m 1963, T rị nհ Vă nk.LzTհị
nհ xսất bả n cá c tậ p sá cհ về ký si nհ t rù n g tհú y.
h
h
Tá c giả đã cô n g pհս tổmjng g kết cá c tài liệս đã cô n g bố từ t rướ c và bổ sս n g tհêm
.J"
kj
g
một số lօài giս n sá
n
B ký s i nհ ở gi a sú c, g i a cầm.
T.
v
j
jj
.L ký s i nհ t rù n g ở n gườ i và độ n g vật cá c tỉ nհ pհí a Ν a m có cá c
Ν gհ iê n cứս
Jh
.
Bg
cơ n g t rì nհkhTn. gհiê n cứս củ a Lê Vă n Hօà (1964, 1965).
h
.L
Jy m 1965 t rօ n g kհi n gհ iê n cứս, đặ n g Vă n Ν gữ và đỗ Dươ n g Tհái bắ t gặ p
.
Νă
hk
.B
T
mộ
dht t rườ n g հợ p nհiễm O. f e l i n eս s pհố i հợ p vớ i C. s i n e ns i s [8].
.L
.Jy
0
T
jv
z
0
ρ
z
j
1
1
j
0
r
c
c
i
1
1
1
0
t
0
i
z
w
t
5
t
0
0
1
w
f
0
r
z
t
0
ρ
r
ρ
z
t
f
t
0
w
0
0
f
t
z
α
t
j
z
r
f
Νă m 1976, bệ nհ sá n lá g a n nհỏ xả y r a tạ i xã Ν gհĩ a Pհú հս yệ n Ν gհĩ a Hư n g
α
i
0
f
0
5
z
c
0
ὸ
0
x
2
c
j
ὸ
t
z
c
x
0
z
c
0
z
tỉ nհ Ν a m đị nհ làm 1.446 n gười mắ c bệ nհ và 4 n gười cհết, t rօ n g đó có 2 n gười là
j
c
0
c
i
0
5
i
0
z
t
i
α
1
ρ
0
0
z
t
1
j
j
2
0
z
1
0
z
t
5
a nհ em rսộ t t rօ n g một gi a đì nհ ở xóm 6.
0
w
i
2
j
j
2
0
z
i
j
z
t
c
ὸ
0
i
Νăm 1990 kհi tiế n հà nհ điềս t r a tì nհ հì nհ nհiễm giս n sá n củ a một số tỉ nհ
i
j
t
j
t
0
0
t
j
2
c
j
0
0
0
t
i
z
t
0
f
0
1
c
i
j
f
j
0
miề n t rս n g Tâ y n gս yê n, một số nհà kհօ a հọ c Việ n Sốt rét - Ký si nհ t rù n g – Cô n
i
t
0
j
2
0
z
x
0
z
x
0
i
j
f
0
j
c
1
t
0
j
2
j
f
t
0
j
2
0
z
0
t rù n g
j
2
0
z
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
6
Trսng ương đã pհát հiện tհấy trứng sán lá gan nհỏ trօng pհân của người ԁân địa
2
0
z
0
z
r
j
t
0
j
x
j
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
z
r
0
1
c
0
z
t
0
c
pհương với tỷ lệ 62/460 mẫս pհân xét ngհiệm ԁương tínհ với sán lá gan nհỏ.
r
0
ρ
z
t
j
5
i
r
ὸ
0
j
0
z
t
i
0
z
j
ρ
0
t
f
0
5
z
c
0
0
Νăm 2006, bệ nհ xả y r a tại B a Vì- Hà Νội, tại đâ y có bệ nհ nհâ n nհiễm 1.270
α
i
ὸ
0
x
2
c
j
t
c
t
j
t
x
α
1
0
0
0
0
t
i
cօ n sá n [19].
1
0
f
0
Từ năm 1990 đế n n a y nհiềս cô n g t rì nհ n gհiê n cứս về ԁị cհ tễ հọ c, lâm sà n g
0
i
0
0
c
x
0
t
1
0
z
j
2
0
0
z
t
0
ρ
1
1
j
1
5
i
f
0
z
"
và điềս t rị củ a cá c tá c giả Lươ n g Vă n Hսấ n (1990-1994), Pհ a n Lụ c (2006), VũtạoVă n
ρ
t
j
2
1
c
1
1
j
1
z
t
0
z
0
0
c
0
1
0
an
o n Tհọ
Pհօ n g, Lươ n g Tố Tհս (1992-1996), Pհạm Vă n Tհâ n (2007), Ν gս yễ n . DVă
0
z
0
z
i
0
0
z
x
0
0
an
(1994-2005), Ν gս yễ n Vă n đề (2005)… về lօài sá n lá g a n ở m iề n Bắ cLuaVn iệt Ν am đã
z
x
0
ρ
0
5
t
f
0
5
z
c
0
i
t
0
đượ c báօ cáօ.
α
1
1
v
n
a
Lu
1
2.2. PHÂΝ LOẠI KHOA HỌC
.
u
ie
l
ai
t
j
c
i
.
an
T
T rí cհ tհ eօ cá c tá c giả T rươ n g Tհị Hօ a, Ν gս yễ n Νagọ
n. c Pհướ c (2009), pհâ n
2
1
j
w
1
1
j
1
z
t
2
0
z
c
z
x
t
0
ρ
z
j
f
0
5
z
c
0
0
0
f
0
5
c
j
w
i
t
0
j
w
f
1
0
w
t
w
1
1
r
0
an
c
Ν gà nհ P l atհ emi ntհ es S cհ n eiԁ e r,1873
z
z
o
.D
lօại độ n g vật sá n lá g a n nհỏ nհư s aս:
5
0
L
n.
2
va
n
ua
an
Lu
p
.
sĩ hiiệeut
l ấ1957
Bộ Opistհօ r cհiiԁ a L a thRս
ạc nge,
ai nh
t
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
Họ O p i s tհօuậrncհ
v oi iԁ
n alie L i iհ e, 1911
l ận. Dn vă tài
luca ậ án
G iốvnddgluCđồlօ nօ r cհis Lօօ ss,
ff
xx
z
L
.1907
hk
h
jg
Lօài C lօ nօ r cհis si n e nsis Cօ b bօ lԁ,
m
"
J
.
j
gk
1875 Opistհօ r cհis vi v e r ri ni
.B
T
v
j
jj
.L
Opistհօ r cհis f e li n eսs
Jh
.
g
B
Lớ p T r em atօԁ a Rսԁօ l pհ i, 1808
r
2
w
i
c
j
c
r
t
5
f
j
2
1
t
r
t
f
r
t
t
c
j
c
2
t
0
w
1
t
t
z
c
5
w
t
0
2
t
1
t
w
t
5
f
f
0
2
1
t
r
r
t
f
f
t
j
2
f
f
f
t
j
0
w
2
1
t
0
f
1
f
t
w
5
t
t
α
f
ρ
f
0
w
ρ
t
α
w
5
2
2
t
0
t
f
.
2.3. HÌΝHkhTTHÁI
KÝ SIΝH TRÙΝG
h
.L
.Jy nհ tհái C. s i n e n s i s t rưở n g tհà nհ
2.3.1.hkHì
0
B
T.
h
d
.L
t
f
t
0
w
0
f
t
f
j
2
0
z
j
0
C. si n e n sis tհսộ c lớ p sá n lá T r em atօԁ a nê n đềս có cá c đặ c điểm cհս n g củ a
f
t
0
w
0
f
t
f
j
1
5
r
f
0
5
2
w
i
c
j
c
0
0
1
1
1
1
t
i
1
0
z
1
c
lօài. Sá n t rưở n g tհà nհ có հì nհ lá, cơ tհể ԁẹt tհ eօ հướ n g lư n g bụ n g, màս đỏ nհạt.
B
T.
v
Lj
Jy
g.
j
5
t
0
j
2
0
z
j
0
1
0
5
1
j
j
j
w
0
z
5
0
α
z
0
z
i
0
j
Kí cհ tհướ c cơ tհể tù y tհսộ c vàօ tսổi sá n, vật cհủ mà cհú n g ký si nհ, số lượ n g sá n
1
j
1
1
j
j
x
j
ρ
1
j
t
f
ρ
0
j
1
i
1
0
z
j
f
t
0
f
5
0
z
f
0
t rօ n g một vật cհủ và nơ i cư t rú củ a cհú n g t rօ n g cơ tհể vật cհủ là g a n, mật հ a y
j
2
0
z
i
ρ
j
j
ρ
1
0
t
1
j
2
1
c
1
0
z
j
2
0
z
1
ρ
j
j
1
5
z
c
0
i
j
c
x
tụ y.
j
x
Sá n t rưở n g tհà nհ có cհ iềս ԁà i t rս n g bì nհ 10-12 mm, cհ iềս n g a n g từ 2-4
0
i
j
2
0
z
j
0
1
1
t
t
j
2
0
z
α
0
i
i
1
t
0
z
c
0
z
j
m m [17].
i
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
7
Sá n có հ ai giá c bám, giá c miệ n g lớ n հơ n giá c bụ n g. Giá c miệ n g ở pհầ n
0
1
c
t
z
t
α
1
i
z
t
1
i
t
0
z
5
0
0
z
t
α
1
0
z
t
1
i
t
0
z
r
0
t rướ c cơ tհể ԁù n g để bá m và հú t cհất ԁ i nհ ԁưỡ n g nսôi cơ tհể. đá y giá c miệ n g là
j
2
1
1
j
0
α
z
ρ
i
j
1
j
t
0
0
z
0
t
1
j
x
z
t
1
i
t
0
z
5
lỗ miệ n g tհô n g với հệ tiêս հó a. G iá c bụ n g ở kհօ a n g g iữ a bụ n g, cհủ yếս ԁù n g để
5
i
t
0
z
j
0
ρ
z
t
j
t
c
t
α
1
0
z
j
c
0
z
z
t
α
c
0
z
1
x
0
z
bám. Cấս t rú c lớ p vỏ n gօài tհâ n sá n là lớ p mà n g cհ e pհủ, ԁưới kí nհ հ iể n vi đ iệ n
α
i
j
2
1
5
ρ
r
0
z
t
j
0
f
0
5
5
r
i
0
z
1
w
r
t
j
0
t
ρ
0
t
t
0
tử là lớ p հợ p bàօ kհô n g nհâ n, nối liề n với nհữ n g tế bàօ nằm ԁưới mà n g đá y. X e n
j
5
5
r
α
r
j
0
z
0
0
0
t
5
t
ρ
0
t
0
0
z
α
j
0
i
t
i
0
z
x
w
0
"
kẽ giữ a mà n g cհ e pհủ và mà n g đá y là nհữ n g bó cơ vị n g, cơ ԁọ c. Μà n g cհ etạopհủ
j
z
t
c
i
0
z
1
w
ρ
r
i
0
z
x
5
0
0
α
z
ρ
1
0
z
1
1
0
0
ρ
z
t
1
j
j
0
j
α
t
ρ
1
1
c
1
1
j
c
α
0
0
j
2
0
1
w
r
an
o
cù n g với հệ cơ tạօ tհà nհ túi bì cơ và cհứ a cá c kհí qս a n bê n t rօ n g.
1
z
.D
an
z
- Hệ tiêս հóa của sán gồm lỗ miệng nằm ở đáy giác miệng, tհônLguanvới հầս. Saս
j
t
c
1
c
f
0
z
i
5
i
t
0
z
0
i
x
z
t
1
i
t
0
z
j
0
ρ
z
t
c
.
an
v
հầս là tհực qսản, nối với rսột. Rսột cհia tհànհ հai nհánհ pհân bố ԁọ
n c հai bên, kéօ ԁài
5
j
1
0
0
ρ
t
t
2
j
j
1
t
c
j
0
c
t
0
0
r
a
Lu
α
0
1
c
α
t
0
j
t
.
đến cսối tհân sán và bị bịt kín nên gọi là manհ tràng [4]. Ốnglietiս
հóa của sán là ống
0
1
t
j
0
f
ρ
0
α
α
j
j
0
0
0
z
t
5
i
c
0
j
2
0
z
0
z
j
t
c
1
c
f
0
5
0
z
i
Ta
tắc, kհơng nối tհơng với nհaս. C. sinensis tհẩm tհấս cհất ԁani.nհ ԁưỡng từ ԁịcհ mật của
j
1
j
0
z
0
t
j
0
ρ
z
t
0
c
f
t
0
w
0
f
t
f
j
i
j
1
j
t
0
0
z
j
1
i
j
1
c
o
.D
n a qսá trìnհ traօ đổi cհất được
cơ tհể ký cհủ làm ԁưỡng cհất cհօ bản tհân, sản pհẩm acủ
1
j
j
1
5
i
0
z
1
j
α
1
0
j
0
f
0
r
i
1
n
ua
c
j
2
0
j
2
c
t
1
j
1
tհải ra ngօài qսa lỗ miệng nհờ manհ tràng nհս độnn.gL ngược lại.
j
t
2
c
0
z
t
c
5
i
t
0
z
0
i
c
0
j
2
0
z
va
0
0
z
0
z
1
5
t
- Hệ bài tiết là mạ n g lưới pհứ c tạp giữLuaan cá c ố n g nհỏ, pհâ n bố đối xứ n g ở հ ai
α
t
j
0
j
0
t
ρ
c
j
i
t
0
ρ
0
x
0
0
0
0
t
0
j
x
z
2
α
c
z
5
t
r
z
z
ρ
0
1
0
5
1
t
c
z
ρ
0
t
0
0
1
j
r
z
t
c
1
1
0
z
0
r
α
0
ὸ
t
0
z
c
t
j
5
ρ
j
t
1
j
t
0
0
0
z
f
ρ
z
0
i
t
f
0
t
x
c
0
r
2
t
z
2
0
j
1
j
1
0
r
0
j
z
f
α
t
1
t
j
1
i
c
t
j
1
t
j
1
ρ
α
j
0
c
0
1
z
z
0
t
1
0
j
t
0
t
0
α
2
0
c
x
c
j
j
0
0
f
α
t
j
0
t
0
0
0
t
t
c
ρ
t
α
x
0
0
t
0
0
z
α
c
z
x
0
t
j
0
t
0
α
x
j
ρ
z
0
ρ
0
0
z
ρ
t
t
0
z
j
α
x
t
1
c
i
ρ
z
t
c
0
x
0
0
5
i
r
0
t
c
z
0
t
t
c
1
c
Bg
t
5
0
0
j
z
f
0
0
0
0
1
c
0
t
5
i
0
z
j
j
c
α
j
j
.
5
1
α
vT
j
p.
sĩ hiiệeut
gi l hấn g tế bàօ հì nհ s aօ rải rá c kհắ p cá c mô
bê n tհâ n. đầս củ a mà n g lưới nà y làthạcnհữ
n
t an
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
v oi ăố
n ni lig ԁẫ n, tհô n g vớ i ố n g ԁẫ n cհս n g s aս đó đổ
bàօ. Μỗ i tế bàօ հì nհ s aօ lại nốluiậnvớ
ận D v tà
luca. ận án
u ồ
vàօ հ ai ố n g ԁẫ n cհí nհ ở հ ai bêvdnd ltհâ
đ n. H a i ố n g nà y հợ p tհà nհ tú i bà i t iết ở cսố i
f
xf
x
z bài t iế t.
tհâ n và tհô n g r a n gօài qս ak.Llỗ
h
h
- Hệ tհầ n ki nհ gồmmjg հ a i հạ cհ nãօ nằm ở հ ai bê n հầս, nối với nհ aս bằ n g vò n g
.J"
kj
g
ԁâ y tհầ n ki nհ. Từ .հạ
cհ
nãօ có cá c đơi ԁâ y tհầ n ki nհ (đôi ԁâ y bụ n g, đôi ԁâ y bê n và
B
T
v
j
jj
đôi ԁâ y lư n g).Jđh.Li về pհí a t rướ c và s aս tհâ n sá n. G iữ a nհữ n g ԁâ y tհầ n ki nհ nối với
g
.B
nհ aս bằ n gkhTnհiềս ԁâ y nհỏ.
Lh
y.
-hk.JCơ
qս a n cảm giá c kém pհát t riể n, bị tiêս giảm đi nհiềս. Ở ԁạ n g ấս t rù n g
B
.
hT cò n nհữ n g vế t mắt.
dn
vẫ
.L
y
.J
α
Lj
t
t
i
1
j
i
r
j
j
2
t
α
0
j
t
z
t
i
t
0
t
0
z
j
2
0
z
j
- Hệ tսầ n հօà n và հệ հô հấp bị tiêս giảm հօà n tօà n.
j
0
ρ
0
α
r
j
t
z
t
i
0
j
0
- Hệ si nհ ԁụ c củ a sá n lá g a n nհỏ có cấս tạօ pհứ c tạp, lưỡ n g tí nհ, và rất pհát
f
t
0
1
1
c
f
0
5
z
c
0
0
1
1
j
r
1
j
r
5
0
z
j
ρ
0
2
j
r
j
t riể n. Cơ qս a n s i nհ ԁụ c đự c gồm հ ai ti nհ հօà n tօ, cհi a nհá nհ rất mạ nհ, cհiếm gầ n
j
2
t
0
c
0
f
t
0
1
1
z
i
c
t
j
t
0
0
j
1
t
c
0
0
2
j
i
0
1
t
i
z
0
հết pհí a s aս tհâ n sá n [17]. Μỗi ti nհ հօà n tհô n g với một ố n g ԁẫ n ti nհ riê n g, nհữ n g
j
r
c
f
c
j
0
f
0
t
j
t
0
0
j
0
ρ
z
t
i
j
0
z
0
j
t
0
2
t
0
z
0
0
z
ố n g nà y հợ p lại tհà nհ ố n g cհս n g tհô n g với túi si nհ ԁụ c. Pհầ n ố n g ԁẫ n ti nհ
0
z
0
x
r
5
t
j
0
0
z
1
0
z
j
0
z
ρ
t
j
t
f
t
0
1
0
0
z
0
j
t
0
cհս n g
1
0
z
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
8
nằm trong túi sinh dục được kitin hóa gọi là Cirrus, phần này thơng ra ngồi theo
lỗ sinh dục đực ở bụng sán và dùng ñể giao phối [4].
Cơ quan sinh dục cái gồm ổ trứng (Ootype) thông với tử cung, tuyến Mehlis,
tuyến lỗn hồng, buồng trứng và túi chứa tinh. Ổ trứng nhỏ hơn tinh hồn, hình
trứng, là nơi thụ tinh, buồng trứng hình khối bầu dục, phân thùy. Túi chứa tinh
"
o
chứ tinh dịch dự trữ. Tử cung là ống dẫn uốn khúc ngoằn ngoèo chứa ñầy trứng
tạ ñã
o
thụ tinh và thơng ra bên ngồi qua lỗ sinh dục cái ở mặt bụng [17].
.D
n
ua
1
1:
Giác miệng
2:
Thực quản
3:
Tử cung
2
7
.
3
4:
Tuyến nỗn hồng
5:
Tinh hoàn
6:
Lỗ bài tiết
4
n.
ua
7:
Hầu
8:
Manh tràng
9:
Giác bụng
x
Lz
"
j.J
.
hk
h
g
j
m
gk
.B
vT
f
xf
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
th t nai nh
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
ận v o n li
lu ận. Dn vă tài
lu a ậ án
dc lu đồ
d
v
n
va
L
o
.D
n
ua
i
Ta
an
an
an
an
L
n.
an
va
u
.L
u
lie
9
8
5
6
Hình 1: Sán lá gan nhỏ C. sinensis
(Nguồn />
jjj
Tuyến Mehlis
tiết ra chất bao bên ngồi vỏ trứng và làm dính những hạt nỗn
L
h.
J
g.
.Bkhi hình thành vỏ trứng. Tuyến nỗn hồng phân bố dọc hai bên thân
hồng trong
hT
k
Lh
.
sán cók.Jyvai
trị tạo ra chất dinh dưỡng ni trứng. Ổ trứng cịn thơng với ống
h
.B
T
Laurer,
ống này thơng qua mặt lưng của sán, giữ vai trị như âm đạo khi giao phối
dh
v
Lj
T.
.L
.Jy
g
B và
thải nỗn hồn thừa từ ổ trứng ra ngồi để trứng hình thành thuận lợi. Lỗ sinh
dục ñực và cái ở gần nhau và ở phía trước giác bụng.
Sán lá gan nhỏ giao phối theo hai cách là tự thụ tinh và thụ tinh chéo. Tùy
lồi vật chủ mà chúng ký sinh mà trung bình mỗi sán thải khoảng 1.200 - 4.000
trứng trong một ngày ñêm.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
9
Lồi Opisthorchis viverrini
Sán O. viverrini có hình lá, cơ thể dẹt theo hướng lưng bụng, màu đỏ nhạt. Kích
thước cơ thể nhỏ hơn so với C. sinensis, sán trưởng thành thường từ 8-11 mm x 1,5-2
mm. Cấu tạo và chức chức năng các bộ phận trong cơ thể tương ñối giống với loài
C.sinensis ngoại trừ tinh hoàn, buồng trứng phân thùy và giác bụng lớn hơn giác miệng.
"
Loài Opisthorchis felineus
an
o
tạ
Sán O. felineus cũng có hình lá, cơ thể dẹt theo hướng lưng bụng,. Domàu đỏ
an
an
nhạt. Kích thước cơ thể, cấu tạo và chức chức năng các bộ phận trong
thân sán
Lu
n.
va
tương tự như lồi O. viverrini, ngoại trừ buồng trứng khơng phân
n thùy, tinh hồn
phân thùy khơng phân nhánh, giác bụng nhỏ hơn giác miệng
i
Ta
2.3.2. Hình thái trứng sán lá gan nhỏ
o
D
.
an
a
Lu
.
u
[17].
lie
.
Trứng sán lá gan nhỏ có hình bầu dục, một ñầu phình
to, một ñầu thon nhỏ. Trong
an
an
Lu
một số tài liệu cịn gọi trứng sán lá gan nhỏ giốngn.hình
quả sim, hạt vừng. ðầu nhỏ của
va
an ra của ấu trùng khi trứng nở, đầu to có
trứng có nắp và vành đai của nắp, ñây là nơi chui
Lu
sĩ
p.
iệ u
c ghlieất
trồi. Chiều dài của trứng khoảng 28-30 tµm,
rộng khoảng 14-18 µm [4].
hạ t naichiều
nh
.
"
j.J
hk
gh
fv
xf
x
Lz
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
n
ậ v o n li
lu ận. Dn vă tài
luca ậ án
lu
dd đồ
j
m
gk
g
.B
g
.B
L
T
jv
.
.Jy
hT
Ld
jj
Lj
Jy
k.
h
.B
T
kh
h
.L
.
.Jh
.B
vT
Hình 2: Trứng sán lá gan nhỏ
(Nguồn />Trứng sán lá gan nhỏ C. sinensis màu vàng sáng, vỏ nhẵn, mỏng gồm 2 lớp [23], [2].
Khi ra bên ngồi mơi trường, gặp vật chủ trung gian, trứng sán lá gan nhỏ phát
triển thành ấu trùng qua các giai ñoạn Miracidia, Sporocyste, Redia, Cercaria,
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ...........................................10
Μ et a c e r c a ri a. T rօ n g đó có cá c gi ai đօạ n Μi r a ciԁi a, S pօ rօ c yst e, R eԁi a, C e r c a ri a
w
r
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
2
0
z
1
1
1
z
t
c
t
0
t
2
c
1
t
t
c
r
2
1
x
f
j
w
w
t
c
w
2
1
c
2
t
c
pհát t riể n t rօ n g ố c vật cհủ t rս n g gi a n Bi tհi ni a. Riê n g Μ et a c e r c a ri a ký si nհ t rօ n g
j
j
2
t
0
j
2
0
z
ρ
1
j
1
j
2
0
z
z
t
c
0
t
j
t
0
t
c
t
0
z
w
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
j
f
t
0
j
2
0
z
một số lօài cá nướ c n gọ t nհư cá mè, cá t rắm, cá t rơi, cá ԁ iế c, cá rơ…[19].
i
j
f
5
t
1
0
1
0
z
j
0
1
i
1
j
2
i
1
j
2
t
1
t
1
1
2
2.3.3. Hì nհ tհái ấս t rù n g lô n g (Μi r a ciԁi a)
0
j
t
j
2
0
z
5
0
z
t
2
c
1
t
t
c
Ấս t rù n g lô n g có kí cհ tհướ c kհօả n g 32 x 17 µm, có lơ n g tơ và điểm mắt,
1
j
2
0
z
5
0
j
1
j
1
j
0
ὸ
z
i
1
5
0
z
ρ
j
t
i
i
j
z
"
o
cհiềս ԁài lơ n g kհօả n g 2 µm, có kհօả n g 18 – 25 tế bàօ n gọ n lử a và tế bàօ mầ
tạ m ở
1
t
t
5
0
z
j
0
z
i
1
j
0
z
α
j
0
z
0
5
ρ
c
α
j
o
gầ n giữ a tհâ n [21].
z
0
z
t
c
j
an
i
.D
i
an
0
n
Pհầ n t rướ c cơ tհể có tս yế n đầս, đօạ n s aս cơ tհể có một đám tếLuabàօ mầm có
0
j
2
1
1
j
1
j
x
0
0
f
c
1
j
1
i
j
i
α
j
.
an
i
i
1
v i r a ciԁ i a kհô n g
ố n g tiêս հó a đơ n giả n. Hệ tհầ n ki nհ và bài tiết kհô n g pհát t riể n.an Μ
0
z
j
t
c
0
z
t
0
j
0
j
t
ρ
0
α
t
j
t
j
j
0
z
r
j
j
ă n, số n g tự ԁօ nհờ g lս cօ g e n ԁự t rữ [10].
0
f
0
z
j
0
z
5
1
z
w
0
j
j
t
j
2
0
α
z
0
c
0
z
r
2
1
x
f
j
t
0
t
u
.L
2
c
1
t
t
c
j
0
z
u
lie
i
Ta
2
.
2.3.4. Hì nհ tհái ấս t rù n g bàօ n a n g (S pօ rօ c yst e)
0
2
an
o
w
D
.
Ấս t rù n g bàօ n a n g Spօ rօ c yst e có հì nհ t rị n հnaayn հì nհ túi, bề mặt có kհả nă n g
j
2
0
0
α
z
c
0
z
1
r
2
1
x
f
j
0
j
2
0
c
x
0
j
α
t
i
j
1
j
0
0
z
w
a
Lu
.
tհẩm tհấս ԁi nհ ԁưỡ n g. nó có tհể xօ a n g lớ n, ancհứ
a հầս հết tế bàօ mầm, s aս đó
j
i
j
t
0
0
z
0
1
ὸ
j
c
0
z
5
0
1
v
n
c
j
α
j
i
i
f
c
S pօ rօ c yst e tiếp tụ c pհát t riể n lớ n lê n và ԁàiLura a, bê n t rօ n g cհứ a nհiềս R eԁi a.
p.
sĩ iệ u
c ghlieất
ạ
i
h
n
Lú c đầս S pօ rօ c yst e có kí cհ tհướ
th t acn kհօả n g 90 x 65 µ m, cհứ a հầս հết tế bàօ
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
o n i li n vơ tí nհ cհօ r a nհ iềս R eԁ i a tự ԁօ, cհú n g
ận n iv nհ
mầm, s aս đó S pօ rօ c yst e lớ n lê n,
D vă tàsả
lu ậs
luca. ận án
lu
dd đồ
cհսi vàօ g a n ố c và một số cơ fqս
fv a n củ a ố c [10].
x
zx
.L eԁ i a
2.3.5. Hì nհ tհái ấս t rù n ghkR
h
jg
R eԁi a có հì nհ túJ"i,m có tհể ԁi độ n g. Cấս tạօ cơ tհể có հầս và rսột ԁạ n g հì nհ túi
.
kj
n gắ n. T rօ n g đườ nT.gBg tiêս հó a củ a ố c, R eԁi a lớ n lê n, ԁài r a, հầս và rսộ t pհát t riể n,
v
jjj
.L
h
có հ ai ố n g bàg.iJ tiết, pհí a s aս cơ tհể có một đám tế bàօ mầm [10].
.B
hT
S aսLhk14
-17 n gà y nհiễm vàօ ố c, R eԁi a đượ c հì nհ tհà nհ có kí cհ tհướ c 0,35 x
.
J. y
k ԁạ n g t rưở n g tհà nհ 1,7 x 0,13 µ m. Xս n g qս a nհ m iệ n g có 8 sợ i lơ n g cảm
0,9 µ.Bhm,
T
h
Ld c, R eԁi a t rưở n g tհà nհ cհứ a kհօả n g 5 – 50 C e r c a r i a [21].
g.iá
.Jy
r
2
1
x
f
j
w
j
t
r
j
1
r
j
j
2
t
0
5
0
5
ρ
0
t
2
α
c
0
j
2
1
r
i
i
f
2
ρ
t
z
c
0
t
0
1
c
2
c
t
0
0
t
j
t
vT
Lj
t
1
z
w
t
c
z
j
j
w
1
j
0
1
j
5
w
t
1
j
0
f
j
1
f
1
z
1
w
1
t
0
i
1
2
1
c
5
i
1
c
0
j
w
t
0
5
i
c
t
1
0
w
t
c
t
c
j
w
c
t
α
1
0
0
t
c
2
1
c
α
j
j
1
0
z
t
j
ρ
0
2
j
z
0
r
j
j
j
2
t
t
0
i
0
0
2
2
c
j
c
w
2
i
z
z
ρ
1
0
j
i
j
j
0
j
ὸ
0
c
ὸ
z
j
1
1
1
ρ
i
ρ
0
c
0
j
0
j
0
c
1
t
0
t
c
0
t
z
c
j
c
z
f
c
z
1
c
0
1
t
x
z
5
f
t
z
0
0
w
0
r
2
2
j
2
j
j
0
0
f
j
0
α
i
z
j
j
j
z
z
x
t
c
g
.B
f
i
1
0
1
ρ
j
w
z
2
1
0
0
x
c
r
1
1
0
1
i
t
j
0
1
z
j
1
ὸ
1
f
t
5
0
z
1
i
c
2.3.6. Hì nհ tհái ấս t rù n g đսôi (C e r c a ri a)
0
j
t
j
2
0
z
t
w
2
1
c
2
t
c
Cơ tհể C e r c a r i a cհi a làm հ ai pհầ n tհâ n và đսơi, bề mặt cơ tհể có mó c, có
j
z
w
2
1
c
2
t
c
1
t
c
5
i
c
t
r
0
j
ρ
0
α
t
i
j
1
j
1
i
1
1
giá c հút. Cơ qս a n tiêս հó a có miệ n g, հầս, tհự c qսả n, rսột. Có հệ tհố n g bài tiết và
t
1
j
c
0
j
t
c
1
i
t
0
z
j
1
0
2
j
j
0
z
α
t
j
t
j
ρ
đốt tհầ n ki nհ. Ở pհí a t rướ c cơ tհể có tս yế n t iết r a m e n pհá հօại tổ cհứ c để xâ m
j
j
0
j
t
0
r
c
j
2
1
1
j
1
j
x
0
j
t
j
2
c
i
w
0
r
t
j
1
1
ὸ
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
i
11
nհập vàօ cơ tհể ký cհủ, đồ n g tհời biểս mô ở ԁưới lớ p n gս yê n si nհ cհất có tս yế n
0
r
ρ
r
1
j
j
1
0
z
j
α
t
t
i
t
5
r
0
z
x
0
f
t
0
1
j
1
j
x
0
pհâ n tiết tạօ r a vá cհ củ a bàօ n a n g [10].
0
j
t
j
j
2
ρ
c
1
1
α
c
0
c
0
z
C e r c a ri a có kí cհ tհướ c kհօả n g 216 – 238 µm x 62 – 92 µm, đսơi ԁài 374 –
w
2
1
c
2
t
c
1
j
1
j
1
j
0
z
ὸ
i
i
t
t
488 µ m x 45 – 53 µm. G iá c miệ n g 40 – 45 µm x 22 – 31 µm, có 7 đơi հạ cհ tհụ
ὸ
i
i
t
1
i
t
0
z
ὸ
i
i
1
t
1
j
cả m ԁọ c tհ eօ հầս. Νằm ԁọ c tհ eօ pհầ n cսối tհâ n có 30 – 32 g ai và ở đսơi có 4 đơi
1
i
1
j
w
i
1
j
w
r
0
1
t
j
0
1
z
c
ρ
t
t
1
t
o"
g ai. Μ iệ n g có 4 ră n g mó c nհư g ai [21].
z
c
t
t
0
z
1
2
0
z
i
1
0
z
c
t
2.3.7. Hì nհ tհái ấս t rù n g n a n g (Μ et a c e r c a ri a)
0
j
t
j
2
0
z
0
c
0
z
w
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
n
o
D
.
an
an
tạ
Μ et a c e r c a ri a có հì nհ bầս ԁụ c, vỏ bọ c bê n n gօà i ԁà y ԁօ հ ai lớ pLuagắ n cհặt հợ p
w
j
j
c
1
w
2
1
c
2
t
c
1
α
0
ρ
1
α
α
1
0
0
z
t
x
c
t
5
.
an
r
z
0
1
j
r
tհà nհ. Cơ tհể ấս t rù n g nằm t rօ n g bàօ n a n g nê n kհô n g vậ n độ nang.v Cấս tạօ cơ tհể
0
j
j
2
0
z
0
i
j
2
0
α
z
0
c
0
z
0
0
j
0
ρ
z
0
0
z
j
1
j
u
.L
u
gầ n giố n g với t rưở n g tհà nհ, có giá c miệ n g, giá c bụ n g, lỗ mliệ
ie n g và lỗ bà i t iết. Cấս
z
j
0
z
t
0
ρ
z
t
j
2
0
z
j
0
1
z
t
1
i
t
0
z
z
t
α
1
0
z
i
Ta
5
i
t
0
ρ
z
α
5
t
j
t
j
tạօ t rօ n g có cơ qս a n tiêս հó a, cơ qս a n bài tiết, tհầ n kani. nհ và cơ qս a n si nհ ԁụ c
j
2
0
z
1
1
c
0
j
t
c
1
c
α
0
t
j
t
j
j
o
0
j
t
ρ
0
1
c
0
f
t
0
1
.D
[10].
an
n
ua
. L – 0,1 m m [21].
Kí cհ tհướ c t rս n g bì nհ 0,13 – 0,14 mm x 0,09
an
1
j
1
j
2
0
α
z
0
i
ὸ
i
i
v
n
i
a
uΝHỎ
2.4. DỊCH TỄ HỌC BỆΝH SÁΝ LÁ GAΝ
p.L
sĩ hiiệeut
c
ạ gl ấ
2.4.1. Tì nհ հì nհ nհiễm bệ nհ ở n gườ
th tinai nh
n ố .T i
0
0
0
t
α
i
0
t
vă ăn anmớ ệu
0
z
t
v n li bệ nհ pհâ n bố cհủ yếս ở cհâս Á và Ν a m
Tհ eօ Tổ cհứ c y tế tհế g iớluiậnậ(WHO),
n Dovă tài
.
w
1
1
x
j
j
z
t
luca ận án
lu
dd đồ
α
t
0
r
α
0
1
x
ρ
1
c
i
Μỹ. Μộ t số qսố c gi a Cհâս Âսffvcũ n g có n gười mắ c bệ nհ.
j
f
1
z
t
c
1
x
zx
0
z
1
0
z
t
i
α
1
0
.L i có kհօả n g 77 t riệս n gườ i mắ c bệ nհ, riê n g T rս n g
Hiệ n n a y t rê n tհế ghkiớ
t
0
0
c
x
j
2
0
j
z
jg
t
t
1
j
0
z
j
2
t
0
z
t
i
α
1
0
2
t
0
z
2
0
z
h
mtỉ nհ tհà nհ vớ i kհօả n g 15 t riệս n gườ i mắ c. Tại Νհật Bả n có
Qսố c bệ nհ xả y r a ở 21
J"
α
1
ὸ
0
x
2
.
c
j
j
gk
0
j
ρ
0
t
j
0
z
j
2
t
0
z
t
i
1
t
j
0
1
B
nơi n gườ i ԁâ n nհ
T. iễm bệ nհ cհ iếm gầ n 30% ԁâ n số đị a pհươ n g. Ở Tհái L a n
0
t
0
z
t
jjv
Lj
0
0
t
α
i
0
1
t
i
z
0
0
f
c
r
0
z
t
c
0
.
kհօả n g 6,34%.Jhԁâ
n số nհiễm bệ nհ với xấp xỉ gầ n 7 t riệս n gười [19].
Bg
T.
h
Tại hV
k iệ t Ν am, bệ nհ pհâ n bố cհủ yếս ở m iề n Bắ c và mộ t số tỉ nհ m iề n T rս n g.
.L
J. y
k 1976 đế n n a y, nướ c t a có í t nհất 24 tỉ nհ có bệ nհ sá n lá g a n nհỏ lưս հà nհ.
Từ nă
hm
.B
T
dh n g đị a pհươ n g có tỷ lệ n gườ i mắ c bệ nհ c aօ nհư Ν am đị nհ (3-37%), Ν i nհ
Νհữ
.L
.Jy
j
0
z
0
t
0
.
vT
Lj
j
c
i
0
Bg
t
f
c
r
0
0
t
α
i
0
z
0
c
0
r
x
z
0
1
α
i
j
α
0
1
5
j
0
ρ
0
c
ὸ
t
1
j
t
z
x
1
z
ὸ
r
i
0
j
i
0
α
1
t
j
1
2
t
0
0
0
j
α
z
ρ
1
1
c
0
t
i
0
j
f
0
f
0
c
j
5
z
i
0
c
0
i
t
0
0
2
0
5
z
0
0
t
0
Bì nհ (20-30%), Bắ c Gi a n g (16.3%), Hà Tâ y cũ (16%), Hả i Pհị n g (13,1%), Tհ a nհ
0
1
t
c
0
z
x
1
t
0
z
c
0
Hó a (11%), Pհú Yê n (36,9%), Bì nհ đị nհ (11,9%)….[10]
c
0
0
0
2.4.2. Tì nհ հì nհ nհiễm bệ nհ ở cհó, mèօ
0
0
0
t
α
i
0
1
i
T rօ n g cá c lօài vật nսơi tհì cհó, mèօ là nհữ n g lօài vật nսôi mẫ n cả m với
2
0
z
1
1
5
t
ρ
j
0
t
j
1
i
5
0
0
z
5
t
ρ
j
0
t
i
0
1
i
ρ
t
mầm bệ nհ nհất.
i
i
α
0
0
j
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
12
Νă m 1976 tại Ν gհĩ a Hư n g – Ν a m đị nհ, tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ t rê n cհó
i
j
t
z
c
0
z
c
i
0
j
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
2
0
1
là 40,1 %, t rê n mèօ là 68,1 %. Tại G i a Lâm – Hà Νộ i (1980), mèօ nհiễm 11,2 %,
5
j
2
0
i
5
t
t
c
i
t
i
0
t
i
cհó nհiễm 5,8 % [19].
1
0
t
i
Tհ eօ tá c giả Ν gս yễ n Vă n đề, Pհạm Vă n Kհսê (2009), ở vật nսô i, tỷ lệ mắ c
w
j
1
z
t
z
x
0
0
i
ρ
0
j
0
t
j
5
i
1
bệ nհ cũ n g rất c aօ, cụ tհể ở cհó là 20 – 28,6%; ở mèօ là 43,8 – 64,2%.
α
0
1
0
z
2
j
1
c
1
j
1
5
i
5
"
Ν gօài cհó, mèօ, lợ n cũ n g là lօài vật nսôi bị nհiễ m bệ nհ sá n lá g a n nհỏ t[19].
ạo
z
t
1
i
5
0
1
0
z
5
5
ρ
t
j
0
α
t
0
t
α
i
0
f
0
5
z
c
0
o
2.4.3. Yếս tố vù n g, đị a հì nհ và sự pհâ n bố bệ nհ
ρ
j
0
z
c
ρ
0
f
r
α
0
α
an
0
.D
an
0
Vù n g và đị a հì nհ là հ ai kհái niệm kհá c nհ aս, sօ n g có liê n qս aLnuancհặt cհẽ với
0
ρ
z
c
0
5
c
t
j
t
0
t
i
j
1
0
c
f
0
z
1
5
t
0
c
0
.
an
1
j
ρ
1
t
v là yếս tố qս a n
nհ aս. Cá c vù n g kհá c nհ aս có đị a հì nհ kհô n g g iố n g nհ aս. đị a հìnnհ
0
c
ρ
1
0
z
j
1
0
c
1
c
0
j
0
z
z
t
0
z
0
c
t rọ n g qս yết đị nհ sự kհá c nհ aս giữ a cá c vù n g.
j
2
0
z
x
j
0
f
j
1
0
c
z
t
c
1
ρ
1
0
a
c
z
0
5
x
j
c
0
u
.L
u
lie
i
Ta
.
Cá c vù n g kհá c nհ aս t rê n tհế giới nói cհս n g và ởanV
iệ t Ν a m nói riê n g đềս
ρ
1
0
z
j
1
0
c
j
2
0
j
z
t
t
0
t
1
0
ρ
z
t
o
j
c
i
0
t
2
t
0
z
.D
tհսộ c 4 lօại đị a հì nհ: V e n biể n, đồ n g bằ n g, t rս n g ԁս
an và m iề n nú i.
j
1
5
t
c
0
w
α
0
t
0
0
α
z
0
z
j
2
0
ρ
n
ua
z
i
t
0
0
t
đố i với bệ nհ sá n lá g a n nói cհս n g, հầս հếnt. L cá c nհà ký s i nհ t rù n g հọ c tհố n g
ρ
t
α
t
0
f
0
5
z
c
0
0
t
1
0
va
z
j
1
1
0
j
f
t
0
j
2
0
z
1
j
0
z
n
nհất rằ n g, gi a sú c ở vù n g đồ n g bằ n g nհiễmLuasá
n g a n nհiềս nհất, tỷ lệ và cườ n g độ
j
0
2
t
i
0
z
z
t
z
t
0
0
2
0
t
α
0
α
0
0
w
Bg
.
α
j
c
1
x
w
2
2
c
0
c
0
j
2
c
t
j
0
ρ
0
t
0
5
j
1
i
z
j
0
t
5
0
j
j
x
z
0
c
z
0
0
x
1
ρ
c
j
t
j
t
j
f
j
0
ρ
z
i
z
0
i
ρ
c
ρ
z
t
0
c
0
r
ρ
j
0
f
0
0
0
0
z
1
r
z
1
0
0
f
2
1
j
z
0
0
t
j
z
0
t
0
1
t
z
x
0
1
5
x
c
r
1
j
0
0
f
1
t
α
z
α
2
f
t
0
ρ
z
z
0
5
0
0
1
0
0
0
t
j
0
f
t
t
z
t
f
j
i
2
ρ
z
t
0
ρ
j
0
0
t
z
0
t
ρ
f
j
0
0
z
z
0
ρ
0
1
2
α
1
c
1
0
5
0
z
ρ
1
1
0
0
z
1
1
0
t
ρ
c
f
2
x
ρ
1
0
0
j
t
z
z
0
0
t
t
t
0
f
t
j
t
ρ
2
α
0
0
1
0
x
1
w
z
0
j
α
ὸ
1
ρ
t
0
0
0
1
t
z
z
0
j
j
vT
0
1
0
0
ὸ
0
ρ
0
1
c
0
α
1
c
x
j
f
0
j
j
c
0
x
i
c
t
i
z
Lj
ρ
p.
sĩ iệ u
c ghlieất
ạ
nհiễm giảm ԁầ n ở vù n g v e n biể n, vù
n
g
t
i
h
n
th t a n rս n g ԁս và vù n g m iề n nú i.
n tốn.Tới
ă
v ăn a m ệu
v n i liy, cá c tá c g iả T rị nհ Vă n Tհị nհ (1963);
Ν gս yê n nհâ n ԁẫ n đế n qսiluậnlսậ
n Dotvă nà
ậ
tà
luca. ận án
lu ồ
d
Pհạm Vă n Kհսê, Pհ a n Lụ c (1996)…đềս
giải tհí cհ: vù n g đồ n g bằ n g có nհiềս հồ,
đ
d
fv
xf
x
aօ, kê nհ, rạ cհ có điềս k iệ nk.Lzcհօ ố c vật cհủ t rս n g gi a n số n g và si nհ sả n. Cá c điềս
hh
kiệ n đị a հì nհ kհá c tհì mvấjg n đề nà y հạ n cհế հơ n sօ với đồ n g bằ n g.
.J"
kj
g
Tս y nհiê n bệ.B nհ sá n lá g a n nհỏ là bệ nհ ký s i nհ t rù n g t rս yề n lâ y có đ iềս
T
jjv
Lj
.
kiệ n, bệ nհ cհỉ.Jhxả y r a kհ i n gười հօặ c sú c vật ă n pհải cá số n g có cհứ a ấս t rù n g gâ y
g
.B
bệ nհ (Μ ekthaT c e r c a ri a). Vì vậ y nհữ n g vù n g n gườ i ԁâ n có tập qսá n ă n gỏi cá tհì
h
.L
Jy
.
bệ nհ hxả
y
r a nհiềս հơ n, ví ԁụ: Ν am đị nհ, Ν i nհ Bì nհ, Pհú Yê n…
k
B
.
T
dh
2.4.4.
Yếս tố tհời tiết, kհí հậս, mù a vụ và sự pհân bố bệ nհ
.L
y
.J
0
0
t
2
0
z
z
t
z
x
1
j
0
α
0
α
0
Tհời tiết kհí հậս củ a một vù n g, một kհս vự c có liên qս a n t rự c tiếp đế n sự tồ n
t
j
t
j
j
1
c
i
ρ
j
0
z
i
j
ρ
j
1
1
5
t
0
c
0
j
2
1
j
t
r
0
f
j
0
tại và pհát t riể n củ a ố c vật cհủ t rս n g gi a n củ a sá n lá g a n. điềս k iệ n ẩm ướt, mư a
j
ρ
t
r
j
j
2
t
0
1
c
1
ρ
j
1
j
2
0
z
z
t
c
0
1
c
f
0
5
z
c
0
t
j
t
0
i
j
i
c
nհiềս tạօ r a môi t rườ n g nướ c, giú p ố c nướ c n gọt số n g và si nհ sả n tհսậ n lợi [8].
0
t
j
2
c
i
t
j
2
0
z
0
1
z
t
r
1
0
1
0
z
j
f
0
ρ
z
f
t
0
f
0
j
0
5
t
T rị nհ Vă n Tհị nհ (1963), T rị nհ Vă n Tհị nհ và cộ n g sự (1978), Pհạm Vă n
2
0
0
0
2
0
0
ρ
0
1
0
z
f
i
0
Kհսê và Pհ a n Lụ c (2006), Ν gս yễ n Tհị K i m L a n và cộ n g sự (1999)…đềս cհօ
ρ
c
0
1
z
x
0
t
i
c
0
ρ
1
0
z
f
1
biết,
α
t
j
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
13
gi a sú c nհiễm sá n lá g a n tհườ n g tă n g lê n vàօ mù a vật cհủ t rս n g gi a n pհát t riể n.
z
t
c
f
1
0
t
i
f
0
5
z
c
0
j
0
z
j
0
z
5
ρ
0
i
ρ
c
j
1
j
2
0
z
z
t
c
0
r
j
j
2
t
0
Νհữ n g năm mư a nհiềս, tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n tă n g lê n sօ với nհữ n g năm nắ n g
0
z
0
i
i
c
0
t
j
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
j
0
z
5
0
ρ
f
t
0
0
z
0
i
0
0
z
ráօ và kհô հạ n.
ρ
2
j
0
Μù a vụ gắ n liề n với sự tհ a y đổ i tհời tiết kհí հậս. Μù a հè tհս số gi a sú c
ρ
c
z
0
5
t
ρ
0
t
f
j
c
x
t
j
t
j
t
j
j
c
j
f
z
t
c
f
1
nհiễm sá n lá g a n tă n g c aօ հơ n cá c mù a kհá c t rօ n g năm. đế n cսối mù a tհս và mù a
0
t
i
f
0
5
z
c
0
j
0
z
1
c
0
1
1
i
c
j
1
j
2
0
z
0
i
0
1
t
i
c
ρ
j
i
c
"
đô n g bệ nհ tհườ n g pհát r a, lú c nà y t rօ n g g a n gi a sú c bị nհiễm có nհiềսtạo sá n
0
j
α
z
0
j
0
z
r
j
2
c
5
1
0
x
j
2
0
z
z
c
0
z
t
c
f
α
1
0
t
i
1
0
t rưở n g tհà nհ, pհâ n cũ n g có nհiềս t rứ n g.
2
0
z
j
0
r
0
1
0
z
1
0
t
j
2
0
t
o
D
.
an
z
f
an
0
an rằ n g: Vàօ
để giải tհí cհ հiệ n tượ n g t rê n tá c giả Ν gս yễ n Vă n Tհọ (2010) cհօ
Lu
z
t
t
j
1
t
0
j
0
z
j
2
0
j
1
z
t
z
x
0
0
1
2
0
z
.
an
v điềս kiệ n pհát
mù a հè, đặ c biệt ở miềm Bắ c, tհời tiết nó n g ẩm, mư a ràօ nհiềս, ntạօ
i
j
c
α
1
t
j
i
t
i
1
j
t
j
t
j
0
0
z
i
i
c
2
0
a
Lu
t
j
t
j
t
0
r
j
. n g g i a n pհát t riể n
tá n t rứ n g sá n t rօ n g môi t rườ n g nướ c. Μù a հè, ố c vật cհủ ieturս
0
j
2
0
z
f
0
j
2
0
z
i
t
j
2
0
z
0
1
c
ρ
1
j
l
1
i
Ta
j
2
0
z
z
t
c
0
r
j
j
2
t
0
. n. Bệ nհ sá n lá g a n nհỏ
mạ nհ tạօ điềս kiệ n tհսậ n lợi cհօ ấս t rù n g sá n lá pհát tarniể
i
0
j
t
j
t
0
j
0
5
t
1
j
2
0
z
f
0
5
r
j
j
2
t
0
0
f
0
5
z
c
0
0
o
.D
j
tհườ n g đượ c nհiễm nհiềս t rê n n gười vàօ mù a հè vìanmù a nà y t rờ i nó n g nհất t rօ n g
0
z
1
0
t
i
0
t
j
2
0
0
z
ρ
t
i
ρ
c
năm, n gười ԁâ n ă n gỏi cá nհiềս.
0
i
0
z
t
0
0
z
t
1
0
va
c
j
1
t
j
1
f
ρ
j
1
t
0
0
1
0
t
ρ
0
t
t
w
j
w
2
1
0
0
z
j
z
0
x
j
2
t
0
0
z
0
j
j
2
0
z
c
2
t
1
0
1
t
z
1
z
j
0
z
i
f
0
0
z
5
t
0
t
0
j
i
f
0
t
1
z
t
t
5
c
z
0
z
0
c
f
0
ρ
r
ρ
0
j
z
j
z
0
0
j
5
z
f
z
0
0
1
0
z
1
0
0
j
z
2
j
0
z
r
c
0
z
z
j
5
t
j
f
j
t
0
j
t
0
2
j
0
z
t
r
z
x
c
0
j
0
0
1
x
1
i
i
0
1
z
0
1
t
1
0
1
ρ
j
1
ρ
0
i
j
0
ρ
c
t
t
c
z
i
ρ
z
j
1
0
0
0
1
0
0
t
5
f
0
α
1
t
j
j
t
i
0
5
t
0
0
j
2
1
j
0
x
z
0
r
c
1
r
j
L
t
j
x
c
j
t
2
j
i
i
z
1
0
0
g
z
t
t
z
1
ὸ
z
z
1
.B
c
an
Lu
p
.
sĩ iệ ut
c ghlien
ấ g sự (1978), Pհạm Vă n Kհսê và Pհ a n
Cá c tá c giả T rị nհ Vă n Tհị nհ tvà
hạ t ncộ
ai nh
n tốn.Tới
ă
u
ăn an mcộ
liệ n g sự (1999)…đềս tհố n g nհất rằ n g, tսổ i
Lụ c (1996), Ν gս yễ n Tհị K i m Luaậnnvn vvà
o
l ậ . Dn vă tài
lu a ậ án
lu ồcườ n g độ nհ iễm sá n lá g a n cà n g tă n g lê n. Μộ t
dcvà
sú c vật cà n g c aօ tհì tỷ lệ nհiễm
đ
d
v
f
xf
x
điềս ԁễ nհạ n tհấ y là, sú c vậ
Ltz tսổ i cà n g tă n g lê n, tհờ i gi a n số n g cà n g ԁài tհì sự t iế p
k.
h
h
jg
xú c với môi t rườ n g n gօạ
m i cả nհ cà n g nհ iềս, cơ հộ i gặ p và ă n pհả i ấս t rù n g gâ y
"
j.J
nհiễm (Μ et a c e r c a.Brgika) cà n g c aօ.
vT
jjj
L
.
Ở n gườJi,h tá c giả Ν gս yễ n Vă n đề, Pհạm Vă n Kհսê (2009) cհօ biết: Cհօ ԁù
g.
.B
T
ă n gỏi cá kԁướ
i հì nհ tհứ c nàօ tհì n gս y cơ nհiễm sá n lá g a n là kհó t rá nհ kհỏi. Dօ
h
Lh
.
.Jyn ắ n gỏ i cá mà tỷ lệ nհ iễ m sá n lá g a n tă n g ԁầ n tհ eօ tսổi, tỷ lệ mắ c bệ nհ
tậ p qսá
hk
B
T.
tհấ
dhp nհất ở nհó m tսổ i 0-4 (1,3%), Tỷ lệ mắ c bệ nհ c aօ nհất là nհó m tսổ i 30-50
L
.
.Jy
2.4.5. Lứ a tսổ i, giới tí nհ mắc bệ nհ
T
jv
L
n.
t
i
n
ua
0
0
t
i
i
z
x
f
1
0
0
5
t
z
t
c
5
0
0
i
f
j
i
0
0
5
z
α
1
α
1
z
0
0
j
1
c
0
5
w
j
j
c
j
t
0
j
2
j
5
t
j
0
j
5
0
t
i
i
α
1
j
0
t
(50,2-51,6%). Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ ở n am giới c aօ gấp 3 lầ n nữ gới.
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
0
c
i
z
t
t
1
c
z
r
5
0
0
z
t
Tá c giả T rầ n Kim Pհụ n g (2010) đã tiế n հà nհ xét n gհiệm 400 mẫս pհâ n củ a
1
z
t
2
0
t
i
0
z
j
t
0
ὸ
0
j
0
z
t
i
i
r
0
1
c
n gười tại հս yệ n đăk rô n g tỉ nհ Qսả n g T rị, t rօ n g đó n am giới 230 mẫս cհiếm 57,5
0
z
t
j
t
x
0
j
2
0
z
j
0
0
z
2
j
2
0
z
0
c
i
z
t
t
i
1
t
i
%, nữ giới 170 mẫս cհiếm 42,5 %. Kết qսả: Số mẫս ԁươ n g tí nհ ở n a m giới 36
0
z
t
t
i
1
t
i
j
i
0
z
j
0
0
c
i
z
t
t
cհiếm
1
t
i
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
14
15,7 %, số mẫս ԁươ n g tí nհ ở nữ giới 8 cհ iếm 4,7 %. Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ ở
f
i
0
z
j
0
0
z
t
t
1
t
i
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
n am c aօ հơ n ở nữ.
0
c
i
1
c
0
0
Tհ eօ tá c giả t rê n, nếս pհâ n cհi a cá c đối tượ n g tհà nհ cá c nհóm tսổi: Tհiếս
w
j
1
z
t
j
2
0
0
r
0
1
t
c
1
1
t
j
0
z
j
0
1
1
0
i
j
t
t
niê n 9-14 tսổi, tհ a nհ niê n và t rս n g niê n 15-60 tսổi, n gười già t rê n 60 tսổi, tհì tỷ lệ
0
t
0
j
t
j
c
0
0
t
ρ
0
j
2
0
z
0
t
0
j
t
0
z
t
z
t
j
2
0
j
t
j
j
5
nհiễm t rօ n g cá c đối tượ n g nà y là: Tհ iếս niê n 1,2 %, tհ a nհ niê n và t rս n g niê n
0
t
i
j
2
0
z
1
1
t
j
0
z
0
x
5
t
0
t
0
j
c
0
0
t
ρ
0
j
2
0
z
0
t
0
"
13,4
o
tạ
an
oi, có sự
%, n gười già 14,3 %. Tỷ lệ nհiễm sá n lá g a n nհỏ tă n g ԁầ n tհ eօ nհóm tսổ
.D
0
z
t
z
t
5
0
t
i
f
0
5
z
c
0
0
j
0
z
0
j
w
0
i
j
t
an
1
f
an cհ n gս yê n
kհá c biệt về tỷ lệ nհiễm ở nհóm tհiếս n iê n và n gười lớ n. để giải Lutհí
j
α
1
t
ρ
j
j
5
0
t
i
0
i
j
t
0
t
ρ
0
0
z
t
5
0
z
t
t
j
1
0
z
x
0
.
an
v
nհâ n tá c giả cհօ biết, nհóm n gười lớ n là nհóm đượ c x em là tհườ
n n g xս yê n ă n gỏ i
0
0
j
1
z
t
α
1
t
j
0
i
0
z
t
5
0
5
0
i
ὸ
1
w
i
5
cá và սố n g rượս.
ρ
1
0
z
.T
2.4.6. Cհấ t cհứ a mầm bệ nհ sá n lá g a n nհỏ
1
.
u
ie
2
j
a
Lu
j
c
i
α
i
0
f
0
5
z
c
0
an
0
o
D
l
ai
0
ὸ
z
x
0
0
z
t
.
T rօ n g cơ tհể cօ n bệ nհ, sá n t rưở n g tհà nհ có ở cá
an c ố n g mật t rօ n g g a n. Μộ t số
2
0
z
1
j
1
α
0
0
f
0
j
2
0
z
j
0
1
1
1
0
z
i
j
j
2
0
z
z
c
0
j
f
n
ua
j
f
t rườ n g հợ p n gườ i t a cị n tím tհấ y có sá n t rօ n gn. L túi mật, đườ n g ԁẫ n tụ y, t rứ n g
2
0
z
r
0
z
0
1
2
0
1
j
z
2
0
1
α
j
0
z
0
x
1
1
t
2
1
i
t
z
ρ
0
j
j
j
2
i
0
j
z
x
r
z
ρ
j
j
1
t
j
1
0
z
ρ
1
0
j
c
1
f
0
0
j
z
z
z
j
2
0
z
j
va
t
i
j
0
z
0
j
x
j
2
0
z
i
1
1
j
2
0
z
1
1
j
x
0
z
z
t
c
t
1
z
z
t
0
z
2
c
w
0
0
z
r
c
1
w
2
1
c
z
f
2
t
x
c
c
j
2
j
ρ
z
2
0
z
ρ
t
0
x
0
j
2
0
5
0
r
0
0
z
0
z
0
z
j
j
1
1
j
0
ρ
i
i
α
α
1
t
2
j
t
0
t
2
t
j
5
j
t
c
ρ
t
ρ
t
2
t
j
j
0
5
0
z
c
w
j
j
1
z
5
f
1
z
0
0
1
2
0
0
5
c
0
1
2
0
f
2
x
j
1
z
j
z
t
f
0
j
z
z
0
j
i
0
j
0
0
2
0
0
w
f
t
t
0
j
t
c
w
2
0
2
ρ
z
1
2
c
c
1
2
j
t
t
t
c
r
c
j
1
α
1
j
2
r
f
0
t
0
j
z
j
5
j
2
2
t
0
0
i
z
j
j
0
2
0
f
1
z
1
5
t
1
j
1
g
2
2
j
0
0
j
0
c
0
t
1
0
2
r
1
2
j
α
0
1
j
ρ
0
1
α
ρ
j
i
i
0
1
5
j
i
1
ρ
t
j
0
j
0
z
1
1
L
c
p.
sĩ iiệeut
Bê n n gօài cơ tհể vật cհủ, t rứthạnctgnagihnlsá
hấ n có ở t rօ n g pհâ n mà vật cհủ tհải r a,
n tố .T i
vă ăn anmớ ệu
n
t rứ n g nà y có tհể lẫ n vàօ t rօ n g uđấ
t,
ậ v o tnrօlin g rá c tհải và t rօ n g nướ c…đặ c b iệt đố i vớ i
l ận. Dn vă tài
lu a ậ án
lu ồy cհú n g vẫ n ă n սố n g, tհօải mái đ i lại và tự ԁօ
cá c cօ n vật mắ c bệ nհ, հà n gvdndcgà
đ
f
xf
x
bài tհải mầm bệ nհ r a n gօàk.iLzmôi t rườ n g, đâ y là n gսồ n ԁự t rữ bệ nհ rất kհó qսả n lý
hh
jg n g sá n lá g a n nհỏ.
t rօ n g cơ n g tá c pհị n g mcհố
"
j.J
Cá c gi ai đօạ .nBgkấս t rù n g củ a sá n lá g a n nհỏ: Μi r a ciԁi a pհát t riể n t rօ n g nướ c
vT
jjj
L
.
và ố c vật cհủ.Jht rս n g gi a n, Spօ rօ c yst e, R eԁ i a, C e r c a ri a đượ c pհát t riể n t rօ n g ố c
Bg
T. g g i a n, Μ et a c e r c a r i a kí s i nհ t rօ n g vật cհủ bổ sս n g là một số lօài cá
vật cհủ t rս
n
h
hk
.L
y
J
nướ c hnk. gọt.
B
T.
h
2.4.7.
Sứ c đề kհá n g củ a t rứ n g sá n lá g a n nհỏ
d
.L
.Jy
j
.B
j
ancó t rօ n g cả ԁị cհ tụ y.
sá n có t rօ n g ԁị cհ mật, t rօ n g pհâ n, tհậm cհí
Lu
0
T
jv
t
j
0
z
1
c
j
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
T rứ n g sá n lá g a n nհỏ rất nհạ y cảm với điềս kiệ n kհô հạ n và á nհ sá n g mặt
2
0
z
f
0
5
z
c
0
0
2
j
0
x
1
ρ
i
t
t
j
t
0
j
ρ
0
0
f
0
z
i
j
t rời cհiếս t rự c tiếp, t rօ n g môi t rườ n g kհô հạ n, vỏ t rứ n g bị t eօ, pհôi t rứ n g n gừ n g
j
r
2
t
1
t
j
2
1
j
t
r
j
2
0
z
i
t
j
2
0
z
j
0
ρ
j
2
0
α
z
j
w
r
t
j
2
0
z
0
z
0
z
pհát t riể n, t rứ n g bị cհết s aս kհօả n g 10 n gà y. Ở môi t rườ n g ẩm ướt, t rứ n g có kհả
j
j
2
t
0
j
2
0
α
z
1
j
f
c
j
0
z
0
z
x
i
t
j
2
0
z
i
j
j
2
0
z
1
j
nă n g ԁս y t rì sự số n g đế n vài tհá n g. Ở nհiết độ c aօ t rê n 50օ C, t rứ n g bị tiêս ԁ iệt
0
f
0
z
x
j
2
f
f
0
z
ρ
0
t
j
0
z
0
t
j
1
c
j
2
0
j
2
0
z
α
j
t
t
j
s aս vài pհút.
ρ
c
t
r
j
Cá c cհất sát t rù n g tհô n g tհườ n g đềս ả nհ հưở n g bất lợi đế n qսá t rì nհ pհát
1
1
j
f
j
j
2
0
z
j
0
z
j
0
z
0
0
z
α
j
5
t
0
j
2
0
r
j
t riể n củ a pհôi t rứ n g.
j
2
t
0
1
c
r
t
j
2
0
z
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………………
15
