TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
DƢƠNG THỊ TRÀ MY
DTS175D140201086
THIẾT KẾ CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC STEAM
CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON
Thái Nguyên, năm 2021
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
DƢƠNG THỊ TRÀ MY
DTS175D140201086
THIẾT KẾ CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC STEAM
CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON
Ngành: Giáo dục mầm non
Mã số:
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Thị Minh Huế
Thái Nguyên, năm 2021
i
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp “Thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho
trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non” là kết quả của quá trình tự nghiên cứu của bản thân
dưới sự hướng dẫn của cô giáo TS. Trần Thị Minh Huế, không sao chép kết quả của
bất kỳ khóa luận tốt nghiệp nào trước đó. Khóa luận tốt nghiệp có tham khảo các tài
liệu, thông tin theo danh mục tài liệu tham khảo của khóa luận tốt nghiệp.
Ngƣời cam đoan
Sinh viên
Dương Thị Trà My
ii
MỤC LỤC
Trang bìa phụ ...................................................................................................................... i
Lời cam đoan ...................................................................................................................... ii
Mục lục ........................................................................................................................ iii
Danh mục các chữ viết tắt.............................................................................................vi
Danh mục bảng ........................................................................................................... vii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC STEAM
CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON .......................................................5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................................5
1.1.1. Trên thế giới .........................................................................................................5
1.1.2. Trong nước...........................................................................................................6
1.2. Những khái niệm công cụ .......................................................................................8
1.2.1. Thiết kế ................................................................................................................8
1.2.2. Chủ đề giáo dục ...................................................................................................9
1.2.3. Chủ đề giáo dục STEAM .....................................................................................9
1.2.4. Thiết kế chủ đề giáo dục STEAM .......................................................................9
1.2.5. Thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non .............10
1.3. Một số vấn đề lý luận về chủ đề giáo dục STEAM trong giáo dục trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non ...........................................................................................................10
1.3.1. Ưu thế của chủ đề giáo dục STEAM trong giáo dục trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm
non ............................................................................................................................... 10
1.3.2. Mục tiêu, nội dung, phương pháp tổ chức chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6
tuổi ở trường mầm non ............................................................................................... 12
1.3.3. Giáo viên và trẻ trong thực hiện chương trình giáo dục STEAM .....................12
1.3.4. Đánh giá sự phát triển trẻ 5-6 tuổi sau thực hiện chủ đề giáo dục STEAM ......13
1.3.5. Điều kiện thực hiện chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non15
1.4. Một số vấn đề lý luận về thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non ...........................................................................................................16
1.4.1. Nguyên tắc thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non 16
iii
1.4.2. Quy trình thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non
......................................................................................................................................17
1.4.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ
5-6 tuổi ở trường mầm non .......................................................................................... 18
Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................................19
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC
STEAM CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON ......................................20
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ..........................................................................20
2.1.1. Khái quát về trường mầm non ...........................................................................20
2.1.2. Mục tiêu khảo sát ............................................................................................... 21
2.1.3. Khách thể khảo sát ............................................................................................. 21
2.1.4. Nội dung khảo sát .............................................................................................. 21
2.1.5. Phương pháp khảo sát và cách xử lý số liệu ......................................................21
2.2. Thực trạng nhận thức về chủ đề giáo dục STEAM và thiết kế chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ............................................................... 22
2.2.1. Nhận thức của giáo viên về các khái niệm công cụ ...........................................22
2.2.2. Nhận thức của giáo viên về chủ đề giáo dục STEAM trong giáo dục trẻ 5-6 tuổi
ở trường mầm non........................................................................................................24
2.2.3. Nhận thức về thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi trường mầm non 30
2.3. Thực trạng thiết kế và tổ chức chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non ......................................................................................................................34
2.3.1. Thực trạng việc quán triệt các nguyên tắc trong thiết kế chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ............................................................... 34
2.3.2. Thực trạng quy trình thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non ......................................................................................................................36
2.3.3. Thực trạng tổ chức các chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm
non .............................................................................................................................. 37
2.3.4. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thiết kế chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ............................................................... 37
2.4. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng .................................................................40
iv
2.4.1 Những ưu điểm ...................................................................................................41
2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân của thực trạng .................................................41
Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................................41
Chƣơng 3. THIẾT KẾ MỘT SỐ CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC STEAM CHO TRẺ 5-6
TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON ...............................................................................42
3.1. Giới thiệu một số chủ đề giáo dục STEAM được thiết kế cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non ...........................................................................................................42
3.1.1. Chủ đề 1: Gia đình ............................................................................................. 42
3.1.2. Chủ đề 2: Nghề nghiệp ......................................................................................50
3.2. Khảo nghiệm sư phạm các chủ đề giáo dục STEAM được thiết kế cho trẻ 5-6
tuổi ở trường mầm non ................................................................................................ 59
3.2.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................................59
3.2.2. Nội dung và cách thức ....................................................................................... 59
3.2.3. Kết quả khảo nghiệm ......................................................................................... 59
Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................................61
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................62
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................64
PHỤ LỤC....................................................................................................................65
v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Tên đầy đủ
Từ viết tắt
CBQL
Cán bộ quản lý
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GV
Giáo viên
STEM
Khoa học (Science), Cơng nghệ (Technology), Kĩ thuật
(Engineering) và Tốn học (Math)
STEAM
Khoa học (Science), Cơng nghệ (Technology), Kĩ thuật
(Engineering) và Tốn học (Math), Nghệ thuật (Art)
vi
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Nhận thức của GV về khái niệm: thiết kế; chủ đề giáo dục; chủ đề giáo dục
STEAM; thiết kế chủ đề giáo dục STEAM; thiết kế chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ................................................23
Bảng 2.2. Nhận thức của giáo viên về ưu thế của chủ đề giáo dục STEAM trong giáo
dục trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ............................................................... 24
Bảng 2.3. Nhận thức của giáo viên về mục tiêu, nội dung, phương pháp thực hiện chủ
đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non............................. 26
Bảng 2.4. Nhận thức của giáo viên về vai trò của giáo viên và trẻ 5-6 tuổi trong thực
hiện chủ đề giáo dục STEAM ở trường mầm non .......................................28
Bảng 2.5. Nhận thức GV về mức độ cần thiết của việc quán triệt các nguyên tắc thiết
kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non .................31
Bảng 2.6. Nhận thức của GV về những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thiết kế chủ đề
giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non .................................33
Bảng 2.7. Thực trạng việc quán triệt các nguyên tắc trong thiết kế chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ................................................34
Bảng 2.8. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thiết kế chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ................................................39
Bảng 3.1 Bảng đánh giá của giáo viên về sự phù hợp của chủ đề ............................... 60
Bảng 3.2. Đánh giá của giáo viên về tính khả thi của chủ đề ......................................60
Bảng 3.3. Đánh giá của giáo viên về hiệu quả của hoạt động .....................................60
vii
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân và là
cấp học có mục tiêu hình thành những yếu tố nền tảng trong cấu trúc nhân cách cho trẻ
3-6 tuổi, hình thành những yếu tố tiền đề giúp trẻ 6 tuổi bước vào lớp 1.
Trong những năm gần đây, cùng với việc đổi mới chương trình giáo dục mầm
non nói chung, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn các cơ
sở giáo dục mầm non ứng dụng các phương pháp giáo dục hiện đại nhằm đổi mới
chương trình và chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ tại các cơ sở giáo dục trẻ mầm
non. Bên cạnh hệ thống giáo dục cơng lập thì hệ thống giáo dục ngồi cơng lập đã và
đang phát triển mạnh mẽ và nhiều cơ sở giáo dục mầm non chất lượng đã quan tâm tới
việc đảm bảo, nâng cao chất lượng giáo dục nhằm khẳng định uy tín, thương hiệu nhà
trường thơng qua việc đưa các phương pháp mới vào chương trình giáo dục. Trong
thực tế đã có nhiều phương pháp giáo dục tiên tiến được đưa và các cơ sở giáo dục
ngồi cơng lập như: phương pháp Montessori, phương pháp giáo dục tiếp cận dự án,
phương pháp giáo dục STEAM,… Trong đó phương pháp giáo dục STEAM đã và
đang được đưa vào thực hiện trong nhiều cấp học kể đến là cấp học mầm non.
Giáo dục STEM tích hợp các yếu tố về Khoa học (Science), Cơng nghệ
(Technology), Kĩ thuật (Engineering) và Tốn học (Math) qua đó xây dựng cho học
sinh các kĩ năng được kết hợp hài hòa từ kiến thức của các bộ mơn nói trên để sử dụng
khi làm việc trong thế giới công nghệ. Đồng thời, STEM trang bị cho người học
những kỹ năng về tư duy phản biện và giải quyết vấn đề; kĩ năng làm việc theo nhóm;
khả năng tư duy chiến lược và định hướng mục tiên; kĩ năng quản lí thời gian, chuẩn
bị cho học sinh những tri thức thiết yếu của thế kỉ XXI, những kĩ năng có thể giúp
tăng đáng kể ưu thế cạnh tranh của lao động ở mỗi quốc gia.
Giáo dục STEAM là sự kết hợp của STEM và Art - nghệ thuật. Trong đó, lĩnh
vực nghệ thuật khơng chỉ đem đến cho trẻ niềm vui mà còn đem đến cho trẻ khả năng
sáng tạo, tự tin, sự kiên trì và rất nhiều kĩ năng khác như: vận động, quan sát, ghi nhớ
có chủ định, thực hành, làm việc nhóm,… Do đó, yếu tố nghệ thuật (Arts) cần thiết
bổ sung và đưa vào mơ hình giáo dục mới này.
1
Phương pháp STEAM cho phép trẻ được tự do lựa chọn đề tài và nội dung bài
học phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân, vừa tạo cho trẻ cảm giác được tơn
trọng, vừa giúp trẻ có hứng thú hoạt động hơn. Mặt khác, những bài học thực hành
trong lớp học STEAM sẽ cho trẻ cơ hội được vận dụng lý thuyết từ nhiều lĩnh vực
khác nhau vào trong thực tế, từ đó phát huy trí tưởng tượng phong phú và rèn luyện
kĩ năng giải quyết vấn đề theo tư duy của trẻ. Ngoài ra, phương pháp STEAM khơng
chỉ là những kiến thức hàn lâm mà nó gắn liền việc học tập của trẻ với đời sống thực
tiễn. Thông qua các chủ đề, chủ điểm mà giáo viên giới thiệu, trẻ được rèn luyện và
nâng cao các kĩ năng sống của mình, đồng thời tiếp nhận các kĩ năng mới một cách tự
nhiên nhờ vào hoạt động trải nghiệm, chẳng hạn như tham quan, tổ chức các hoạt
động nghệ thuật,… Như vậy, giáo dục STEAM tạo điều kiện cho trẻ được trải
nghiệm, khám phá, biết giải quyết vấn đề bằng những kĩ năng, kiến thức gần gũi với
cuộc sống của mình. Mỗi dự án mà trẻ được thực hành sẽ tạo ra một sản phẩm hữu
dụng, giúp trẻ có thêm hứng khởi và niềm u thích các mơn học, u thích việc
nghiên cứu, tìm hiểu mọi vấn đề trong cuộc sống xung quanh.
Do vậy, ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM trong việc thiết kế chủ đề
giáo dục mầm non với phương thức “học mà chơi, chơi mà học” là cách để trẻ tiếp
nhận kiến thức tự nhiên, phát triển trí tuệ, tài năng đáp ứng nhu cầu cá nhân của trẻ.
Việc ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM trong các cơ sở ngồi cơng lập
là một quá trình cần phải được nhìn nhận và đánh giá thực tiễn về hiệu quả của nó.
Đối với việc nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ, là một sinh viên ngành
giáo dục mầm non với mong muốn được tiếp cận và nghiên cứu ứng dụng của các
phương pháp giáo dục tiên tiến tại các cơ sở ngoài cơng lập và trên cơ sở phân tích
các thành tựu, những khó khăn của các cơ sở ngồi cơng lập trong tiến trình đổi mới
chương trình theo hướng hiện đại hóa, tơi lựa chọn nghiên cứu phương pháp giáo dục
STEAM nói chung và nghiên cứu chủ đề giáo dục STEAM trong thực hiện chương
trình giáo dục mầm non ở các trường mầm non ngồi cơng lập.
Trong việc ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM để tổ chức hiệu quả thì
giáo viên, nhà trường cần phải quan tâm, thực hiện tốt khâu thiết kế.
2
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tơi chọn nghiên cứu đề tài “Thiết kế chủ
đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng thiết kế, thực hiện các chủ đề GD
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non, đề tài thiết kế một số chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.
3. Đối tƣợng nghiên cứu
Thiết kế một số chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về chủ đề giáo dục STEAM và thiết kế chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non
4.2. Khảo sát thực trạng thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non
4.3. Đề xuất một số chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non
5. Phạm vi nghiên cứu
5.1. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu để thiết kế 2 chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi
ở trường mầm non.
5.2. Khách thể điều tra
Đề tài khảo sát trên 30 giáo viên mầm non tại Trường mầm non Iris - Thành
phố Thái Nguyên và Trường mầm non Galaxy - Thành phố Thái Nguyên.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
6.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu
Bổ sung, làm phong phú cơ sở lý luận về chủ đề giáo dục STEAM trong giáo dục
trẻ mầm non và thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài nghiên cứu
Đánh giá được thực trạng thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non.
Đề tài đã xây dựng được 2 chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non.
3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý luận, gồm: Phương pháp tổng
hợp, hệ thống hoá, phân tích tài liệu để nghiên cứu, xây dựng cơ sở lí luận về thiết kế
chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.
7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý luận, gồm: Phương pháp điều
tra bằng anket, phương pháp quan sát, phương pháp trò chuyện, phương pháp khảo
nghiệm và phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
7.3. Phƣơng pháp thống kê toán học
Đề tài sử dụng phương pháp này để xử lí các số liệu thu thập được qua khảo
sát. Từ đó, có những nhận định đánh giá đảm bảo tính khách quan, chính xác và có độ
tin cậy về nội dung nghiên cứu.
8. Cấu trúc đề tài
Đề tài gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non
Chương 2. Thực trạng thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở
trường mầm non
Chương 3: Thiết kế một số chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non.
Ngoài ra, đề tài cịn có phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo
và Phụ lục.
4
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC STEAM
CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƢỜNG MẦM NON
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Mỹ là quốc gia đầu tiên khởi nguồn cho nền giáo dục STEM trên thế giới.
Người sáng lập sáng kiến về giáo dục STEM là Georgette Yakman. Theo đó, xu
hướng giáo dục STEAM tại Mỹ đã bắt đầu vào những năm 90. Lúc này, các bộ môn
về khoa học công nghệ sẽ được tích hợp với nhau để giảng dạy bằng các phương
pháp như trải nghiệm, thực hành, dự án…Để phát huy sự sáng tạo của học sinh, Mỹ
và nhiều nước châu Âu đã tiến hành tổ chức các hội chợ khoa học đối với các cấp
trường cho đến cấp quốc gia. Từ năm 2004 đến 2014, theo thống kê của Mỹ, số lượng
việc làm tăng 26% trong các lĩnh vực thuộc khoa học và kỹ thuật. Con số này, tăng
gấp 2 lần so với những ngành nghề khác. Với ý nghĩa của khoa học, kỹ thuật trong
thời đại hiện nay và tương lai thì nhu cầu việc làm liên quan đến STEAM sẽ ngày
càng gia tăng. Do đó, giáo dục STEAM ngày càng được coi trọng và đẩy mạnh ở
quốc gia này.
Tại nhiều nước châu Âu và châu Mỹ, để phát huy tối đa sự sáng tạo của học
sinh các cấp, các hội chợ khoa học (Science fair) được tổ chức thường xuyên từ cấp
trường đến cấp quốc gia. Một ví dụ cho sự coi trọng giáo dục STEM là ngày hội khoa
học toàn quốc tại Nhà Trắng lần thứ 5 vừa qua, 23/03/2015, tổng thống Mỹ đã dành
cả ngày để trao đổi, trị chuyện với các nhà khoa học nhí, các sản phẩm sáng tạo của
học sinh được trưng bày trong văn phịng Nhà Trắng. Nghiên cứu các nước có nền
khoa học phát triển nói chung như Mỹ, Anh, Đức… cho thấy ngày hội khoa học
không chỉ thu hút được sự quan tâm của đông đảo học sinh, phụ huynh mà còn thu
hút sự quan tâm mạnh mẽ của giới truyền thơng, chính khách, bởi hơn ai hết họ hiểu
tầm quan trọng của việc nuôi dưỡng, thổi bùng niềm đam mê khoa học trong giới trẻ
là vô cùng quan trọng đối với sự phát triển bền vững của quốc gia.
Châu Phi cũng đang ứng dụng hoạt động giáo dục STEAM vào một số tổ chức
và ngày càng có xu hướng lan rộng khắp châu Phi, điển hình nhất là vùng cận Sahara.
Mỗi tổ chức STEAM tại châu lục này đều có phạm vi, cơ chế tài trợ, quy mơ và sứ
5
mệnh riêng. Tuy nhiên, tất cả đều nhằm mục đích hướng đến cải thiện tốt nhất cho
nền giáo dục STEAM tại châu lục và gia tăng sự phát triển của giáo dục STEAM trên
thế giới.
Giáo dục STEAM trên thế giới hiện cũng bắt đầu tại Canada từ năm 2015.
Theo đó, quốc gia này cũng áp dụng chương trình giáo dục STEAM tương tự như ở
Mỹ nhằm thúc đẩy các thanh thiếu niên theo học.
Năm 2009, STEAM tại Úc đã bắt đầu xuất hiện bằng chương trình iSTEM
(Invigorating STEM) dành cho học sinh trung học ở Sydney, Úc. Theo đó, chương
trình cung cấp những hoạt động liên quan đến STEAM.
Nền giáo dục STEAM trên thế giới đã xuất hiện tại Thổ Nhĩ Kỳ dưới hình
thức nhóm cơng tác giáo dục STEAM. Nhóm này là sự liên minh giữa những giáo
viên, các nhà khoa học trong việc cải thiện và nâng cao chất lượng của lĩnh vực
STEAM. Nhóm tập trung chất lượng giảng dạy hơn là số lượng học sinh.
Trung tâm Vật liệu Tiên tiến (CAM) của Đại học Qatar sẽ trực tiếp điều hành
chương trình STEAM đối với học sinh trung học. Theo đó, mỗi năm số học sinh của
40 trường trung học tham gia vào các cuộc thi AL-Bairaq là khoảng 946 sinh viên.
Cuộc thi sẽ đưa ra dự án và khuyến khích các sinh viên làm việc nhóm để giải quyết
vấn đề. Và cho đến nay, chương trình đã đạt được những kết quả tích cực.
Ngồi ra phương pháp này nhanh chóng được các nước phát triển, đang phát
triển ứng dụng trong giáo dục mầm non như: Nhật Bản, Singapore, Anh, Việt Nam,
Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar…
1.1.2. Trong nước
Khác với các nước phát triển trên thế giới như Mỹ, giáo dục STEM vào Việt
Nam không phải bắt nguồn từ các nghiên cứu khoa học giáo dục hay từ chính sách vĩ
mô về nguồn nhân lực mà bắt nguồn từ các cuộc thi Robot dành cho học sinh từ cấp
tiểu học đến phổ thông trung học do các công ty công nghệ tại Việt Nam triển khai
cùng với các tổ chức nước ngồi. Ví dụ cuộc thi Robotics make X 2019 của Công ty
Cp robot Công nghệ cao STEAM Việt Nam hay một số cuộc thi robocon của các
hãng như Lego và một số cuộc thi robocon của các hãng khác trong nước. Từ đó đến
6
nay giáo dục STEM đã bắt đầu có sự lan toả với nhiều hình thức khác nhau, nhiều
cách thức thực hiện khác nhau, nhiều tổ chức hỗ trợ khác nhau.
Hệ thống các công ty giáo dục tư nhân Việt Nam đã rất nhanh nhạy đưa giáo
dục STEM, mà chủ yếu là các hoạt động Robot vào giảng dạy tại các trường tiểu học,
trung học phổ thông tại một số thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng
bằng hình thức xã hội hố. Tuy nhiên, khu vực nơng thôn hiện nay chưa thể tiếp cận
với các hoạt động liên quan đến robot vì chi phí mua robot của nước ngồi rất đắt đỏ,
vậy nên tại các vùng nơng thơn hiện nay đã có một số giải pháp khác đươc đưa ra do
Liên minh các công ty giáo dục STEM tại Hà Nội đưa ra như Học viện Sáng tạo S3,
Kidscode STEM, Robot STEAM Việt Nam.
Những nghiên cứu về GD STEAM được dựa trên các kết quả nghiên cứu về
GD STEM nói chung, và ứng dụng của GD STEM vào chương trình giáo dục trẻ
mầm non.
Giáo dục STEAM tại Việt Nam đã lan tỏa bằng nhiều cách thức, hình thức
khác nhau. Có thể kể đến như: ngày hội STEAM khởi xướng từ năm 2015 tại trường
Đại học Bách khoa Hà Nội; câu lạc bộ STEAM hiện nay được duy trì bằng 2 loại
hình, đó là: câu lạc bộ STEAM dưới hình thức xã CLB xã hội hóa và câu lạc bộ
STEAM dưới hình thức CLB ngoại khóa. Ngồi ra, giáo dục STEAM tại Việt Nam
còn diễn ra bằng một số hoạt động khác nhau như: Các cuộc thi robot được tổ chức
bởi Việt Nam và nước ngoài, cuộc thi sáng tạo về khoa học và kỹ thuật,...
Với những tiếp cận khác nhau, giáo dục STEAM ở Việt Nam được hiểu và
triển khai theo những cách khác nhau. Các nhà lãnh đạo và quản lí đề xuất các chính
sách để thúc đẩy giáo dục STEAM, quan tâm tới việc chuẩn bị nguồn nhân lực đáp
ứng yêu cầu của sự phát triển khoa học, cơng nghệ. Người làm chương trình qn
triệt giáo dục STEAM theo cách quan tâm tới nâng cao vai trị, vị trí, sự phối hợp
giữa các mơn học có liên quan trong chương trình. Giáo viên thực hiện giáo dục
STEAM thông qua hoạt động dạy học để kết nối kiến thức học đường với thế giới
thực, giải quyết các vấn đề thực tiễn nhằm nâng cao hứng thú học tập, để hình thành
và phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh. Nhìn chung, các nghiên cứu về
giáo dục STEAM trên thế giới và tại Việt Nam chưa có nhiều - nhất là nghiên cứu về
7
giáo dục STEAM cho trẻ mầm non. Đề tài dựa trên các nghiên cứu về giáo dục
STEAM và đặc trưng giáo dục cho trẻ mầm non để bước đầu nghiên cứu về giáo dục
STEAM cho trẻ mầm non, thiết kế và tổ chức chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6
tuổi ở trường mầm non.
1.2. Những khái niệm công cụ
1.2.1. Thiết kế
Có lẽ thuộc tính rõ ràng nhất của thiết kế là nó làm cho các ý tưởng hữu hình,
nó tạo ra từ những tư duy trừu tượng và các nguồn cảm hứng khác nhau, và biến một
điều gì đó trở nên hiện thực hơn. Trong thực tế, mọi người thường nói rằng các nhà
thiết kế (designer) khơng chỉ nghĩ và „biên dịch‟ các ý nghĩ đó thành dạng hữu hình,
mà họ thực sự phải tư duy nó thơng qua những việc làm cụ thể.
Thiết kế là việc tạo ra một bản vẽ hoặc quy ước nhằm tạo dựng một đối tượng,
một hệ thống hoặc một tương tác giữa người với người có thể đo lường được. Ở các
lĩnh vực khác nhau, việc thiết kế được gán những ý nghĩa khác nhau. Trong một số
trường hợp, việc xây dựng, tạo hình trực tiếp một đối tượng cũng được coi là vận
dụng tư duy thiết kế.
Việc thiết kế thường đòi hỏi những cân nhắc về các khía cạnh mang tính thẩm
mỹ, cơng năng, kinh tế và chính trị-xã hội của cả đối tượng được thiết kế lẫn q
trình thiết kế. Nó có thể bao gồm trong đó nghiên cứu, ý tưởng, mơ hình, tạo mẫu,
điều chỉnh có tính tương tác, và tái-thiết kế. Trong khi đó, rất nhiều những thứ khác
nhau có thể trở thành đối tượng của thiết kế.
“Thiết kế là những gì liên kết sự sáng tạo và đổi mới. Nó định hình các ý
tưởng để trở thành những đề xuất thực tiễn và hấp dẫn người dùng hoặc khách hàng.
Thiết kế có thể được mơ tả như sự triển khai sáng tạo đến một mục đích cụ thể nào
đó.” – TheoGeorge Cox,trưởng khoa Đồ họa, Trường đại học Luân Đôn.
Hầu hết các kết quả của thiết kế đều trực quan và nó xuất phát từ một định
nghĩa đơn giản khác: „Thiết kế là tất cả những gì xung quanh bạn, mọi thứ do con
người làm ra đều đã được thiết kế, dù có ý thức hay vơ thức‟.
Theo tác giả, khái niệm thiết kế được hiểu là: “Thiết kế là làm cho các ý tưởng
hữu hình, những tư duy trừu tượng trở nên hiện thực hơn. Nó định hình các ý tưởng
8
để trở thành những đề xuất thực tiễn. Thiết kế có thể được mơ tả như sự triển khai
sáng tạo đến một mục đích cụ thể nào đó”.
1.2.2. Chủ đề giáo dục
Chủ đề giáo dục là một phần kiến thức, kĩ năng cùng phản ánh một vấn đề mà
người học có thể tìm hiểu, khám phá và học theo nhiều cách khác nhau duới sự
hướng dẫn của giáo viên trong một khoảng thời gian thích hợp thuộc chương trình
giáo dục. Chủ đề giáo dục có thể rộng hoặc hẹp, một chủ đề lớn có thể bao gồm nhiều
chủ đề nhỏ; chủ đề cụ thể nhưng cũng có thể trừu tượng, có thể mang tính địa phương
nhưng cũng có thể mang tính chung.
Đối với trẻ mầm non, chủ đề giáo dục là một phần kiến thức, kĩ năng cùng
phản ánh một vấn đề mà trẻ có thể tìm hiểu, khám phá và học theo nhiều cách khác
nhau dưới sự hướng dẫn của giáo viên trong một khoảng thời gian thích hợp thuộc
chương trình giáo dục mầm non. Chủ đề giáo dục có thể rộng hoặc hẹp, một chủ đề
lớn có thể bao gồm nhiều chủ đề nhỏ; chủ đề cụ thể nhưng cũng có thể trừu tượng, có
thể mang tính địa phương nhưng cũng có thể mang tính chung.
1.2.3. Chủ đề giáo dục STEAM
Giáo dục STEAM là là phương pháp ứng dụng giáo dục tương tác đa chiều
vào giảng dạy, là sự kết hợp giữa STEM (Khoa học – Science, Công nghệ –
Technology, Kỹ thuật – Engineering, và Toán học – Mathematics) và Nghệ
thuật (Art) được áp dụng trong trường học.
Chủ đề giáo dục STEAM là một phần kiến thức, kĩ năng ứng dụng giáo dục
tương tác đa chiều vào giảng dạy, là sự kết hợp giữa các thành tố của giáo dục
STEAM cùng phản ánh một vấn đề mà trẻ có thể tìm hiểu, khám phá và học theo
nhiều cách khác nhau dưới sự hướng dẫn của giáo viên trong một khoảng thời gian
thích hợp.
1.2.4. Thiết kế chủ đề giáo dục STEAM
Thiết kế chủ đề giáo dục STEAM là quá trình chuyển hóa các ý tưởng tư duy
trừu tượng về việc tổ chức và hình thành kiến thức kĩ năng của chủ đề giáo dục
STEAM thành những đề xuất thực tiễn, được mô tả dưới dạng cách thức thực hiện để
đạt được mục tiêu giáo dục của chủ đề giáo dục STEAM.
9
1.2.5. Thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non
Thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non là q
trình giáo viên chuyển hóa các ý tưởng tư duy trừu tượng về việc tổ chức và hình
thành kiến thức kĩ năng của chủ đề giáo dục STEAM thành những đề xuất thực tiễn,
được mô tả dưới dạng cách thức thực hiện để đạt được mục tiêu của chủ đề giáo dục
STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non của giáo viên trong một khoảng thời gian
thích hợp.
1.3. Một số vấn đề lý luận về chủ đề giáo dục STEAM trong giáo dục trẻ 5-6 tuổi
ở trƣờng mầm non
1.3.1. Ưu thế của chủ đề giáo dục STEAM trong giáo dục trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non
Điểm đặc biệt trong phương pháp giáo dục STEAM là sự kết hợp kiến thức
của nhiều bộ môn khác nhau, bao gồm Khoa học, Cơng nghệ, Kĩ thuật, Tốn học và
bộ mơn Nghệ thuật. Trên cơ sở đó, STEAM giúp phát triển tư duy và sự sáng tạo của
trẻ một cách toàn diện, thúc đẩy tối đa năng lực tiềm ẩn bên trong mỗi trẻ. Con đường
tới STEAM là vô cùng thú vị. Khi quan sát một đứa trẻ khi được trải nghiệm thực
làm cùng STEAM sẽ thấy chúng tập trung, say sưa, trí tưởng tượng được sáng tỏ, trí
tị mị được thỏa mãn và hơn hết tình yêu, niềm đam mê với khoa học và công nghệ
được nảy sinh. Phương pháp STEM có ý nghĩa quan trọng giúp cho cơng tác giáo dục
trẻ mẫu giáo đạt hiệu quả, cụ thể:
- Tôn trọng sự khác biệt và trí tượng tượng phong phú của trẻ:
Phương pháp STEAM cho phép trẻ được tự do lựa chọn đề tài và nội dung bài học
phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân. Như vậy vừa tạo cho trẻ cảm giác
được tôn trọng, vừa giúp trẻ có hứng thú hoạt động hơn. Mặt khác, những bài học
thực hành trong lớp học STEAM sẽ cho trẻ cơ hội được vận dụng lý thuyết từ nhiều
lĩnh vực khác nhau vào trong thực tế, từ đó phát huy trí tưởng tượng phong phú và
rèn luyện kĩ năng giải quyết vấn đề theo tư duy của trẻ.
- Tính thực tiễn rất cao:
Phương pháp STEAM không chỉ là những kiến thức hàn lâm mà nó gắn liền
việc học tập của trẻ với đời sống thực tiễn. Thông qua các chủ đề, chủ điểm mà giáo
10
viên giới thiệu, trẻ được rèn luyện và nâng cao các kĩ năng sống vốn có của mình,
đồng thời tiếp nhận các kĩ năng mới một cách tự nhiên nhờ vào hoạt động trải
nghiệm, chỉ không đơn thuần chỉ là qua lời nói, chẳng hạn như tham quan, tổ chức
các hoạt động nghệ thuật,…
- Phát triển kĩ năng làm việc theo nhóm:
Mơi trường học tập của lớp học theo mơ hình STEAM là một mơi trường thoải
mái và năng động dành cho trẻ. Dưới sự hướng dẫn và quan sát của giáo viên, trẻ tự
tổ chức các hoạt động theo chủ đề, tự làm bài tập và thảo luận theo nhóm để tạo tính
tự lập cũng như kĩ năng tương tác. Mọi thông tin hay vấn đề cần được trẻ tự xử lý,
giải quyết đảm bảo an toàn. Những kĩ năng được hình thành thơng qua phương pháp
STEAM sẽ giúp trẻ ứng dụng vào đời sống mai sau, nhất là trong thời buổi cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Như vậy, giáo dục theo mơ hình STEAM sẽ tạo điều kiện cho trẻ được trải
nghiệm, khám phá, biết giải quyết vấn đề bằng những kĩ năng, kiến thức gần gũi với
cuộc sống của mình. Mỗi dự án mà trẻ được thực hành sẽ tạo ra một sản phẩm hữu
dụng, giúp trẻ có thêm hứng khởi và niềm u thích các mơn học, u thích việc
nghiên cứu, tìm hiểu mọi vấn đề trong cuộc sống xung quanh.
Ngoài những ưu điểm chung phương pháp STEAM còn mang lại những ưu
điểm chuyên biệt gắn với các kĩ năng tương ứng với mỗi chữ cái S-T-E-A-M như:
- Kỹ năng khoa học: Với STEAM, học sinh sẽ hiểu và biết cách liên kết các
First name là gì, định nghĩa, nguyên lý hay cơ sở khoa học của các sự vật, hiện tượng.
Trên cơ sở đó thực hành và ứng dụng vào giải quyết những vấn đề có liên quan trong
thực tế đời sống.
- Kỹ năng công nghệ: các mơ hình STEAM cho phép học sinh nhận thức đúng
về công nghệ, phát triển kỹ năng sử dụng và quản lý nó, bắt đầu từ những sự thay đổi
đơn giản đến phức tạp hơn. Chỉ ra cho chúng thấy rằng, tất cả những tiến bộ của thế
giới tự nhiên nhằm phục vụ con người đều được coi là công nghệ.
- Kỹ năng kỹ thuật: Giúp trẻ hiểu được cách thức, quy trình sản xuất, chế tạo
ra một sản phẩm nào đó, tăng khả năng sáng tạo, tư suy và hình thành kỹ năng giải
quyết các vấn đề liên quan đến kỹ thuật.
11
- Kỹ năng nghệ thuật: Thông qua các hoạt động múa hát, thưởng thức âm
nhạc,…trẻ sẽ phát triển các giác quan một cách tốt nhất, biết khám phá và phân tích
vấn đề. Ở các trường mầm non áp dụng các mơ hình STEAM, múa được xem là một
mơn học cụ thể giúp trẻ rèn luyện kĩ năng quan sát và kỹ năng hiểu.
- Kỹ năng Toán học: Được làm quen và dạy học STEAM mơn tốn từ sớm là
nền tảng để trẻ có những ý tưởng chính xác, phản ứng nhanh nhạy với các phép tính,
định nghĩa và áp dụng hiệu quả những kiến thức toán học vào đời thực.
1.3.2. Mục tiêu, nội dung, phương pháp tổ chức chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 56 tuổi ở trường mầm non
Về mục tiêu: Theo chương trình giáo dục mầm non – Mục tiêu chính của Giáo
dục mẫu giáo là giúp trẻ phát triển hài hòa về các mặt nhận thức, ngơn ngữ, thể chất,
thẩm mỹ, tình cảm và kĩ năng xã hội, chuẩn bị cho trẻ bước sang bậc tiểu học; Chú
trọng hình thành cho trẻ 5-6 tuổi các năng lực STEAM.
Về nội dung: Xây dựng nội dung chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi
xuất phát từ phương pháp giáo dục STEAM về tri thức, về khoa học , cơng nghệ, tốn
học, nghệ thuật, kĩ thuật phù hợp với chương trình mầm non và trẻ 5-6 tuổi. Các chủ
đề STEAM dựa trên những câu chuyện xảy ra trong thực tiễn đối với cuộc sống của
trẻ. Nội dung chủ STEAM có thể đi từ đơn giản đến phức tạp, từ ngoài vào trong lớp
học.
Về phương pháp tổ chức: Giáo dục STEAM vận dụng phương pháp học tập
chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, các phương pháp
giáo dục tiến bộ; Chủ đề giáo dục STEAM được triển khai thông qua các dự án học
tập kéo dài trong một số hoạt động trong đó yêu cầu trẻ làm việc theo nhóm hoặc làm
việc các nhân, vận dụng kiến thức của nhiều lĩnh vực để tạo nhiều sản phẩm gắn liền
với thực tiễn.
1.3.3. Giáo viên và trẻ trong thực hiện chương trình giáo dục STEAM
Con đường đến với STEAM vơ cùng thú vị. Nó giúp trẻ được thỏa mãn niềm
đam mê khám phá của mình thông qua những trải nghiệm tuyệt vời từ nhiều lĩnh vực
khác nhau. Từ đó nảy sinh tình u đối với khoa học, công nghệ và nghệ thuật.
12
Tuy nhiên, để áp dụng phương pháp hiện đại này đối với trẻ, đặc biệt là trẻ
mầm non thì đây thực sự không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Giáo viên cần hiểu rõ về
STEAM cũng như hiểu tâm sinh lý của trẻ, giúp trẻ có cách tiếp thu tốt nhất. GV cần
sử dụng một số cách giáo dục trẻ theo phương pháp STEAM hiện đại như:
- Tạo môi trường chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ.
- Khi cho trẻ thực hiện một thí nghiệm khoa học, nhiệm vụ của GV là đặt ra
những câu hỏi mở để kích thích trẻ tự tìm ra câu trả lời, tự phát hiện ra những thay
đổi, nhưng sự vật hiện tượng mà trẻ quan sát được từ thí nghiệm.
- Tránh giải thích các nguyên lý một cách dài dòng, phức tạp làm trẻ khó hiểu
và khó ghi nhớ. Hãy tập trung vào giúp trẻ tìm ra mấu chốt của vấn đề và xử lý
chúng.
- Đưa ra những câu hỏi dạng mở để giúp trẻ phát huy trí tưởng tượng, khá
năng phán đốn, suy luận. Đồng thời, các câu hỏi mở cịn kích thích trẻ tự tìm tịi
khám phá, qua đó huy động vốn hiểu biết và tích lũy kinh nghiệm cho các tình huống
khác nhau trong thực tế.
- Giao nhiệm vụ cho trẻ và tạo nguồn cảm hứng để chúng tiếp thu kiến thức
một cách dễ dàng hơn.
- Thường xuyên cho trẻ được tiếp xúc và cọ sát với thế giới bên ngoài. Như
vậy sẽ khiến trẻ cảm thấy tự tin và mạnh dạn hơn, đồng thời giúp trẻ nâng cao vốn
hiểu biết.
- Tạo cho trẻ kĩ năng tương tác thông qua việc giao lưu với bạn bè cùng trang
lứa và nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội.
- Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi trước mọi sự vật, hiện tượng trong đời sống và
kiên nhẫn với những câu hỏi đến cùng của trẻ. Việc những câu hỏi “Tại sao?”, Vì
sao?” thường xuyên xuất hiện trong đầu trẻ là dấu hiệu đáng mừng cho mầm mống
của một nhà khoa học vĩ đại trong tương lai.
- Hướng dẫn trẻ hình thành kĩ năng kết luận.
1.3.4. Đánh giá sự phát triển trẻ 5-6 tuổi sau thực hiện chủ đề giáo dục STEAM
1.3.4.1. Đánh giá trẻ hằng ngày
a. Mục đích đánh giá
13
Đánh giá nhằm kịp thời điều chỉnh kế hoạch hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ
hàng ngày.
b. Nội dung đánh giá:
- Tình trạng sức khoẻ của trẻ.
- Thái độ, trạng thái cảm xúc và hành vi của trẻ.
- Kiến thức và kỹ năng, năng lực STEAM trong giải quyết vấn đề của trẻ.
c. Phương pháp đánh giá. Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau
đây để đánh giá trẻ:
- Quan sát.
- Trò chuyện, giao tiếp với trẻ.
- Sử dụng tình huống.
- Phân tích sản phẩm hoạt động, dự án STEAM của trẻ.
- Trao đổi với cha mẹ/người chăm sóc trẻ.
Hằng ngày, giáo viên theo dõi và ghi chép lại những thay đổi rõ rệt của trẻ và
những điều cần lưu ý để kịp thời điều chỉnh kế hoạch chăm sóc, giáo dục trẻ cho
phù hợp.
1.3.4.2. Đánh giá trẻ theo giai đoạn
a. Mục đích đánh giá
Xác định mức độ đạt được của trẻ ở các lĩnh vực phát triển theo giai đoạn
(cuối chủ đề/tháng, cuối độ tuổi), trên cơ sở đó điều chỉnh kế hoạch chăm sóc, giáo
dục cho giai đoạn tiếp theo.
b. Nội dung đánh giá
Đánh giá mức độ phát triển của trẻ về thể chất, nhận thức, ngơn ngữ, tình cảm,
kỹ năng xã hội và thẩm mĩ; đánh giá năng lực STEAM trong giải quyết vấn đề của trẻ.
c. Phương pháp đánh giá. Sử dụng một hay kết hợp nhiều phương pháp sau
đây để đánh giá trẻ:
- Quan sát.
- Trị chuyện với trẻ.
- Phân tích sản phẩm hoạt động, dự án STEAM của trẻ.
- Sử dụng tình huống hoặc bài tập/trắc nghiệm.
14
- Trao đổi với cha mẹ/người chăm sóc trẻ.
- Kết quả đánh giá được giáo viên lưu giữ trong hồ sơ cá nhân trẻ.
d. Thời điểm và căn cứ đánh giá
- Đánh giá cuối giai đoạn dựa vào mục tiêu giáo dục của chủ đề/tháng; kết quả
mong đợi cuối độ tuổi.
- Đánh giá mức độ phát triển thể chất cần sử dụng thêm chỉ số về cân nặng,
chiều cao cuối độ tuổi.
1.3.5. Điều kiện thực hiện chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non
* Về phía giáo viên:
- Tồ chức tập huấn về phương pháp giáo dục STEAM cho giáo viên.
- Giáo viên cần trang bị cho bản thân những kiến thức, kĩ năng chuyên mơn
nghiệp vụ; Rèn kĩ năng, tác phong sư phạm.
- Tích cực tìm tịi, học hỏi và tiếp thu những kiến thức mới, để trau dồi kiến
thức và kinh nghiệm về phương pháp giáo dục STEAM.
* Về phía trẻ:
- Trẻ có hứng thú, nhu cầu tìm hiểu, khám phá các dự án STEAM. Điều này
đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của giáo viên trong việc tổ chức, định hướng trẻ tham
gia vào các dự án
- Trẻ tích cực hoạt động nhóm, trao đổi với các thành viên để khám phá các
nhiệm vụ được giao.
* Về cơ sở vật chất:
- Xây dựng phòng STEAM tiêu chuẩn phù hợp với phong cách trường mầm
non, phù hợp với địa phương.
- Xây dựng chương trình STEAM và giáo án STEAM
- Cung cấp dụng cụ, đồ chơi STEAM đầy đủ. Trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi
phải đảm bảo được tính thẩm mỹ, kích thích tìm hiểu, khám phá, trả nghiệm dự án;
Tích cực sử dụng đồ dùng trực quan (tranh, ảnh , video,...). Đặc biệt là sử dụng các
đồ dùng thật để trẻ dễ quan sát. Tư duy của trẻ chủ yếu là tư duy trực quan hành động
vì vậy, việc cho trẻ sử dụng các vật thật sẽ giúp trẻ dễ dàng lĩnh hội những tri thức
thông qua các hoạt động quan sát, ghi nhớ, chú ý có chủ định.
15
1.4. Một số vấn đề lý luận về thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở
trƣờng mầm non
1.4.1. Nguyên tắc thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm
non
1.4.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích
Ngun tắc này địi hỏi trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục cho trẻ
5-6 tuổi ở trường mầm non theo định hướng giáo dục STEAM phải hướng vào việc
phát triển toàn nhân cách cho trẻ, nhằm đạt được mục tiêu giáo dục mầm non nói
chung và mục tiêu cuối độ tuổi nói riêng.
1.4.1.2. Nguyên tắc đảm bảo an toàn (thể chất, tâm lý) cho trẻ
Nguyên tắc này yêu cầu GV thực hiện chương trình phải bố trí các khu vực
chơi, hoạt động trong lớp và ngoài trời phù hợp, thuận tiện cho việc sử dụng của cơ
và trẻ; Cân đối diện tích các khu vực; Địa điểm trường phải cách những nơi ồn ào, ô
nhiễm, độc hại đối với trẻ như: trục được giao thông lớn, nhà máy, bệnh viện, khu rác
thải, nghĩa trang,...
Khi tiến hành hoạt động trải nghiệm STEAM cho trẻ cần phải giáo dục trẻ các
kiến thức, kĩ năng, thái độ đúng khi thực hiện. Những dự án khó, mang tính nguy
hiểm thì cần phải đảm bảo an tồn tuyệt đối cho trẻ. Giáo viên cần chú ý, quan sát trẻ
trong quá trình tiến hành dự án.
1.4.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thẩm mỹ
Khi thực hiện nguyên tác này trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục
trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non theo định hướng giáo dục STEAM thì các trang thiết
bị, đồ dùng, đồ chơi phải đảm bảo được tính thẩm mỹ, kích thích tìm hiểu, khám phá,
trả nghiệm do GV đã chuẩn bị.
1.4.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức
Khi quán triệt được nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức trong việc thực hiện
chương trình giáo dục trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non theo định hướng giáo dục
STEAM giúp trẻ tiếp thu dễ dàng tri thức. Đồng thời giúp giáo viên có cách nhìn tổng
thể để đưa ra cách thức tổ chức phù hợp với trẻ.
16
Ngun tắc này địi hỏi khi thực hiện chương trình giáo dục trẻ 5-6 tuổi ở trường
mầm non theo định hướng giáo dục STEAM GV cần phải chú ý đến năng lực, khả
năng nhận thức, kinh nghiệm của trẻ để tổ chức các hoạt động sao cho phù hợp. Từ
đó giúp trẻ lĩnh hội kiến thức, kỹ năng một cách dễ dàng.
1.4.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn trong thực hiện chương trình giáo dục trẻ 5-6
tuổi ở trường mầm non theo định hướng giáo dục STEAM là nguyên tắc quan trọng.
Giúp trẻ có cái nhìn chính xác, gần gũi về hoạt động trẻ được khám phá, trải nghiệm.
Để đảm bảo thực hiện nguyên tắc này thì GV cần lập kế hoạch và tổ chức thực
hiện hoạt động phù hợp, gần gũi với trẻ.
1.4.1.6. Nguyên tắc đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình
Nguyên tắc đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình là
nguyên tắc cầm thiết trong thực hiện chương trình giáo dục trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm
non theo định hướng giáo dục STEAM. Khi quán triệt nguyên tắc này sẽ giúp trẻ được
chăm sóc và giáo dục một cách tồn diện ngay cả khi ở trường học cũng như ở nhà.
Nguyên tắc này đòi hỏi GV cần phối hợp chặt chẽ với gia đình để trao đổi về
phương pháp cũng như tính cách, những mặt chưa tốt của trẻ để cùng nhau đưa ra
cách giải quyết tốt nhất đối với trẻ.
1.4.2. Quy trình thiết kế chủ đề giáo dục STEAM cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non
Bước 1. Xác định tên chủ đề, thời gian thực hiện.
- Tên chủ đề: Theo kế hoạch giáo dục.
- Thời gian: cần xác định thời gian phù hợp gồm cả thời gian chuẩn bị, thời
gian thực hiện. Mỗi chủ đề nên xây dựng thời gian thực hiện từ 2-4 tuần sao cho phù
hợp với điều kiện thực hiện.
Bước 2. Xác định mục tiêu của chủ đề.
- Cần xác mục tiêu về kiến thức, kĩ năng và thái độ cần đạt được sau khi thực
hiện chủ đề STEAM cho học sinh. Mục tiêu cần rõ ràng, có tính khả thi phù hợp với
năng lực học sinh và điều kiện địa phương.
Bước 3. Xác định nội dung chủ đề - ý tưởng, hệ thống kiến thức STEAM.
17