(SKKN HAY NHẤT) thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử sinh học 12 theo hướng tích hợp truyền thông đa phương tiện

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.4 MB, 53 trang )

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
"THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ SINH HỌC 12
THEO HƯỚNG TÍCH HỢP TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG
TIỆN"

1
LUAN VAN CHAT LUONG download : add

PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
- Yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội: Với sự phát triển mạnh mẽ kinh tế xã hội khoa học công nghệ hiện nay, xu thế hội nhập khu vực và tồn cầu hố địi hỏi con người
phải có kiến thức sâu rộng, đồng thời tích cực, năng động và sáng tạo trong mọi lĩnh vực.
Vì vậy, dạy học cũng phải đáp ứng yêu cầu đó của xã hội.
- Yêu cầu đổi mới nội dung và phương pháp dạy học (PPDH): Định hướng đổi mới
PPDH hiện nay lấy người học làm trung tâm khắc phục lối dạy học truyền thụ kiến thức một
chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo cho người học. Từng bước áp dụng các phương
pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo thời gian và điều kiện
tự học, tự nghiên cứu của học sinh (HS).
- Thực tiễn dạy học môn Sinh học ở trường THPT: Nội dung chương trình sinh học
lớp 12 chứa đựng các kiến thức về khái niệm, cơ chế, quy luật khá trừu tượng đối với HS
phổ thông. Vậy để truyền tải những kiến thức đó như thế nào thì ở các trường phổ thơng
phương tiện dạy học (PTDH) chỉ mới dừng lại ở các tranh, ảnh, những mẫu vật hoặc hay
phim được chiếu bằng phương tiện ti vi rất thụ động ...Với những PTDH đó người giáo
viện (GV) gặp phải khó khăn rất lớn là không thể dùng lời để diễn tả hết những diễn biến
phức tạp, những biến đổi trong các quá trình sinh học ở cấp độ vi mơ đó để HS hiểu một
cách sâu sắc. Hơn nữa, việc mô tả các q trình đó GV khó kích thích HS chủ động khám
phá tìm ra kiến thức mới cần lĩnh hội.
- Vai trò PTDH trong dạy học Sinh học: Một trong những yếu tố góp phần rất lớn

vào sự thành cơng của bài giảng đó là các PTDH đặc biệt trong đó là ứng dụng công nghệ
thông tin (CNTT) trong dạy học như: MS. Frontpage, PowerPoint, Flash, Violet, Paint,
Sothink SWF quicker...Vì nó cho phép chúng ta có thể xử lý, gia cơng, các tranh, ảnh hay

2
LUAN VAN CHAT LUONG download : add

các đoạn phim phù hợp với nội dung dạy học mơ tả các q trình diễn ra ở bất kỳ cấp độ
nào, có thể khắc phục mặt tĩnh của các PTDH đang dùng mà khơng bị động. Tuy nhiên,
CNTT có những thế mạnh như vậy nhưng các GV muốn ứng dụng nó theo hướng trên
vào dạy học cịn gặp nhiều khó khăn như: cách xây dựng và khai thác các nguồn tư liệu
đã có vận dụng vào thiết kế bài giảng.
Xuất phát từ những lý do trên, Tôi đã tiến hành nghiên cứu đề xuất sáng kiến kinh
nghiệm: “Thiết kế và sử dụng BGĐT Sinh học 12 theo hướng tích hợp truyền thông đa
phương tiện”
Phần II - NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Các khái niệm có liên quan đến vấn đề nghiên cứu
a. Khái niệm phương tiện dạy học:
PTDH là các phương tiện được sử dụng trong quá trình dạy học, bao gồm các đồ
dùng dạy học, các trang thiết bị kỹ thuật dùng trong dạy học, các thiết bị hỗ trợ và các
điều kiện cơ sở vật chất khác.
b. Khái niệm phương tiện trực quan:
PTTQ là khái niệm phụ thuộc khái niệm PTDH. PTTQ được hiểu là một hệ thống
bao gồm mọi dụng cụ, đồ dùng, thiết bị kỹ thuật từ đơn giản đến phức tạp dùng trong
QTDH với tư cách là mơ hình đại diện cho hiện thực khách quan về sự vật hiện tượng,
làm cơ sở và tạo điều kiện thuận lợi cho việc lĩnh hội kiến thức, kỹ năng kỹ xảo về đối

3
LUAN VAN CHAT LUONG download : add

tượng đó cho HS.
c. Khái niệm đa phương tiện (Multimedia):
Theo tác giả Dương Tiến Sỹ “Đa phương tiện là việc sử dụng nhiều phương tiện khác
nhau để truyền thông tin ở các dạng như văn bản, hình ảnh tĩnh và động, âm thanh, phim,
video,… cùng với siêu liên kết giữa chúng với mục đích giới thiệu thơng tin”.
Kênh chữ: bao gồm nội dung kiến thức trong SGK được thể hiện bằng kênh chữ.
Đây là yếu tố không thể thiếu trong bài giảng điện tử theo hướng tích hợp TT ĐPT.
+ Kênh hình: bao gồm ảnh tĩnh và động, phim, video,..là nguồn tư liệu quan trọng
giúp HS tìm tịi, khám phá tự lĩnh hội kiến thức mới.
+ Kênh âm thanh: bao gồm lời giảng của GV; tiếng thuyết minh của từng đoạn phim,
hình ảnh; nhạc nền của các đoạn phim đã được xử lí phù hợp với nội dung dạy học. Âm thanh là một yếu tố rất quan trọng gây cảm xúc rất mạnh và hứng thú đối
với HS.
+ Hyperlink (siêu liên kết): được hiểu là một kết nối từ một vị trí này đến bất kỳ một
đích nào khác như một văn bản, một hình ảnh, phim, video,... Điểm đặt hyperlink
có thể là text hay một biểu tượng hoặc một hình ảnh. Chỉ cần click vào Hyperlink,
thì đích được hiển thị.
d. Khái niệm tích hợp truyền thơng đa phương tiện (Multimedia):
Vai trò của đa phương tiện trong dạy học: Thế mạnh của CNTT là khả năng lưu trữ,
chia sẻ và liên kết nhanh. Dữ liệu kỹ thuật số lưu trữ trong máy tính, trên internet có thể
dễ dàng được sửa chữa, điều chỉnh cho phù hợp với mục đích sử dụng.

4
LUAN VAN CHAT LUONG download : add

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Sự phát triển của CNTT kéo theo hàng loạt các phương tiện tích hợp phát triển theo
như máy chiếu (projector), loa, kính hiển vi, tivi kết nối máy tính... tạo nên bộ phương
tiện dạy học cực kỳ hiệu quả.
Theo tác giả Dương Tiến Sỹ “Trong dạy học, các công cụ đa phương tiện sẽ giúp GV
xây dựng được bài giảng sinh động theo hướng TH TTĐPT, thu hút sự chú ý của HS,
thuận lợi áp dụng các PPDH tích cực và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS tồn
diện, khách quan ngay trong q trình học”.
1.1.2. Q trình truyền thơng
QTTT nhằm thực hiện sự trao đổi qua lại về kinh nghiệm, tri thức, tư tưởng, ý kiến,
tình cảm. Người ta có thể sử dụng các hệ thống ký hiệu khác nhau theo dạng phi ngôn từ
hoặc ngơn từ để thơng báo.
QTTT là một q trình bao gồm sự lựa chọn, sắp xếp và phân phối thông tin từ người
truyền tin đến người nhận tin.
1.1.4. Mối quan hệ giữa q trình truyền thơng và q trình dạy học
Qua các mơ hình truyền thơng các thơng điệp được truyền đi từ người phát đến
người nhận đều được thông qua các phương tiện, các kênh thông tin. Trong QTDH các
thông điệp từ người dạy cũng được các phương tiện chuyển tải đến người học trong một
môi trường sư phạm thích hợp.
Thơng điệp truyền
Người
phát

Giải mã

Lập mã

Người
thơng

dịch

*Kỹ
năng
truyền thơng
* Thái độ
* Kiến thức
* Hệ thống
văn hố xã
hội

Người
thu

Giải mã

Tiếng
ồn

*Kỹ
năng
truyền thơng
* Thái độ
* Kiến thức
* Hệ thống
văn hố xã
hội
Lập mã

Người

thu

Người
thơng
dịch

Người
phát

5
điệp đáp : add
LUAN VAN CHAT LUONG Thông
download
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Hình 1.3 . Mơ hình truyền thơng hai chiều dạy học.

Tóm lại, QTDH và QTTT có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: QTDH là một QTTT
đều bao gồm sự lựa chọn, sắp xếp và phân phối thông tin trong một mơi trường sư phạm
thích hợp; sự tương tác giữa người học và các thông tin. Trong bất kì tình huống dạy học
nào cũng có một thơng điệp được truyền đi. Các thông điệp, các phản hồi trên, tùy theo
PPDH, được các phương tiện chuyển tải đến cho người học.
QTDH là một quá trình hai chiều: Thầy giáo truyền đạt các thông điệp khác nhau
(các thông tin mà người học phải học được và hiểu được hay phải thực hành được một
vài nhiệm vụ). Người học truyền đạt lại cho thầy giáo sự tiến bộ học tập (hay không tiến
bộ), mức độ nắm vững kĩ năng đã được thầy giáo dạy. Những thông tin này được thầy
giáo tiếp nhận, xử lí và quyết định điều chỉnh hay tiếp tục thực hiện cơng việc dạy học

của mình. Thầy giáo phản hồi thông tin (uốn nắn, hướng dẫn động viên ... cho người
học).
1.1.5. Vai trò của các giác quan trong q trình tiếp nhận thơng tin:
Năng lực chuyển tải của một số kênh như sau: Kênh thị giác: 1,6.10 6 bit/s; Kênh
thính giác: 0,32.106 bit/s; Kênh xúc giác: 0,16.106 bit/s. Như vậy trong QTTT dạy - học
thì kênh thị giác đóng vai trị quan trọng nhất, đó là kênh nhanh nhất, rộng nhất và xa
nhất.
1.2. Cơ sở thực tiễn
Tập trung vào việc điều tra cơ bản về tình hình dạy - học mơn sinh học THPT có
liên quan trực tiếp đến SKKN như sau:
1.2.1. Điều tra những hiểu biết của GV về PPDH tích cực

6
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Để điều tra về hiểu biết của GV về PPDH tích cực, tơi sử dụng phiếu điều tra (xem
phụ lục 1.1). Phiếu điều tra gồm 15 câu hỏi trắc nghiệm về PPDH. Quá trình điều tra
được tiến hành với các GV đang trực tiếp giảng dạy môn sinh học 12 trên địa bàn huyện
Văn Giang. Với cách tính điểm như sau: Mỗi ô trả lời đúng được 1 điểm, mỗi ô trả lời sai bị
trừ 1 điểm, ô trống khơng có điểm. Điểm tối đa mỗi người có thể đạt được là 60 điểm. Kết
quả điều tra thu được là: tỉ lệ GV hiểu biết và sử dụng PPDH tích cực là rất lớn, số người đạt
điểm dưới trung bình thấp (<20%) trong đó chủ yếu là các GV đã lớn tuổi. Như vậy, đa số
các GV có hiểu biết khá tốt về PPDH tích cực.
Tuy nhiên, qua phỏng vấn và quan sát kết hợp với tham khảo giáo án của GV,
chúng tôi thấy rõ họ chưa biết phối hợp các PPDH theo hướng phát huy tối đa ưu điểm
của từng phương pháp cụ thể và hạn chế những nhược điểm của từng phương pháp được

sử dụng, nên đã hạn chế nhiều đến chất lượng dạy và học, khơng tạo được hứng thú và
khơng khơi dậy được tính tích cực tìm tịi của HS.
1.2.2. Điều tra thực trạng trang bị và sử dụng các PTDH, đặc biệt là máy vi tính,
đầu đĩa DVD, tivi, radio, máy chiếu, mạng internet:
Để điều tra thực trạng trang bị PTDH (xem phụ lục 1.2), tôi điều tra số lượng trang
bị PTDH ở các trường. Qua điều tra 1 số trường THPT ở Tỉnh Hưng Yên tôi thấy các
trường đều được trang bị tối thiểu 01 phịng máy vi tính, 01 phịng máy chiếu. Tình hình
trang bị các thiết bị, đồ dùng dạy – học khác theo danh mục tối thiểu của Bộ. Nhưng việc
khai thác hiệu quả sử dụng các PTDH của GV ở các trường hiện nay còn rất thấp. Yếu tố
chủ quan là do bản thân GV chưa thấy hết ưu thế của các PTDH trong việc nâng cao chất
lượng giờ dạy, chưa có kỹ năng sử dụng máy tính, và chưa có ý thức tự làm đồ dùng dạy
học. Do đó tình trạng "dạy chay" dẫn đến khơng phát huy được tính tích cực nhận thức,
hứng thú học tập của HS, làm hạn chế kết quả học tập.

7
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Về các loại PTDH hiện có ở các trường THPT chủ yếu là tranh ảnh, mơ hình có
nguồn gốc từ các công ty thiết bị GD; một số tranh ảnh do GV tự vẽ, tự thiết kế phục vụ
cho chính bài dạy của mình. Đánh giá chung của GV là các PTDH trang bị chưa đầy đủ
nên chưa đáp ứng hết nội dung lấy kiến thức cũng như thuận lợi cho GV trong việc tổ
chức các hoạt động học tập.
Về các PTDH GV thường sử dụng trong DHSH: PTDH chủ yếu là tranh ảnh với
mục đích minh hoạ cho các kiến thức trong SGK.
Về hướng sử dụng CNTT trong DH đối với GV Phổ thông: Tuy rằng trang thiết bị
ở các trường Phổ thông tương đối đầy đủ, song do trình độ tin học của GV nói chung và

GV Sinh học nói riêng cịn chưa cao do đó các thiết bị hiện đại cịn ít được sử dụng. Đa
số các trường chỉ sử dụng máy tính trong các giờ hội giảng, thi GV dạy giỏi, một số GV
có sử dụng máy tính để thiết kế bài giảng trên word.
Những khó khăn của GV khi sử dụng CNTT trong DH: Đa số GV cho rằng khó
khăn lớn nhất đối với họ là chưa có kỹ năng sử dụng máy tính một cách thành thạo, do đó
ngại, khơng dám sử dụng các thiết bị hiện đại của nhà trường, một số GV thành thạo thì
thiếu tài liệu hỗ trợ như: Hình ảnh, các đoạn phim phù hợp với nội dung bài dạy do họ
chưa biết khai thác chúng trên internet, hoặc do tiếng Anh còn hạn chế nên gặp nhiều khó
khăn trong việc tìm tài liệu, do vậy hạn chế tính ứng dụng CNTT trong DH dẫn đến phần
nào hạn chế chất lượng DH cũng như chất lượng lĩnh hội của HS.
Nhu cầu của GV về việc hỗ trợ các tài liệu, PTDH theo hướng ứng dụng CNTT:
Hầu như các GV đều mong muốn tham gia các lớp học tập huấn về kỹ năng về sử dụng
máy tính và tập huấn về PPDH có sử dụng CNTT ở mức cơ bản và nâng cao về việc hỗ
trợ TLHD, hệ thống tranh ảnh, phim phù hợp với nội dung từng bài học trong SGK. Do
họ không thể bỏ nhiều thời gian sưu tầm và gia cơng sư phạm tài liệu, đó cũng có phần

8
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

vượt qua khả năng của họ.
1.2.3. Điều tra phương pháp và mức độ sử dụng các PTDH kĩ thuật số trong dạy học
Sinh học:
Điều tra về phương pháp và mức độ sử dụng các PTDH kĩ thuật số của GV (xem
phụ lục 1.3),tôi nhận thấy trong các bài giảng cịn đơn thuần chỉ là các bản trình chiếu
(Presentation), nhưng nhiều GV nhầm lẫn gọi đây là “giáo án điện tử”. Đa số GV sử dụng
bản trình chiếu như là một bảng phụ, nên mặc dù trên màn chiếu đã có các nội dung bài

giảng, nhưng họ vẫn ghi lại trên bảng đen để HS ghi vào vở. GV khơng có các qui định
hướng dẫn hoạt động cụ thể cho HS quan sát, theo dõi bài và ghi chép khi sử dụng các
bản trình chiếu.
Nhìn chung, rất ít GV sử dụng các PTDH kĩ thuật số là nguồn dẫn tới kiến thức
mới, để hoàn thiện – củng cố kiến thức và để kiểm tra – đánh giá kết quả đạt mục tiêu bài
học. Hầu hết GV chỉ sử dụng các PTDH kĩ thuật số để minh họa cho lời giảng của mình.
Tình trạng này dễ dẫn đến nhận định việc ứng dụng CNTT là việc chuyển từ “đọc chép”
sang “nhìn chép”.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do GV thiếu các nguồn tư liệu kĩ thuật số
phù hợp với nội dung dạy học. Có một số ít GV sưu tầm được, nhưng không biết cách gia
công sư phạm và gia cơng kỹ thuật các tư liệu đó, việc sử dụng thường chỉ là những ảnh
(tĩnh hoặc động) có sẵn được sưu tầm từ các đĩa CD và các nguồn khác, có thể xem đó là
nguồn tư liệu “thơ”, nên mức độ sử dụng cịn rất ít.
Qua q trình điều tra, chúng tôi rút ra một số kết luận sau:
1. Phương pháp giảng dạy của GV vẫn chưa được đổi mới, khơng kích thích được
tính tích cực của HS; chưa thực sự đầu tư tìm tịi, phối hợp sử dụng PPDH hợp lý.

9
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2. GV đã nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trị của PTDH, nhưng mức độ sử dụng
PTDH trong dạy – học bộ mơn cịn nhiều hạn chế
3. Các trường đều được trang bị máy vi tính, đầu đĩa DVD, tivi, máy chiếu, mạng
internet,... nhưng đa số các GV chưa khai thác có hiệu quả các phương tiện đó.
4. GV sưu tầm được các tư liệu dạy học từ các nguồn khác nhau, nhưng không biết
cách gia công sư phạm và gia công kỹ thuật các tư liệu đó. Mọi GV đều có nhu cầu cao

về các PTDH kĩ thuật số để xây dựng BGĐT trong dạy học Sinh học.
Chương

2

THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ SINH HỌC 12
THEO HƯỚNG TÍCH HỢP TRUYỀN THƠNG ĐA PHƯƠNG TIỆN
2.1. Nguyên tắc thiết kế BGĐT sinh học 12 theo hướng TH TTĐPT
2.1.1. Nguyên tắc quán triệt mục tiêu dạy-học.
Theo quan điểm dạy học lấy HS làm trung tâm phát huy vai trị cụ thể tích cực chủ
động của người học thì mục tiêu đề ra cho HS, do HS thực hiện, GV phải hình dung được
sau một bài, một cụm bài hay một chương, một phần của chương HS cần phải lĩnh hội
được những kiến thức, kĩ năng gì, hình thành những thái độ gì, ở mức độ như thế nào.
Căn cứ vào mục tiêu, khi thiết kế bài giảng theo hướng tích hợp truyền thơng đa
phương tiện, mỗi mục tiêu phải được cụ thể hoá bằng hệ thống câu hỏi, các PHT dưới các
dạng khác nhau kết hợp với việc quan sát các hình ảnh, các đoạn video, các file ảnh động
để định hướng các hoạt động học và tự học cho HS. Tiến trình tổ chức cho HS từng bước
giải quyết được các câu hỏi, PHT, đó cũng đồng thời là q trình thực hiện các mục tiêu dạy
học đã đề ra.

10
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Ví dụ: Xác định mục tiêu “Bài 1. Gen, mã di truyền và q trình nhân đơi của
ADN Sinh học 12 nâng cao”
* Sau khi học xong bài này HS cần phải đạt được:

- Hiểu và trình bày được khái niệm, cấu trúc của gen, phân biệt được các loại gen.
- Nêu được khái niệm mã di truyền và bằng chứng về mã bộ ba.
- Trình bày được các đặc điểm của mã di truyền
- Hiểu và nêu được các nguyên tắc cơ chế nhân đôi của ADN
- Mô tả được cơ chế nhân đôi của ADN theo nguyên tắc nữa gián đoạn và so sánh
điểm khác nhau giữa nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân chuẩn.
- Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh.
Để thực hiện mục tiêu kiến thức “ Mô tả cơ chế nhân đôi của ADN theo nguyên tắc
nữa gián đoạn” yêu cầu trong đĩa CD- ROM tư liệu Multimedia phải có những file ảnh
động hay file phim và ảnh tĩnh về q trình nhân đơi của ADN để học sinh quan sát hoạt
động theo PHT.

11
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Qua việc theo dõi quan sát các file ảnh động, ảnh tĩnh để hoàn thành PHT
- PHT số 1: Nêu lên các thành phần tham gia vào quá trình nhân đơi ADN.
- PHT số 2: Mơ tả q trình nhân đơi ADN.
2.1.2. Ngun tắc đảm bảo tính chính xác của nội dung dạy học
- Xác định nội dung trọng tâm, tìm những kiến thức có liên quan và ví dụ minh họa
cho nội dung đó.
- Phải biết kết hợp nội dung mà HS đã học sẽ học với nội dung đang học theo một
trình tự hợi lí.
Ví dụ: Đây đều là 2 file ảnh động mô tả cấu trỳc siờu hin vi ca NST
Bài 5-n hiê m sắc t hể
i-đạ i cư ơn g

v ềnst
Ii-c ấu t r óc
c đa nst ë sin h
v Ët n h©n
t hùc

Ii-c Êu t r ó c c đa nst ë sin h v Ët nh©n t hùc
1.CÊu tróc hiĨn vi
2.CÊu tróc siêu hiển vi

1.Cấu trúc hiển vi
2.Cấu trúc siêu
hiểnvi
Iii-ch ức nă ng
c ña n st

12
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Ta thấy rằng trong file ảnh động thứ hai mơ tả khơng cụ thể chính xác từng mức cấu
trúc siêu hiển vi của NST làm cho HS khó hình dung được cấu trúc NST, đâu là sợi cơ
bản, đâu là sợi nhiễm sắc, đâu là crômatit,... Trong khi đó file ảnh động thứ nhất mơ tả cụ
thể hơn về cấu trúc NST bao gồm từng mức cấu trúc, mỗi mức như vậy có chiều ngang là
bao nhiêu làm cho HS xác định được cấu trúc siêu hiển vi của NST chính xác hóa hơn từ
đó phát sinh trong người học nhu cầu tìm tịi vì sao NST lại có cấu trúc như vậy và nó có
liên quan với chức năng như thế nào.

2.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính sư phạm
Nguyên tắc đảm bảo tính sư phạm thể hiện ở việc gia công sư phạm và gia công kĩ
thuật tư liệu thu được như các hình ảnh, âm thanh, các đoạn phim,…phù hợp với nội
dung kiến thức, tạo nên những biểu tượng trực quan sinh động và trung thực, HS kết hợp
kênh chữ với kênh hình với các đoạn phim, dễ dàng tự lĩnh hội kiến thức mới thông qua
hoạt động trả lời các câu hỏi, bảng biểu, phiếu học tập vv....,.
Ví dụ: Khi giảng dạy phần: “Khái niệm và các dạng đột biến gen”. Bài 4 chương I
Sinh học 12 nâng cao GV cho HS theo dõi file ảnh về các dạng đột biến gen sau khi quan
sát kết hợp nghiên cứu SGK trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra, sau khi HS trả lời cho cả
lớp nhận xét GV bổ sung chốt lại kiến thức.

13
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính trực quan, thẩm mỹ
-

Cụ thể hoá những kiến thức lý thuyết cơ bản, đơn giản hoá các kiến thức phức tạp để
HS tiếp thu một cách đầy đủ và sâu sắc.

-

Gây cho HS sự chú ý, hứng thú, kích thích được sự tìm tịi, sáng tạo, phát hiện ra tri
thức mới.

-

Phát huy tính thích cực của HS, làm nảy sinh nhu cầu nhận thức, phát triển năng lực
tư duy và năng lực hành động.

-

Giáo dục và làm tăng lòng ham mê nghiên cứu khoa học, hình thành thói quen liên
hệ giữa lý thuyết và thực tế.
Ví dụ: Bài 26-Cơng nghệ tế bào

14
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, hữu dụng
Các nguồn tư liệu hỗ trợ cho việc giảng dạy Sinh học có trên mạng rất nhiều, chúng ta
khi download về để việt hóa và sử dụng cần lựa chọn những tư liệu bám sát với nội dung
chương trình bài học.
Ví dụ: Khi giảng dạy phần: “Cơ chế phiên mã”-bài 2; chương 1.Sinh học 12 nâng cao.
Trong 2 file ảnh động sau đều mô tả cơ chế phiên mã, Tơi đã lựa chọn file ảnh động thứ
hai vì file ảnh động này mô tả một cách đầy đủ hơn, rõ ràng và lượng thời gian đảm bảo,
HS quan sát kỹ hơn về diễn biến cơ chế phiên mã.

15
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

a. Đối với các hình ảnh tĩnh:

16
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Sử dụng các cơng cụ tìm kiếm như: Google, Altavista, Alltheweb... để tìm kiếm các
cơ sở dữ liệu có chứa hình ảnh. Các cơng cụ tìm tin có thể cung cấp hàng triệu các hình
ảnh được sắp xếp theo mục lục hoặc những chủ đề khác nhau.
Một số cơng cụ thơng dụng để tìm hình ảnh:
-
-
-
Cách sử dụng cơng cụ tìm kiếm: Vào Internet Explorer, nhập địa chỉ cơng cụ tìm kiếm
vào, ví dụ: , bấm phím Enter, kết quả như sau:

Khi ta nhập từ khố vào ơ tìm kiếm ví dụ từ Polyploid (đột biến đa bội) giao diện mới
sẽ mở ra tiếp:

17
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Khi ta muốn lấy hình ảnh nào ta kích đúp chuột trái vào hình đó giao diện tiếp theo sẽ

mở ra, sau đó ta kích chuột phải chọn save Picture As...và chọn đường dẫn để lưu ảnh. Ví
dụ như ảnh thứ nhất:

Khai thác hình ảnh tĩnh, đẹp, có hiệu quả. Hình dưới đây cơ chế nhân đơi của ADN
và quá trình phiên mã và dịch mã ở sinh vật.

18
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Hình 2.1. Khai thác các hình ảnh tĩnh trên mạng Internet
b. Đối với ảnh động, phim
Các phim, ảnh động các phim mơ phỏng có ý nghĩa rất lớn trong giảng dạy Sinh học
đặc biệt là các kiến thức về cơ chế, quá trình. Những phim ảnh động này có thể khai thác
từ các nguồn sau:
Đối với phim, ảnh động chúng ta nên sử dụng cơng cụ tìm kiếm http://www youtube
download.com/, cơng cụ này cho phép chúng ta tìm kiếm rất nhiều phim - ảnh động
phong phú.
Cách tìm: Mở trang Website giao
diện mới mở ra như sau:

19
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Tiếp theo nhập từ khố vào mục tìm kiếm / giao diện mới sẽ là:

Sau đó, kích chuột trái vào tư liệu ta đã nhập trước đó giao diện tiếp theo sẽ là:

20
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Lưu tư liệu: Kích chuột vào biểu tượng trên góc trái của bộ phim đang chạy

sau đó

chọn thư mục để lưu:
2.2.1.2. Gia công sư phạm và gia công kỹ thuật các tư liệu Multimedia phù hợp với
nội dung từng bài học
a. Hình ảnh tĩnh:
Nếu sử dụng phần mềm MS. Paint để chỉnh sửa ta tiến hành như sau: Chỉnh sửa,
chữ cho bài 2. hình 2.1. Quá trình phiên mã.Sinh h ọc 12 nâng cao

21
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Mở giao diện của ảnh như
sau:

Đưa con chuột vào trong màn
hình

→

nhấn

chuột

phải→chọn

Open

With→

Paint.

Giao diện của Paint lúc này:

22
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Để việt hoá tiếng Anh sang

tiếng Việt ta kích chuột vào
chữ

bên trải rồi di chuyển

con trỏ tới chữ tiếng Anh và
nhập từ tiếng Việt vào, cũng
có thể dùng bút xố có màu
vàng

xóa rồi nhập từ tiếng

Việt vào.
Đối với các từ khác chúng ta
cũng làm tương tự, cuối cùng
ta thu được ảnh hoàn chỉnh
như sau:

Để lưu ảnh này ta kích chuột
vào file→ Save as, chỉ đường
dẫn để lưu ảnh.

- Ngồi ra chúng ta cũng có thể copy ảnh qua Word sau đó dựng thanh cụng cụ Draw
kết hợp phần mềm chụp ảnh

để chỉnh sửa.

23
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

b. Đối với các ảnh động và phim
Sử dụng phần mềm Sothink SWF quicker để chỉnh sửa các đoạn phim hoạt hình là các
file Flash có dạng *.swf, với phần mềm này chúng ta phải cài vào máy tính.
Khởi động: Mở Chương trình
Sothink SWF Quicker, giao
diện sẽ mở ra như sau.

Nhập ảnh động hoặc phim cần việt
hoá: Vào file → Import→ Chỉ
đường dẫn để nhập tư liệu.(Ví dụ
file quá trình phiên mã và dịch
mã( bài 2)

Giao diện mới của Sothink SWF
quicker mở ra → OK → Yes.

24
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Giao diện mới Sothink SWF
quicker với tư liệu mới nhập vào
mở ra:

Trên panel Library là danh sách
thống kê tất cả các từ tiếng Anh,
khi ta muốn thay bằng tiếng Việt
ta nhấp chuột vào từ đó, ví dụ từ
Translation chẳng hạn từ này sẽ
xuất

hiện

hình→nhấp

chính
chuột

giữa
vào

màn
từ

này→nhấn phím Ctrl+A→nhấn
Delete.
Chữ tiếng Anh đó bị xố→ Click
chuột vào chữ T ở Panel phía bên
phải hoặc nhấn chữ T trên bàn
phím → Chuột có hình dấu cộng
→Vẽ Text box → nhập từ tiếng
Việt tương ứng vào.

25
LUAN VAN CHAT LUONG download : add
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

(SKKN HAY NHẤT) thiết kế và sử dụng bài giảng điện tử sinh học 12 theo hướng tích hợp truyền thông đa phương tiện

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về