(Skkn 2023) một số biện pháp chỉ đạo hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn trong thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở trường tiểu học

1

ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Trong các nhà trường phổ thơng nói chung hay bậc Tiểu học nói riêng thì
Tổ chun mơn có một vai trị vơ cùng quan trọng, góp phần quyết định vào
chất lượng giáo dục của nhà trường. Tổ chuyên môn là một tổ chức cơ sở trong
trường học trực tiếp quản lí giáo viên về tư tưởng, tác phong; đặc biệt là chuyên
môn, nghiệp vụ sư phạm nhằm quản lí và nâng cao chất lượng, hiệu quả cơng
tác giảng dạy. Tổ chun mơn cịn là nơi tổ chức thực hiện các chương trình
giảng dạy và các hoạt động giáo dục học sinh.
Hơn nữa trong hoạt động tổ chun mơn thì sinh hoạt chun mơn là hoạt
động nhằm bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực sư phạm và trao đổi
thống nhất các biện pháp cũng như tháo gỡ những khó khăn trong q trình
giảng dạy của giáo viên.
Thực tế cho thấy nhà trường nào mà công tác quản lý, chỉ đạo chuyên môn
sát sao, có hiệu quả, nề nếp; nội dung sinh hoạt chuyên môn sát yêu cầu, mục
tiêu dạy học và nhiệm vụ năm học, thực sự giải quyết được những vướng mắc
trong quá trình dạy học thì chất lượng giảng dạy và kết quả học tập của nhà
trường đó sẽ từng bước được nâng lên.
Theo Điều 14- Thông tư 28/ TT- BGDĐT ban hành Điều lệ trường tiểu học năm
2020 qui định tổ chun mơn trong nhà trường sinh hoạt định kì 2 tuần/ lần và
các sinh hoạt khác khi có nhu cầu nhằm triển khai các văn bản chỉ đạo của các
cấp, tiếp cận các vấn đề đổi mới trong nội dung, phương pháp, hình thức dạy
học nhằm nâng cao chất lượng dạy học và bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn; đồng
thời triển khai thực hiện các hoạt động giáo dục của nhà trường. Qua thực tế cho
thấy hiệu quả và chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường
chưa thực sự đồng đều và đi sâu về chất lượng. Điều này phần nào ảnh hưởng
đến kết quả giảng dạy và giáo dục ở một mức độ nhất định. Về phía đội ngũ
TTCM, đa số đã được tham gia học bồi dưỡng quản lí chun mơn nghiệp vụ tổ
trưởng song vẫn cịn có đồng chí chưa được bồi dưỡng nên chưa nắm vững

nhiệm vụ, tầm quan trọng của người tổ trưởng trong sinh hoạt chuyên môn; một
số giáo viên còn ngại phát biểu ý kiến hay đưa ra những biện pháp chung chung,
chưa đi sâu vào bàn bạc các vấn đề trọng tâm để tìm giải pháp cụ thể.
Với những lí do trên, tơi ln trăn trở và suy nghĩ “ Cần phải làm gì?
Làm thế nào để nâng cao chất lượng và hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên mơn?
Là quản lí phụ trách chun mơn trong nhà trường, tôi mạnh dạn thực hiện
một số biện pháp chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn trong nhà trường nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục của trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh qua đề tài


2

“Một số biện pháp chỉ đạo hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ
chuyên môn trong thực hiện chương trình giáo dục phổ thơng 2018 ở
trường Tiểu học”.
2. Mục đích nghiên cứu đề tài
- Xác định thực trạng cơng tác quản lí chỉ đạo chun mơn và sinh hoạt tổ
chuyên môn, các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn ở
trường tiểu học.
- Đề xuất và thực hiện một số biện pháp chỉ đạo, quản lí sinh hoạt tổ
chun mơn nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục của nhà trường
trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thơng 2018.
3. Đối tượng nghiên cứu và khảo sát thực nghiệm
- Hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh.
- Một số biện pháp quản lí và chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ
chuyên môn trong thực hiện chương trình giáo dục phổ thơng 2018 ở trường
Tiểu học.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp điều tra

- Phương pháp quan sát- đàm thoại
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp thống kê, đối chiếu, so sánh…
5. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng
- Các biện pháp chỉ đạo và quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường Tiểu
học Vĩnh Quỳnh.
6. Thời gian nghiên cứu:
- Từ tháng 9/2020 đến tháng 03/2023.


3

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
1.1. Mục tiêu của cơng tác quản lí chun mơn trong nhà trường
- Thơng qua cơng tác quản lí, chỉ đạo chun mơn nhằm thúc đẩy việc
thực hiện nhiệm vụ năm học và tạo chuyển biến về chất lượng trong việc dạy
học của giáo viên, học sinh nhà trường.
- Giúp người quản lí nắm được chất lượng cũng như hiệu quả của việc
thực hiện các mục tiêu giáo dục.
- Quản lí các hoạt động về chun mơn, xây dựng các chương trình, kế
hoạch cơng tác chun mơn; quản lí việc thực hiện chương trình SGK, chương
trình dạy học theo qui định của Bộ GD&ĐT ban hành.
- Quản lí, chỉ đạo việc thực hiện kiểm tra đánh giá chất lượng dạy học.
- Thông qua việc xây dựng chương trình, kiểm tra đánh giá, khảo sát chất
lượng dạy học để nắm bắt những mặt mạnh và hạn chế về chuyên môn của giáo
viên để phát huy ưu điểm và có biện pháp khắc phục nhược điểm, bồi dưỡng
chun mơn cho giáo viên.
1.2. Vị trí, vai trị của sinh hoạt chun mơn
Sinh hoạt chun mơn(SHCM) là một hoạt động nằm trong tổ chức giáo

dục của các nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học đảm bảo cho GV
được trao đổi, chia sẻ và học tập kinh nghiệm lẫn nhau.
Hoạt động chuyên môn trong trường tiểu học chiếm vị trí đặc biệt quan
trọng, trong đó Tổ chuyên môn là một tổ chức đảm nhận chức năng thực thi
nhiệm vụ chuyên môn của nhà trường.
Tổ chuyên môn tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá ban đầu về kết quả
dạy- học một cách sát thực nhất.
Tổ chuyên mơn cịn là cầu nối giữa Ban giám hiệu nhà trường với giáo
viên và học sinh. Tổ trưởng chuyên môn phải luôn theo sát từng giáo viên trong
tổ khối để nắm bắt và khắc phục những điểm hạn chế về phương pháp dạy học
và là người chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về chất lượng giảng dạy của
giáo viên, kết quả học tập của học sinh trong tổ.
1.3. Nội dung quản lí chun mơn:
- Quản lí chỉ đạo chun mơn theo các văn bản hướng dẫn của các cấp
Bộ- Sở- Phịng GD&ĐT.
- Quản lí việc thực hiện chương trình SGK, nội dung dạy học theo
CTGDPT 2018.
- Quản lí việc giảng dạy, hồ sơ sổ sách của GV, đánh giá xếp loại HS theo
Thông tư 30/2014, Thông tư 22/2016 và Thông tư 27/2020/ TT- BGDĐT về


4

Quy định đánh giá HS tiểu học cùng Thông tư 28/2020/TT- BGDĐT Ban hành
Điều lệ trường tiểu học.
- Quản lí việc học tập của HS, việc thực hiện các qui định của người học
theo Điều lệ trường tiểu học.
2. Cơ sở thực tiễn: Thực trạng sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường
2.1. Thuận lợi:
Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh thuộc qui mơ trường hạng I, năm học 20222023 có 49 lớp với 2313 HS.

Đội ngũ cán bộ quản lí của nhà trường gồm 1 Hiệu trưởng và 2 Phó Hiệu
trưởng đạt chuẩn, có đủ năng lực quản lí chỉ đạo các hoạt động giáo dục.
Đội ngũ giáo viên: 100% đội ngũ giáo viên của nhà trường có đủ trình độ
chun mơn, được đào tạo đạt chuẩn , cụ thể:
+ Trình độ trên Đại học: 01= 1,5%
+ Trình độ Đại học: 53/69 = 76,8%
+ Trình độ Cao đẳng: 15/69 = 21,7%
- Hầu hết các giáo viên đều nhiệt tình, trách nhiệm trong cơng việc, chịu
khó học hỏi, trau dồi chun mơn. Nhiều GV có kinh nghiệm giảng dạy, tạo
được uy tín trong phụ huynh, học sinh.
- Trường có 5 tổ chun mơn, mỗi khối lớp là một tổ có 1 tổ trưởng và 1 tổ
phó; các đồng chí tổ trưởng có chun mơn vững vàng, khả năng quản lí chỉ đạo
hoạt động của tổ tương đối tốt.
Thông qua hoạt động của tổ chun mơn Ban giám hiệu quản lí được giáo
viên về chuyên môn, GV được tự học, tự nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, kinh
nghiệm giảng dạy cho bản thân. Không chỉ vậy mà GV cịn sinh hoạt đồn thể
với nhiều lĩnh vực khác giúp cho việc thực hiện các nhiệm vụ trong nhà trường
đạt hiệu quả hơn.
2.2. Khó khăn:
- Đội ngũ tổ trưởng chun mơn cịn có 1/5 đồng chí chưa được đào tạo bồi
dưỡng về cơng tác quản lí chun mơn.
- Nhiều giáo viên trẻ có kiến thức nhưng kinh nghiệm giảng dạy chưa
nhiều, chưa tự tin ở năng lực chuyên môn nên chưa mạnh dạn trao đổi kinh
nghiệm khi tham gia sinh hoạt tổ chuyên môn, một số GV nhiều tuổi cịn hạn
chế về ứng dụng cơng nghệ thông tin trong giảng dạy.
- Chất lượng sinh hoạt ở một số tổ chun mơn diễn ra cịn hình thức, chưa
thực sự đi vào chiều sâu. Nội dung buổi SHCM mặc dù có sự chuẩn bị nhưng
cịn sơ sài, chưa phát huy được hết khả năng của các tổ viên. Trong q trình
sinh hoạt cịn ngại nêu vấn đề vì sợ mất thời gian hoặc bị đánh giá về năng lực…

5

* Qua việc khảo sát đánh giá mức độ quan trọng của việc sinh hoạt tổ
chuyên môn trong giáo viên ở trường:
Số GV được Rất quan trọng Quan trọng Bình thường
SL
%
SL
%
SL
%
Tổ
TS
khảo sát
1
2
3
4
5
Tồn
trường

GV
13
13
13
13
14
66

13
13
13
13
14
66

7
4
5
4
7
27

53.8
30.8
38.5
30.8
50.0
41.0

5
7
7
7
7
33

38.5

53.8
53.8
53.8
50.0
50.0

1
2
1
2
0
6

7.7
15.4
7.7
15.4
0
9.0

Tơi nhận thấy cịn một số giáo viên chưa thấy rõ tầm quan trọng của các
buổi SHCM, chưa tích cực trong sinh hoạt; đôi lúc cho rằng SHCM tranh thủ
cũng được mà khơng ảnh hưởng gì đến chất lượng dạy học. Điều này có ảnh
hưởng khơng nhỏ đến chất lượng SHCM trong trường.
2.3. Nguyên nhân:
Tôi thiết nghĩ một trong những nguyên nhân cơ bản ảnh hưởng đến hiệu quả
SHCM là do một số nguyên nhân cơ bản sau:
- Do nhận thức của một bộ phận GV chưa thấy rõ vai trò và tầm quan trọng
của việc sinh hoạt tổ chuyên môn.
- Việc xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn và GV chưa phù hợp, chưa được

khoa học.
- Chất lượng SHCM chưa sâu kĩ, nặng về thủ tục, hình thức.
- Năng lực và kĩ năng tổ chức điều hành hoạt động tổ chuyên môn của một số
TTCM chưa mềm dẻo, linh hoạt.
- Hàng năm thường có thay đổi nhân sự về tổ trưởng, tổ phó chun mơn.
- Vai trị của chỉ đạo chun mơn đơi lúc cịn chưa sát thực tế.
Để nhanh chóng khắc phục những hạn chế trên tơi đã nghiên cứu để tìm ra
một số biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn
trong nhà trường.
3. Các biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn
3.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về tầm
quan trọng của sinh hoạt tổ chuyên môn
Trong kế hoạch hoạt động và thực tế việc sinh hoạt chuyên môn của nhà
trường những năm học trước được duy trì thường xuyên 2tuần/ lần, thường là
vào buổi chiều thứ sáu các tuần học chẵn sau giờ dạy. Trong năm học 20222023 do trường đang trong giai đoạn xây mới, phải mượn cở sở trường THCS


6

cũ, còn thiếu phòng học nên phải học luân phiên và lịch SHCM của tổ 4 vào
chiều thứ bảy các tuần chẵn sau buổi học. Tuy nhiên nội dung và hình thức có
chỗ cịn chưa phù hợp để đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của giáo dục. Giáo
viên còn chưa thấy hết vai trò, nhiệm vụ của tổ chun mơn. Vì thế ngay từ đầu
năm học, tơi xác định phải giúp giáo viên hiểu ý nghĩa, tầm quan trọng của việc
sinh hoạt chun mơn và vai trị của tổ chuyên môn trong việc nâng cao chất
lượng dạy học của nhà trường thông qua các hoạt động:
- Tổ chức cho giáo viên nghiên cứu Điều lệ trường Tiểu học, học tập nhiệm
vụ năm học, tổ chức trao đổi tọa đàm về tổ chức Tổ chun mơn. Qua đó đã giúp
giáo viên nhận thức đầy đủ sâu sắc hơn về sự cần thiết của công tác sinh hoạt
chuyên môn trong nhà trường và tổ khối. Đồng thời coi đó là quyền lợi, nghĩa vụ

mỗi giáo viên phải thực hiện tốt để đáp ứng nhu cầu của giáo dục; giúp giáo viên
thấy rõ hơn: sinh hoạt tổ chuyên môn là để học hỏi, tích lũy kinh nghiệm dạy học,
nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm để mỗi thành viên làm tốt cơng
tác giảng dạy, góp phần hồn thành tốt nhiệm vụ của nhà trường.
- Qua hoạt động tổ chuyên môn mỗi giáo viên nhận được những ý kiến góp
ý, được học hỏi lẫn nhau để có thêm kinh nghiệm trong mọi lĩnh vực; mọi người
hiểu được tâm tư nguyện vọng của nhau, xây dựng một tập thể đoàn kết giúp
nhau cùng tiến bộ.
- Hơn nữa, qua việc cùng tham gia trong các buổi sinh hoạt với các tổ, cùng
trao đổi trị chuyện tơi cịn giúp giáo viên hiểu rằng: trong sinh hoạt chuyên
môn, mỗi cá nhân đều được phát huy sở trường của mình, được bày tỏ khó khăn
để cùng nhau tìm cách tháo gỡ; SHCM sẽ hiệu quả khi giải quyết được mọi
vướng mắc một cách phù hợp, bổ sung cho nhau những cái hay, cái tốt để phát
huy. Qua đó nâng cao tinh thần học hỏi, phê và tự phê trong công tác chuyên
môn của các thành viên nhà trường.
- Tác động vào nhận thức của mỗi giáo viên coi việc trao đổi học hỏi
chuyên môn là nhiệm vụ chứ khơng phải thích hay khơng thích; không biết
không dám hỏi hoặc biết mà không chia sẻ là thể hiện sự tự ti, ích kỉ.
Qua việc tuyên truyền tổ chức học tập bồi dưỡng thường xuyên, mỗi giáo
viên đã nhận thức đúng tầm quan trọng của SHCM và góp phần cho tổ chun
mơn thực hiện đúng chức năng, vai trị của mình.
3.2. Biện pháp 2: Bố trí nhân sự và lựa chọn tổ trưởng chuyên môn
phù hợp
3.2.1. Bố trí nhân sự trong từng khối lớp
Việc phân cơng giáo viên chủ nhiệm sao cho đúng người, đúng việc phù
hợp năng lực, sở trường để GV phát huy hết khả năng, đồng thời đảm nhiệm và


7

hoàn thành tốt nhiệm vụ là rất quan trọng.
Trước khi học nhiệm vụ năm học mới, Ban giám hiệu nhà trường đã trao
đổi thống nhất nhân sự ở từng khối lớp. Dựa vào năng lực chuyên môn và kết
quả giảng dạy trong năm học trước, tôi mạnh dạn đề xuất việc bố trí nhân sự ở
một số lớp cho hợp lí. Ví dụ: Ở khối lớp 1 lượng kiến thức khơng nhiều khơng
khó nhưng là lớp đầu cấp nên cần chọn cử các giáo viên có tuổi đời và tuổi
nghề, có kinh nghiệm dạy học, tính tình nhẹ nhàng, kiên nhẫn để vừa dạy vừa dỗ
các con bước vào ngưỡng cửa trường học. Ở khối 4,5 cần cử những giáo viên có
kiến thức, chun mơn vững vàng, nghiêm khắc hơn. Các GV mới trẻ hay
những đồng chí có tuổi, sức khỏe hạn chế hay hồn cảnh gia đình khó khăn hơn
có thể sắp xếp ở khối 2, 3.
3.2.2. Lựa chọn tổ trưởng chuyên môn
Tổ trưởng chuyên môn là “linh hồn” của tổ chun mơn và thường là
người có năng lực nổi trội so với các thành viên trong tổ. Những tiêu chí để
chọn TTCM phải là người có uy tín, nhiệt tình trách nhiệm, sáng tạo trong cơng
việc, có phẩm chất đạo đức tốt, sống mẫu mực, biết quan tâm đến mọi người;
ln hành động vì mục tiêu chung của nhà trường; có kĩ năng chuyển tải thơng
tin đến GV; có điều kiện gia đình, sức khỏe tốt, thời gian công tác ổn định;
được Ban giám hiệu tin tưởng và GV tin cậy. Với những tiêu chí trên, tơi cũng
đã có ý kiến tham mưu với đồng chí Hiệu trưởng nhà trưởng trong việc lựa chọn
các TTCM đủ khả năng đảm nhiệm cơng việc.
Chọn TTCM phải tìm những người có Tâm và có Tầm. TTCM có Tầm ở
chỗ biết nhìn xa trơng rộng, biết nhìn thấy năng lực chung, năng lực riêng của
từng tổ viên để giao việc cũng như tư vấn cho Ban giám hiệu phân công nhiệm
vụ các thành viên phù hợp nhất. Ví dụ: Giáo viên có hiểu biết sâu về kiến thức
tốn sẽ phân cơng phụ trách mơn Tốn, thực hiện chun đề tốn. Với GV có
năng khiếu tiếng Việt thì phân cơng phụ trách mơn tiếng Việt; GV có kĩ năng về
cơng nghệ thơng tin tốt sẽ thực hiện các chuyên đề về ứng dụng công nghệ
thông tin trong tổ, trường để hướng dẫn GV họp tập nâng cao trình độ CNTT
ứng dụng trong dạy học. Tuy nhiên cũng có trường hợp GV giảng dạy chưa chắc

về mơn Tốn thì u cầu thực hiện chun đề tốn để có nhiều cơ hội tiếp cận
và phát triển khả năng về mơn tốn….
Việc xây dựng mối quan hệ giữa các thành viên trong Tổ nhóm chun
mơn cũng được hết sức quan tâm. Tuy mỗi tổ viên có những điểm riêng khác
nhau về năng lực sư phạm, trình độ chun mơn, sở trường,… nhưng họ đều có
chung một mục tiêu giáo dục là hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học. Vì vậy việc
tăng cường xây dựng các mối quan hệ giữa các thành viên trong tổ như lòng yêu


8

mến, tơn trọng đồng nghiệp, tinh thần đồn kết, giúp đỡ nhau, quan tâm hợp tác
thực hiện công việc chung của tổ, của Nhà trường; biết gắn trách nhiệm của
mình với tổ chun mơn, có ý thức tổ chức tinh thần kỉ luật tôn trọng mọi người,
tôn trọng lãnh đạo là việc làm rất cần thiết.
Qua đó các TTCM và giáo viên đã thực sự gắn kết, tạo cơ hội cho các
thành viên được tham gia tích cực đóng góp xây dựng tập thể vững mạnh. Tổ
trưởng chuyên môn biết lắng nghe, phân tích ý kiến, giải quyết kịp thời những
mâu thuẫn, thắc mắc, tạo ra sự hòa hợp thống nhất và gắn bó các giáo viên trong
tổ có sự đồng thuận cao. Do vậy xây dựng tốt mối quan hệ giữa các thành viên
trong tổ sẽ có tác dụng thúc đẩy hoạt động chuyên môn trong tổ và nhà trường.
3.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo tốt việc xây dựng kế hoạch và quy chế hoạt
động của tổ nhóm chuyên môn
3.3.1. Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn
Kế hoạch tổ chuyên môn là bản dự kiến kế hoạch triển khai tất cả các
hoạt động của tổ chuyên môn trong một năm học, nhằm thực hiện mục tiêu phát
triển của tổ chuyên môn và Nhà trường. Kế hoạch tổ chuyên môn được xây
dựng dựa trên cơ sở cụ thể hóa kế hoạch năm học, kế hoạch chun mơn, kế
hoạch bồi dưỡng của Nhà trường. Khi xây dựng cần căn cứ vào điều kiện thực tế
của Nhà trường, đội ngũ giáo viên và thực tế học sinh. Trong kế hoạch chun

mơn thì nội dung sinh hoạt chun mơn là một phần quan trọng. Nội dung này
phải thể hiện rõ công việc cần làm trong cả năm học, tập trung vào việc chỉ đạo
nâng cao chất lượng dạy học trong tổ khối, tổ chức các chuyên đề; trao đổi các
phương pháp dạy học nhằm phát triển năng lực học sinh.
Muốn đạt được mục tiêu trên, người Tổ trưởng phải xây dựng được kế
hoạch chuyên môn một cách cụ thể, sát thực tiễn và có tính khả thi. Chính vì
vậy, ngay đầu năm học, tơi đã có buổi họp chun mơn với các TTCM, hướng
dẫn tổ trưởng cách xây dựng kế hoạch tổ chun mơn dựa trên tình hình thực tế
của Nhà trường, của tổ, tất cả giáo viên trong tổ tham gia xây dựng kế hoạch
chung của tổ và tự xây dựng kế hoạch cá nhân.
Cụ thể: Quy trình xây dựng kế hoạch sinh hoạt chuyên môn:
* Bước 1: Lập dự thảo kế hoạch sinh hoạt chuyên môn
Để lập dự thảo kế hoạch năm học của tổ chuyên môn, người Tổ trưởng
cần tiến hành các công việc:
- Thứ nhất: Thu thập, xử lí thơng tin: Để thực hiện có hiệu quả công
việc này, TTCM cần thu thập, tổng hợp và phân tích các loại thơng tin như:
+ Những định hướng lớn của Nhà trường trong năm học mới lấy từ Dự
thảo kế hoạch năm học của Hiệu trưởng.


9

+ Thông tin từ những văn bản pháp luật, quy định, quy chế mới, có liên
quan đến hoạt động chuyên mơn…
+ Thơng tin về quản lí dạy học: khung chương trình năm học, những
điều chỉnh mới trong nội dung giảng dạy của môn học, yêu cầu mới về cách tổ
chức dạy học, phương pháp dạy học. Ví dụ: năm học 2022-2023 là năm học đầu
tiên thực hiện chương trình sách giáo khoa lớp 3 theo khung chương trình giáo
dục phổ thông 2018; tiếp tục thực hiện dạy lồng ghép Tài liệu Bác Hồ và những
bài học đạo đức vào các môn: Đạo đức, HĐTT, dạy lồng ghép An ninh – Quốc

phòng, giáo dục STEM… đổi mới các phương pháp, hoạt động dạy học nhằm
phát triển năng lực học sinh, tăng cường các hoạt động trải nghiệm, tổ chức sinh
hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học…
+ Thông tin về học sinh: số lượng học sinh, số lớp theo từng khối, số
học sinh lớp 1 mới tuyển, số lượng học sinh lưu ban, học sinh khuyết tật, tình
hình kết quả của học sinh trong năm học trước; những thuận lợi, khó khăn của
học sinh trên địa bàn; hoàn cảnh của một số học sinh đặc biệt…
+ Thông tin về đội ngũ giáo viên trong tổ: Số lượng giáo viên của tổ
trong năm học mới đủ hay thiếu, giáo viên bộ môn, trình độ chun mơn, nghiệp
vụ sư phạm, hồn cảnh của giáo viên trong tổ. Cụ thể: số giáo viên mới, giáo
viên hợp đồng? Số giáo viên có con nhỏ, nhà xa trường,…
Trên cơ sở các thông tin thu thập được, người Tổ trưởng chun mơn cần
tập trung phân tích tình hình để làm rõ thuận lợi, khó khăn ngun nhân thành
công hay hạn chế trong việc thực hiện kế hoạch chuyên môn của năm học trước.
- Thứ hai: Xác định các mục tiêu và nhiệm vụ cho năm học mới.
+ Trên cơ sở phân tích các thơng tin đề nắm tình hình, tơi giúp các TTCM
phát hiện những nhiệm vụ cần giải quyết trong năm học mới, xác định thứ tự vấn
đề ưu tiên cần giải quyết. Từ căn cứ đó TTCM xác định những mục tiêu cho các
lĩnh vực hoạt động của tổ chuyên môn về: hoạt động dạy, hoạt động học, mục tiêu
phát triển đội ngũ về chuyên môn, nghiệp vụ,…Tiếp theo tổ trưởng chuyên môn
xác định các nhiệm vụ của tổ, chú ý làm rõ các nhiệm vụ trọng tâm, khi thiết kế các
nhiệm vụ người tổ trưởng cần làm rõ: Tại sao chọn đó là nhiệm vụ trọng tâm? Khi
thực hiện nhiệm vụ này có thuận lợi hay khó khăn gì?
Cụ thể: Năm học 2022- 2023, ở tổ 1 có nhiều GV trẻ hợp đồng, mới đỗ
viên chức được phân cơng chủ nhiệm cịn thiếu kinh nghiệm dạy học nên tổ
chuyên môn cần tổ chức các chuyên đề bồi dưỡng kĩ năng dạy học cho GV mới
ở từng môn, từng dạng bài. Ở tổ 5, số học sinh khuyết tật nhiều nhất, chiếm 8/26
HS khuyết tật tồn trường. Riêng lớp 5A10 có đến 3 học sinh khuyết tật dạng
tăng động, chậm nhận thức nên cần tập trung xây dựng nội dung dạy học phù

10

hợp, quan tâm các đối tượng học sinh khuyết tật, chậm, yếu trong các giờ học;
tăng cường phối hợp với giáo viên bộ môn, với phụ huynh học sinh trong việc
giáo dục để các em không bị bỏ quên. Trong SHCM cần tập trung bàn các biện
pháp để nâng cao chất lượng giáo dục đại trà, giáo dục HS khuyết tật …
- Thứ ba: Xây dựng yêu cầu và các chỉ tiêu giáo dục
Tiếp theo tổ trưởng chuyên môn cần xây dựng các yêu cầu và chỉ tiêu cho
từng nhiệm vụ. Việc xây dựng các yêu cầu phải đảm bảo khách quan, phù hợp
thực tế, không tùy tiện theo ý chủ quan. Khi xây dựng các chỉ tiêu cần trả lời được
câu hỏi: Nhiệm vụ này cần đạt đến mức độ chất lượng nào? Với những yêu cầu
gì? Yêu cầu nào cần bổ sung hoặc nâng/hạ mức độ so với kế hoạch năm trước?
- Thứ tư: Xác định các biện pháp thực hiện
Xác định các biện pháp thực hiện: đưa ra những việc làm, những phương
án, cách thức hành động cụ thể nhằm thực hiện mục tiêu nhiệm vụ của năm học.
Biện pháp đề ra phải có tính khả thi, phù hợp điều kiện năng lực của tổ chuyên
môn và nhà trường.
- Thứ năm: Dự kiến bố trí cơng việc và thời gian thực hiện.
Sau khi đã xác định các nhiệm vụ, tổ trưởng chun mơn xác định rõ lộ
trình thực hiện công việc của tổ chuyên môn trong năm học và phân công trách
nhiệm cho các thành viên. Tổ trưởng chuyên môn cần điều tiết, cân đối mối
quan hệ giữa các nhiệm vụ của từng giai đoạn với các nhiệm vụ năm học để
tránh tình trạng bỏ sót hay trùng lặp, chồng chéo nhau.
* Bước 2: Thông qua, lấy ý kiến đóng góp của tập thể.
Sau khi hồn thành dự thảo kế hoạch năm học, TTCM gửi cho các thành
viên trong tổ nghiên cứu trước. Sau đó tổ sẽ tiến hành họp để trao đổi, thảo luận
và điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp.
* Bước 3: Điều chỉnh, bổ sung hồn thiện dự thảo kế hoạch
Tổ trưởng chun mơn lĩnh hội, phân tích và chọn lọc các nguồn thơng tin

của tổ và kế hoạch của nhà trường để điều chỉnh hoàn thiện kế hoạch chung của tổ.
* Bước 4: Gửi dự thảo kế hoạch để Hiệu trưởng phê duyệt
Căn cứ vào mục tiêu, nhiệm vụ năm học và Kế hoạch giáo dục của nhà
trường, Hiệu trưởng phê duyệt kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn trên cơ sở
xem xét các chỉ tiêu, nhiệm vụ cũng như đề nghị của tổ để điều chỉnh và phê
duyệt kế hoạch của các tổ CM.
* Bước 5: Công bố và thực hiện kế hoạch
TTCM cơng bố kế hoạch cho tồn thể GV trong tổ và triển khai thực
hiện kế hoạch theo lộ trình đã xây dựng.


11

Điều quan trọng tiếp theo là phải làm tốt việc phổ biến, quán triệt kế hoạch
đến tất cả các thành viên trong tổ chuyên môn; giao nhiệm vụ cho các thành
viên, nhóm trong tổ chun mơn theo kế hoạch và cam kết thực hiện; đồng thời
người quản lý phải thường xuyên giám sát, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch.
3.3.2. Xây dựng quy chế hoạt động của tổ chuyên môn
Quy chế hoạt động của tổ chuyên môn được xây dựng thống nhất phù hợp
với các tổ chuyên môn và được các thành viên nghiêm túc thực hiện, đó là:
- Đảm bảo thời gian sinh hoạt định kì 2 tuần/ lần vào sau giờ học chiều thứ
sáu các tuần học chẵn và đột xuất khi cần.
- Nội dung SHCM phải được TTCM xây dựng dựa trên kế hoạch chung
của trường và thực tế của tổ khối; đồng thời được triển khai và thư kí ghi chép
đầy đủ trong sổ Kế hoạch sinh hoạt tổ chuyên môn.
- Trong SHCM, các thành viên cần mạnh dạn tham gia phát biểu ý kiến
trên tinh thần góp ý xây dựng
- Các thành viên có ý thức tổ chức kỉ luật, chấp hành sự phân công của tổ
và nhà trường.
- Đoàn kết, hỗ trợ nhau trong công tác chuyên môn và sinh hoạt xây dựng

tổ vững mạnh.
- Phương châm làm việc của các tổ chuyên môn là: “Đoàn kết - Dân chủ Trách nhiệm”, “Tất cả vì học sinh thân yêu!”
- Các nội dung chỉ đạo, báo cáo giữa Ban giám hiệu và tổ chuyên môn đều
được thể hiện bằng văn bản, đảm bảo thời gian, tính chính xác, cơng khai…
Thực hiện tốt việc chỉ đạo xây dựng kế hoạch và quy chế hoạt động của tổ
nhóm chun mơn như trên đã góp phần nâng cao nề nếp và chất lượng SHCM
trong nhà trường những năm học gần đây.
3.4. Biện pháp 4: Thực hiện đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo
nghiên cứu bài học.
Sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường được tổ chức dưới nhiều hình thức
khác nhau, trong đó hình thức sinh hoạt chun môn theo kiểu dự giờ và rút
kinh nghiệm tiết dạy được thực hiện thường xuyên nhằm phát triển năng lực
chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên. Trong sinh hoạt chun mơn
truyền thống, hình thức này được tổ chức theo một quy trình tương đối thống
nhất. Trước tiên nhà trường, tổ chuyên môn phân công giáo viên chuẩn bị bài,
sau đó lên lớp dạy minh họa, rồi tổ chức rút kinh nghiệm tìm ra những ưu điểm,
hạn chế sau đó thống nhất quy trình. Với cách tổ chức như vậy chưa thực sự thu
hút sự tham gia tích cực của đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Vì vậy năng lực
chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của đội ngũ giáo viên phát triển còn hạn chế.


12

Để các buổi sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường đạt hiệu quả, phát triển
năng lực chuyên môn, mang lại nhiều ý nghĩa cho đội ngũ giáo viên là nhiệm vụ
cần thiết được đặt ra. Trong sinh hoạt chuyên môn giáo viên cùng nhau dự giờ
và suy ngẫm về bài dạy, cùng nhau hợp tác, nghiên cứu, tìm hiểu bằng đối thoại,
chia sẻ kinh nghiệm và các bước cụ thể tìm ra cấu trúc trong bài học để giúp các
em học sinh được học tập một cách thực sự. Chính vì vậy trong những năm
học gần đây mơ hình sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học được

triển khai và thực hiện rộng rãi trong các nhà trường nhằm góp phần nâng
cao chất lượng dạy học.
Để thực hiện sinh hoạt chun mơn theo nghiên cứu bài học có kết quả, với
vai trị quản lý chun mơn, trước hết cần nghiên cứu tài liệu hướng dẫn, lên kế
hoạch tổ chức tập huấn cho giáo viên một số nội dung như: Sinh hoạt chun
mơn theo nghiên cứu bài học là gì? Sự khác nhau giữa sinh hoạt chuyên môn
truyền thống và sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. Các bước tiến
hành một buổi sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học. Cụ thể:
3.4.1. Giúp giáo viên nắm rõ sinh hoạt chun mơn theo nghiên cứu bài học là
gì?
Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học là hoạt động giáo viên cùng
nhau học tập từ thực tế việc học của học sinh. Ở đó, giáo viên cùng nhau thiết kế
được kế hoạch bài học, cùng nhau dự giờ, quan sát, suy ngẫm và chia sẻ bài học
(tập trung chủ yếu vào việc học của học sinh). Đồng thời đưa ra những nhận xét
về sự tác động của lời giảng, các câu hỏi, các nhiệm vụ học tập mà giáo viên đưa
ra ... có ảnh hưởng đến việc học của học sinh. Trên cơ sở đó, giáo viên được
chia sẻ, học tập lẫn nhau, rút kinh nghiệm và điều chỉnh nội dung, phương pháp
dạy học vào bài học hàng ngày một cách hiệu quả. Trong năm học, nhà trường
đã tổ chức, sắp xếp cho 100% GV đã tham gia dự và xem video Sinh hoạt
chuyên môn theo Nghiên cứu bài học của Nhật qua bài Diện tích xung quanh và
diện tích tồn phần- Tốn 5 và Vật dẫn nhiệt- Vật cách nhiệt- Khoa học 4 của
Tiểu học Thị trấn Cao Thượng, tỉnh Bắc Giang qua hình thức “Trường học kết
nối”. Qua đó đội ngũ Cán bộ quản lí và GV nhà trường càng hiểu sâu kĩ hơn về
SHCM theo nghiên cứu bài học để nâng cao chất lượng các buổi sinh hoạt. Việc
giáo viên hiểu kĩ được sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học không
nhằm để đánh giá giờ dạy mà qua đó giáo viên được khuyến khích học tập lẫn
nhau, cùng nhau tìm ra ngun nhân: Tại sao học sinh khơng học/ học/ thích
học? Đồng thời đề xuất các biện pháp để tất cả học sinh được học tập thực sự.
Qua đó mỗi giáo viên sẽ có khả năng, kinh nghiệm tự điều chỉnh nội dung
phương pháp, hình thức dạy học một cách linh hoạt, phù hợp với đối tượng học

13

sinh của lớp mình dạy, đáp ứng được mục tiêu của CTGPT 2018.
3.4.2. Tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học
Một buổi sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học ở trường tôi được
tổ chức, tiến hành theo các bước sau:
3.4.2.1. Xây dựng bài dạy minh họa:
Để dạy minh họa, giáo viên thực hiện có thể do cán bộ quản lý hoặc tổ
trưởng chuyên môn phân cơng, cũng có thể là giáo viên tự nguyện đăng kí. Thời
gian đầu khuyến khích giáo viên có khả năng và tổ trưởng chuyên môn xung
phong chuẩn bị bài dạy minh họa. Giáo viên dạy minh họa và nhóm giáo viên
trong tổ cùng nhau thiết kế, trao đổi, đầu tư thời gian để chuẩn bị bài học. Tuy
nhiên giáo viên dạy minh họa vẫn là người quyết định cuối cùng.
Bài dạy minh họa được thể hiện một cách linh hoạt và sáng tạo căn cứ vào
tình hình thực tế của học sinh lớp giáo viên dạy để lựa chọn nội dung, phương
pháp, kĩ thuật dạy học thích hợp để đạt được mục tiêu chuẩn kiến thức kĩ năng
của môn học, không phụ thuộc quá nhiều vào nội dung sách giáo khoa, các bước
dạy trong sách giáo viên. Đặc biệt với lớp dạy có học sinh khó khăn về nhận
thức, giáo viên có thể lựa chọn các ví dụ và ngữ liệu gần gũi với các em để các
em đạt được mục tiêu bài học.
3.4.2.2. Dạy minh họa và dự giờ
Tổ chức dạy minh họa và dự giờ là một khâu quan trọng trong buổi sinh
hoạt chuyên môn. Khi tiến hành dạy, giáo viên dạy và giáo viên dự giờ cần lưu ý
một số điểm:
- Giáo viên không dạy nội dung bài cho học sinh trước khi dạy minh họa.
Lớp học dạy minh họa cần có đủ khơng gian, bàn ghế sắp xếp thuận tiện cho
người dự dễ dàng quan sát hoạt động học tập của học sinh.
- Thời gian tiết dạy khơng nên kéo dài vì có thể làm ảnh hưởng đến tâm lí

học tập của học sinh.
- Số người dự giờ không nên quá đông, làm ảnh hưởng đến chất lượng sinh
hoạt chuyên môn, thường được tổ chức theo quy mô tổ chuyên môn.
- Giáo viên dự giờ chọn vị trí quan sát thích hợp để quan sát nét mặt, cử
chỉ, hành động, thao tác, sản phẩm của học sinh để có thể ghi chép đầy đủ diễn
biến hoạt động hay diễn biến tâm lý của học sinh trong giờ học.
- GV dự có thể chụp ảnh hoặc quay phim các hoạt động dạy và học trong
các tình huống nhưng không làm ảnh hưởng đến giờ học.
- Quan sát cách sử dụng các biện pháp, các kĩ thuật dạy học mới của giáo viên,
những đồ dùng dạy học và ngữ liệu, nội dung được điều chỉnh có tác động ảnh
hưởng đến kết quả học tập của học sinh như thế nào? Quan sát mối quan hệ tương


14

tác giữa giáo viên – học sinh, học sinh – học sinh. Người dự ln phải đặt câu hỏi
cho mình là: “Học sinh học được gì? Học sinh có hứng thú khơng? Vì sao có, vì sao
khơng? Học sinh có biểu hiện học tập như thế nào? Có thực sự đảm bảo cơ hội cho
tất cả học sinh tham gia khơng? Có học sinh nào bị bỏ qn khơng?”.
3.4.2.3. Thảo luận sau giờ dạy- Phân tích bài học:
Đây là hoạt động trọng tâm, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu
quả của buổi sinh hoạt chuyên môn. Để đạt được mục đích của buổi thảo luận,
những người tham dự cần tham gia tích cực và chia sẻ ý kiến với tinh thần học
hỏi xây dựng.
Trong khi thảo luận, vai trị của người chủ trì hết sức quan trọng. Người
chủ trì khơng những phải có khả năng chun mơn mà cịn phải có năng lực tổ
chức, nhanh nhạy, linh hoạt xử lí các tình huống để điều hành, dẫn dắt buổi sinh
hoạt chuyên môn đi đúng hướng, đúng trọng tâm, đạt hiệu quả và tạo được bầu
khơng khí thân thiện cởi mở, gắn bó giữa các thành viên trong nhà trường.
Tiến trình buổi thảo luận thường bắt đầu bằng việc giáo viên dạy minh họa

nêu lại mục tiêu, những thay đổi về nội dung phương pháp, đồ dùng dạy học ...
để phù hợp với đối tượng học sinh và cảm nhận sau khi dạy, sự hài lòng, những
băn khoăn hay khó khăn khi thực hiện bài dạy.
Bước tiếp theo là giáo viên dự giờ chia sẻ ý kiến về bài dạy. Người chủ trì
thường là TTCM cần khéo điều hành, khuyến khích tất cả giáo viên dự giờ chia
sẻ những quan sát, suy nghĩ, cảm nhận của mình về giờ học, những thông tin thu
được trong giờ học. Người dự giờ có thể mơ tả một tình huống học tập có vấn đề
hoặc mơ tả chi tiết hoạt động của một học sinh hay một nhóm học sinh, phân
tích nguyên nhân của hiện tượng đó và đưa ra giải pháp cần thiết.
- Người chủ trì có thể đưa ra các câu hỏi gợi ý khi thảo luận như:
+ Những điều mình học được qua bài dạy minh họa.
+ Những khó khăn của học sinh gặp phải trong giờ học.
+ Nguyên nhân của những khó khăn? Giải pháp khắc phục khó khăn như
thế nào?
+ Bài học có gì mới, sáng tạo so với sách giáo khoa, sách giáo viên? Điều
đó được thể hiện qua kết quả học tập của học sinh như thế nào?
+ Các hoạt động học tập có phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh
không?
+ Học sinh được quan tâm như thế nào? (học sinh tích cực, học sinh nhận
thức chậm, ...).
+ Các em có cơ hội giúp đỡ nhau trong học tập không? Nếu có thì đó là
những trường hợp nào?


15

- Người dự cần căn cứ vào mục tiêu của bài học để đưa ra các giải pháp
giúp người dạy khắc phục hạn chế nhằm tạo cơ hội cho tất cả học sinh đều được
tham gia học tập, tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả.
- Mỗi giáo viên dự giờ tự tìm những yếu tố tích cực, suy nghĩ xem mình đã

học được những gì từ bài dạy minh họa này, rút kinh nghiệm, học hỏi từ những
vấn đề đồng nghiệp gặp phải. Người dự chỉ ra thực tế việc học của học sinh mà
giáo viên dạy minh họa có thể khơng nhìn thấy vì chưa bao qt hết được.
- Không áp đặt ý kiến, kinh nghiệm chủ quan cá nhân hay quá chú trọng
các quyết định truyền thống của giờ dạy. Khi đưa ra nhận xét người dự khơng
nên dùng những câu nói: “Nếu là tơi, tơi sẽ ....”. “Tóm lại, chúng ra cần ....”.
Thay vào đó là những chia sẻ chân thành dựa trên những suy ngẫm rộng mở về
thực tế việc học của học sinh: Tôi nhận thấy các em học sinh (ở thời điểm...)
như thế này .... như thế kia. Điều đó chứng tỏ ... “Lí do dẫn đến việc em đó như
vậy là .... Vậy chúng ta có thể làm thế này ...”; hoặc “Tơi đã học được ... từ tình
huống của học sinh này vì ...”. Mặt khác người dự cần đặt mình vào vị trí của
người thực hiện giờ học để chia sẻ những khó khăn và kết quả giờ học. Đặc biệt
là không đánh giá giáo viên, không xếp loại giờ dạy. Qua quá trình thảo luận,
các giáo viên sẽ đưa ra rất nhiều giải pháp khác nhau, tuy nhiên mỗi giáo viên sẽ
suy nghĩ và lựa chọn giải pháp phù hợp với học sinh và điều kiện học tập của
lớp mình. Nếu thấy cần thiết, các giáo viên có thể cùng thảo luận thiết kế lại bài
học dựa trên thực tế và những kinh nghiệm, biện pháp được rút ra trong bài học
minh họa để tiến hành ở những bài học sau khác.
3.4.2.4. Vận dụng kết quả sinh hoạt chuyên môn vào bài học hàng ngày:
Qua các buổi sinh hoạt chuyên môn mỗi giáo viên đều thấy rõ tầm quan
trọng của việc nghiên cứu nội dung bài học, được trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm,
tháo gỡ những vướng mắc khó khăn, thống nhất quy trình giảng dạy và lựa
chọn các phương pháp, hình thức tổ chức dạy phù hợp với đối tượng học sinh
của mình.
Trong năm học 2022- 2023, tồn trường đã tổ chức 32 chuyên đề được thực
hiện trong các buổi sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học ở 5 tổ chuyên
môn với những dạng bài tiêu biểu hoặc bài có vấn đề khó của các mơn học; tổ chức
01 chuyên đề cấp Huyện trong chương trình giáo dục phổ thơng 2018 được đánh giá
có chất lượng tốt. Đến nay, sau 3 năm triển khai thực hiện, hình thức SHCM theo
nghiên cứu bài học được 100% GV nắm vững yêu cầu, nội dung cũng như quy trình

thực hiện và đạt hiệu quả cao trong các bài dạy minh họa cũng như buổi SHCM của tổ.
3.5. Biện pháp 5: Bồi dưỡng kĩ năng tổ chức sinh hoạt chuyên môn cho
TTCM và kĩ năng trao đổi chia sẻ trong sinh hoạt chuyên môn


16

3.5.1. Kĩ năng chủ trì, điều hành thảo luận trong sinh hoạt chuyên môn
Trong sinh hoạt chuyên môn, Tổ trưởng là người chủ trì điều hành các
hoạt động. Một buổi sinh hoạt có thành cơng và mức độ thành cơng đến đâu phụ
thuộc nhiều vào người chủ trì. Vậy nên ở trường tơi đã có những buổi tập huấn
riêng với các TTCM để mọi người được trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm, đó
là những việc làm như:
+ Tạo ra cơ hội cho tất cả các thành viên dự sinh hoạt được phát biểu,
thường bắt đầu từ những giáo viên cịn ít tuổi đời, tuổi nghề nhất để họ chia sẻ
những tình huống sư phạm, những bài học họ rút ra được qua quan sát để
khuyến khích, động viên giáo viên trẻ tham gia, làm cho họ tự tin hơn, không bị
ảnh hưởng bởi định kiến của những giáo viên kì cựu và cũng là tạo ra khơng khí
thân thiện, hợp tác trong sinh hoạt chun mơn. Sau đó lần lượt từng người phát
biểu ý kiến. Các tình huống được phân tích phải có minh chứng cụ thể để làm
tăng tính thuyết phục. Gặp trường hợp giáo viên ngại phát biểu cho rằng ý kiến
của mình giống đồng nghiệp trước đã phát biểu trước, tổ trưởng có thể yêu cầu
giáo viên đó nêu lại những điều chỉnh trong lời phát biểu của đồng nghiệp.
Trong sinh hoạt chun mơn có thể có những ý kiến trái chiều, có thể nảy
sinh xung đột. Khi đó vai trị ra quyết định hóa giải xung đột của người tổ
trưởng rất là quan trọng. Quyết định đó phải đảm bảo đúng các quy định về
chuyên mơn, đúng chuẩn kiến thức kĩ năng, có tính linh hoạt và mềm dẻo.
Sinh hoạt chuyên môn tạo điều kiện cho giáo viên cùng nhau phát hiện và
giải quyết vấn đề thực tế trong giảng dạy với tư cách là chun gia. Do đó người
chủ trì cần tìm hiểu mục đích ý nghĩa của những ý kiến để làm rõ những gì giáo

viên muốn phát biểu, tơn trọng sự khác biệt, đa chiều nên mọi người sẽ học hỏi
được nhiều điều qua các buổi sinh hoạt chuyên môn.
3.5.2. Một số kinh nghiệm trao đổi, chia sẻ trong sinh hoạt chuyên môn
Khi thực hiện chuyên đề, dự giờ, nghiên cứu bài học sau đó tổ chun
mơn phải trao đổi, rút kinh nghiệm và thống nhất nội dung các chuyên đề. Để
các buổi sinh hoạt chun mơn như vậy có chất lượng, mỗi giáo viên cần hiểu
và nắm được một số nguyên tắc và kinh nghiệm như:
* Nguyên tắc trao đổi, chia sẻ trong sinh hoạt chuyên môn.
- Nội dung trao đổi tập trung vào hoạt động học của học sinh.
- Lắng nghe, tôn trọng sự khác biệt trong sự suy ngẫm bài học.
- Mỗi thành viên của tổ, nhóm chun mơn đều phải có ý kiến riêng.
* Kinh nghiệm trao đổi, chia sẻ:
Trong dự giờ, người dự nên từ bỏ thói quen quan sát đánh giá người
dạy mà thay vào đó là quá trình quan sát việc học của học sinh; đưa ra những ý


17

kiến, minh chứng về những gì họ nhìn thấy được về cách suy nghĩ, cách học,
cách giải quyết vấn đề của học sinh dựa trên thực tế lớp học. Qua đó bổ sung rút
kinh nghiệm, đề ra biện pháp thích hợp để nâng cao hiệu quả bài học.
Khi thảo luận, nội dung trao đổi cần tập trung vào việc nhận xét các
hoạt động học tập của học sinh: Hoạt động nào hiệu quả, hoạt động nào chưa
hiệu quả? Câu hỏi nào hay? Tình huống học tập nào đáng lưu ý? Học sinh nào,
nhóm nào hoạt động hiệu quả, lí do? Học sinh nào chưa tập trung học tập? Vì
sao? Giáo viên dự giờ cần trao đổi về những khả năng học sinh đạt được trong
thực tế giờ học rồi đối chiếu với ý định dạy của giáo viên. Nên tránh cách nói “
Theo tơi phải thế này, thế kia”; “Nếu tôi dạy bài này tôi sẽ làm thế này”.. bởi
mỗi bài học có rất nhiều cách dạy khác nhau.
Khi chia sẻ cần đảm bảo ai cũng phải có ý kiến riêng, ý kiến phải tỉ mỉ, cụ thể,

lắng nghe và tơn trọng nhau, khơng phê bình, chỉ trích giáo viên, học sinh. Mọi
người cần đặt mình vào hồn cảnh của giáo viên dạy để đồng cảm và chia sẻ.
Kĩ năng lắng nghe tích cực là một trong những kĩ năng quan trọng của giáo
viên khi tham gia sinh hoạt chuyên mơn theo nghiên cứu bài học. Có kĩ năng
lắng nghe tích cực sẽ tạo ra mơi trường thân thiện, an tồn để mọi người đều có
thể chia sẻ, học hỏi và tiến bộ.
Trong quá trình thảo luận và chia sẻ sau dự giờ chuyên đề tôi thường lưu ý
giáo viên không nên quá quan tâm đến các tiêu chuẩn truyền thống của một giờ
dạy như thời gian, nội dung kiến thức, sự hồn hảo về tiến trình lên lớp mà cần
quan tâm nhiều đến thái độ, hành vi, sản phẩm học tập của học sinh. Sau buổi
thảo luận cần nhấn mạnh các vấn đề nổi bật đáng quan tâm, rút ra kết luận thống
nhất chung của tổ để các thành viên cùng thực hiện.
3.6. Biện pháp 6: Chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực học sinh trong SHCM.
Thực hiện đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học nhằm phát triển
năng lực học sinh là một mục tiêu quan trọng trong đổi mới giáo dục được các
nhà trường đặc biệt coi trọng. Chính vì vậy, trong năm học qua tôi đã luôn quan
tâm sát sao trong việc chỉ đạo các tổ chuyên môn cũng như giúp giáo viên xây
dựng các chuyên đề, giờ dạy thực hiện đổi mới phương pháp dạy học nhằm phá
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh một cách tối đa. Tôi đã
thường xuyên định hướng và yêu cầu GV trong các quá trình dạy học cần phải:

3.6.1. Cải tiến các phương pháp dạy học truyền thống:


18

Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học khơng có nghĩa là loại bỏ
phương pháp dạy học truyền thống mà phải cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn
chế nhược điểm của mỗi phương pháp. Để làm được việc đó người giáo viên

trước hết cần nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kỹ thuật dạy
học cũng như tiến hành bài lên lớp, kỹ thuật đặt các câu hỏi và xử lý các câu trả
lời trong hỏi đáp, hay kỹ thuật làm mẫu trong luyện tập. Tuy nhiên, các phương
pháp dạy học truyền thống có những hạn chế tất yếu, vì thế bên cạnh các
phương pháp dạy học truyền thống cần kết hợp sử dụng các phương pháp dạy
học mới như: Dạy học nhóm, dạy học dự án, dạy học giải quyết vấn đề, Phương
pháp trò chơi, Phương pháp bàn tay nặn bột... nhằm tăng cường tính tích cực
nhận thức của học sinh.
3.6.2. Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học
Việc phối hợp đa dạng các phương pháp và hình thức dạy học trong tồn bộ
quá trình dạy học là phương hướng quan trọng để phát huy tính tích cực và nâng
cao chất lượng dạy học. Dạy học tồn lớp, dạy học nhóm, nhóm đơi và dạy học cá
thể là những hình thức dạy học cần kết hợp với nhau, mỗi một hình thức có những
chức năng riêng. Tình trạng độc tơn của dạy học tồn lớp và sự lạm dụng phương
pháp thuyết trình cần được khắc phục, đặc biệt thơng qua làm việc nhóm. Trong
thực tiễn dạy học hiện nay, nhiều giáo viên đã cải tiến bài lên lớp theo hướng kết
hợp thuyết trình của giáo viên với hình thức làm việc nhóm, mời đại diện nhóm lên
thuyết trình, giao lưu, chia sẻ trước lớp, góp phần tích cực hố hoạt động nhận thức
và năng lực của học sinh. Tuy nhiên hình thức làm việc nhóm rất đa dạng, khơng
chỉ giới hạn ở việc giải quyết các nhiệm vụ học tập nhỏ xen kẽ trong bài thuyết
trình, mà cịn có những hình thức làm việc nhóm giải quyết những nhiệm vụ phức
hợp, có thể chiếm một hoặc nhiều tiết học, sử dụng những phương pháp chuyên
biệt như phương pháp đóng vai, nghiên cứu trường hợp, dự án.
3.6.3. Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề và theo tình huống
Dạy học giải quyết vấn đề là con đường cơ bản để phát huy tính tích cực
nhận thức của học sinh, có thể áp dụng trong nhiều hình thức dạy học với những
mức độ tự lực khác nhau của học sinh. Trong thực tiễn dạy học hiện nay, dạy
học giải quyết vấn đề thường chú ý đến những vấn đề khoa học chun mơn mà
ít chú ý hơn đến các vấn đề gắn với thực tiễn. Tuy nhiên nếu chỉ chú trọng việc
giải quyết các vấn đề nhận thức trong khoa học chun mơn thì học sinh vẫn

chưa được chuẩn bị tốt cho việc giải quyết các tình huống thực tiễn. Vì vậy bên
cạnh dạy học giải quyết vấn đề, lý luận dạy học còn xây dựng quan điểm dạy
học theo tình huống.


19

Vận dụng dạy học theo các tình huống gắn với thực tiễn là con đường quan
trọng để gắn việc đào tạo trong nhà trường với thực tiễn đời sống, góp phần khắc
phục tình trạng giáo dục hàn lâm, xa rời thực tiễn hiện nay của nhà trường.
3.6.4. Vận dụng dạy học định hướng hành động
Vận dụng dạy học định hướng hành động có ý nghĩa quan trong cho việc
thực hiện giáo dục kết hợp lý thuyết với thực tiễn, tư duy và hành động, nhà
trường và xã hội. Dạy học theo dự án là một hình thức điển hình của dạy học
định hướng hành động, trong đó học sinh tự thực hiện trong nhóm một nhiệm vụ
học tập phức hợp, gắn với các vấn đề thực tiễn, kết hợp lý thuyết và thực hành,
có tạo ra các sản phẩm để trình bày. Trong dạy học theo dự án có thể vận dụng
nhiều lý thuyết và quan điểm dạy học hiện đại như dạy học định hướng học sinh,
dạy học hợp tác, dạy học tích hợp, dạy học khám phá, sáng tạo, dạy học theo
tình huống và dạy học định hướng hành động.
3.6.5. Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông tin
hợp lý hỗ trợ dạy học
Phương tiện dạy học có vai trị quan trọng trong việc đổi mới phương
pháp dạy học, nhằm tăng cường tính trực quan và thực hành trong dạy học. Hiện
nay, việc trang bị các phương tiện dạy học mới cho các trường từng bước được
tăng cường. Tuy nhiên các phương tiện dạy học tự làm của giáo viên ln có ý
nghĩa quan trọng, cần được phát huy. Đa phương tiện và công nghệ thông tin
vừa là nội dung dạy học vừa là phương tiện dạy học trong dạy học hiện đại. Bên
cạnh việc sử dụng đa phương tiện như một phương tiện trình diễn, cần tăng
cường sử dụng các phần mềm dạy học cũng như các phương pháp dạy học sử

dụng mạng điện tử (E-Learning), mạng trường học kết nối...
Tóm lại, có rất nhiều phương hướng đổi mới phương pháp dạy học với
những cách tiếp cận khác nhau, trên đây chỉ là một số phương hướng chung.
Việc đổi mới phương pháp dạy học địi hỏi những điều kiện thích hợp về
phương tiện, cơ sở vật chất, kỹ thuật và hình thức tổ chức dạy học, điều kiện về
tổ chức, quản lý lớp học. Ngồi ra, phương pháp dạy học cịn mang tính chủ
quan. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng của mình cần xác định những phương
hướng riêng để cải tiến phương pháp dạy học và kinh nghiệm của giáo viên.
Tôi luôn định hướng cho giáo viên thiết kế các bài học theo phương pháp
dạy học tích cực, tổ chức các hoạt động nhận thức từ đơn giản đến phức tạp, từ
thấp đến cao, hình thành thói quen cho học sinh. Trong đổi mới phương pháp
phải có sự hợp tác của thầy và trò, sự phối hợp hoạt động hoạt động dạy với hoạt


20

động học thì mới có kết quả. u cầu đối với giáo viên khi đổi mới phương
pháp, kỹ thuật dạy học là: thiết kế tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện các
hoạt động học tập với các hình thức đa đạng phong phú có sức hấp dẫn phù hợp
với đặc trưng bài học với đặt điểm và trình độ học sinh với điều kiện cụ thể của
lớp mình; động viên khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh tham
gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội
kiến thức; chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng đã có của học
sinh; tạo niềm vui hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập
của học sinh; giúp các em phát triển tối đa năng lực của cá nhân.
Kết quả:
- 100% giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy
học nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh.
- Học sinh có nhiều cơ hội để thể hiện cũng như phát triển năng lực của cá
nhân trong các hoạt động học tập ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Các em trở nên

mạnh dạn, tự tin khi trình bày hay xử lí tình huống trong quá trình học tập.
- Các giờ dạy trở nên tự nhiên, hấp dẫn và lôi cuốn các em học tập say
sưa, góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã áp dụng trong những năm học gần
đây ở nhà trường góp phần tích cực trong đổi mới và nâng cao chất lượng
chuyên môn cũng như chất lượng giáo dục học sinh. Cụ thể: 100% GV tự giác,
tích cực tham gia và thấy rõ tầm quan trọng của việc SHCM, nắm vững nội dung
các qui định liên quan đến giáo dục và áp dụng những vấn đề đổi mới về nội
dung, phương pháp vào dạy học phù hợp với thực tế nhà trường. Hoạt động
chun mơn của nhà trường có nhiều chuyển biến tích cực, hoạt động có nền
nếp; đội ngũ giáo viên có trình độ chun mơn, nghiệp vụ ngày càng vững vàng;
số GV thi GVG cấp huyện nhiều năm học trước chỉ đạt giải Ba và Khuyến khích
thì năm học 2022- 2023 có 100% GV tham gia đạt giải Xuất sắc- Nhì- Ba; chất
lượng giáo dục HS hàng năm tăng rõ rệt, tỉ lệ HS lên lớp hàng năm tăng từ
99,5% lên 99,7% góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của trường Tiểu học
Vĩnh Quỳnh nói riêng và ngành giáo dục nói chung.
Từ đó một lần nữa cho thấy: quản lí hoạt động tổ chun mơn là hoạt
động chủ yếu trong quản lí dạy và học, cơng tác chuyên môn là nhân tố then
chốt làm nên chất lượng giáo dục.
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận: