(Skkn 2023) một số biện pháp chỉ đạo sinh hoạt chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy trong trường tiểu học

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Trong thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại hố của đất nước, trước tình hình
hội nhập Quốc tế như hiện nay, giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu nhằm
đào tạo thế hệ trẻ có đức, có tài, phát triển tồn diện đáp ứng với yêu cầu cao
của xã hội. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI một lần nữa khẳng
định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội
nhập Quốc tế trong đó đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo
viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”. Như vậy, ý nghĩa quan trọng, có tính
quyết định đổi mới nền giáo dục nước nhà là đổi mới cơ chế quản lý, nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên. Do vậy, một trong nhiều hoạt động được coi là
nhiệm vụ trọng tâm ở mỗi nhà trường là việc chỉ đạo sinh hoạt chuyên môn
(SHCM) nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy của người thầy.
Khi bàn đến vị trí, vai trò của người thầy giáo trong sự nghiệp giáo dục,
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng viết: “Thầy giáo là nhân vật trung tâm trong
nhà trường, là người quyết định đào tạo nên những con người mới xã hội chủ
nghĩa. Vậy thầy giáo phải không ngừng vươn lên, rèn luyện tu dưỡng về mọi
mặt để thật sự xứng đáng là người thầy xã hội chủ nghĩa”.
Để đáp ứng nhiệm vụ chung của giáo dục, người thầy của thế kỷ 21, thế
kỷ của cách mạng khoa học cơng nghệ 4.0 càng địi hỏi năng lực chun mơn,
khả năng thích ứng, khả năng hợp tác, tương trợ trong công việc nhằm tự trau
dồi chuyên môn nghiệp vụ - Người thầy phải “biết mười, dạy một”. Đúng như
Bác Hồ kính yêu đã căn dặn tiểu học: “Giáo dục thiếu nhi là một khoa học…
Cách dạy phải nhẹ và vui vẻ, chớ gò ép vào khn khổ của người lớn”. Câu nói
thật bình dị nhưng địi hỏi mỗi nhà giáo phải có tấm lịng u nghề, mến trẻ thật
sự, dồn cả lương tâm nghề nghiệp, trí tuệ, cơng sức lên mỗi giáo trình, mỗi trang
giáo án. Thầy phải vì học sinh của mình mà nghiên cứu, mà đầu tư để chất lượng
giảng dạy ngày hôm nay cao hơn ngày hôm qua và lớp trẻ hôm nay hơn hẳn lớp
trẻ những năm trước.
Để xây dựng một tập thể sư phạm sao cho mọi giáo viên đều có nghiệp vụ

chun mơn vững vàng nhằm nâng cao chất lượng giờ dạy là điều chúng tôi vô
cùng trăn trở. Trong nhà trường, một trong nhiều hoạt động bồi dưỡng chun
mơn cho giáo viên đem lại hiệu quả cao đó là chỉ đạo tổ chức SHCM.
Tuy nhiên, trong một nhà trường tiểu học bộn bề công việc, việc chỉ đạo
SHCM nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy là công việc khó, hoạt động này
cịn mang tính hình thức, chưa có chiều sâu. Cách thức chỉ đạo SHCM ra sao?


2

Quản lý, tổ chức hoạt động này dưới hình thức nào? Làm thế nào để hoạt động
này không rơi vào hình thức mà gần gũi, sinh động, thu hút sự vào cuộc của tất
cả giáo viên cũng như đem lại hiệu quả thiết thực cho mỗi giờ dạy của họ?...là
nhiệm vụ bậc nhất của người cán bộ quản lý.
Qua thực trạng về đội ngũ giáo viên chưa đồng đều về trình độ chun
mơn, chưa để lại nhiều giáo án tốt, nhiều giờ dạy hay, cùng với yêu cầu “đổi
mới căn bản, tồn diện giáo dục” như hiện nay nên tơi đã mạnh dạn chọn đề tài:
“Một số biện pháp chỉ đạo sinh hoạt chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng
giảng dạy trong trường Tiểu học”.
2. Mục đích nghiên cứu
Khi thực hiện sáng kiến này, tôi nghiên cứu chất lượng các buổi SHCM,
việc đổi mới hình thức SHCM từ đó đưa ra một số biện pháp chỉ đạo các tổ
SHCM nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên trong nhà trường.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Khi nghiên cứu đề tài này, đối tượng nghiên cứu mà tôi hướng tới là qui
trình, cách thức tổ chức SHCM của tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng
giảng dạy của giáo viên nhà trường.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp điều tra giáo dục;

Phương pháp quan sát sư phạm; Phương pháp đàm thoại; Phương pháp thực
nghiệm sư phạm; Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
Phương pháp sử dụng thống kê.
5. Kế hoạch nghiên cứu
- Đầu năm học 2019-2020: chọn lĩnh vực nghiên cứu, đặt tên đề tài sáng
kiến.
- Thu thập, khảo sát, ghi chép các thông tin, minh chứng phục vụ cho sáng
kiến: tháng 10 năm 2019 đến tháng 1 năm 2021.
- Kiểm tra đánh giá hiệu quả các biện pháp: tháng 2 năm 2021.
- Tổng kết, đúc rút kinh nghiệm, hoàn thành sáng kiến: tháng 4 năm 2021.


3

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
1.1. Các khái niệm có liên quan:
1.1.1. Tổ chun mơn:
Theo Thơng tư 28/2020/TT-BGDĐT ban hành ngày 04/9/2020 của Bộ
GD&ĐT và có hiệu lực thi hành từ 20/10/2020: Tổ chuyên môn bao gồm giáo
viên theo khối lớp hoặc môn học; nhân viên làm công tác thư viện, thiết bị giáo
dục, công nghệ thông tin, hỗ trợ giáo dục người khuyết tật, tham vấn học đường.
Mỗi tổ có ít nhất 03 thành viên; tổ chun mơn có tổ trưởng, nếu có từ 07 thành
viên trở lên thì có tổ phó.
1.1.2. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn:
- Tham gia xây dựng kế hoạch chung nhà trường.
- Căn cứ vào kế hoạch giáo dục của nhà trường, xây dựng và giải trình kế
hoạch dạy học các mơn theo u cầu của chương trình giáo dục phổ thơng cấp
tiểu học của tổ theo tuần, tháng, học kì và năm học.
- Thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của trường, của tổ chủ động

và linh hoạt.
- Đề xuất hiệu trưởng phân công giáo viên dạy và giáo viên chủ nhiệm lớp
theo năm học.
- Tổ chức cho giáo viên lựa chọn sách giáo khoa theo qui định của Bộ
Giáo dục và Đào tạo và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Đề xuất các xuất bản phẩm
tham khảo để lựa chọn sử dụng trong nhà trường theo qui định.
- Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo qui định Chuẩn nghề nghiệp
giáo viên phổ thông; tham gia đánh giá hiệu trưởng, phó hiệu trưởng theo Chuẩn
hiệu trưởng.
1.1.3. Sinh hoạt của tổ chun mơn:
Tổ chun mơn sinh hoạt ít nhất hai tuần một lần để thực hiện các nhiệm
vụ của tổ chuyên môn trên tinh thần xây dựng môi trường thân thiện, tích cực, tự
học để nâng cao trình độ và phát triển năng lực chun mơn.
1.2. Vai trị của việc sinh hoạt chuyên môn đối với chất lượng giờ dạy:
Trong hoạt động chuyên môn của trường tiểu học thì tổ chun mơn là tổ
chức quan trọng nhất đảm nhận chức năng thực thi nhiệm vụ chuyên môn của
nhà trường. Tổ chuyên môn tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá ban đầu về kết
quả giảng dạy và học tập, về phương pháp đã được dạy học, về đổi mới nội dung
chương trình,...một cách sát thực nhất. Tổ chuyên mơn cịn là cầu nối giữa ban
giám hiệu nhà trường với giáo viên và học sinh. Tổ chuyên môn phải theo sát
từng giáo viên trong khối để nắm bắt và khắc phục những yếu kém về phương


4

pháp giảng dạy, học tập. Vì vậy, tổ chun mơn có ý nghĩa cực kỳ quan trọng
trong q trình hồn thành nhiệm vụ chuyên môn của nhà trường. Thực tế cho
thấy, những trường có phong trào chun mơn mạnh thực hiện tốt nhiệm vụ
chuyên môn đều rất chú trọng đến việc chỉ đạo SHCM.
Như vậy, SHCM trong các tổ có vai trò quan trọng giúp nhà quản lý nâng

cao chất lượng giảng dạy của mọi giáo viên trong nhà trường. Thông qua hoạt
động này, nhà quản lý dễ dàng nắm bắt tình hình năng lực chun mơn của đội
ngũ, từ đó có biện pháp, kịp thời có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp nhằm nâng cao
chất lượng giờ dạy của giáo viên. SHCM giúp tháo gỡ kịp thời những khó khăn,
vướng mắc đồng thời cũng dễ dàng học tập những thành công giờ dạy của mọi
thành viên tổ, khối. Nhờ SHCM, giáo viên trong cùng tổ, khối đã có sự thống
nhất cao trong việc thực hiện qui chế chuyên môn, tự tin với bài giảng (nhất là
giáo viên ít kinh nghiệm giảng dạy). Qua SHCM, những giáo viên trẻ nhanh
chóng trưởng thành về chun mơn, những giáo viên có bề dày kinh nghiệm có
điều kiện được khẳng định, được phát huy tối đa năng lực chuyên môn sở
trường, tạo môi trường thân thiện để đồng nghiệp chia sẻ, hỗ trợ, giúp đỡ nhau
cùng tiến bộ. Như vậy, nhờ sức lan tỏa mạnh mẽ, nhanh chóng, hoạt động này là
cơ hội thuận lợi để giáo viên không ngừng được học hỏi, nâng cao năng lực
trình độ, chun mơn nghiệp vụ cho bản thân và của đồng nghiệp. Hiệu quả của
SHCM đem lại cho người lãnh đạo thành công trong việc đào tạo một tập thể
giáo viên giàu kinh nghiệm chứ không phải là một vài giáo viên cốt cán, với
nhiều bài dạy nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1 Khái quát về đặc điểm nhà trường
2.1.1 Thuận lợi:
- Ban giám hiệu nhà trường luôn được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao, kịp
thời của các cấp lãnh đạo, sự tạo điều kiện, giúp đỡ nhiệt tình của các tổ chức,
ban ngành địa phương trong các hoạt động giáo dục nói chung cũng như cơng
tác chỉ đạo SHCM nói riêng. Cả ba đồng chí quản lý đều có trình độ chun
mơn đại học, hai đồng chí là cử nhân quản lý giáo dục và một đồng chí đang
theo học thạc sĩ quản lí giáo dục, đều được trưởng thành từ các phong trào
chuyên môn, thực sự đi đầu gương mẫu trong việc tự bồi dưỡng nâng cao trình
độ chuyên mơn cũng như năng lực quản lý.
- Nhà trường có đội ngũ giáo viên trẻ, năng động, có ý thức trách nhiệm
trong mọi hoạt động, đoàn kết, thực sự cầu thị. Các thế hệ giáo viên đều có

nhiều kinh nghiệm, có nhân tố tích cực làm nịng cốt cho hoạt động chun
mơn. Trường có 80 cán bộ, giáo viên, nhân viên, với hơn 2200 học sinh trong đó


5

68 giáo viên, 1 nhân viên phụ trách thư viện được chia vào 5 tổ chun mơn.
2.1.2 Khó khăn:
- Tỉ lệ giáo viên chưa đạt chuẩn trình độ đào tạo theo luật giáo dục mới
còn tương đối nhiều (19 giáo viên đang theo học Đại học).
- Nhà trường có quá đơng học sinh, sĩ số trung bình khoảng 47 học
sinh/lớp. Tỉ lệ học sinh khuyết tật học hịa nhập đơng nhất huyện nên giáo viên
và nhà trường cũng gặp không ít những khó khăn trong việc nâng cao chất lượng
giảng dạy. Phụ huynh học sinh chủ yếu sống bằng nghề nông và buôn bán nhỏ lẻ
nên các nguồn lực huy động cho công tác giảng dạy, giáo dục của nhà trường
cịn hạn chế.
2.2 Thực trạng sinh hoạt chun mơn trong nhà trường
Nhà trường chỉ đạo SHCM bằng kế hoạch, bằng các biện pháp quản lý
hành chính: Dự giờ, dự sinh hoạt tổ khối, kiểm tra hồ sơ sổ sách chun
mơn,...có báo trước và đột xuất. Mỗi tổ, khối đều có tổ trưởng, tổ phó theo qui
định. Tổ, khối trưởng chịu trách nhiệm chủ đạo trong việc điều hành tổ, khối.
Hầu hết giáo viên đều tham gia SHCM đầy đủ, nghiêm túc.
Tuy nhiên, trong trường cịn có những giáo viên chưa xác định được mục
đích, ý nghĩa thiết thực của SHCM nhằm nâng cao chất lượng giờ dạy. Còn một
vài giáo viên chưa tự giác tham gia SHCM mà tham gia hoạt động này cịn
mang tính hình thức, chiếu lệ, qua loa đại khái. Bên cạnh đó, nội dung SHCM
chưa thiết thực: Chưa chú trọng ở nội dung giải quyết chỗ khó, bài khó dạy mà
chỉ dừng lại nêu cả qui trình bài dạy; … Với giáo viên lớn tuổi, có năng lực
chun mơn, đơi khi cịn né tránh, e ngại “giữ ý” khiến cho sức lan tỏa, hỗ trợ
trong SHCM chưa thực chất. Những giáo viên trẻ, thiếu tự tin khi trao đổi, góp

ý, thể hiện quan điểm, chính kiến với đồng nghiệp nên khơng khí trao đổi, thảo
luận trong SHCM còn trầm, chưa đi vào trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng
giảng dạy dẫn đến hiệu quả hoạt động còn hạn chế. Phần lớn kỹ năng giờ dạy
chưa được giáo viên đề cao, nên còn thiếu vắng những giờ dạy “hút hồn”, hấp
dẫn các em học sinh.
Cụ thể, kết quả đánh chất lượng giảng dạy của giáo viên qua đợt thi Giáo
viên giỏi cấp trường từ năm học 2018 - 2019 đến năm học 2019 - 2020:
Xếp loại tiết dạy
Năm học
Tốt
Khá
Đạt yêu cầu
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
2018 - 2019
37
67,3%
15
27,3%
3
5,4%
2019 - 2020
40
70,2%
15
26,3%

2
3,4%
2.3 Nguyên nhân của những hạn chế trong sinh hoạt chun mơn
Một vài giáo viên cịn rụt rè, né tránh trao đổi chuyên môn khi tham gia


6

SHCM vì nể nang, sợ mất lịng đồng nghiệp. Đơi khi, có những giáo viên chưa
được khẳng định chun mơn ở những cuộc thi, hội thi "tầm cỡ” nên còn thiếu tự
tin cũng như chưa đủ sức thuyết phục đồng nghiệp khi trao đổi, chia sẻ chuyên
môn trong buổi sinh hoạt.
Phần lớn giáo viên là người địa phương - vùng nơng thơn nên cịn "mộc
mạc” khi lên lớp, thiếu chủ động nêu ý kiến, quan điểm của mình về lĩnh vực
chun mơn nào đó trong sinh hoạt chun mơn.
Bên cạnh đó, giáo viên chưa thực sự quan tâm, trăn trở để đổi mới phương
pháp dạy học, ngại tổ chức các hình thức dạy học tích cực, ít đưa hoạt động trải
nghiệm vào tiết dạy cịn do đó hạn chế sự phát triển năng lực học sinh. Họ coi
nhẹ những kỹ năng sư phạm cần thiết của giáo viên Tiểu học nên giờ dạy khô
khan, khả năng hấp dẫn của giờ dạy cịn hạn chế.
Và cũng khơng thể khơng nhìn thẳng vào thực trạng người quản lý chưa
chỉ đạo SHCM bằng kế hoạch cụ thể, chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng, sự
cần thiết, hiệu quả nhanh chóng, dễ dàng của SHCM đối với chất lượng giờ dạy.
3. Biện pháp thực hiện
3.1 Biện pháp 1: Tổ chức, sắp xếp cơ cấu tổ khối; Phát huy vai trò,
trách nhiệm tiên phong của tổ trưởng chuyên môn
Để SHCM tổ khối sao cho hiệu quả, việc đầu tiên người quản lý cần làm
là sắp xếp, bố trí cơ cấu tổ, khối sao cho hợp lý. Ngoài việc đảm bảo yêu cầu
quy định về số lượng, về thành phần theo qui định trong Điều lệ trường tiểu học
(Ban hành kèm theo Thông tư số 28/2020/TT - BGDĐT ngày 04 tháng 9 năm

2020 của Bộ trưởng Bộ GD & ĐT), ban giám hiệu cần sắp xếp sao cho mỗi tổ
khối đều đảm bảo tính phát huy, tính kế thừa, tính "tương trợ” lẫn nhau trong
SHCM. Vì thế, mỗi tổ, khối đều có những giáo viên đã có “thâm niên” đứng
lớp, dày dạn kinh nghiệm, có bề dày thành tích cùng những giáo viên trẻ tuổi
mới ra trường, kinh nghiệm chun mơn cịn non nớt để giúp các đồng nghiệp
dễ dàng chia sẻ, bổ sung, hỗ trợ cho nhau về chuyên môn nghiệp vụ trong mỗi
buổi SHCM ở các tổ. Cách sắp xếp này còn tạo nên mơi trường thân thiện,
khơng khí cởi mở trong mỗi buổi sinh hoạt chun mơn. Chúng tơi cịn phân
cơng trách nhiệm giáo viên phù hợp với khả năng cũng như sở trường của từng
người nhằm phát huy tối đa năng lực chun mơn để họ có cơ hội được "tỏa
sáng” trước đông nghiệp đồng thời giúp họ yên tâm, tự tin khi lên lớp.
Cụ thể, năm học 2020 - 2021, nhà trường bố trí, sắp xếp cơ cấu các tổ
chuyên mơn như sau:
Tổ CM

Tổng số
GV

Trình độ
ĐH

CĐ

TC

GV có
thành tích

Độ tuổi
< 30

tuổi

30 - 40
tuổi

41 - 54
tuổi

TB


7
1
2
3
4
5
Toàn
trường

13
14
14
13
14

7
8
7
7

8

6
6
7
6
6

0
0
0
0
0

5
5
4
4
7

4
3
3
1
5

2
4
3
3

1

7
7
8
9
8

36
33
42
40
37

68

37

31

0

25

16

13

39

38

Trước khi vào năm học, song song với việc tổ chức, sắp xếp cơ cấu mỗi
tổ, khối của nhà trường, giúp giáo viên công tâm lựa chọn, giới thiệu tổ trưởng
sao cho “đúng và trúng” là việc làm cần thiết của mỗi nhà quản lý. Họ như một
người “nhạc trưởng” điều hành mọi hoạt động trong tổ khối của mình một cách
toàn diện, hiệu quả. Trong mọi hoạt động chuyên môn, họ là "cầu nối” hữu hiệu
giữa ban giám hiệu và mỗi giáo viên nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ năm học
thông qua SHCM. Muốn vậy, chúng tôi đã chú trọng tới một tiêu chí cơ bản đối
với mỗi tổ, khối trưởng đó là kinh nghiệm giảng dạy cũng như bề dày thành tích:
Giáo viên giỏi từ cấp Huyện trở lên? Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở ? Sáng kiến kinh
nghiệm loại A cấp Huyện trở lên?,...Số lần đạt ?,...Đây là cơ sở cho các thành
viên tổ, khối cử chọn tổ khối trưởng cho tổ khối mình. Bởi lẽ, tôi nhận thấy, một
trong những yếu tố làm nên thành cơng của hoạt động SHCM trong nhà trường
là vai trị của tổ trưởng. Vì thế, điều tiên quyết cần có ở tổ trưởng là năng lực
chuyên môn, khả năng điều hành hoạt động chuyên môn trong SHCM tổ khối.
Cụ thể, hàng năm, chúng tôi cử chọn tổ trưởng chuyên môn tham gia học
các khóa học, các lớp tập huấn, các buổi sinh hoạt chuyên đề do các cấp tổ chức
nhằm bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho họ. Trong năm học vừa qua, dưới sự
chỉ đạo của phòng GD&ĐT huyện, ban giám hiệu đã bố trí lịch dự chuyên đề
cho tổ trưởng, tổ phó chun mơn đảm bảo tính phát huy, tính liên tục, tính kế
thừa. Qua đó giúp họ hiểu sâu hơn tinh thần chỉ đạo chuyên đề của các cấp, chỉ
đạo, điều hành nội dung, chương trình SHCM tổ khối, đôn đốc giáo viên thực
hiện nghiêm túc hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học trong sinh hoạt chuyên
môn. Tổ trưởng chuyên môn bên cạnh bồi dưỡng nghiệp vụ cho bản thân cịn có
ý thức trách nhiệm giúp đỡ đồng nghiệp cùng tiến bộ. Họ cùng ban giám hiệu
nắm bắt điểm mạnh, điểm yếu của tổ viên từ đó có kế hoạch bồi dưỡng kịp thời.
Vì thế, trong các cuộc thi, hội thi về chuyên môn, bao giờ chúng tơi cũng cử tổ
trưởng, tổ phó chun mơn trong ban giám khảo. Họ được chứng kiến, nhận xét,
đánh giá, trao đổi một cách bình đẳng, khách quan. Chính điều đó đã góp phần

khơng nhỏ trong việc nâng cao trình độ chuyên môn bản thân và của đồng
nghiệp đồng thời giúp mỗi tổ trưởng nhanh chóng trưởng thành xứng đáng là
“hạt nhân” tiên phong, tạo uy tín với anh em trong những buổi SHCM tổ, khối.
Bằng cách tổ chức, sắp xếp cơ cấu tổ chuyên môn hợp lý, năm học vừa


8

qua SHCM phát huy tối đa khả năng chuyên môn của mỗi giáo viên. Hơn nữa,
nhờ phát huy tối đa vai trò, trách nhiệm của tổ trưởng, SHCM đã đem lại hiệu
quả thiết thực cho mỗi đồng nghiệp. Họ luôn ý thức được trách nhiệm của mình
trước tập thể về hiệu quả hoạt động tổ, khối trong đó có SHCM. Vì thế, hoạt
động này đã phát huy hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ dạy và học của nhà
trường đề ra cũng là góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy nhằm thực hiện
thắng lợi nhiệm vụ năm học 2020 - 2021.
3.2 Biện pháp 2: Chỉ đạo xây dựng kế hoạch sinh hoạt của tổ chuyên
môn
Cán bộ quản lý phải là tấm gương tiêu biểu về quá trình bồi dưỡng và tự
bồi dưỡng, luôn là người tiên phong hưởng ứng cuộc vận động “Mỗi thầy cô
giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, luôn khẳng định trình độ
năng lực chun mơn nghiệp vụ của mình trong - trước tập thể sư phạm. Người
cán bộ quản lý phải biết kích thích nhu cầu tự vươn lên trong tập thể sư phạm do
mình phụ trách bằng các biện pháp quản lý như: Quản lý hành chính, quản lý về
kế hoạch, quản lý bằng thi đua khen thưởng. Người cán bộ quản lý phải nhận
thức được việc tự bồi dưỡng là nhiệm vụ của người giáo viên tiểu học: “thường
xuyên học tập văn hoá, bồi dưỡng nghiệp vụ, rèn luyện ý thức đạo đức tác
phong để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao theo tiêu chuẩn quy định của người
giáo viên tiểu học”. (Trích “Điều lệ Trường tiểu học” - Bộ GD&ĐT )
Tiêu chuẩn để đánh giá giáo viên là sự tiến bộ mọi mặt của học sinh do
mình phụ trách, là kết quả học tập của học sinh, cũng chính là chất lượng giờ

dạy của giáo viên. Như vậy muốn có trị giỏi phải có thầy giỏi. Minh chứng sinh
động nhất khẳng định giáo viên giỏi là những giờ dạy học chất lượng. Để đạt
mục đích đó, người lãnh đạo cần chỉ đạo hiệu quả SHCM trong nhà trường.
Chúng tôi xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường,
là hoạt động thường xuyên, liên tục không thể thiếu nhằm nâng cao chất lượng
giảng dạy của mỗi giáo viên.
Do đó, ngay từ đầu năm học, việc lập kế hoạch chỉ đạo sinh hoạt chuyên
môn được nhà trường hết sức chú trọng. Căn cứ vào nhiệm vụ năm học của các
cấp, chúng tôi lập kế hoạch chỉ đạo hoạt động này dựa trên thực trạng của đội ngũ
giáo viên, vào yêu cầu nỗ lực của bản thân họ. Kế hoạch phải đạt được các yêu cầu
sau:
Trên cơ sở kế hoạch nhiệm vụ năm học của trường, mỗi tổ khối chủ động
xây dựng kế hoạch SHCM cụ thể của tổ khối mình theo từng tuần, từng tháng,
từng học kỳ. Ban giám hiệu duyệt, sửa tỉ mỉ để tổ khối đi vào thực thi.
100% giáo viên phải tham gia đầy đủ SHCM dưới mọi hình thức. Kế


9

hoạch chỉ đạo SHCM rõ ràng, cụ thể, công khai tới tập thể hội đồng sư phạm từ
khi học nhiệm vụ chuyên môn đầu năm học. Yêu cầu mỗi tổ SHCM định kỳ vào
chiều thứ sáu hàng tuần (chưa kể đột xuất). Mọi thành viên có trách nhiệm trao
đổi, ghi chép đầy đủ nội dung sinh hoạt (Tổ trưởng ghi chép vào Sổ kế hoạch
SHCM tổ khối, Sổ ghi chép hội họp đối với mỗi tổ viên) giúp ban giám hiệu
quản lý, đánh giá ý thức, trách nhiệm của mỗi người trong q trình tham gia
SHCM. Chính vì xác định được tầm quan trọng của việc SHCM, ngay từ đầu
năm học 2020 – 2021, Ban giám hiệu nhà trường đã lên lịch thực hiện chuyên đề
“Xây dựng kế hoạch chuyên môn tổ khối và cách ghi chép biên bản sinh hoạt
chun mơn” với mục đích bồi dưỡng nghiệp vụ cho các đồng chí là tổ trưởng
và tổ phó chun mơn.

Ngồi SHCM định kỳ, mỗi giáo viên cần tham gia đầy đủ, nghiêm túc
sinh hoạt chuyên môn đột xuất khác như: dự chuyên đề, tập huấn chuyên môn,
các hội thi, kỳ thi, lựa chọn sách giáo khoa mới… yêu cầu của nhà trường với
mục đích nâng cao chất lượng giảng dạy một cách toàn diện.
Trong các kỳ thi, hội thi, tất cả các giờ dạy phải xếp loại tốt mới xếp giải,
nếu không đạt yêu cầu phải thực hiện thêm giờ dạy nữa. Giáo viên có thể tham
khảo ý kiến, trao đổi, bàn bạc bài thi với đồng nghiệp trước khi dạy. Mỗi giáo
viên có kế hoạch cụ thể bồi dưỡng học sinh giỏi, quan tâm tới cả 3 đối tượng
học sinh trong lớp. Thiết nghĩ, có như thế thì hiệu quả SHCM mới trở nên thiết
thực với chính họ.
Tuy nhiên khơng đơn giản như vậy, có những kế hoạch biến động, đòi hỏi
điều chỉnh phù hợp với thực tại. Trong hai năm học, nhà trường đều chỉ đạo các
tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch dạy học trực tuyến để thực hiện phương châm
“tạm dừng đến trường nhưng không dừng học” trong thời gian nghỉ phòng
chống dịch Covid - 19. Vậy nên kế hoạch tổ khối phải hết sức linh hoạt, kịp thời
bồi dưỡng nghiệp vụ cho đồng nghiệp trong SHCM, giúp đỡ giáo viên trong tổ
đáp ứng yêu cầu công việc cũng như nâng cao chất lượng giờ dạy của thầy, chất
lượng học của trò.
Vậy, bằng việc chỉ đạo xây dựng kế hoạch SHCM một cách rõ ràng, cụ
thể, công khai tới tất cả hội đồng sư phạm, giáo viên toàn trường đã nắm bắt
được quan điểm chỉ đạo của Ban giám hiệu và thực hiện SHCM có nề nếp,
nghiêm túc nhằm đem lại hiệu quả thiết thực để chất lượng giảng dạy không
ngừng nâng lên.
3.3 Biện pháp 3: Chỉ đạo lựa chọn nội dung SHCM thiết thực
SHCM là một quy định bắt buộc của ngành học, cấp học, là nội quy, quy
chế của nhà trường đối với mỗi giáo viên trong việc thực hiện quy chế chuyên


10

môn. Song làm thế nào để hoạt động này không cịn là hình thức mà đem lại
hiệu quả thiết thực với họ để trở thành một nhu cầu không thể thiếu giúp giáo
viên nâng cao chất lượng giảng dạy? Vậy nên, việc chỉ đạo lựa chọn nội dung
SHCM sao cho thiết thực, hiệu quả luôn được ban giám hiệu chúng tôi quan
tâm.
Trong năm học này, chúng tôi đã chỉ đạo lựa chọn nội dung SHCM cần
tập trung vào những điểm cơ bản, trọng tâm mà giáo viên “còn thiếu, còn yếu”,
tránh lan man, nặng hình thức nhằm giúp họ nâng cao chất lượng giờ dạy một
cách dễ dàng. Đó là một số nội dung mà chúng tôi đã chỉ đạo lựa chọn trong
SHCM như:
3.3.1 Trao đổi, thảo luận những chỗ vướng mắc, những bài khó dạy
trong tuần:
Đây là một nội dung cơ bản của những buổi SHCM tổ khối đã được ban
giám hiệu quy định về thời gian, thời lượng, là 1 trong 4 nội dung: Tổ trưởng
đánh giá công tác của tổ trong tuần qua và phổ biến kế hoạch tuần tới; Mọi
thành viên trong tổ cùng bàn bạc, giải quyết những vướng mắc, những chỗ khó
dạy,…của các bài trong tuần tới; Trước khi kết thúc, giáo viên xem băng hình
của chương trình bồi dưỡng thường xun hoặc có thể tìm tịi, nghiên cứu và
giới thiệu các tài liệu chuyên môn tham khảo phục vụ giảng dạy. Tuy nhiên, để
nâng cao chất lượng giảng dạy, trong công tác chỉ đạo sinh hoạt chuyên môn,
chúng tôi rất chú trọng tới nội dung trao đổi, thảo luận của giáo viên nhằm giải
quyết những chỗ vướng mắc, những bài khó dạy trong tuần. Đây là nội dung vô
cùng quan trọng trong buổi sinh hoạt tại các tổ chuyên môn.
Một giờ dạy thành cơng được đánh giá ở nhiều góc độ song dạy học ở tiểu
học nội dung kiến thức các bài dạy chắc hẳn khơng phải là q khó đối với giáo
viên. Tuy nhiên, các em học sinh tiểu học còn nhỏ, khả năng tập trung kém, hiếu
động, khả năng tư duy còn hạn chế, việc lựa chọn đổi mới phương pháp, hình
thức dạy học để các em được “học mà chơi - chơi mà học”; Việc mạnh dạn điều
chỉnh dữ liệu sách giáo khoa phù hợp với mục tiêu, các yêu cầu về chuẩn kiến
thức, kĩ năng của chương trình là điều không dễ của nhiều giáo viên, ở nhiều

bài dạy. Không những vậy, việc tháo gỡ những vướng mắc của bài dạy với
những giáo viên mới đứng lớp còn ở chỗ làm thế nào để khắc sâu kiến thức bản
chất của bài học một cách cơ đọng, xúc tích khiến bài giảng trở nên sắc nét, giúp
các em dễ hiểu, dễ nhớ kiến thức; Việc dạy “phân hóa đối tượng” học sinh,
nghiên cứu tìm ra “mẹo” giúp học sinh giải tốn khơng những đúng mà cịn
nhanh ở các vịng luyện, vịng thi chung kết Đấu trường Tốn học cấp trường ...
Thực hiện Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT, Thông tư 22/2016/TT-BGDĐT và


11

đặc biệt Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT của Bộ GD&ĐT Ban hành Quy định
đánh giá học sinh tiểu học nên việc giúp giáo viên áp dụng đúng Thông tư này
vào chữa bài, nhận xét, đánh giá học sinh trên lớp, trong sổ sách của cơ, vở của
học trị, trên phần mềm Cơ sở dữ liệu ngành… thay thế cho điểm thường xuyên
bằng lời nhận xét cụ thể mà cô đọng, tránh chung chung, rườm rà, nhắc nhở
khéo léo để động viên, khích lệ các em,... Tất cả những điều này không hề đơn
giản với những giáo viên kinh nghiệm giảng dạy còn hạn chế mà chỉ có được
nhờ sự vào cuộc nghiêm túc của các thành viên tổ khối trong các buổi SHCM
trong đó có sự chia sẻ, hỗ trợ đắc lực của những giáo viên giàu kinh nghiệm
giảng dạy. Nhờ đó sẽ kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về chuyên môn, bổ
sung kiến thức cần thiết cũng như định hướng về phương pháp, hình thức tổ
chức giờ dạy cho những giáo viên còn "non nớt” về nghiệp vụ. Tuy nhiên, để nội
dung trao đổi, thảo luận khơng là hình thức, tẻ nhạt, đem lại hiệu quả thiết thực,
mỗi giáo viên cần phải biết chủ động trao đổi, nêu ý kiến đề xuất nhằm tranh thủ
sự giúp đỡ của đồng nghiệp bởi có trực tiếp tham gia vào SHCM cũng như trực
tiếp giảng dạy, sát thực tế nhất và ảnh hưởng nhiều nhất tới chất lượng giờ dạy
chính là giáo viên.
Do vậy, nhờ chú trọng chỉ đạo giáo viên trao đổi, thảo luận chỗ khó của
bài dạy trong buổi SHCM mà nội dung sinh hoạt trở nên thiết thực, ý nghĩa,

không khí SHCM mơn sơi nổi, giúp họ tháo gỡ những vướng mắc của giờ dạy,
dễ dàng đem lại hiệu quả thiết thực khi lên lớp. Chính điều này đã giúp giáo
viên trong cùng một tổ chun mơn có sự thống nhất cao, khỏi lúng túng khi
truyền đạt kiến thức, tự tin đứng trên bục giảng góp phần làm nên thành công
của 8/8 = 100% giờ dạy xếp loại tốt (với 2/8 giờ dạy đạt 19 điểm, 4/8 giờ dạy
đạt 18,75 điểm và 2/8 giờ dạy đạt 18,5 điểm) khi đón Phòng GD&ĐT về kiểm
tra thi đua cuối năm học 2020 - 2021.
3.3.2 Đọc, nghiên cứu các tài liệu bồi dưỡng chuyên môn:
Trong buổi SHCM, việc giáo viên trao đổi, bàn bạc, tháo gỡ các vấn đề
khó phụ thuộc nhiều vào trình độ, năng lực chun mơn, kinh nghiệm giảng dạy
của họ nhưng cũng khơng thể phủ nhận sự góp sức đáng kể của nhiều tài liệu
tham khảo rất hữu ích giúp giáo viên tự bồi dưỡng môn.
Thực hiện đổi mới chương trình GDPT 2018, ban giám hiệu nhà trường
đã cung cấp tài liệu các môn học ở 5 khối lớp theo chương trình GDPT 2018 và
chỉ đạo các tổ khối có kế hoạch bồi dưỡng chun mơn thường xun. Các tổ
phân công phụ trách môn cùng đọc, nghiên cứu và trao đổi trong các buổi
SHCM để tất cả các thành viên trong tổ cùng nhau nắm bắt.
Nhằm chuẩn bị tốt việc triển khải chương trình GDPT 2018, đặc biệt năm


12

học 2020 - 2021, Bộ GD&ĐT chỉ đạo các trường tiểu học thực hiện công văn số
405/BGDĐT-GDTH ngày 28 tháng 1 năm 2021 về thực hiện điều chỉnh kế
hoạch giáo dục học kì II lớp 5. Ban giám hiệu nhà trường đã cập nhật và SHCM
cùng giáo viên tổ 5 để trao đổi, nghiên cứu và triển khai thực hiện nghiêm túc và
có hiệu quả, được Phịng GD&ĐT đánh giá cao về giáo án, biên bản SHCM các
tổ và đặc biệt là chất lượng giờ dạy của giáo viên trong đợt kiểm tra thi đua
tháng tư vừa qua.
Bên cạnh những tài liệu quy định thì những tài liệu tham khảo về chun

mơn như: Tạp chí thế giới trong ta - Tạp chí của hội khoa học tâm lý- giáo dục
Việt Nam; Các loại Tạp chí, tập san, chuyên đề giáo dục Tiểu học của các
ngành học, cấp học cùng với một số tài liệu chuyên môn khác đã được chúng tơi
lưu tâm. Để thiết kế bài giảng có chất lượng, một trong những kho tư liệu q
cịn là những tài liệu chuyên môn trên hệ thống Internet như: Các trang trang
Web của ngành hay một số trang trang Web của một số trường Tiểu học quen
thuộc (Tiểu học Cát Linh, Tiểu học Lê Ngọc Hân, Tiểu học dân lập Ban Mai
,...). Thiết nghĩ, những tài liệu này nếu được giáo viên say mê tìm tịi, tự nghiên
cứu nghiêm túc trong SHCM thì việc tự nâng cao chất lượng giờ dạy khơng cịn
q khó. Chúng tơi coi đây là nguồn tư liệu tham khảo q giá, bổ ích, thiết thực
khơng chỉ giúp cho bản thân mỗi giáo viên tự học hỏi, nâng cao trình độ chun
mơn, hiệu quả giờ dạy mà cịn có sức lan tỏa mạnh mẽ tới đồng nghiệp nếu được
trao đổi, giới thiệu đến giáo viên trong tổ một cách qui củ, có nề nếp dưới sự chỉ
đạo sát sao của ban giám hiệu nhà trường. Thế nên, trong buổi SHCM, nội dung
này được chúng tôi đánh giá rất cao. Đây là nội dung cuối cùng không thể thiếu
trong mỗi buổi SHCM nhằm đem lại hiệu quả hoạt động cũng như nâng cao chất
lượng giờ dạy của giáo viên nhà trường.
Bởi vậy, ngay từ đầu năm học, chúng tơi đã đăng ký với Phịng GD&ĐT
huyện để mỗi tổ chun mơn có một cuốn tạp chí trên. Trong SHCM, giáo viên
được phân công phụ trách môn (hay phân môn) nào ngồi việc tìm tịi, nghiên
cứu các bài báo đăng tải nội dung mơn học khác phải có trách nhiệm nghiên
cứu, phân tích, giới thiệu bài viết thuộc nội dung mơn (phân mơn) đó cho cả tổ
khối cùng tham khảo.
Đến nay, việc tìm tịi, nghiên cứu và tự giới thiệu đến đồng nghiệp các tài
liệu tham khảo phục vụ cho giờ dạy trong SHCM là vô cùng cần thiết. Xét ở mọi
góc độ, những tài liệu đó đã trở thành "nguồn tài nguyên"quí, n" gười bạn đồng
hành" cùng mỗi thành viên tổ khối trong mỗi buổi SHCM - một chỗ dựa vững
chắc cho nhiều giờ dạy của giáo viên nhà trường.
3.3.3 Tổ chức các buổi tập huấn chuyên môn, xây dựng các chuyên đề

13

dạy học có chất lượng:
Nếu như các buổi SHCM với nội dung trao đổi, thảo luận đã góp phần
nâng cao chất lượng giờ dạy “thiên” về bàn bạc mang tính lý thuyết thì việc tổ
chức các buổi tập huấn chuyên mơn, các chun đề dạy học có chất lượng là
minh chứng sống động, là “con đường hiện thực hóa” những vấn đề mang tính
“sách vở” ấy - “con đường” ngắn nhất, thuận lợi nhất giúp giáo viên tự nâng
cao chất lượng giờ dạy. Vì thế, đây là một trong những nội dung SHCM đã được
chúng tôi hết sức cân nhắc, lựa chọn khi chỉ đạo.
Bởi vậy, ngay từ đầu năm học ban giám hiệu nhà trường xây dựng kế
hoạch thực hiện các buổi tập huấn chuyên môn, các chuyên đề dạy học một cách
“bài bản”, có “lộ trình”. Những chun đề này không lan man “chạy” theo số
lượng , không theo áp đặt của ban giám hiệu mà xuất phát từ thực tế giảng dạy
năm học trước cũng như nhu cầu cấp thiết của giáo viên. Đó có thể là lĩnh vực
chuyên môn, những bài dạy, những môn (phân môn) mà giáo viên còn lúng túng
khi thực hiện. Căn cứ vào sự chỉ đạo chỉ của Phòng GD&ĐT huyện, cùng với
những đề xuất này, nhà trường đã chỉ đạo xây dựng được 34 chuyên đề dạy học
và tổ chức được 5 buổi tập huấn chuyên môn. Tuy nhiên, để những buổi SHCM
như vậy đảm bảo hiệu quả, chúng tôi luôn quan tâm tới nội dung tập huấn, từ đó
định ra thời gian tổ chức hợp lý, đảm bảo tính cập nhật, nhằm bổ sung chuyên
môn kịp thời cho giáo viên theo từng giai đoạn thích hợp.
Khác với các năm học trước, năm học 2020 - 2021 ban giám hiệu nhà
trường yêu cầu giáo viên thực hiện các tiết chuyên đề trên nền học sinh, thực
hiện dạy đúng thời lượng một tiết học. Các năm trước, do số học sinh và lớp học
quá đông, nhà trường không sắp xếp được giáo viên quản lớp khi thực hiện dạy
các tiết chuyên đề nên chỉ yêu cầu mỗi giáo viên làm một chuyên đề với hình
thức là trao đổi, thống nhất qui trình, phương pháp trên giáo án. Mỗi cách làm
chuyên đề đều có những ưu điểm và tồn tại riêng, tuy nhiên sau khi thực hiện

dạy trên nền học sinh với mỗi chuyên đề dường như giáo viên học hỏi được
nhiều hơn từ đồng nghiệp không chỉ về nội dung kiến thức bài dạy mà cịn cả
phương pháp, hình thức tổ chức và đặc biệt là kĩ năng sư phạm.
Thực hiện sự chỉ đạo về xây dựng SHCM theo nghiên cứu bài học, ban
giám hiệu và các tổ chuyên môn nhà trường đã thống nhất xây dựng mỗi tổ ít
nhất 2 chuyên đề dạy học theo hướng nghiên cứu bài học.
Điều mà chúng tôi quan tâm ở mỗi buổi tập huấn hay chuyên đề là đối
tượng tham dự, việc trao đổi, rút kinh nghiệm của giáo viên, việc chỉ đạo của
ban giám hiệu sau mỗi chuyên đề dạy học. Nhưng để giúp họ lĩnh hội một cách


14

dễ hiểu, dễ nhớ nhất, việc chỉ đạo thống nhất về nội dung bài dạy đảm bảo yêu
cầu chuẩn kiến thức kĩ năng chương trình, hình thức tổ chức dạy học, phương
pháp dạy học của một môn học (hay phân mơn) là điều khơng thể thiếu. Đó là
phần “chốt” quan trọng nhất sau mỗi chuyên đề mà chúng tôi đã chỉ đạo với nội
dung SHCM. Hiệu quả hoạt động có tác dụng tích cực nhằm bồi dưỡng năng lực
chun mơn cũng chính là giúp giáo viên dễ dàng nâng cao chất lượng giờ dạy
thơng qua những buổi SHCM như thế.
Tóm lại“Học đi đôi với hành” - mỗi buổi tập huấn chuyên môn, mỗi giờ
dạy chuyên đề là buổi SHCM hữu hiệu - một “bài học” sống động nhất, cụ thể
hóa việc đổi mới phương pháp dạy học, giúp giáo viên dễ nhớ, dễ áp dụng vào
giảng dạy. Đến nay, những buổi SHCM như vậy đã trở thành nhu cầu thiết yếu
của giáo viên nhà trường, là một trong nhiều nội dung SHCM hiệu quả để cán
bộ quản lí thành cơng trong việc nâng cao chất lượng giờ dạy một cách toàn
diện.
3.4 Biện pháp 4: Kiểm tra, đánh giá hiệu quả SHCM dưới nhiều hình thức
Kiểm tra, đánh giá hiệu quả SHCM là yêu cầu quan trọng trong quản lý
trường tiểu học. Qua kiểm tra, người lãnh đạo mới nắm bắt được thông tin liên

hệ ngược một cách đầy đủ, khách quan, có hệ thống, hiểu được thực trạng dạy
và học nói chung, thực trạng SHCM nói riêng. Từ đó, phát huy được những
điểm mạnh và kịp thời điều chỉnh những hạn chế trong sinh hoạt chuyên môn.
Tuy nhiên, để đảm bảo việc kiểm tra, đánh giá hiệu SHCM được khách quan,
chính xác, khoa học, chúng tơi tiến hành dưới nhiều hình thức đa dạng.
3.4.1. Dự sinh hoạt chun mơn các tổ:
Để đánh giá hiệu quả SHCM các tổ, ban giám hiệu nhà trường đã phân
công nhau trực tiếp thường xuyên SHCM cùng giáo viên. Có dự SHCM người
lãnh đạo mới phát huy hiệu quả quản lý hành chính, đánh giá chất lượng hoạt
động chuyên môn của đồng nghiệp. Điều chúng tôi quan tâm khi dự sinh hoạt
chuyên môn là công tác chỉ đạo chun mơn khi có những vướng mắc vượt q
tầm “kiểm sốt”, khả năng chun mơn cho phép của tổ, khối trưởng. Ban giám
hiệu có thể chỉ đạo làm rõ cho một văn bản, một hướng dẫn chuyên môn của các
cấp mới chỉ đạo vừa được áp dụng trong nhà trường khiến giáo viên chưa hiểu
rõ ý đồ, cịn lúng túng, nhầm lẫn trong q trình thực hiện.
Khi thực hiện công văn 405/BGDĐT về điều chỉnh kế hoạch dạy học học
kì II đối với lớp 5, tơi trực tiếp sinh hoạt chun mơn với tổ 5, thậm chí trong
thời gian nghỉ dịch, tổ chức SHCM trực tuyến qua Zoom để cùng nghiên cứu,
trao đổi, thống nhất, lựa chọn các nội dung từng tiết dạy ở các phân môn cần
thay đổi, lồng ghép sao cho hợp lý, đúng tinh thần chỉ đạo của công văn nhưng


15

dễ thực hiện cho giáo viên và hơn hết là đem lại hiệu quả nhất trong mỗi giờ
dạy.
Có thể nói, việc thường xuyên trực tiếp dự SHCM tổ khối giúp người
quản lý không chỉ nghe giáo viên "báo cáo” mà cịn chứng kiến họ thực hiện,
tránh việc quản lý hình thức. Từ đó có những đánh giá thực chất, khách quan về
hiệu quả sinh hoạt chuyên môn của từng thành viên trong mỗi tổ.

3.4.2. Dự giờ, thăm lớp:
Cùng với dự SHCM các tổ thì việc kiểm tra, đánh giá hiệu quả SHCM
dưới hình thức dự giờ thăm lớp là khơng thể thiếu. Bởi mỗi giờ dự đã có tác
động qua lại tích cực đến chất lượng giờ dạy của cả người dạy và người dự giờ.
Người lãnh đạo cần hình thành “văn hóa dự giờ” trong hội đồng sư phạm nhà
trường, xem đây là việc làm thường xuyên, tự nhiên của tất cả các thầy cơ giáo,
là hình thức SHCM quan trọng nhằm nâng cao chất lượng giờ dạy trong nhà
trường. Qua dự giờ thăm lớp, nhà quản lý mới nắm bắt được thông tin liên hệ
ngược một cách đầy đủ, khách quan để từ đó có kế hoạch bồi dưỡng chuyên
môn kịp thời cho đội ngũ giáo viên. Ban giám hiệu đã đặt kế hoạch dự giờ
thường xuyên (có báo trước và đột xuất). Mỗi tuần dự từ 2 - 4 tiết để nắm bắt
thực trạng dạy và học trong nhà trường, đặc biệt nắm bắt việc thực hiện chương
trình, diễn biến chất lượng học tập của học sinh, chất lượng giờ dạy của giáo
viên. Nhất là sau khi thực hiện chuyên đề, người quản lý đi dự giờ thăm lớp để
kiểm tra, đánh giá việc nắm bắt việc qui trình lên lớp, sử dụng thiết bị dạy học.
Đồng thời, qua đó, người lãnh đạo một cách gián tiếp nắm được hiệu quả
SHCM: giờ dạy đã tháo gỡ được những vướng mắc của bài dạy chưa ? Đã lường
trước và giải quyết các tình huống dạy học như thế nào? Giáo viên dự giờ có
nghiêm túc khơng ?...
Vì thế, công tác chỉ đạo SHCM chưa hiệu quả nếu chỉ dừng lại ở hoạt
động dự giờ thăm lớp của BGH. Người lãnh đạo cần tạo mọi điều kiện thuận lợi
để các giáo viên dự giờ đồng nghiệp của mình nhằm chia sẻ, học hỏi kinh
nghiệm lẫn nhau giúp họ tự bồi dưỡng để giảng dạy tốt hơn. Nhà trường chỉ đạo
mỗi giáo viên dự giờ đồng nghiệp mỗi năm học ít nhất 18 tiết theo qui định.
Hàng tuần, giáo viên chủ động lên lịch dự giờ đồng nghiệp vào các tiết trống.
Tuy nhiên, không nên xem việc dự giờ thăm lớp để đủ số tiết qui định, xếp loại
giờ dạy hay đánh giá, xếp loại giáo viên, mà coi đó là cơ hội tốt nhất để nghiên
cứu học tập, phát triển năng lực chuyên môn cho bản thân và đồng nghiệp.
Cũng cần định hướng khi dự giờ, giáo viên chuyển từ thói quen quan sát
việc dạy của thầy sang quan sát việc học của trị, từ thói quen dự giờ ở vị trí phía

cuối lớp học sang vị trí ở hai bên lớp học để tiện quan sát hoạt động này. Hạn


16

chế việc ghi chép các hoạt động của giáo viên mà ghi chép những hoạt động cần
lưu ý trong hoạt động học của học sinh. Sau dự giờ, mỗi giáo viên cần trả lời các
câu hỏi: Khi nào học sinh tập trung học hay khơng tập trung học? Vì sao học
sinh học hay khơng học? Cần phải làm gì giúp các em tích cực học tập?... Khi
thảo luận về giờ dạy chuyển từ thảo luận việc dạy của giáo viên sang thảo luận
chi tiết về thực tế việc học của học sinh. Các ý kiến cần tập trung phân tích làm
rõ nguyên nhân từng tình huống, từng thời điểm dẫn đến việc các em tập trung
học, chưa tập trung học? Làm thế nào để giúp các em học tập thực sự ? Người
dự giờ không đưa ra gợi ý cách dạy hay chỉ ra những hạn chế "vụn vặt” mà nên
trao đổi những gì mình đã học được qua dự giờ thăm lớp. Tuy nhiên, để đánh
giá hiệu quả sinh hoạt chun mơn dưới hình thức dự giờ, người chủ trì trong
buổi SHCM cần tạo cơ hội cho từng giáo viên được phát biểu ý kiến thẳng thắn
và cụ thể về bài dạy, hạn chế việc gợi ý hoặc tóm tắt các ý kiến phát biểu, có
như vậy họ mới học tập nhiều hơn.
Với cách làm như trên, SHCM này đã trở thành một hoạt động có sức hấp
dẫn, thu hút được cán bộ quản lý và giáo viên trong trường tham gia tích cực.
Người quản lý hiểu được mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của hình thức
SHCM này, mạnh dạn thay đổi và điều chỉnh những thói quen khơng có ý nghĩa
của giáo viên trong bầu khơng khí thoải mái. Trong và sau dự giờ giáo viên có
thói quen quan sát, chia sẻ ý kiến chi tiết về việc học của học sinh nên họ có
nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy.
3.4.3. Kiểm tra hồ sơ, sổ sách chuyên môn của giáo viên:
Như chúng ta đã biết, với những buổi SHCM có ban BGH dự là vậy, cịn
những buổi khơng có chúng tơi tham dự thì sao? Liệu SHCM sẽ trở nên hình
thức, là "đối phó” với những giáo viên chưa thực sự coi trọng nâng cao nghiệp

vụ. Vậy nên, để quản lý gián tiếp hiệu quả hoạt động này, chúng tôi lên kế hoạch
kiểm tra hồ sơ, sổ sách chuyên môn qui định của giáo viên hàng tháng, hàng kỳ
cũng có khi kiểm tra đột xuất. Trong đó, chúng tơi chú trọng hơn cả là Sổ dự
giờ; Sổ kế hoạch sinh hoạt chuyên môn tổ khối. Nếu Sổ dự giờ ngồi qui trình
giờ dạy chúng tơi khơng quên xem kĩ mục “rút kinh nghiệm” sau giờ dạy trong
đó cần thể hiện cụ thể ưu điểm cũng như tồn tại của tiết dự, thì Sổ kế hoạch sinh
hoạt chun mơn tổ khối ngồi nội dung khác chúng tơi quan tâm đến từng chi
tiết mục “bàn bạc, giải quyết bài khó, chỗ khó dạy”. Phải hiểu ở đây là “bài
khó, chỗ khó” chứ khơng phải ghi chép lại qui trình bài dạy một cách hình thức.
Để có được những cách giải quyết xác đáng cho những chỗ khó của bài dạy,
chắc chắn từng thành viên tổ, khối phải say sưa, trách nhiệm chứ không thể qua
loa, đại khái khi SHCM.


17

Với cách đánh giá hiệu quả SHCM tổ khối dưới hình thức kiểm tra hồ sơ,
sổ sách chun mơn của giáo viên, BGH đã nhận thấy sự chuyển biến về ý thức
của giáo viên. Họ nghiêm túc, tự giác, tích cực trong hoạt động và hơn hết là
thái độ cầu thị, tương trợ, giúp đỡ nhau trong công việc.
3.4.4 Tổ chức các cuộc thi, hội thi cho giáo viên:
Nếu như mỗi nhà quản lý chỉ đưa giáo viên SHCM bằng dự giờ thăm lớp,
rồi tham dự trao đổi, thảo luận hết bài giảng này đến bài giảng khác, chắc hẳn
một ngày kia họ sẽ cảm thấy đơn điệu, nhàm chán. Và điều đó thật chưa đủ để
người lãnh đạo đánh giá hiệu quả SHCM một cách toàn diện. Với ý nghĩa đó,
việc chỉ đạo tổ chức các cuộc thi, hội thi với giáo viên trong trường tiểu học là
một hình thức SHCM rất được BGH quan tâm.
Với giáo viên tiểu học còn hội thi nào khiến họ đầu tư nghiên cứu, say mê
bàn bạc, trao đổi bài dạy sôi nổi hơn hội thi giáo viên giỏi các cấp. Nó đã rấy lên
phong trào sinh hoạt chun mơn tự giác, tích cực, rộng khắp ở mọi nơi mọi lúc.

Vào dịp 20/11, ban thi đua nhà trường tổ chức hội thi giáo viên giỏi cấp trường
(cũng là hội giảng đợt 1). Hội thi này được nhà trường xây dựng kế hoạch chi tiết
với những yêu cầu, mục tiêu, thể lệ rõ ràng. Hội thi không chỉ đơn thuần là đánh
giá, xếp loại tiết dạy, xếp thứ hạng mỗi giáo viên mà thông qua hội thi, giáo viên
có cơ hội được thể hiện năng lực chuyên môn, được học tập, trao đổi kinh
nghiệm về giảng dạy cũng như đổi mới phương pháp dạy học ở các bộ mơn, các
khối lớp. Vì vậy, điều chúng tôi quan tâm hơn cả là phần trao đổi, góp ý sau mỗi
tiết thi dạy. Chúng tơi khơng chỉ trao đổi tiết dạy với riêng giáo viên dự thi mà
cịn tranh thủ sự góp ý của một số giáo viên trong tổ, khối (có mặt tham dự).
Thiết nghĩ, những thành công, hạn chế được chỉ ra trong giờ dạy cũng là “bài
học” bổ ích đối với mọi thành viên tổ khối. Do vậy, phó hiệu trưởng phụ trách
chun mơn cần tôn trọng ý kiến phản hồi, ý tưởng xây dựng giờ dạy từ phía
đồng nghiệp. Với những đồng chí chưa đạt yêu cầu về giờ dạy, sau khi trao đổi,
nhận xét giờ dạy, nhà trường chỉ đạo giáo viên đó dạy thêm một giờ nữa, tạo cơ
hội mới để họ tiếp tục thao giảng, được thể hiện những gì tiếp thu được sau khi
ban giám hiệu cùng đồng nghiệp góp ý, nhằm động viên cũng là hình thành ở họ
thái độ cầu thị trong công việc. Một lần nữa giúp họ biết t"ận dụng, khai thác” thế
mạnh chuyên môn của đồng nghiệp trong SHCM để nâng cao chất lượng giờ dạy
của chính mình. Trong đợt thi giáo viên giỏi cấp trường có 3/58 tiết dạy đạt 19
điểm trở lên (Năm học trước chỉ có 1 giờ dạy đạt 19 điểm)
Hội giảng đợt 2 được nhà trường tổ chức vào tháng 3/2021. Hưởng ứng
tháng Thanh niên chào mừng kỉ niệm 90 năm ngày thành lập Đồn TNCS Hồ
Chí Minh, mỗi tổ khối cử chọn giáo viên là đoàn viên thực hiện một giờ dạy.


18

Đối tượng cử chọn phải là giáo viên – đoàn viên chưa thực hiện làm chuyên đề
trong năm học. Kết quả của giờ dạy đó làm căn cứ đánh giá kết quả hội giảng
của mỗi thành viên trong tổ. Qua đó, họ thấy được thành cơng hay thất bại trong

giờ dạy của đồng nghiệp không chỉ của riêng ai mà cịn là kết quả của chính
mình - Kết quả sự tương trợ của các thành viên, thể hiện hiệu quả SHCM tổ,
khối. Chính điều này đã tạo nên ý thức, trách nhiệm cần phải tích cực hỗ trợ,
giúp đỡ đồng nghiệp thông qua hoạt động này. Tuy nhiên, với cách làm này, địi
hỏi người quản lý chun mơn hết sức linh hoạt đánh giá, xếp loại giờ dạy.
Người lãnh đạo cần ghi nhận những gì thành cơng hay hạn chế của giờ dạy là
nhờ "cơng sức"của tổ, khối, những gì là "vốn liếng” của chính người thể hiện. Có
như vậy, hiệu quả SHCM tổ khối mới được đánh giá khách quan.
Có thể nói, mỗi đợt hội giảng – hội thi giáo viên giỏi đã tạo nên khơng khí
sinh hoạt chun môn sôi nổi, rộng khắp giúp họ được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng
chuyên môn thiết thực. Kết quả của mỗi đợt hội giảng - hội thi giáo viên giỏi đã
khẳng định hiệu quả của sinh hoạt chuyên môn tổ khối. Qua đó, giúp BGH nắm
thơng tin ngược từ phía giáo viên, tiếp tục định hướng cho công tác chỉ đạo.
Với Ngày hội công nghệ thông tin (CNTT), SHCM cũng nhộn nhịp không
kém. Năm học này BGH nhà trường khuyến khích mỗi tổ chun mơn có ít nhất
hai sản phẩm CNTT tham gia dự thi cấp trường để chọn cử tham gia thi cấp
huyện. Nhờ việc tổ chức Ngày hội CNTT tin nghiêm túc, sinh hoạt chuyên môn
tổ khối đã đem lại hiệu quả thiết thực, tránh sự đơn điệu, tẻ nhạt. Cô giáo Nguyễn
Thị Nga và Bùi Kim Anh (GV khối 3) của nhà trường đã đạt giải ba với bài giảng
E-learning, cô Phạm Hồng Hạnh (GV khối 2) và Bùi Thúy Hạnh (GV khối 4) đạt
giải Khuyến khích bài giảng E-learning và học liệu Trò chơi học tập, cơ Phạm
Hồng Hạnh cịn đạt thêm giải Ba kĩ năng CNTT trong Ngày hội CNTT cấp
huyện. Mặc dù kết quả đạt đực chưa cao nhưng chính điều đó đã góp phần làm
giàu kho tư liệu chuyên môn của nhà trường – một trong nhiều yếu tố khiến
những bài học xa lạ, trừu tượng trở nên gần gũi, sống động với các em hơn và
cũng là yếu tố làm nên “sức hút” của giờ dạy.
Bằng việc tổ chức các hội thi, các cuộc thi trong mỗi buổi SHCM, nhà
trường đã tạo nên “sân chơi” thiết thực, đa dạng để giáo viên được củng cố khá
nhiều kiến thức, kỹ năng, không ngừng bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ khiến
cho chất lượng giờ dạy có nhiều chuyển biến tích cực về mọi mặt. Đó cũng là c"ơ

hội” để mỗi giáo viên được khẳng định năng lực, sở trường cũng như t"ranh thủ”
sự giúp đỡ từ các bạn bè đồng nghiệp. Thông qua kết quả các cuộc thi, hội thi,
ban giám hiệu dễ dàng đánh giá hiệu quả SHCM của mỗi tổ.
Có thể khẳng định, với cách kiểm tra chi tiết, đánh giá khách quan về hiệu


19

quả SHCM dưới nhiều hình thức, người quản lý đã nắm được hiệu quả của hoạt
động này một cách toàn diện, hạn chế việc SHCM đại khái, qua loa, khiến cho
hoạt động này trở nên nghiêm túc hơn để mỗi giáo án, mỗi giờ dạy có những
“điểm nhấn” đáng ghi nhận.
3.5 Biện pháp 5: Chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào SHCM:
Cùng với sự phát triển của khoa học cơng nghệ, ngành GD&ĐT cũng chịu
tác động tích cực khơng nhỏ của cuộc cách mạng 4.0 trong thời kì hiện nay. Năm
học 2020 - 2021 là năm học được các cấp tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng
CNTT trong quản lý và giảng dạy. Tuy không phải là mới nhưng chỉ đạo đẩy
mạnh ứng dụng CNTT vào mọi lĩnh vực cuộc sống với xu thế tồn cầu hóa như
hiện nay là vô cùng cần thiết. Trong khi, giáo dục phải là môi trường văn minh
nhất, ứng dụng khoa học tiến bộ nhất, luôn đi tiên phong về mọi mặt của xã hội.
Thế nên, chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào SHCM là lẽ đương nhiên.
CNTT luôn luôn là phương tiện hữu ích, góp phần khơng nhỏ giúp mỗi thầy cô
không ngừng nâng cao hiệu quả SHCM và cũng là tự nâng cao chất lượng giờ
dạy của mình.
Thật vậy, với một số tiết chuyên đề do các cấp tổ chức, những tiết thi giáo
viên giỏi cấp huyện của nhà trường đạt điểm cao hay những tiết thi giáo viên giỏi
cấp thành phố của trường bạn đã được chúng tôi chuyển tải tới giáo viên dưới
hình thức xem lại băng hình. Bởi lẽ, có chỉ đạo giáo viên dạy lại những tiết dạy
đó, tâm thế, mục đích tiết dạy của giáo viên chắc chắn không quyết tâm như hội
thi các cấp. Hơn nữa, giờ dạy trong hội thi giáo viên giỏi cấp thành phố của giáo

viên trường bạn mới chỉ được 1 – 2 đồng chí giáo viên nhà trường được cử đi học
tập. Những bài dạy hay, những gương điển hình ấy khơng được nhân rộng hoặc
giáo viên trường thể hiện lại cũng ít nhiều “tam sao thất bản” chứ chưa nói tới
đem đến giáo viên trường mình một phong cách sư phạm đáng để học tập.
Rồi những buổi tham quan, tập huấn chun mơn, tham quan mơ hình
chun mơn điển hình,… làm sao có điều kiện để hầu hết giáo viên có cơ hội tiếp
cận. Vậy nên ngồi việc ghi chép nhà trường đều chỉ đạo quay phim, ghi hình lưu
lại làm tư liệu tham khảo chun mơn giúp giáo viên dễ nhớ, dễ áp dụng nhất khi
trở về trường. Hơn nữa, những tư liệu đó được giới thiệu, phân tích tới đơng đảo
giáo viên ở sinh hoạt chuyên môn để họ được“mắt thấy tai nghe”.
Nhằm đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong giảng dạy cũng như trong SHCM,
nhà trường chỉ đạo mỗi tổ khối qua hòm thư điện tử riêng. Mọi thông tin, trao đổi
hay báo cáo chuyên môn của cá nhân hay tổ khối gửi cho BGH và ngược lại;
Ngồi những chỉ đạo chung có những chỉ đạo, nhận xét riêng về chuyên môn của
BGH cho mỗi tổ hay mỗi cá nhân đến với tổ chuyên môn đều thơng qua hịm thư


20

này. Điều đó giúp cho cơng tác chỉ đạo chun mơn sát sao, có thể tiến hành ở
mọi nơi, mọi lúc đảm bảo tính khoa học, cập nhật. Đồng thời giúp họ dễ dàng
trao đổi kinh nghiệm, tư liệu phục vụ cho giảng dạy một cách nhanh chóng, thuận
tiện. Đến nay 76/80 cán bộ, giáo viên, nhân viên của nhà trường (trừ 4 đồng chí
bảo vệ) đều có hịm thư điện tử riêng; nhà trường cũng lập hòm thư chuyên môn
riêng () đảm bảo cách sắp xếp dữ liệu chuyên mơn
khoa học, sáng tạo góp phần khơng nhỏ trong việc trao đổi, thu thập thông tin, dữ
liệu phục vụ đắc lực cho SHCM hiệu quả cũng như nhiều giờ dạy hay.
Để chuẩn bị cho nhiều giờ dạy, trong SHCM, giáo viên cùng nhau tìm
tranh ảnh bài viết trên Internet, cùng nhau trao đổi, tìm cách xử lý tư liệu bằng
phần mềm Windows Movie Maker, Photoshop, Total Video Converter,… say sưa

tạo nên từng slide theo ý tưởng của thầy cô, phục vụ tốt nhất ý đồ bài học. Đến
nay, nhà trường có 47/47 lớp sử dụng bài giảng điện tử trong các tiết học qua màn
hình tivi; 34/34 chuyên đề tức 100% các tiết dạy học đều ứng dụng CNTT một
cách hiệu quả.
Hơn thế nữa, một sự đột phá trong công tác chỉ đạo về SHCM trong năm
học này của nhà trường là tất cả các biên bản SHCM của tổ khối đều khơng dùng
sổ ghi chép tay, thay vào đó là sổ đánh máy được ghi chép trực tiếp qua máy tính
tại mỗi buổi họp và được trình bày, in ấn khoa học, đẹp mắt. Qua đợt kiểm tra thi
đua của Phịng GD&ĐT huyện Thanh Trì giữa tháng 4 vừa qua, sổ SHCM của 5
tổ khối nhà trường đều được đánh giá cao về chất lượng nội dung và hình thức,
đặc biệt có sổ SHCM của tổ 2 là một điển hình được các trường bạn trong cụm
tham khảo học tập.
Tôi nhận thấy, việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào SHCM môn đã trở
thành thông lệ, đem lại hiệu quả cao trong cơng tác chỉ đạo, có ý nghĩa thiết thực
với mỗi giáo viên. 100% CB, GV, NV đã biết ứng dụng CNTT trong giảng dạy và
công tác. Được học, được áp dụng CNTT vào SHCM đã khuyến khích, khơi dậy
sự ham thích ứng dụng CNTT trong giảng dạy của hầu hết giáo viên trong trường.
Nhiều thầy cô lớn tuổi vẫn say sưa với từng slide, từng hiệu ứng để thu hút học
trị, giúp họ có những tư liệu phong phú, những slide sống động góp phần tạo nên
những bài dạy hấp dẫn, để lại ấn tượng khó quên với các em học sinh.
4. Kết quả
Qua việc nghiên cứu và thực hiện các giải pháp của đề tài giúp cho nhận
thức của giáo viên và đặc biệt là các tổ chuyên môn về vấn đề nâng cao chất
lượng giảng dạy được phát huy nhờ SHCM tại các tổ. Kết quả thực nghiệm đã