Lý luận chung về hạch toán kế toán và việc vận dụng các phương pháp kế toán vào công tác kế toán Doanh nghiệp

Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Mở đầu
Sản xuất ra của cải vật chất là cơ sở để tồn tại và phát triển xã hội loài người.
Quá trình sản xuất chính là họa động tự giác và có ý thức của con người nhằm biến
các vật thể tự nhiên thành vật phẩm có ích phục vụ mình. Để thực hiện được liên
tục và có hiệu quả cần có định hướng quản trị sản xuất và phải thực hiện tốt chức
năng quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh dựa trên các thông tin được cung cấp
qua bộ phận hạch toán kế toán của doanh nghiệp.
Hạch toán kế toán phản ánh và cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác về quản
trị sản xuất, tiêu thụ, tình hình biến động và sử dụng các yếu tố của quá trình tái
sản xuất. Từ đó, giúp các nhà quản lý nắm bắt tình hình thực tế hoạt động sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp, đưa ra các quyết định đúng đắn giúp doanh nghiệp
đạt được hiệu quả cao hơn.
Bất cứ một nhà quản trị nào đều cần phải có một sự hiểu biết cặn kẽ và chi
tiết về kế toán. Hạch toán kế toán cung vấp cho sinh viên những kiến thức cơ bản
nhất mà bất kỳ người làm nghề kế toán nào cũng cần phải biết. Vì vậy hạch toán kế
toán là môn học rất quan trọng đối với sinh viên chuyên ngành kinh tế nói chung
và chuyên ngành kế toán nói riêng.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu môn học mỗi sinh viên đều đã nắm
vững được những nguyên tắc chung nhất trong quá trình hạch toán kế toán các hoạt
động của một doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Việc thực hiện đồ án môn học là
không thể thiếu để sinh viên có thể tổng hợp lại những kiến thức đã được cung cấp,
từ đó có thể hiều đúng hơn, sâu hơn và sát với thực tế hơn về hạch toán kế toán.
Đồ án môn học nguyên lý kế toán nhằm giúp sinh viên có thể đào sâu, nắm
vững kiến thức kế toán và vận dụng các phương pháp kế toán vào thực hành công
tác kế toán trong hoạt động thực tiễn của các doanh nghiệp. Qua đó, sinh viên
chuyên ngành kế toán có thể dễ dàng thu nhận kiến thức của môn học kế toán tài
chính và nắm bắt được các chu trình của công tác kế toán trong thực tế.
1
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Trong phạm vi của đồ án môn học nguyên lý kế toán, em sẽ trình bày những

hiểu biết cơ bản nhất và chung nhất về môn học ”Nguyên lý kế toán” mà em đã
được học. Đồ án gồm hai chương:
I. Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về hạch toán kế toán.
1. Khái niệm hạch toán kế toán
2. Hạch toán kế toán với công tác quản lý
3. Những nguyên tắc chung trong hạch toán kế toán
4. Nhiệm vụ và yêu cầu của hạch toán kế toán
5. Các phương pháp kế toán
Phương pháp chứng từ và kiểm kê
Phương pháp tính giá và xác định giá thành
Phương pháp tài khoản và ghi sổ kép
Phương pháp tổng hợp và cân đối kế toán.
6. Các hình thức ghi sổ kế toán.
II. Chương 2: Vận dụng các Phương pháp kế toán vào công tác kế toán doanh
nghiệp.
Trong thời gian học tập và nghiên cứu đồ án môn học, bản than em đã cố
gắng tìm tòi, nghiên cứu, tham khảo tài liệu để hoàn thành tốt đồ án môn học. Tuy
nhiên trong quá trình thực hiện không tránh khỏi các thiếu sót, em rất mong các
thầy cô giúp đỡ em để em có thể hoàn thiện hơn đồ án môn học của mình.
Em xin chân thành cám ơn sự giúp đỡ của các thầy cô.
Sinh viên Nguyễn Trường Giang.
2
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HẠCH TOÁN KẾ
TOÁN
I. KHÁI NIỆM HẠCH TOÁN KẾ TOÁN:
Hạch toán kế toán được tiếp cận trên hai góc độ:
• Dưới góc độ một môn khoa học: hạch toán kế toán là một hệ thống thông tin
thực hiện việc phản ánh, giám đốc các hoạt động sản xuất kinh doanh, liên quan
chặt chẽ đến lĩnh vực kinh tế, tài chính của một đơn vị bằng một hệ thống Phương

pháp của mình và thong qua các thước đo: hiện vật, thời gian lao động và thước đo
giá trị.
• Dưới góc độ một nghề nghiệp: hạch toán kế toán là một nghệ thuật tính toán,
ghi chép và phản ánh bằng con số mọi hiện tượng kinh tế tài chính phát sinh trong
đơn vị nhămg cung cấp những thông tin toàn diện về tình hình sản xuất kinh
doanh, tình hình huy động vốn trong đơn vị.
II. HẠCH TOÁN KẾ TOÁN VỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ:
Trong hệ thống quản lý của đơn vị, thông tin kế toán là hệ thống quan trọng
nhất, nó cung cấp cho những người quản lý một cái nhìn tổng quát về tình hình và
khả năng kinh doanh của đơn vị.
Thông tin kế toán trợ giúp cho người sử dụng những kiến thức để đưa ra
những quyết định quan trọng nhất trong quản lý kinh tế. Nó là công cụ được sử
dụng trong phân tích, lập kế hoạch, kiểm tra, giám đốc các hoạt động kinh tế xảy ra
trong đơn vị.
Thông tin kế toán giúp cho những nhà quản trị Doanh nghiệp ra những quyết
định đúng đắn nếu biết nắm bắt, phân tích chính xác, kịp thời.
Như vậy, thông tin kế toán đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống quản
lý kinh tế, trong việc điều hành các tổ chức kinh doanh và là một tất yếu khách
quan của nền sản xuất xã hội.
III. NHỮNG NGUYÊN TẮC CHUNG TRONG HẠCH TOÁN KẾ TOÁN:
3
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
• Nguyên tắc giá phí: là một nguyên tắc cơ bản của hạch toán kế toán, theo
nguyên tắc này để xác định các loại giá trị trong Doanh nghiệp thì phải căn cứ vào
giá vốn tức là giá trị thực tế mà Doanh nghiệp bỏ ra để có được tài sản chứ không
phản ánh theo giá thị trường
• Nguyên tắc thận trọng: Nguyên tắc này đặt ra hai yêu cầu: Việc ghi tăng
Vốn chủ sở hữu chỉ được thực hiện khi có chứng cớ chắc chắn, còn việc ghi giảm
Vốn chủ sở hữu được ghi nhận ngay khi có chứng cứ có thể( chưa chắc chắn xảy
ra).

• Nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí: Nguyên tắc này đòi hỏi các
khoản chi phí phải được tính toán và khấu trừ khỏi doanh thu khi trên thực tế cá
khoản chi phí này gắn liền với doanh thu tạo ra trong kỳ.
• Nguyên tắc ghi nhận doanh thu: Nguyên tắc này quy định chỉ ghi nhận
doanh thu được hưởng vào thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa, sản
phẩm.
• Nguyên tắc nhất quán: Nguyên tắc này yêu cầu trong cong tác kế toán phải
đảm bảo tính nhất quán về các nguyên tắc, chuẩn mực, về phương pháp tính toán
giữa các kỳ kế toán. Nếu cần thay đổi thì phải có thông báo để giúp người đọc báo
cáoc nhận biết được.
• Nguyên tắc khách quan: Các số liệu kế toán phải có đủ sơ sở để kiểm tra khi
cần thiết, nó phải phản ánh đúng với thực tế phát sinh của các nghiệp vụ kinh tế.
• Nguyên tắc trọng yếu: Theo nguyên tắc này người ta sẽ chú ý đến những vấn
đề quan trọng liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và
được công khai theo đúng quy định. Các thông tin trong báo cáo phải rõ rang, dễ
hiểu và thuận lợi khi đọc và phân tích chúng.
• Nguyên tắc rạch ròi giữa hai kỳ kế toán: Yêu cầu các nghiệp vụ kinh tế phát
sinh ở kỳ nào thì phản ánh vào kỳ kế toán đó, không được hạch toán lẫn lộn giữa
kỳ này với kỳ sau và ngược lại.
4
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
IV. NHIỆM VỤ VÀ YÊU CẦU CỦA HẠCH TOÁN KẾ TOÁN:
4.1. Nhiệm vụ của hạch toán kế toán:
• Ghi chép và phản ánh số hiện có, tình hình luân chuyển và sử dụng tài sản,
vật tư, tiền vốn, quá trình và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, tình hình sử
dụng kinh phí( nếu có) của đơn vị.
• Theo dõi và kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, kế
hoạch thu chi tài chính, tình hình nộp ngân sách nhà nước. Theo dõi, kiểm tra và
bảo vệ tài sản, vật tư, tiền vốn của doanh nghiệp, phát hiện và ngăn ngừa các hành
vi tham ô, lãng phí, vi phạm chế độ, thể lệ và chính sách tài chính của doanh

nghiệp.
• Cung cấp số liệu, tài liệu cho việc điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh,
hoạt động kinh tế, tài chính,…nhằm cung cấp cơ sở dữ liệu cho việc lập, theo dõi
và thực hiện kế hoạch đề ra.
4.2. Yêu cầu đối với công tác hạch toán kế toán:
Kế toán cung cấp các thông tin quan trọng về tình hình và khả năng kinh tế tài
chính của một đơn vị và trợ giúp trong việc ra quyết định của các nhà quản lý nên
cần phài đảm bảo các yêu cầu sau:
• Kế toán phải chính xác: Chính xác là yêu cầu cơ bản của công tác ke, mỗi số
liệu của kế toán cung cấp đều gắn với quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ của nhiều
người, nhiều tổ chức nên bên cạnh ý nghĩa phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý,
sự chính xác còn có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tài sản của đơn vị.
• Kế toán phải kịp thời: Thông tin kế toán có kịp thời thì mới phục vụ thiết
thực cho công tác điều hành quản lý, từ những thông tin kịp thời, người quản lý sẽ
có những quyết định sớm, đúng đắn về phương hướng kinh doanh cho doanh
nghiệp.
• Kế toán phải đầy đủ: Có phản ánh được đầy đủ hoạt động kinh tế tài chính
thì kế toán mới có thể cung cấp những thông tin tổng hợp và chính xác về tình hình
5
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu thông tin kế toán không đầy đủ không toàn diện
có thể đãn tới những nhận thức sai lệch, nhận thức đánh giá không đúng. Do đó,
phải phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh dựa trên các chứng từ gốc hợp lệ,
không thêm bớt hay bị bỏ sót nghiệp vụ.
• Kế toán phải rõ rang, dễ hiểu, dễ so sánh, đối chiếu: Vì được rất nhiều đối
tượng sử dụng và có tính chất thông tin nên các chỉ tiêu do kế toán cung cấp cần
được trình bày rõ ràng, dễ hiểu, phù hợp với kế hoạch đặt ra để người đọc tiện so
sánh, đối chiếu.
V. CÁC PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN:
Hệ thống phương pháp mà hạch toán kế toán sử dụng bao gồm các phương

pháp sau đây:
• Chứng từ và kiểm kê
• Tính giá và xác định giá thành
• Tài khoản và ghi sổ kép
• Tổng hợp cân đối kế toán.
5.1. Phương pháp chứng từ và kiểm kê:
a) Phương pháp chứng từ: Là một phương pháp của hạch toán kế toán chứng
minh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và hình thành theo thời gian và địa điểm cụ
thể. Là cơ sở để ghi sổ và tổng hợp số liệu kế toán cũng như xác định của tổ chức
cá nhân có liên quan đến nghiệp vụ kinh tế.
Nội dung của phương pháp chứng từ kế toán được thể hiện thông qua các bản
chứng từ và chương trình luân chuyển chứng từ kế toán.
• Bảng kê chứng từ kế toán là vật mang tin về hoạt động kinh tế, tài chính, nó
chứng minh cho hoạt động kinh tế - tài chính đã phát sinh và thực sự hoàn thành.
• Chương trình luân chuyển chứng từ là đường đi của chứng từ kế toán được
xác định trước đế các cá nhân, các bộ phận có liên quan nhằm thực hiện chức nằng
truyền tin về hoạt động kinh tế - tài chính đã phản ánh.
6
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Biểu hiện phương pháp chứng từ là chứng từ và chu trình luân chuyển chứng
từ.
Chứng từ có nhiều loại khác nhau theo tiêu thức phân loại khác nhau, song về
mặt hình thức thì cơ bản là gống nhau theo quy định chung.
Chứng từ được xử lý qua bốn bước:
• Kiểm tra chứng từ.
• Hoàn chỉnh chứng từ.
• Tổ chức luân chuyển chứng từ để ghi sổ kế toán.
• Bảo quản chứng từ.
b) Phương pháp kiểm kê: Phương pháp kiểm kê là phương pháp kiểm tra trực
tiếp tại chỗ nhằm xác định chính xác tình hình về số lượng, chất lượng và giá trị

của các loại vật tư, tài sản,tiền vốn hiện có trong đơn vị.
Kiểm kê là phương pháp cùng cặp với chứng từ vì nó có tác dụng bổ sung cho
phương pháp chứng từ để phản ánh chính xác tài sản hiện có, là cơ sở để đặt kế
hoạch sử dụng hợp lý các loại tài sản và quy trách nhiệm vật chất kịp thời, đúng
đắn.
Quá trình kiểm kê được tiến hành qua ba bước:
• Thành lập ban kiểm kê.
• Tiến hành kiểm kê: tùy theo yêu cầu mức độ kiểm kê mà áp dụng phương
pháp kiểm kê phù hợp.
• Kết thúc kiểm kê: ghi vào biên bản kiểm kê.
5.2. Phương pháp tính giá thành và xác định giá thành:
a) Phương pháp tính giá:
Tính giá là phương pháp thông tin và kiểm tra về sự hình thành và phát sinh
chi phí có liên quan đến từng loại vật tư, sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ. Nói cách
khác chính là phương pháp sử dụng thước đo giá trị đẻ biểu hiện các laọi tài sản
nhằm cung cấp thông tin tổng hợp cho công tác quản lý.
7
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Biểu hiện của phương pháp tính giá là: Sổ ( bảng) tính giá và trình tự tính giá.
Với mỗi loại tài sản có một phương pháp tính giá phù hơp để phản ánh đúng
các chi phí phát sinh hình thành nên tài sản.
• Trình tự tính giá:
1. Đối với tài sản cố định mới đưa vào sử dụng: giá của tài sản cố định mới
đua vào sử dụng được xác định theo nguyên giá. Trong đó nguyên giá là giá trị ban
đầu của tài sản cố định khi mói hình thành và đưa vào sử dụng.
• Với tài sản cố định mới đưa vào sử dụng do mua ngoài:
Nguyên giá = Giá mua ghi trên hóa đơn + Các chi phí trước khi sử dụng( chi
phí vận chuyển, bốc dỡ, lắp đặt, chạy thử,…) + Các khoản thuế không được hoàn
lại( thuế nhập khẩu, VAT theo phương pháp trực tiếp, thuế tiêu thụ đặc biệt) – Các
khoản giảm giá, giá trị phế liệu thu hồi( nếu có).

• Với tài sản cố định mới đưa vào sử dụng do tự xây dựng, chế tạo:
Nguyên giá = Các chi phí liên quan đến xây dựng, lắp đặt, chế tạo + Các chi
phí trước khi sử dụng( nếu có).
Hoặc
Nguyên giá = Giá trị quyết toán của công trình + Các chi phí trước khi sử
dụng (nếu có).
• Với tài sản cố định nhận vốn góp liên doanh: Nguyên giá Tài sản cố định là
giá thỏa thuận giữa các bên lien doanh( ghi trong biên bản góp vốn và các chi phí
trước khi sử dụng( nếu có).
Với tài sản cố định mới đưa vào sử dụng do được biếu tặng, được cấp:
Nguyên giá tài sản cố định là giá ghi trong biên bản bàn giao tài sản cố định của
đơn vị cấp, đơn vị biếu tặng hoặc giá thị trường của tài sản cùng loại và các chi phí
trước khi sử dụng( nếu có).
2. Đối với tài sản cố định đang sử dụng: Nguyên giá được tính giá trị còn lại
của tài sản cố định:
8
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Giá trị còn lại tài sản cố định = Nguyên giá – Giá trị hao mòn lũy kế
3. Đối với vật tư hàng hóa nhập kho: Tùy theo từng nguồn nhập mà trị giá của
chúng sẽ được tính như sau:
• Với vật tư hàng hóa nhập kho do mua ngoài:
Trị giá vật tư, hàng hóa nhập kho = Giá mua ghi trên hóa đơn + Các chi phí
trước khi sử dụng( chi phí vận chuyển, bốc dỡ, hao hụt trong định mức,…) + Các
khoản thuế không được hoàn lại( thuế nhập khẩu, VAT theo phương pháp trực
tiếp, thuế tiêu thụ đặc biệt) – Các khoản giảm giá( chiết khấu thương mại nếu có).
• Với vật tư hàng hóa nhập kho do tự gia công chế biến:
Trị giá vật tư, hàng hóa nhập kho = Trị giá vật tư, hàng hóa xuất kho gia công
chế biến + Các chi phí liên quan đến việc gia công chế biến.
• Với vật tư hàng hóa nhận vốn góp lien doanh: Trị giá vật tư, hàng hóa nhập
kho là giá thỏa thuận giữa các bên liên doanh( ghi trong biên bản góp vốn – do hội

đồng thẩm định giá xác định).
• Với vật tư hàng hóa được biếu tặng, được cấp: Trị giá vật tư, hàng hóa nhập
kho là giá do hội đồng thẩm đinh giá xác định hoặc giá thị trường.
4. Đối với vật tư hàng hóa xuất kho:
Trị giá vật tư hàng hóa xuất kho được tính toán dưa trên trị giá thực tế của
chúng khi nhập kho và phương pháp hạch toán hàng tồn kho mà doanh nghiệp áp
dụng.
• Đối với doanh nghiệp áp dụng phương pháp kê khai thường xuyên:
Khái niệm: Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp phản ánh một
cách lien tục và thường xuyên tình hình nhập, xuất và tồn kho của các loại vật tư
hàng hóa trên các tài khoản hàng tồn kho.
Trị giá tồn kho của vật tư hàng hóa cuối kỳ = Trị giá tồn kho của vật tư hàng
hóa đầu kỳ + Trị giá vật tư hàng hóa nhập kho trong kỳ - Trị giá vật tư hàng hóa
xuất kho trong kỳ
9
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
• Đối với hàng xuất kho trong kỳ sẽ được tính toán theo một trong các phương
pháp sau:
• Phương pháp 1: Phương pháp đơn giá hàng tồn kho đầu kỳ:
Trị giá vật tư hàng hóa xuất kho = Sản lượng vật tư hàng hóa xuất kho X
Đơn giá hàng tồn kho đầu kỳ
Trị giá hàng tồn kho đầu kỳ
Đơn giá hàng tồn kho đầu kỳ =
Sản lượng hàng tồn kho đầu kỳ
Ưu điểm: Dễ làm, dễ tính toán, ít tốn công sức
Nhược điểm: Không hạn chế sự ảnh hưởng của biến dộng giá cả nên không
chính xác.
• Phương pháp 2: Phương pháp đơn giá bình quân gia quyền cả kỳ dự trữ:
Trị giá vật tư hàng hóa xuất kho = Số lượng vật tư hàng hóa xuất kho X Đơn
giá bình quân gia quyền cả kỳ dự trữ

Đơn giá bình
quân gia
quyền cả kỳ
=
Trị giá hàng tồn kho đầu
kỳ
+ Trị giá hàng nhập kho trong
kỳ
Số lượng hàng tồn kho
đầu kỳ
+ Số lượng hàng nhập kho
trong kỳ
Ưu điểm: tính toán đơn giản, ít tồn công sức.
Nhược điểm: San bằng bình quân các đơn giá hàng nhập và tồn kho.
• Phương pháp 3: Phương pháp bình quân sau mỗi lần nhập:
Trị giá vật tư hàng hóa xuất kho = Số lượng vật tư hàng hóa xuất kho X Đơn
giá bình quân sau mỗi lần nhập
Đơn giá bình quân sau
mỗi lần nhập
= Trị giá vật tư hàng hóa sau mỗi lần nhập
Số lượng vật tư hàng hóa sau mỗi lần nhập
Ưu điểm: Tránh được sự san bằng( bình quân).
10
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Nhược điểm: Khối lượng tính toán nhiều.
• Phương pháp 4: Phương pháp nhập trước xuất trước (FIFO)
Phương pháp này số hàng nào nhập trước sẽ được xuất trước, xuất hết số
lượng nhập trước mới xuất đến số lượng nhập sau, do đó trị giá hàng tồn kho cuối
kỳ sẽ là trị giá thực tế của số hàng nhập vào( mua vào) sau cùng.
• Phương pháp 5: Phương pháp nhập sau xuất trước (LIFO)

Theo phương pháp này số hàng nào mua vào sau cùng sẽ được xuất trước
tiên.
• Phương pháp 6: Phương pháp giá thực tế đích danh:
Theo phương pháp này, giá thực tế hàng xuất kho căn cứ vào số lượng xuất
kho và đơn giá nhập kho của chính lô hàng xuất kho đó.
• Phương pháp 7: Phương pháp giá hạch toán:
Giá hạch toán là một loại giá doanh nghiệp sử dụng ổn định trông một kỳ( giá
hạch toán) và phương pháp giá hạch toán chủ yếu áp dụng đối với các doanh
nghiệp có chủng loại hàng hóa vật tư phong phú, tình hình nhập xuất diễn ta
thường xuyên. Cuối kỳ sẽ tiến hành điều chỉnh giá hạch toán sang giá thực tế theo
phương pháp hệ số giá.
Trị giá thực tế hàng xuất kho = Trị giá hạch toán hàng xuất kho X Hệ số giá
Trị giá hạch toán hàng xuất kho = Số lượng hàng xuất kho X Đơn giá hạch
toán
Hệ số
giá
=
Trị giá thực tế hàng tồn
kho đầu kỳ
+
Trị giá thực tế hàng nhập kho
trong kỳ
Trị giá hạch toán hàng tồn
kho đầu kỳ
+
Trị giá hạch toán hàng nhập
kho trong kỳ
• Đối với doanh nghiệp áp dụng phương pháp kiểm kê định kì:
11
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang

Khái niệm: Phương pháp kiểm kê định kì là phương pháp hạch toán hàng tồn
kho, trong đó kế toán chỉ theo dõi, tính toán và ghi chép các nghiệp vụ nhập kho
cuối kỳ doanh nghiệp tiến hành kiểm kê xác định số lượng tồn kho, trị giá hàng tồn
kho và tính trị giá xuất kho một lần:
Trị giá hàng xuất kho trong kỳ = Trị giá hàng tồn kho đầu kỳ + Trị giá hàng
nhập kho trong kỳ - Trị giá hàng tồn kho cuối kỳ
Trị giá hàng tồn kho cuối kỳ được xác định tùy thuộc vào phương pháp đơn
giá vật tư hàng hóa xuất kho mà doanh nghiệp áp dụng:
• Phương pháp 1: Phương pháp nhập trước xuất trước (FIFO)
Theo phương pháp này, trị giá hàng tồn kho cuối kỳ sẽ căn cứ vào số lượng
kiểm kê cuối kỳ và đơn giá của những lô hàng nhập vào sau cùng tính ngược trở về
đầu kỳ.
• Phương pháp 2: Phương pháp nhập sau xuất trước (LIFO)
Theo phương pháp này, trị giá hàng tồn kho cuối kỳ căn cứ vào số lượng hàng
tồn kho được xác định thông qua công tác kiểm kê và đánh giá của những lô hàng
nhập đầu tiên.
• Phương pháp 3: Phương pháp giá thực tế đích danh:
Theo phương pháp này, trị giá hàng tồn kho cuối kỳ căn cứ vào số lượng hàng
tồn kho cuối kỳ và đơn giá nhập kho của chính lô hàng tồn kho được chỉ đích
danh.
• Phương pháp 4: Phương pháp giá bình quân gia quyền cả kỳ dự trữ:
Theo phương pháp này, trị giá hàng tồn kho cuối kỳ căn cứ vào số lượng hàng
tồn kho cuối kỳ và đơn giá bình quân gia quyền cả kỳ dự trữ.
b) Xác định gia thành:
Tính giá thành là côgn việc của kế toán nhằm tổn hợp chi phí phát sinh trong
quá tình sản xuất kinh doanh để từ đócó cơ sở tính giá thnàh cho những sản phẩm,
12
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
lao vụ hoàn thành, từ đó giúp doanh nghiệp kiểm soát được chi phí, xác định hiệu
quả sản xuất kinh doanh.

Trình tự tính giá được tiến hành qua bốn bước:
1. Bước 1: Tập hợp các chi phí trực tiếp liên quan đến từng loại sản phẩm hay
dịch vụ: Tiến hành tập hợp các chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công
trực tiếp.
2. Bước 2: Tập hợp các chi phí gián tiếp rồi tiến hành phân bổ cho các đối
tượng theo tiêu thức phù hợp: Đối với chi phí sản xuất chung nếu liên quan đến
nhiều loại sản phẩm theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, theo số giờ máy hoạt
động, tài sản cố định,…
3. Bước 3: Xác định sản phẩm dở dang cuối kỳ: là việc tính toán và xác định
phần chi phí sản xuất mà sản phẩm dở dang cuối kỳ phải gánh chịu. Có ba phương
pháp xác định giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ sau:
• Phương pháp 1: Phương pháp xác định giá trị sản phẩm dở dang theo chi phí
nguyên vật liệu trực tiếp( chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp)
Nội dung: Theo phương pháp này giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ chỉ bao
gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, còn các chi phí gia công chế biến khác được
tính vào giá thành sản phẩm hoàn thành.
Phương pháp tính:
D
ck
=
D
đk
+ C
tk
x S
D
S
tp
+ S
D

Ghi chú:
• D
ck
, D
đk
: Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ, đầu kỳ.
• C
tk
: Chi phí phát sinh trong kỳ.
• S
tp
, S
D
: Sản lượng thành phẩm, sản lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ.
Ưu điểm: Đơn giản, dễ tính toán.
13
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Nhược điểm: không tính đến các khoản mục chi phí káhc nên độ chính xác
không cao vì sản phẩm dở dang chỉ tính chi phí nguyên vật liệu trực tiếp mà không
tính đến khoản mục nào khác.
Phương pháp này được áp dụng cho các doanh nghiệp có tỷ trọng chi phí
nguyên vật liệu lớn, chi phí nhân công vừa phải.
• Phương pháp 2: Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ theo sản
lượng hoàn thành tương đương.
Nội dung: Theo phương pháp này giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ sẽ bao
gồm cả ba khoản mục chi phí là: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân
công trực tiếp, chi phí sản xuất chung. Như vậy, tất cả các khaỏn mục chi phí đều
tính cho sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang cuối kỳ theo mức độ % hoàn
thành của sản phẩm dở dang.
Công thức:

Quy đổi sản phẩm dở dang cuối kỳ về số lượng sản phẩm hoàn thành tương
đương.
S
’
D
= % hoàn thành x S
D
Trong đó: là sản lượng hoàn thành tương đương của sản phẩm dở dang.
• Đối với các chi phí bỏ vào một lần từ đầu quy trình công nghệ, công thức
tính:
D
ck
=
D
đk
+ C
tk
x S
D
S
tp
+ S
D
Ghi chú:
• D
ck
, D
đk
: Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ, đầu kỳ.
• C

tk
: Chi phí phát sinh trong kỳ.
• S
tp
, S
D
: Sản lượng thành phẩm, sản lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ.
• Đối với các chi phí bỏ dần theo mức độ gia công chế biến, công thức tính:
14
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
D
ck
= D
đk
+ C
tk
x S
’
D
S
tp
+ S
’
D
Ghi chú:
• D
ck
, D
đk
: Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ, đầu kỳ.

• C
tk
: Chi phí phát sinh trong kỳ.
• S
tp
, S
’
D
: Sản lượng thành phẩm, sản lượng sản phẩm hoàn thành tương
đương của sản phẩm dở dang cuối kỳ.
• Phương pháp 3: Phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ theo chi
phí sản xuất định mức.
Nội dung: Theo phương pháp này căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang
được xác định qua từng công đoạn tính cho một sản phẩm hoàn thành để tính ra chi
phí sản xuất định mức của khối lượng sản phẩm dở dang của từng công đoạn sau
đó tổng hợp các công đoạn sẽ xác định được giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ.
4. Bước 4: Xác định giá thành của sản phẩm dịch vụ hoàn thành:
Công thức:
Z
TP
= D
đk
+ C
tk
+ D
ck
Trong đó:
• Z là tổng giá thành
• z là giá thành đơn vị sản phẩm.
z =

Z
Sản lượng, dịch vụ hoàn
thành
5.3. Phương pháp tài khoản và ghi sổ kép:
a) Phương pháp tài khoản:
15
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Tài khoản kế toán là phương pháp phân loại nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo
từng loại tài sản, nguồn vốn nhằm phản ánh và giám đốc một cách thường xuyên,
liên tục số hiện có và tình hình biến động từng đối tượng của hạch toán kế toán.
Tài khoản được kết cấu gồm hai bên Nợ và Có để phản ánh sự biến động tăng
giảm của từng loại tài sản hay nguồn vốn…
Hệ thống tài khoản Việt Nam áp dụng thống nhất cho tất cả các doanh nghiệp
được phân loại thành năm loại chính là:
1 – Tài khoản phản ánh tài sản : gồm tài sản loại 1 và loại 2 trong hệ thống tài
khoản thống nhất.
2 – Tài khoản phản ánh nguồn vốn : gồm tài khoản loại 2 và loại 3.
3 – Tài khoản phản ánh doanh thu và thu nhập: gồm tài khoản loại 5 và loại 7.
4 – Tài khoản phản ánh chi phí: gồm tài khoản loại 6 và loại 8.
5 – Tài khoản xác định kết quả: tài khoản loại 9.
b) Phương pháp ghi sổ kép:
Ghi sổ kép làpp kế toán nhằm phản ánh sự biến động của các đối tượng kế
toán theo từng nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong mối liên hệ khách quan giữa
chúng bằng cách ghi nợ và ghi có những tài khoản có liên quan với số tiền bằng
nhau.
5.4. Phương pháp tổng hợp cân đối kế toán:
• Khái niệm: Phương pháp tổng hợp cân đối kế toán là phương pháp kế toán
được sử dụng để phản ánh số liệu từ các sổ kế toán theo các mối quan hệ cân đối
vốn có của các đối tượng kế toán nhằm cung cấp các chỉ tiêu kinh tế, tài chính cho
các đối tượng sử dụng thông tin kế toán phục vụ cho công tác quản lý kinh tế tài

chính ở đơn vị.
• Phương pháp tổng hợp cân đối kế toán biểu hiện thông qua hệ thống các báo
cáo kế toán. Hiện nay, các báo cáo kế toán bao gồm các báo cáo sau:
Bảng cân đối kế toán
16
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Thuyết minh báo cáo tài chính
• Đối với các đơn vị, bắt buộc phải có bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả
sản xuất kinh doanh. Các bảng tổng hợp này được xây dựng trên các mẫu biểu quy
định dựa trên các số liệu tổng hợp được từ công tác hạch toán kế toán trong cả kỳ.
VI. CÁC HÌNH THỨC SỔ KẾ TOÁN:
• Có bốn hình thức sổ kế toán là: Nhật ký sổ cái, nhật ký chung, Chứng từ ghi
sổ và Nhật ký chứng từ.
Trong phạm vi của đồ án này em xin trình bày về hình thức sổ kế toán Nhật
ký chung.
6.1 Nguyên tắc, đặc trưng cơ bản của hình thức kế toán Nhật ký chung:
Đặc trưng cơ bản của hình thức kế toán Nhật ký chung: Tất cả các nghiệp vụ
kinh tế, tài chính phát sinh đều phải được ghi vào sổ Nhật ký, mà trọng tâm là sổ
Nhật ký chung, theo trình tự thời gian phát sinh và theo nội dung kinh tế (định
khoản kế toán) của nghiệp vụ đó. Sau đó lấy số liệu trên các sổ Nhật ký để ghi Sổ
Cái theo từng nghiệp vụ phát sinh.
Hình thức kế toán Nhật ký chung gồm các loại sổ chủ yếu sau:
• Sổ Nhật ký chung, Sổ Nhật ký đặc biệt;
• Sổ Cái;
• Các sổ, thẻ kế toán chi tiết.
6.2 Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán Nhật ký chung:
• Hàng ngày, căn cứ vào các chứng từ đã kiểm tra được dùng làm căn cứ ghi
sổ, trước hết ghi nghiệp vụ phát sinh vào sổ Nhật ký chung, sau đó căn cứ số liệu

đã ghi trên sổ Nhật ký chung để ghi vào Sổ Cái theo các tài khoản kế toán phù hợp.
Nếu đơn vị có mở sổ, thẻ kế toán chi tiết thì đồng thời với việc ghi sổ Nhật ký
chung, các nghiệp vụ phát sinh được ghi vào các sổ, thẻ kế toán chi tiết liên quan.
17
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Trường hợp đơn vị mở các sổ Nhật ký đặc biệt thì hàng ngày, căn cứ vào các
chứng từ được dùng làm căn cứ ghi sổ, ghi nghiệp vụ phát sinh vào sổ Nhật ký đặc
biệt liên quan. Định kỳ (3, 5, 10... ngày) hoặc cuối tháng, tuỳ khối lượng nghiệp vụ
phát sinh, tổng hợp từng sổ Nhật ký đặc biệt, lấy số liệu để ghi vào các tài khoản
phù hợp trên Sổ Cái, sau khi đã loại trừ số trùng lặp do một nghiệp vụ được ghi
đồng thời vào nhiều sổ Nhật ký đặc biệt (nếu có).
• Cuối tháng, cuối quý, cuối năm, cộng số liệu trên Sổ Cái, lập Bảng cân đối
số phát sinh.
Sau khi đã kiểm tra đối chiếu khớp đúng, số liệu ghi trên Sổ Cái và bảng tổng
hợp chi tiết (được lập từ các Sổ, thẻ kế toán chi tiết) được dùng để lập các Báo cáo
tài chính.
Về nguyên tắc, Tổng số phát sinh Nợ và Tổng số phát sinh Có trên Bảng cân
đối số phát sinh phải bằng Tổng số phát sinh Nợ và Tổng số phát sinh Có trên sổ
Nhật ký chung (hoặc sổ Nhật ký chung và các sổ Nhật ký đặc biệt sau khi đã loại
trừ số trùng lặp trên các sổ Nhật ký đặc biệt) cùng kỳ.
• Ưu điểm: Mẫu sổ đơn giản, dễ ghi chép và thuận tiện cho phân công lao
động, thực hiện công tác kế toán.
• Nhược điểm: Ghi trùng lặp nhiều do ghi trên cả sổ nhật ký chung và sổ cái.
Sơ đồ trình tự ghi sổ theo hình thức nhật ký chung:
18
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Biểu số 01
TRÌNH TỰ GHI SỔ KẾ TOÁN
THEO HÌNH THỨC KẾ TOÁN NHẬT KÝ CHUNG
Ghi chú:

Ghi hàng ngày
Ghi cuối tháng, hoặc định kỳ
Quan hệ đối chiếu, kiểm tra
19
Sổ, thẻ kế toán
chi tiết
Sổ Nhật ký
đặc biệt
Chứng từ kế toán
SỔ NHẬT KÝ CHUNG
SỔ CÁI
Bảng cân đối
số phát sinh
BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Bảng tổng hợp
chi tiết
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
CHƯƠNG II: VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN VÀO
CÔNG TÁC KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP
I. Tình hình sản xuất và nguồn vốn của doanh nghiệp vào ngày 31/12/2009:
Số dư của tài khoản tổng hợp và chi tiết như sau: (ĐVT: đồng).
TK 111: 530.000.000đ
TK 112: 670.000.000đ
TK 131: 550.000.000đ
TK 141: 110.000.000đ
TK 152: 500.000.000đ
VLC A: 300.000.000 Số lượng: 1.000 kg Đơn giá: 300.000đ/kg
VLC B: 100.000.000 Số lượng: 1.000 kg Đơn giá: 100.000đ/kg
VLP : 100.000.000 Số lượng: 2.000 kg Đơn giá: 50.000đ/kg
TK 153: 50.000.000đ

TK 154: 200.000.000đ
SP X: 120.000.000đ
CPNVLTT: 70.000.000đ
CPNCTT : 30.000.000đ
CPSXC : 20.000.000đ
SP Y: 80.000.000đ
CPNVLTT: 50.000.000đ
CPNCTT : 20.000.000đ
CPSXC : 10.000.000đ
TK 155: 500.000.000đ
SP X: 300.000.000đ ( 500 sản phẩm) Đơn giá: 600.000đ
SP Y: 200.000.000đ (1.000 sản phẩm) Đơn giá: 200.000đ
TK 211: 1.200.000.000đ
TK 214: 690.000.000đ
20
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
TK 311: 560.000.000đ
TK 331: 500.000.000đ
TK 411: 2.500.000.000đ
TK 421: 60.000.000đ
II. Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong tháng 1 năm 2010:
1. Ngày 2/1:
a) Nhập kho nguyên vật liệu chính A chưa trả tiền cho người bán S theo phiếu
nhập kho số 1 ngày 2/1/2010. Số lượng: 200kg
Giá trị VLC A ghi trên hóa đơn:
Giá mua VLC A: 200 x 280.000 = 56.000.000đ
Thuế GTGT : 10% x 56.000.000 = 5.600.000đ
Tổng tiền thanh toán: 61.600.000đ
b) Phiếu chi số 01 kèm theo hóa đơn vận chuyển, bốc dỡ VLC A là
1.050.000đ trong đó thuế GTGT: 50.000đ.

2. Ngày 3/1:
Bảng kê thanh toán tạm ứng kèm theo chứng từ gốc liên quan của ông
Nguyễn Văn Ba về số vật liệu phụ đã mua và các chi phí vận chuyển, bốc dỡ kèm
theo:
Tiền mua VL:
Giá mua chưa thuế : 600 x 50.000 = 30.000.000đ
Thuế GTGT : 10% x 30.000.000 = 3.000.000đ
Tổng tiền thanh toán: 33.000.000đ
Chi phí vận chuyển bốc dỡ: 500.000đ
Tổng giá thanh toán: 33.500.000đ
VLP đã được kiểm nhận và nhập kho đầy đủ theo phiếu nhập kho số 02
3. Ngày 3/1:
21
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Phiếu thu số 01 về khoản thu số tiên do ông Nguyễn Văn Ba hoàn ứng là:
16.500.000đ
4. Ngày 5/1:
Nhận được giấy báo nợ của ngân hàng về số tiền thanh toán đã được ngân
hàng chuyển cho đơn vị S theo yêu cầu của doanh nghiệp là 40.000.000đ
5. Ngày 7/1:
a) Phiếu nhập kho số 03. Nhập 500 kg VLC B chưa trả tiền cho người bán S.
Trị giá ghi trên hóa đơn là:
Giá mua chưa thuế: 500 x 100.000 = 50.000.000đ
Thuế GTGT: 10% x 50.000.000 = 5.000.000đ
Tổng tiền thanh toán: 55.000.000đ
b) Công việc vận chuyển do đơn vị S thực hiện chưa thanh toán tiền: Số tiền
phải thanh toán ghi trên hóa đơn là 840.000đ trong đó thuế GTGT là 40.000đ.
6. Ngày 10/1:
Xuất kho vật liệu phục vụ sản xuất sản phẩm theo phiếu xuất kho số 01 và
phiếu đề nghị xuất kho đi kèm với phiếu xuất kho:

VLC A: 1.000 kg trong đó dùng cho sản phẩm X là 600kg
dùng cho sản phẩm Y là 400kg
VLC B: 800 kg trong đó dùng cho sản phẩm X là 600kg
dùng cho sản phẩm Y là 200kg
7. Ngày 11/1:
Phiếu chi tiền mặt số 02 nộp tiền vào ngân hàng là 200.000.000đ đã nhận giấy
báo có của ngân hàng.
8. Ngày 13/1:
Mua 1 máy tiện trả bằng tiền gửi đã nhận được đầy đủ chứng từ ngân hàng về
khoản chuyển trả theo hóa đơn sau:
Giá mua chưa thuế: 300.000.000đ
22
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Thuế GTGT: 10% x 300.000.000 = 30.000.000đ
Tổng tiền thanh toán: 330.000.000đ
Tiền vận chuyển, lắp đặt và chạy thử được trả bằng tiền mặt theo phiếu chi số
03 là 5.000.000đ. Tài sản cố định đã đưa vào sử dụng và đăng ký khấu hao trong 5
năm.
9. Ngày 15/1:
Xuất kho VLP theo yêu cầu của phân xưởng để sản xuất sản phẩm. Phiếu xuất
kho số 02:
Dùng cho sản phẩm X là 1.500kg
Dùng cho sản phẩm Y là 500kg
10. Ngày 16/1: Bảng tính khấu hao và trong kỳ phân bổ cho các đối tượng là:
• PXSX : 50.000.000
• BPBH: 10.000.000
• BPQLDB: 20.000.000
11. Ngày 17/1:
Xuất kho sản phẩm Y gửi bán theo phiếu xuất kho số 03 số lượng là 400 sản
phẩm, đơn giá:

Giá bán chưa thuế: 160.000.000đ
Thuế GTGT: 10% x 160.000.000 = 16.000.000đ
Tổng tiền thanh toán: 176.000.000đ
Công ty đã gửi thông báo cho khách hàng biết nếu khách hàng thanh toán sớm
hơn thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng thì sẽ được hưởng chiết khấu 1% trên
phiếu giá chưa thuế.
12. Ngày 20/1:
Bảng tổng hợp và phân bổ tiền lương và các khoản trích theo lương cho các
đối tượng:
• Công nhân sản xuất sản phẩm X: 9.000.000đ
23
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
• Công nhân sản xuất sản phẩm Y: 6.000.000đ
• Nhân viên phân xưởng: 3.000.000đ
• Nhân viên bán hàng: 2.000.000đ
• Nhân viên quản lý doanh nghiệp: 5.000.000đ
13. Ngày 22/1:
Xuất kho sản phẩm X theo phiếu xuất số 04 số lượng 300kg để bán trực tiếp
cho khách hàng. Khách hàng nhận hàng tại kho và thanh toán bằng tiền mặt theo
phiếu thu số 02 ngày 22/1, tiền bán hàng trên hóa đơn:
Giá bán chưa thuế: 300.000.000đ
Thuế GTGT: 10% x 300.000.000 = 30.000.000đ
Tổng tiền thanh toán: 330.000.000đ
14. Ngày 22/1:
Góp vốn liên doanh dồng kiểm sóat với công ty ABC bằng một tài sản cố
định trị giá 100.000.000đ và hội đồng đánh giá tài sản cố định định giá là:
100.000.000đ.
15. Ngày 23/1:
Nhận được giấy báo có của ngân hàng về việc khách hàng chấp nhận thanh
toán nghiệp vụ mua sản phẩm Y ở nghiệp vụ 11. Khách hàng thanh toán sớm và

được hưởng chiết khấu thương mại theo giấy thông báo.
16. Ngày 24/1:
Phiếu chi số 04 thanh toán cho các khoản trích theo lương và phiếu chi số 05
về việc thanh toán lương cho công nhân viên.
17. Ngày 24/1:
Phiếu chi số 06 ngày 24/1 chi tiền mua trái phhiếu kho bạc có mệnh giá
5.000.000, kỳ hạn 1 năm, lãi suất 1%/tháng, định kỳ tính lãi hàng tháng.
18. Ngày 25/1:
24
Đồ án môn: Nguyên lý kế toán Nguyễn Trường Giang
Phiếu chi số 07 thanh toán tiền điện thoại là 3.080.000đ. Trong đó: Thuế
GTGT là 280.000, còn lại phân bổ cho các đối tượng:
BPSX: 500.000đ
BPBH: 400.000đ
QLDN: 1.900.000đ
19. Ngày 27/1:
Sản phẩm hoàn thành nhập kho theo phiếu nhập số 04 ngày 27/1 là:
Sản phẩm X: 800 sản phẩm
Sản phẩm Y: 1.200 sản phẩm
Theo báo cáo của phân xưởng sản xuất thì sản phẩm dở dang cuối kỳ gồm
200 sản phẩm X mức độ hoàn thành là 50%, 300 sản phẩm B mức độ hoàn thành
60%.
20. Ngày 31/1:
Cuối tháng kế toán thực hiện các công việc:
- Tính giá thành sản phẩm hoàn thành và lập phiếu tính giá thành
- Thực hiện các bút toán kết chuyển xác định kết quả kinh doanh
- Tiến hành khấu trừ thuế GTGT đầu vào và đầu ra.
Cho biết: Công ty nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, kế toán hàng
tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên và tính giá hàng tồn kho theo
phương pháp nhập trước xuất trước(FIFO).

25