Giáo trình truyền thông quốc tế phần 1

s*Ữ THANH VÂN
u.

y
TRUYỀN THỘNG
QUỐC TẾ


TRUYỀN THỘNG
QUOC TE


Mã sô:

3.30
CTQG - 2014


v ũ THANH VÂN

TRUYỀN THỘNG
QUỐC TẾ

NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ Quốc GIA Hà Nội - 2014

sự THẬT


5

CHÚ DẪN CỦA NHÀ XUAT

bản

G iáo tr ìn h tr u y ề n th ô n g q u ố c t ế là cuốn sách
chuycn khảo dành cho sinh viên chuyên ngành thông tin
đối ngoại. Cuốn sách gồm năm chương.
■ C h ư ơ n g 1 - L ịc h s ử h ìn h th à n h và p h á t tr iể n
c ủ a b á o c h í t h ế giới: Tổng hợp và k h á i q u á t những
vấn đê cơ bản về báo chí và tru y ề n thông làm cơ sở cho
việc trìn h bày các nội dung sâu hơn tro n g các chương
tiếp theo.
■ C h ư ơ n g 2 - T o à n c ầ u h o á th ơ n g tin: Trình bày
khái niệm, đặc điểm và các yếu tố thúc đẩy toàn cầu hố
thơng tin.
•

C h ư ơ n g 3 - N g à n h k i n h d o a n h tr u y ề n th ô n g

to à n c ầ u n g à y na y. Cung cấp cái nhìn tồn cảnh vê hiện
trạ n g và đặc th ù của ngành kinh doanh truyền thông trên
thê giới hiện nay.
■ C h ư ơ n g 4 - Q uản lý c ơ q u a n báo c h í - tr u y ề n
th ô n g to à n câu: Xác định và làm rõ những thách thức
trong việc quản lý cơ quan báo chí - truyền thơng tồn cầu.
■ C h ư ơ n g 5 - T ậ p đ o à n b á o c h í - tr u y ề n thơng-.
Trình bày những vấn đề cơ bản n h ấ t về tập đoàn truyền


TRUYẾN THƠNG QUỐC TẼ

6

thơng như khái niệm, con đưịng hình th à n h và các loại
hình tập đồn truyền thơng.
Mỗi chương gồm: mục tiêu bài học, nội dung chính,
vấn đề - sự kiện và tơng kết.
Bên cạnh đó, các chương đểu có bảng và hình m inh
hoạ nhằm cung cấp thêm dữ liệu, mô tả thông tin dữ kiện
và mơ hình hố các nội dung quan trọng. N hững thơng tin
trực quan này có thê được sử dụng làm cơ sỏ để thảo luận
và p hân tích chi tiế t hơn nội dung hoặc vấn đê mà nó mơ
tả.
Xin giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.
Tháng 7 năm 2014
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - s ự THẬT


n

MỤC LỤC

Chú dần của Nhà xuất bản
Chương 1
LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIEN
CỦA BÁO CHÍ THẾ GIỚI
1.1.
1.2.
1.3.

2.1.

2.2.
2.3.

3.1.
3.2.

Trang
5

13

Những điêu kiện cho sự ra địi của báo chí
Sự hình thành và phát triển của các loại hình
báo chí
Đặc trưng của sản phẩm báo chí - truyền thơng

23
32

Chương 2
TỒN CẨU HĨA THƠNG TIN

49

Xu thê tồn cầu hóa thơng tin
Chiến tranh thơng tin
Cơ hội và thách thức do tồn cầu hóa thơng tin
mang lại

13

49
57
62

Chương 3
NGÀNH KINH DOANH TRUYỀN THƠNG
TỒN CẨU NGÀY NAY

73

Hiện trạng và đặc thù của ngành kinh doanh
truyền thông
Cơ cấu doanh thu của cờ quan truyền thông

73
88


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8

3.3.

TRUYẾN THỔNG QUỐC TẾ

Tài chinh ngành truyền thõng
Ch ương 4
QN LÝ Cơ QUAN BÁO CHÍ TRUYỂX THƠNG TỒX CẦU

4.1.
4.2.
4.3.

5.1.
5.2.
5.3.

Thách thức của việc quản lý cơ quan báo chí truyền thơng
Phương thức qn lý trong cơ quan báo chí truyền thơng
Chiên lược tiếp thị tồn cầu của cơ quan báo chi truỵển thơng

103

116
116
129
141

Ch ương 5
TẬP ĐỒN BÁO CHÍ - TRUYỀN' THƠNG

159

Khái niệm và sự phát triển của tập đồn
truyền thơng
Phương thức hoạt động cùa tập đồn truyển thõng
Bán chất của tập đồn truyền thơng

159
169
180

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9

DANH MỤC CÁC BẢNG BIÊU
Bảng 1.1:
Bảng 3.1:
Bảng 3.2:
Bảng 3.3:
Bàng 3.4:
Bảng 3.5:
Bảng 4.1:
Bảng 4.2:
Bảng 4.3:
Bảng 5.1:
Bảng 5.2:
Bàng 5.3:

So sánh ưu thê của các loại hinh báo chí
khác nhau
Bảng giá quảng cáo xe hơi của The New York Tứnes
Bảng giá quàng cáo in màu của The New
York Times

Các lĩnh vực ngồi truyền thơng của Walt Disney
Cơ cấu doanh thu của Walt Disney năm 2010
Giá cơ phiếu của tập đồn Gannett năm
2007 - 2008
Sự đa dạng của cơng chúng theo nhóm tuổi ở
thị trường Mỹ
Cơ hội và thách thức về ngôn ngữ khi tiếp
cận thị trường toàn cầu
Mức độ sai lệch của thơng điệp qua các cấp
quản lý
Một sơ’ tập đồn truyền thõng lớn ở Mỹ và
châu Au
Thông tin cơ bản về một sơ' tập đồn truyền
thơng Mỹ
Doanh thu của News Corporation năm
2007-2008

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

28
97
98
100
102
107
119
121
131
182
185

190


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11

DANH MỤC CÁC HÌNH VẺ
Mơ hình truyền thõng cùa Harold Lasswel]

19

Mơ hình đa phương tiện của cơ quan báo chí truyền thơng

30

10 ngơn ngữ được sử dụng nhiêu nhất trên
Internet

56

Mơ hình kinh doanh đa ngành của các tập
đồn truyền thơng

81

Mơ hình kinh doanh truyền thơng và phi
truyền thơng

83

Cơ câ’u doanh thu đa ngành của cơ quan báo
chí - truyền thông

88

Cơ cấu doanh thu của The New York Times
năm 2010

95

Báo chi - truyền thông là ngành kinh doanh kép

96

Các khu cơng viên và nghi dưỡng góp phần
quan trọng vào tổng doanh thu của Walt Disney

101

Tỷ lệ cơ cấu doanh thu của Walt Disney theo
lĩnh vực

103

Các chiều đầu tư trong cơ quan báo chí truyền thơng

104

Các lĩnh vực qn tý chủ yếu của ca quan
báo chí - truyền thơng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

116


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12

Hình 4.2:
Hình 4.3:
Hình 4.4:
Hình 4.5:
Hình 4.6:
Hình 5.1:
Hình 5.2:
Hình 5.3:

TRUYẾN THƠNG QUỐC TẾ

Mơ hình tơ chức phắng giảm bớt các cấp
trung gian
Các mốì quan hệ nghê nghiệp của nhà quàn

lý truyền thông
Một cách định vị công chúng mục tiêu theo
đặc điem nhán khau học
Các chiến lược mớ rộng thị trường toàn cẩu
Phạm VI và tốc độ tiếp cận t h ị trường toàn
cầu của các phương tiện truyền thõng
Mỏ hình tổng thế cúa tập đồn truyền thõng
Mơ hình tỏng the của tập đồn News Corporation
Sơ lượng các tặp đồn truyền thơng ở Mỹ
giám theo thịi gian

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

130
134
143
146
148
170
171
184


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13

CHƯƠNG 1

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIÊN

CỦA BÁO CHÍ THẾ GIỚI
Báo chí ra địi đáp ứng nhu cầu căn bản n h ấ t và có
tính xã hội của con người: nhu cầu giao tiếp và học tập.
Cùng vỏi sự p h át triể n của xã hội và nhu cầu giao tiếp
ngày càng tăng, báo chí có sự p hát triển m ạnh mẽ về nội
dung, hình thức th ể hiện và phương tiện chuyên tải. Sự
xuất hiện của các phương tiện truyền thông mới đã góp
phần khai sinh ra những loại hình báo chí mới. Các chức
năng chính trị, kinh tế và xã hội của báo chí cũng ngày
càng đầy đủ và mở rộng. Hiện nay, khó có thế tưởng tượng
được cuộc sống hiện đại ra sao nếu như thiếu báo chí. Báo
chí khơng chỉ là phương tiện đê cung cấp thơng tin mà cịn
để học tập và định hướng h àn h động.
1. 1. N h ử n g đ iề u k iệ n c h o sự r a đời c ủ a b á o c h í
Sự ra địi của báo chí gắn liền với những điều kiện kỹ
th u ậ t và xã hội. Điều kiện kỹ th u ậ t chính là p h á t minh
giấy và máy in của Jo h an n es G utenberg (1390 - 1468).
Điều kiện xã hội là nhu cầu thông tin ngày càng cao và
ngày càng nhiều của công chúng.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

TRUYẾN THỒNG QUỐC TẾ

14

1.1.1. Đ iể u k iệ n k ỹ t h u ậ t

Có thê nói, sự ra đời và p h á t triển của báo chí gắn liền
vói sự ra đời và p h át triể n của các phương tiện kỹ th u ậ t.
Các phương tiện kỹ th u ậ t khơng chỉ đóng vai trị là
phương tiện chun tả i mà cịn ảnh hưởng đến hình thức
và nội dung của thơng tin báo chí. Nói cách khác, các loại
hình báo chí khác nhau gắn liền với các loại phương tiện
truyền thông khác nhau. P h át m inh giấy và máy in là hai
tiền để quan trọng cho sự ra đời của loại hình báo chí sơ
khai nhất.
Trước khi p h át m inh ra giấy, con người ghi lại các ký
hiệu hoặc hình vẽ trên lá cây, vỏ cây, th ẻ trúc, bia đ ấ t sét,
bia đá, vách đá, lụa và da động vật. Các phương tiệ n này
có khả năng lưu trữ thơng tin nhưng rấ t khó n h ân bản.
Chính vì thế, văn bản thịi kỳ này đêu là độc bản. Sự ra
đời của giấy giúp cho việc lưu trữ thông tin dễ dàng hơn và
n hân bản cũng th u ậ n tiện hơn. Kết hợp với việc p h á t m inh
ra máy in, những nền tản g th iế t yếu cho sự ra đời của báo
chí đã được xác lập.
Thái Luân, một hoạn quan triề u H án được cho ]à
người có cơng cải tiến kỹ th u ậ t làm giấy trong th ế ky I.
Ong lấy sợi bên trong vỏ th â n cây dâu và xơ cây tre đem
trộn với nước rồi giã nát. Hỗn hợp này sau đó được đố lên
tấm vải căng phang và trả i mỏng rồi để ráo nước giỏng
như cách làm bánh cuôn hiện nay. Đến khi khô, lớp giấ\
mỏng th u được có th ể viết lên dễ dàng. Nhờ p h á t hiện này
viêc viêt và soạn thảo văn bản th u ậ n tiện hơn n h iế a

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

CHƯƠNG 1: LỊCH SỬHiNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHL

15

không cồng kềnh và phức tạp như cách viết trên thẻ trúc
trước đây.
Phương pháp sả n x u ấ t giấy th ủ công thô sơ dần lan
rộng khắp th ê giới qua quá trìn h giao lưu thương mại
và văn hoá. Kỹ th u ậ t giấy sản x u ấ t ngày càng hoàn
thiện. Cùng với p h át minh giấy, p h át m inh máy in của
G utenberg đã tạo ra nền tảng chắc chắn cho sự ra đòi của
báo in, giải quyết vấn đề căn bản và cốt lõi nhất: n hân bản
với sô lượng lốn.
Jo h ann es G utenberg là một cơng n h ân đồng thịi là
một nhà p h át m inh người Đức. Jo h an n es G utenberg tên
đầy đủ là Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg.
Ong đã p h át m inh ra phương pháp in bằng chữ kim loại có
thê sắp xếp được. Phương pháp này có tính linh hoạt,
chính xác và ch ất lượng hơn nhiều so vối phương pháp in
khắc gỗ phổ biến trong thê kỷ VIII và IX ở T rung Quốc.
P h át m inh của ông được coi là một trong những p h át m inh
vĩ đại n h ất của lồi người.
Ơng sinh ra trong một gia đình khá giả nên được học
hành đàng hồng. Ổng học nghề kim hồn từ cha của
mình. Bên cạnh đó, ơng củng theo học nghề khắc chữ trên
đồ tra n g sức ở Strasbourg. Đây là cơ sở quan trọng cho
p h át m inh máy in kim loại của ông sau này.
Trong th ê kỷ XIV ở châu Âu, sách chủ yếu được viết

tay hoặc in bằng bản khắc gỗ. C hính vì thế, sơ' lượng sách
in ra r ấ t h ạn chế và chỉ dành cho tần g lớp thượng lưu giàu
có. Sách là th ứ xa xỉ và ngoài tầm tay của những người lao

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

TRUYẾN THÕNG QC TẾ

16

động. Đây cũng chính là lý do giải thích tại sao nạn mù
chữ lại phơ biến như vậy ở tần g lớp lao động.
G utenberg b ắ t đầu nỗ lực p h á t m inh máy in của m ình
bằng việc sử dụng các chữ in làm từ gỗ cứng. Tuy nhiên,
phương pháp này không đem lại bản in rõ nét như mong
muôn mà lại khó thực hiện. Sau đó, ơng chuyển sang chữ
bằng kim loại có thể sắp xếp được. Bằng phương pháp này,
ông trở th à n h người đầu tiên in Kinh T hánh bằng tiếng
Latinh. Bộ Kinh T hánh gồm hai tập, mỗi tặp dày 300
tra n g và mỗi tra n g có 42 dịng. Đây là bộ sách đầu tiên
được in bằng phương pháp chữ kim loại.
M áy in của Jo h an n es G utenberg đã th ay đổi hồn
tồn th ế giới, khơng chỉ đ ặ t nền tả n g cho báo in ra đời mà
cịn chuyển hố nền giáo dục. Các tà i liệu được nhân bản
dễ dàng hơn, sắc nét hơn, có chi phí hợp lý hơn và dễ tiếp
cận hơn với đại bộ phận công chúng. Công nghệ in hiện
đại vẫn dựa trê n những nguyên tắc căn bản của phương

pháp G utenberg.
1.1.2. Đ iề u k i ệ n xã h ộ i
N hu cầu thông tin và n hu cầu học tậ p của con người là
tiên đê xã hội q uan trọng cho sự ra đời của báo chí. Báo
chí ra đời khơng chỉ đáp ứng n hu cầu giao tiếp của con
người m à cịn có vai trị quan trọng trong việc phơ biến tri
thức và n âng cao dân trí.
Giao tiếp là n hu cầu sốhg cịn của con người, góp phần
định hình tín h cách xă hội và định hướng hành vi của con
người. Tầm quan trọng của giao tiếp được nói một cách

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

CHƯƠNG 1: LỊCH SỬHÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHÍ.

17

hình ảnh rằng, con người cần giao tiếp như “trẻ em cần
sữa mẹ”. Xã hội càng p h át triển thì nhu cầu giao tiếp của
con người càng tin h vi, đa dạng và phức tạp. N hu cầu này
được hiện thực hoá bằng nhiều con đường và phương thức
khác nhau.
Bản ch ất của giao tiếp là sự trao đổi và chia sẻ thơng
tin, kinh nghiệm và tìn h cảm giữa con người với con
người. Nhờ quá trìn h giao tiếp, con người n ân g cao được
hiểu biết của bản th â n , đ ạ t được sự hiểu b iết lẫn nhau,
xây dựng các mốì quan hệ xã hội tích cực. Cũng nhờ có

q trìn h giao tiếp m à thông tin được n h â n rộng và gìn
giữ. Ví dụ, tru y ền m iệng là một h ìn h thức giao tiếp hiệu
quả trong việc gìn giữ giá trị văn hố tru y ền thống và
phô biến lịch sử.
Giao tiếp được chia th à n h nhiều loại khác nhau tuỳ
theo tiêu chí p hân loại. Nếu căn cứ vào chiểu thơng tin,
giao tiếp có th ể chia th à n h hai loại: giao tiếp một chiểu và
giao tiếp hai chiều. Tuy nhiên, trong phạm vi của cuốn
sách này, chúng tôi chỉ tập tru n g vào cách phân loại căn
cứ vào sơ' người tham gia.
•

G iao tiế p n ộ i n h â n : Là quá trìn h giao tiếp diễn ra

trong nội tâm của m ột con người, còn được gọi là giao tiếp
nội biên hay tự vấn. Giao tiếp nội n h ân giúp chủ th ể giao
tiếp hiểu rõ hơn vê chính mình. Q trìn h giao tiếp này
thường xảy ra khi chủ th ể giao tiếp đứng trưốc một vấn đê
cá nhân cần giải quyết hoặc những lựa chọn cần thực
hiện. Tuy nhiên, hình thức giao tiếp này có tính tâm lý
nhiêu hơn là tín h xã hội.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

18

TRUYẾN THƠNG QUỐC TẾ

• G iao tiế p liê n n h â n : Là quá trìn h giao tiêp diễn ra
giữa ngưòi vối người nhằm chia sẻ thơng tin. tri thức, kinh
nghiệm và tìn h cảm, còn được gọi là giao tiêp ngoại biên,
giao tiếp liên n hân giúp chủ th ê giao tiêp hiểu biêt về
những người khác và xây dựng quan hệ xã hội. Những
người th àn h công trong giao tiêp liên n h ân thường là
người th à n h công trong cả cơng việc và cuộc sơng.
• T r u y ề n th ô n g d ạ i ch ú n g : Bản ch ất của truyền
thông đại chúng là q trìn h chuyển tả i thơng tin đến
đông đảo công chúng thông qua phương tiện truyền thông
đại chúng. Phương tiện tru y ền thông đại chúng gồm báo
in, tạp chí, p h á t th an h , tru y ền hình, sách hay điện ảnh,...
Truyền thơng đại chúng khác h ẳn các loại hình giao tiếp
trê n ở những điểm sau:
(i) T ruyền thông đại chúng hướng đến đơng đào cơng
chúng, tron g đó có cơng chúng mục tiêu và công chúng
p h á t sinh. Công chúng mục tiêu là đối tượng mà truyền
thông đại chúng chủ định hưống đến trong khi công
chúng p h á t sinh nằm ngoài ý định tiếp cận của chủ thể
tru y ề n thông.
(ii) Truyền thông đại chúng góp phần hình th ành
khơng gian cơng cộng (public domain) Điêu này có nghĩa
là tru y ền thơng đại chúng có k h ả n ăng cơng khai hố, xã
hội hố thơng tin. B ất kỳ thơng tin nào được chuyển tải
qua phương tiện tru y ền thông đại chúng th ì khơng cịn có
tín h riêng tư hay bí m ặt. Chính nhờ khả năng này mà
truyền thơng đại chúng có khả năng tác động m ạnh mẽ và
sâu sắc đến dư luận xã hội.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

CHƯƠNG 1: LỊCH s ử HÌNH THÀNH VA PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHÍ.

(iii)

19

T ruyền thơng đại chúng có k h ả năng và phạm vi

tác động rộng lớn. Có th ề nghiên cứu tác động của
tru y ền thơng đại chúng bằng phương pháp nghiên cứu
định tín h và định lượng. Tuy nhiên, việc nghiên cứu tác
động của tru y ề n thông đại chúng ngày càng trở nên
phức tạp.
Quá trìn h giao tiếp được Harold Lasswell khái q t
hố th àn h mơ hình gồm: nguồn, thơng điệp, kênh, đích và
phản hồi. Q trìn h giao tiếp ln diễn ra trong điều kiện
có sự hiện diện của nhiễu.

H ìn h 1.1: M ơ h ìn h t r u y ề n th ô n g c ủ a H a ro ld L a ssw e ll

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

TRUYẾN THÕNG QUÓC TẾ

20

Bên cạnh nhu cầu giao tiếp, con người ln có nhu
cầu n âng cao n hận thức về th ê giói xung quanh và tăn g
cường hiểu biết về xã hội. N hu cầu này x u ât p h á t từ trí
tị mị th iên bẩm của mỗi người cộng thêm tin h th ầ n ham
học hỏi.
N hư đã trìn h bày ỏ trê n , trước khi báo chí ra địi, số
ngưịi b iết đọc, b iết v iết và có cơ hội hưởng m ột nền học
vấn chính quy khơng nh iều . Báo chí khơng chỉ m ang lại
cho mọi người cơ hội tìm h iểu n h ữ n g vấn để, sự kiện
liên q u an đến họ m à còn là phương tiệ n giáo dục phi
ch ín h quy.
C hính vì thế, nhiều nh à nghiên cứu báo chí và truyền
thơng quan niệm giáo dục là một trong những chức năng
cơ bản của báo chí. Một sơ n hà nghiên cứu th ậm chí cịn đê
cập chức năng n âng cao n h ậ n thức của báo chí là chức
năng “k h ai sáng”.
N hu cầu học tập gắn liền vối những loại thông tin cụ
th ể mà công chúng mong muôn n h ận được. Một sô' loại
thông tin cơ bản bao gồm: tin tức thời sự, khoa học phổ
thông và tri thức chuyên sâu.
• T in tứ c th ờ i sự: Là thông tin về sự kiện, diễn biến
và vấn đê khác n h au xảy ra h ằng ngày, hằng giị trong
cuộc sơng. Đây đểu là những sự kiện và vấn đế mới mẻ,
nóng bịng, có ý nghĩa xã hội. Việc nắm b ắ t tin tức thời sự
sẽ giúp cơng chúng tích luỹ kinh nghiệm xã hội gián tiếp
và làm chủ cuộc sống.

• K h o a h ọ c p h ô ’thông: Đây là những kiến thức căn bản
giúp công chứng nhận thức đầy đủ, đúng đắn và định hướng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

CHƯƠNG 1: LỊCH SỬHÌNH THÀNH VẢ PHÁT TRIỂN CỬA BÁO CHÍ

21

cho cuộc sống của mình. Loại kiến thức này phù hợp với nhu
cầu và khả năng nhận thức của đơng đảo cơng chúng.
•

T ri th ứ c c h u y ê n sâu: Đây thường là nhu cầu của

những nhóm cơng chúng có trìn h độ học vấn cao và là
chuyên gia trong lĩnh vực liên quan. Loại nhu cầu này
chính là cơ sở cho sự ra địi của các báo, tạp chí chun
ngành. Cùng vối sự tiến bộ của xã hội, các tạp chí chuyên
sâu ngày càng đa dạng và p h á t triển m ạnh mẽ.
Thơng tin báo chí - truyền thơng ngày càng chứng tỏ
được vai trò quan trọng đối vối hoạt động kinh tế. Việc
nhanh nhạy và kịp thòi nắm b ắt thơng tin kinh tế, chính
trị và xã hội có th ể giúp doanh nghiệp th à n h công trong
kinh doanh. Từ việc cung cấp thông tin kinh tê đơn giản
như giá cả hàng hố, báo chí đa dạng hố thơng tin kinh
tế. Nhiều ấn phẩm báo chí - tru y ền thơng có chun mục

kinh tê hoặc có nội dung chuyên biệt vê kinh tế. Sô’ lượng
các ấn phẩm báo chí - truyền thơng chun vê kinh tế ngày
càng tăng.
N hu cầu chia sẻ và tiếp cận thông tin kinh tế gắn liền
với nhu cầu p h á t triển của doanh nghiệp. Một doanh
nghiệp cần nắm b ắ t được thông tin về diễn biến của thị
trường, n hu cầu của khách hàng và hoạt động của đối th ủ
cạnh tran h . Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần quảng bá sản
phẩm và dịch vụ của m ình đến đơng đảo khách hàng tiềm
năng. Báo chí - truyền thơng ra địi đáp ứng được các nhu
cầu đó. Các chức năng kinh tê của báo chí như cung cấp
thơng tin kinh tế, tư vấn dịch vụ và thực hiện dịch vụ
quảng cáo ngày càng được hoàn chỉnh.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

TRUN THÕNG QUỐC TẾ

22

• T h ơ n g tin k in h tế: Thông tin kinh tê chiêm tỷ lệ
tương đối lốn so với các nhóm thơng tin khác. Các cơ quan
báo chí - truyền thơng cung cấp thông tin đa dạng và
phong phú vể diễn biên thị trường, xu hướng tiéu dùng
và chính sách kinh tế. Bên cạnh đó, cơ quan báo chí truyền thơng cùng có th ê đưa ra phân tích, bình luận
hoặc đăng tả i ý kiến của chuyên gia vê các vấn để kinh
tế. Đây đều là những thông tin doanh nghiệp quan tâm

và có k h ả năng ản h hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh
doanh của doanh nghiệp.
• T h ô n g tin q u ả n g cáo: Các doanh nghiệp ln có
nhu cầu giới thiệu sản phẩm và dịch vụ mới của mình ra
thị trường. Việc tiếp cận được đông đảo khách hàng mục
tiêu sẽ giúp họ nâng cao doanh th u và tối đa hoá lợi
n huặn. Cơ quan báo chí - tru yền thơng có uy tín và lượng
p h át h ành lỏn là cầu nôi hữu hiệu giữa doanh nghiệp và
khách h àng tiềm năng. Việc thực hiện tốt chức năng
quảng cáo khơng chỉ đóng góp vào sự ph át triển cửa doanh
nghiệp mà còn m ang lại cho cơ quan báo chí - truyền
thơng nguồn th u nhập quan trọng.
• T ư v ấ n d ịc h vụ: Ngày càng có nhiều ấn phẩm báo
chí - truy ền thơng hướng dẫn và tư vấn người tiêu dùng.
Các ấn phẩm này có thể tập tru n g vào những nhu cầu cản
bản n h ấ t như ăn, uõng, mặc, vui chơi và giải trí của cơng
chúng. Thực hiện tốt chức năng này, ấn phẩm báo chí truyền thơng góp phần xây dựng lối sống lành m ạnh cho
công chúng đồng thời kích thích nhu cầu sử dụng dịch vụ
của cơng chúng.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

CHƯƠNG 1: LỊCH SỬHiNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHÍ.

23

Cần n hấn m ạnh rằng, chức năng quan trọng n h ất của

báo chí - truyền thơng là cung cấp thông tin và định hướng
hành động cho công chúng. Việc thực hiện chức năng kinh
tế giúp cơ quan báo chí - truyền thơng thực hiện tốt hơn
chức năng thơng tin của mình.
1.2.

S ự h ìn h t h à n h v à p h á t t r i ể n c ủ a c á c lo ại

h ìn h b á o ch í
Việc hình th à n h và p h át triển của các loại hình báo
chí gắn liền vối sự ra đời của phương tiện truyền thông.
Sự ra đời của một phương tiện truyền thông mới thường
thúc đay hoặc khai sinh ra một loại hình báo chí mới.
1.2.1. C ác lo ạ i h ìn h b áo c h í c h ủ y ế u h iệ n n a y
Căn cứ vào phương tiện chuyên tải, báo chí hiện nay
được phân th à n h các loại hình chủ yếu: báo in, báo p h át
th an h (cũng gọi là báo nói hay p h át thanh), báo hình
(truyền hình), báo m ạng điện tử (báo mạng).
Báo in là loại hình báo chí lâu đời nhất, th ể hiện thơng
tin trên giấy và có th ể có hình ản h m inh họa. Như bất kỳ
loại hình báo chí nào, báo in có th ê m ạnh và hạn chê riêng
và cũng đứng trước những thách thức do xã hội m ang lại.
Báo in có nhiều ưu điểm. T hứ nhất, khả năng phân
tích và bình luận sâu sắc về một vấn đề. Thú hai, báo in có
độ tin cậy hơn các phương tiện truyền thơng khác do bản
chất “giấy trắ n g mực đen”. T h ú ba, báo in có tính phổ cập
cao và dễ tiếp cận hơn những loại hình báo chí khác như
ph át th an h và tru yền hình.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

24

TRUYẾN THƠNG QUỐC TẾ

Bên cạnh đó, báo in có nhưng h ạn chê n h ấ t định.
Trước hết, báo in không cho phép k h ả năng tương tác hai
chiểu. Khả năng tương tác h ai chiểu ngày càng được coi
trọng vì khun khích vai trị tích cực của cơng chúng. Xét
trên phương diện này thì báo m ạng điện tử có ưu thê hơn
hẳn báo in. Một số tà báo cũng cố gắng khắc phục hạn chế
này bằng việc mở những chuyên mục như Bạn đọc viết.
Thứ hai, tốc độ thông tin chậm bị giới h ạn bởi tín h định
kỳ. Định kỳ là đặc điểm cốt lõi, b ất di b ấ t dịch của báo in.
N h ật báo ra hàng ngày, tu ầ n báo ra h ằng tu ầ n theo thời
gian đã định và không th ể th ay đổi. N hưng chính đặc
điểm này có th ể khiến báo in đưa tin rấ t lâu sau khi sự
kiện đã diễn ra. Trong xã hội hiện đại, 12 giờ, 6 giờ hay
thậm chí là 1 giờ có thể đã là “r ấ t lâu ” bởi công chúng luôn
mong muôn được chứng kiến trự c tiếp hoặc được thông tin
ngay sau khi sự kiện vừa diễn ra.
H iện nay, các quốc gia p h á t triển như Anh, Pháp, Đức
và Mỹ, báo in đang đứng trước những thách thức lớn. Thứ
nhất, công chúng báo in ngày càng giảm bớt. Đọc báo in
chỉ cịn là thói quen của người lớn tuổi trong khi giới trẻ
chủ yêu tiêp cận thông tin qua điện thoại và máy tín h kết
nơi m ạng In tern et. Xu hướng tă n g giá giấy cũng khiên giá

báo đ ắ t hơn, vượt ngoài mong m uôn chi trả của một bộ
phận công chúng, n h ấ t là những người có khả nâng tìm
kiếm các nguồn thông tin th ay thế. Thứ hai, cuộc khủng
hoảng kinh tế b ắt đầu từ năm 2008 đã buộc một số cơ
quan báo chí giảm lượng p h á t h ành báo in hoặc dừng p h át
hàn h hồn tồn. Một sơ' tờ báo như The R ocky M ountain

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

CHƯƠNG 1: LỊCH s ử HÌNH THÁNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BÁO CHÍ..

25

News, Christian Science M onitor và Chicago Tribune (Mỹ)
đã tuyên bô phá sản. Thứ ba, báo in không th u h ú t được
các nhà quảng cáo như trước đây. Q uảng cáo vô'n là một
nguồn thu chủ yếu của báo in, thậm chí lón hơn cả doanh
th u p hát hành. N hững thách thức này buộc các cơ quan
báo chí phải làm mới chính mình và tìm kiếm các phương
thức tiếp cận cơng chúng khác.
Trong những năm gần đây, có hai loại hình báo chí
mới xuất hiện, một trong số đó liên quan trực tiếp đến sự
ra địi của máy tín h bảng iPad, p hát m inh của hãng cơng
nghệ Apple. Loại hình báo chí này khơng có phiên bản
giấy và trực tuyến mà chỉ có th ể được tải về thơng qua ứng
dụng của iPad với giá 0,99 USD cho mỗi lần tải.
Nhà tài phiệt truyền thông R upert M urdoch cho rằng,

báo iPad sẽ là “cứu tin h ” của ngành kinh doanh báo chí.
Theo ơng, iPad có khả năng cung cấp thông tin đến đông
đảo công chúng hơn với giá rẻ hơn và hồn tồn khơng
m ất các chi phí như mực, in ấn và phân phối. Tính đến
th áng 6-2010, tập đồn News Corp đã có 20.000 ngưịi
đăng ký sử dụng báo iPad.
N hiều cơ q uan báo chí lớn trê n th ê giới cũng đã triển
khai dịch vụ báo iPad. The N ew York Times, The Wall
S tree t Journal, Financial Tim es và USA Today đều cung
cấp loại hình báo chí này. T ính đến th á n g 6-2010, sô
th u ê bao báo iPad của USA Today đã là 400.000 người.
Loại hình báo chí này được đ ánh giá là “giữ được cảm
giác đặc trư n g như khi đọc báo giấy” và có k hả n ăng
tương tác cao. Trong năm 2011, tờ báo chuyên về công

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn