Tìm hiểu đặc điểm phong trào giải phóng dân tộc ở angiêri trong sự đối sánh với phong trào giải phóng dân tộc ở việt nam

TRNG I HC VINH
Khoa lịch sử
----------***---------

Hoàng thị thanh thúy

Tìm hiểu đặc điểm phong trào giải phóng dân tộc
ở Angiêri trong sự đối sánh với phong trào giải phóng
dân tộc ở Việt Nam

Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp đại học
Chuyờn ngnh: Lịch sử thế giới

Giáo viên hướng dẫn: ThS.gvc. Phan Hoµng Minh

Vinh – 2010


Lời cảm ơn

Sau một thời gian học tập và nghiên cứu, tôi đà hoàn thành khoá luận tốt
nghiệp đại học của mình. Để có đ-ợc kết của này, ngoài sự cố gắng nỗ lực học
tập của bản thân, tôi đà nhận đ-ợc sự quan tâm,giúp đỡ của quý thầy cô trong
khoa Lịch sử nhất là các thầy cô trong tổ Lịch sử thế giới, bạn bè và gia đình.
Đặc biệt tôi nhận đ-ợc sự giúp đỡ tận tình, chu đáo, đầy trách nhiệm của thầy
giáo ThS.GVC Phan Hoàng Minh ng-ời đà đề xuất ý t-ởng và h-ớng dẫn tôi
thực hiện khoá luận này.
Qua đây, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, đồng thời xin hứa sẽ tiếp tục
cố gắng hơn trên b-ớc đ-ờng công tác sau này.
Do năng lực của bản thân còn hạn chế, t- liệu và thời gian ít ỏi nên đề
tài không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đ-ợc sự thông cảm, góp ý

của quý thầy cô và các bạn sinh viên để đề tài đ-ợc hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Vinh, tháng 5 năm 2010
Sinh viên

Hoàng Thị Thanh Thuý

1


Mục lục
A. Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................. 3
3. Nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu...................................................................... 5
4. Nguồn tài liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu ................................................... 6
5. Bố cục của luân văn ....................................................................................... 6
B. Nội dung
Ch-ơng 1. Khái quát về phong trào giải phóng dân
tộc ở Angiêri (1954-1962) ............................................................. 7
2.1. Quá trình xâm l-ợc của thực dân Pháp ở Angiêri và cuộc kháng
chiến chống Pháp của nhân dân Angiêri. ................................................. 7
2.2. Những thắng lơi của nhân dân Angiêri trong kháng chiến chèng Ph¸p ..........10
2.3. B-íc ph¸t triĨn míi cđa cc kh¸ng chiến của nhân dân Angiêri ........... 17
2.4. Việc kí hiệp định Êviăng .......................................................................... 27
Ch-ơng 2. Khái quát về phong trào giải phóng dân
tộc ở Việt Nam (1919-1954) ......................................................... 29
1.1. Cách mạng Việt Nam giai đoạn 1919-1930 ............................................. 29
1.2. Cách mạng Việt Nam giai đoạn 1930-1945 ............................................. 32

1.3. Cách mạng Việt Nam giai đoạn 1945-1954 ............................................. 42
Ch-ơng 3. Đặc điểm của phong trào giải phóng dân
tộc ở Angiêri ......................................................................................... 59
3.1. Về lực l-ợng cách mạng ........................................................................... 59
3.2. Về tổ chức lÃnh đạo cách mạng ............................................................... 73
3.3. Về ph-ơng pháp cách mạng ..................................................................... 88
3.4. Về kết quả của cách mạng........................................................................ 89
3.5. Về khuynh h-ớng phát triển của đất n-ớc sau khi giành đ-ợc độc lập............91
C. Kết luận ............................................................................................... 95
D. Tài liệu tham kh¶o ....................................................................... 99
E. phơ lơc


A. Mở đầu
1.Lý do chọn đề tài
Angiêri là một đất n-ớc có nền văn hóa lâu đời rực rỡ, là một trong
những đầu mối giao thông giữa ba châu lục nên th-ờng xuyên bị ng-ời ngoại
tộc dòm ngó, xâm nhập và cai trị, nh- ng-ời Phênixi, ng-ời La MÃ, ng-ời
Vanđan, ng-êi ArËp, ng-êi Thỉ NhÜ kú, ci cïng lµ thùc dân Pháp.
Dân tộc Angiêri có một quá trình lịch sử đấu tranh anh hùng chống ngoại
xâm nhất là trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp vì sự nghiêp giải phóng
dân tộc. Tháng 8-1954 Mặt trận dân tộc giải phóng Angiêri đ-ợc thành lập để
đoàn kết các tầng lớp nhân dân Angiêri đấu tranh giải phóng. Mùa thu 1954
ủy ban cách mạng thống nhất và hành động đ-ợc thành lập để lÃnh đạo cuộc
đấu tranh vũ trang của nhân dân Angiêri. Ngày 1-11-1954, ủy ban Cách
mạng thống nhất và hành động phát động cuộc khởi nghĩa vũ trang trong toàn
quốc. Thực dân Pháp đà điều động xe tăng, máy bay, pháo binh đàn áp khởi
nghĩa. Cuối năm 1956 phong trào đấu tranh vũ trang lan rộng trong cả n-ớc.
Năm 1957-1958, cuộc đấu tranh diễn ra ngày càng quyết liệt và thu đ-ợc
thắng lợi to lớn. Khi Đơgôn lên cầm quyền ở n-ớc Pháp, quân số của Pháp ở

Angiêri tăng tới 80 vạn để đẩy mạnh càn quét các căn cứ cách mạng, nhằm
tiêu diệt lực l-ợng vũ trang, nh-ng lực l-ợng vũ trang cách mạng Angiêri vẫn
tiếp tục phát triển.
Tháng 1-1958 Chính phủ lâm thời n-ớc Cộng hòa Angiêri đ-ợc thành
lập, đánh dấu b-ớc phát triển của Cách mạng Angiêri. Từ năm 1960, phong
trào cách mạng phát triển có sự kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ
trang. Tháng 11-1961 nhân kỉ niệm 7 năm ngày kháng chiến, phong trào đấu
tranh càng phát triển mạnh. Tr-ớc sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng
Angiêri, mặt khác chiến tranh kéo dài đà làm thiệt hại nặng nề cho n-ớc Pháp
về mọi mặt, ngày18-3-1962, chính phủ Pháp đà phải ký hiệp định Eviăng,
công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lÃnh thổ của Angiêri, đồng thời

1


công nhận Chính phủ kháng chiến Angiêri là đại biểu chân chính duy nhất của
nhân dân Angiêri.
Tháng 9-1962, n-ớc Cộng hòa dân chủ nhân dân Angiêri tuyên bố thành lập.
Ngày 8-10-1962, Angiêri thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam dân
chủ cộng hòa.
Trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc thực dân, Angiêri cũng có
những nét t-ơng đồng với dân tộc Việt Nam. Đồng thời giữa Angiêri và Việt
Nam đà có mối quan hệ thân thiết trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là
chủ nghĩa thực dân Pháp. Việt Nam và Angiêri tuy cách xa nhau về địa lý
nh-ng đà từng coi nhau là bạn chiến đấu thân thiết cùng một chiến hào chống
chủ nghĩa đế quốc thực dân. Tuy vậy trong phong trào giải phóng dân tộc ở
Angiêri có những điểm khác biệt so với phong trào giải phóng dân tộc ở Việt
Nam do hoàn cảnh lịch sử của mỗi n-ớc có khác nhau.
Ngày nay Việt Nam và các n-ớc châu Phi nói chung, Angiêri nói riêng
đang tiếp tục xây dựng mối quan hệ hợp tác hữu nghị trên nhiều lĩnh vực: kinh

tế, khoa học-kỹ thuật, văn hóa giáo dục, nghệ thuật...Việt Nam hiện nay đà là
thành viên của tổ chức th-ơng mại thế giới W.T.O, đang hội nhập mạnh mẽ
vào nền kinh tế thế giới. Châu Phi nói chung và Angiêri nói riêng đang là một
thị tr-ờng rộng mở đối với Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào
thị tr-ờng châu Phi đang ngày càng tăng, song ch-a t-ơng xứng với tiềm năng.
Để tăng c-ờng quan hệ hợp tác toàn diện cùng có lợi giữa Việt Nam và
các n-ớc châu Phi và Angiêri nói riêng, sự hiểu biết lẫn nhau về mọi ph-ơng
diện, trong đó sự hiều biết về lịch sử là vấn đề rất quan trọng và cần thiết. Do
vậy, nghiên cứu, tìm hiểu các vấn đề về lịch sử các n-ớc châu Phi nói chung,
Angiêri nói riêng đang là vấn đề có ý nghĩa khoa học và thực tiễn sâu sắc.
Xuất phát từ ý nghĩa trên, chúng tôi chọn đề tài: Tìm hiểu đặc điểm
phong trào giải phóng dân tộc ở Angiêri trong sự đối sánh với phong trào
giải phóng dân tộc ở Việt Nam làm khóa luận tốt nghiệp đại häc.

2


Qua việc thực hiện đề tài chúng tôi muốn tái hiện lại bức tranh về sự
nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Angiêri, qua đó rút ra
những đặc điểm của phong trào giải phóng dân tộc Angiêri trong sự so sánh
với phong trào giải phóng dân tộc ở Việt Nam. Đồng thời hy vọng từ việc tiến
hành đề tài này, hiểu của bản thân về Angiêri sẽ đ-ợc nâng lên, và hy vọng
góp thêm chút ít tài liệu tham khảo cho những ng-ời quan tâm đến lịch sử
Angiêri.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu:
Các vấn đề về lịch sử châu Phi nói chung và Angiêri nói riêng từ lâu đÃ
đ-ợc nhiều học giả trên thế giới quan tâm nghiên cứu và cho ra đời nhiều công
trình, nhiều ấn phẩm có giá trị bao gồm sách giáo trình dùng để giảng dạy
trong các tr-ờng đại học cao đẳng, sách chuyên khảo về các vấn đề kinh tế,
chính trị, xà hội, văn hóa, giáo dục, văn học, nghệ thuật..., một số luận văn tốt

nghiệp đại học của các thế hệ sinh viên lớp tr-ớc về lịch sử Angiêri và các n-ớc châu Phi. Một số học giả Việt Nam đà quan tâm nghiên cứu và cho ra
những công trình về lịch sử các n-ớc châu Phi, nhất là những n-ớc đà từng là
thuộc địa Pháp, trong đó có Angiêri, một số bài báo đề cập đến các vấn đề có
tính thời sự trong các thời kỳ lịch sử, các vấn đề về quan hệ giữa Việt Nam với
các n-ớc châu Phi và Angiêri trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập tr-ớc
đây và quan hệ hợp tác trong cuộc đấu tranh vì hòa bình hữu nghị, ổn định và
phát triến hiện nay. Trong số những công trình đó, xin đơn cử những ấn phẩm
sau:
- Những mẩu chuyện về Angiêri đau th-ơng và anh dũng của Nguyễn
Xuân Trâm, xuất bản năm 1957, trong đó tác giả mô tả đời sống khổ cực d-ới
ách thống trị của chủ nghĩa thực dân pháp và những cuộc đấu tranh anh dũng
của nhân dân Angiêri.
- Vấn đề Angiêri của Văn Quân, xuất bản năm 1957, trong đó tác giả đề
cập đến những quan điểm của các nhà lý luận tiến bộ về các vấn ®Ị d©n téc

3


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Angiêri và triển vọng thắng lợi của Angiêri trong đấu tranh giành độc lập dân
tộc.
- Các n-ớc châu Phi của Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội 1957, trong đó
giới thiệu về địa lý, kinh tế, chính trị một số n-ớc châu Phi nh- Angiêri,
Marốc, Tuynidi, Cộng hòa Ai Cập.
- Bình minh đang xua tan bóng tối ở châu Phi của Phan Hoàng, xuất bản
năm 1962, trong đó tác giả giới thiệu vị trí chiến l-ợc quan trọng của châu
Phi, những âm m-u, thủ đoạn của chủ nghĩa ®Õ qc ®èi víi ch©u Phi, sù thøc
tØnh cđa nh©n dân châu Phi và tinh thần đoàn kết giúp đỡ của loài ng-ời yêu
chuộng hòa bình, tiến bộ trên thế giới giành cho nhân dân châu Phi trong đấu

tranh giành ®éc lËp tù do.
- B¯n vỊ “ThÕ giíi thø ba“ của tác giả Nguyễn Khắc Viện, xuất bản
năm 1985, trong đó tác giả trình bày các con đ-ờng phát triển của các thuộc
địa ở châu á, châu Phi và Mĩ Latinh sau khi giành đ-ợc độc lập.
- Đảng Cộng sản Angiêri trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc của
Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội 1960, trong đó trình bày vai trò lÃnh đạo của
Đảng Cộng sản đối với cuộc đấu trnh giải phóng dân tộc ở Angiêri.
- Angiêri kháng chiến của Nguyễn Thục, xuất bản năm 1960, nêu lên
cuộc đấu tranh anh dũng của nhân dân Angiêri chống chủ nghĩa đế quốc thực
dân Pháp d-ới sự lÃnh đạo của Đảng Cộng sản Angiêri.
- Đấu tranh cho độc lập hoàn toàn do NXB Sự thật xuất bản năm 1962,
trong đó công bố hai bài phát biểu của Lacbi Buhati, bÝ th- thø nhÊt vµ cđa
Baxiahat Ali, bÝ th- Ban chấp hành Trung -ơng Đảng Cộng sản Angiêri.
- Châu Phi vì độc lập dân tộc và tiến bộ xà hội của tập thể tác giả Ngô
Ph-ơng Bá, Võ Kim C-ơng, Lê Trung Dũng, xuất bản năm 1986, và cuốn
Lịch sử châu Phi của Đỗ Đức Thịnh, xuất bản năm 2006 đà đề cập đến những
vấn đề lịch sử đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân để giành độc lập của nhân
dân các n-ớc châu Phi.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

4


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

- Luận án tiến sĩ của Nguyễn Văn Du: Hòa hợp dân tộc-nhân tố bảo đảm
sự ổn định và phát triển ở châu Phi ngày nay đề cập đến tình hình mất ổn định
ở châu Phi từ sau Chiến tranh Lạnh và những giải pháp đồng bộ để châu Phi
ổn định và phát triển bền vững.

- Việt Nam và châu Phi trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc của
Võ Kim C-ơng, xuất bản năm 2004, trong ®ã ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò vÒ
cuéc ®Êu tranh giành độc lập của các n-ớc châu Phi và mối quan hệ giữa Việt
Nam với các n-ớc châu Phi qua các thời kỳ đấu tranh chống chủ nghĩa đế
quốc thực dân vì hòa bình, độc lập và dân chủ.
- Khóa luận tốt nghiêp Đại học của Phạm Văn Toàn, năm 2008: Tìm hiêu
phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi (1945-1994) và đặc điểm của nó,
tác giả đà tái hiện lại phong trào giải phóng dân tộc ở Angiêri và rút ra những
đặc điểm của nó...
- Khoá luận tốt nghiêp Đai học của Phan Thị Cẩm Vân: Tìm hiểu phong
trào giải phóng dân tộc ở Angiêri (1954-1962), năm 2007, tác giả đà tái hiện
lại bức tranh về phong trào giải phóng dân tộc chống thực dân Pháp giành độc
lập dân tộc của nhân dân Angiêri.
Ngoài ra có nhiều bài viết đăng tải trên các báo ra hàng ngày, hàng tuần,
hàng tháng, đề cập đến các vấn đề thời sự liên quan đến các n-ớc châu Phi nói
chung và Angiêri nói riêng...
Trên cơ sở kế thừa kết quả nghiên cứu của những học giả đi tr-ớc, chúng
tôi tiếp cận, xử lý những tài liệu có liên quan để thực hiện đề tài khóa luận
này.
3.Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu.
-Nhiệm vụ:
Trên cơ sở nguồn t- liệu có đ-ợc, chúng tôi đặt ra nhiệm vụ của khóa
luận là tái hiện lại bức tranh về phong trào đấu tranh chống chủ nghÜa thùc d©n

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

5


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Pháp giành độc lập của nhân dân Angiêri, qua đó rút ra những đặc điểm trong
sự đối sánh với phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam.
-Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi của đề tài là cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân
dân Angiêri từ 1954 đến năm 1962 và phong trào giải phóng dân tộc ở Việt
Nam từ 1919 đến 1954.
4.Nguồn tài liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu.
- Nguồn tài liệu:
Để hoàn thành đề tài này chúng tôi sử dụng những nguồn t- liệu chủ yếu sau:
Sách giáo trình lịch sử dùng để giảng dạy trong các tr-ờng đại học, cao đẳng.
Sách chuyên khảo về lịch sử Angiêri, đặc biệt là về cuộc đấu tranh giải
phóng dân tộc của Angiêri.
Các bài phát biểu, bài nói chuyện của các vị nguyên thủ quốc gia Angiêri
và Việt Nam trong các chuyến thăm viếng chính thức lẫn nhau.
Các bài viết công bố trên các tạp chí chuyên ngành, nhất là Tạp chí
Nghiên cứu châu Phi và Trung Đông.
Một số luận văn có liên quan của các sinh viên các khóa tr-ớc.
Các bài viết đăng trên các trang Website...
- Ph-ơng pháp nghiên cứu:
Đây là đề tài lịch sử, nên chúng tôi sử dụng chủ yếu ph-ơng pháp lịch sử,
ph-ơng pháp lôgic, ph-ơng pháp phân tích, ph-ơng pháp tổng hợp, ph-ơng
pháp so sánh... để giải quyết nhiệm vụ đặt ra.
5.Bố cục của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn
đ-ợc kết cấu bằng 3 ch-ơng:
Ch-ơng 1. Khái quát về phong trào giải phóng dân tộc ở Angiêri (1954 - 1962)
Ch-ơng 2. Khái quát về phong trào giải phóng dân tộc ở Việt Nam (1919 - 1954)
Ch-ơng 3. Đặc điểm của phong trào giải phóng dân tộc ở Angiêri

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

6


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

B. nội dung
Ch-ơng 1. khái quát về Phong trào giải phong
dân tộc của nhân dân Angiêri (1954-1962)
2.1. Quá trình xâm l-ợc của thực dân Pháp ở angiêri
và cuộc kháng chiến của nhân dân angiêri
Angiêri là một n-ớc nằm ở miền Bắc, lớn thứ hai ở châu Phi. Phía Bắc
Angiêri nhìn ra Địa Trung Hải và trông sang Tây Ban Nha, Pháp và Italia,
Đông giáp Tuynidi và Libi, Nam giáp sa mạc Xahara và Tây giáp Marốc.
Diện tích Angiêri rộng 220 vạn km2, gấp 7 lần diện tích n-ớc Việt Nam.
Dân số Angiêri là 11 triệu ng-ời vào năm 1962, nay là 32,5 triệu ng-ời (Theo
số liệu năm 2005) [ Algeria-Wikipedia tr. 1],trong đó 90% là ng-ời Arập và
ng-ời Becbe theo đạo Hồi, còn 10% là ng-ời Âu. Trong số ng-ời Âu có tới
hơn 80 vạn ng-ời gốc Pháp.
Thành phố thủ đô của Angiêri là Angiê. Các thành phố lớn chủ yếu tập
trung ở nửa phía Bắc của đất n-ớc đó là thành phố Oran, Cônxtantin, Bon,
Philippơvin, Miliana...
Angiêri có nhiều tài nguyên phong phú nh- các loại quặng sắt, chì, kẽm,
phôt phát, đồng... ở miền Nam có loại cây anpha rất quý đ-ợc dùng để lấy bột
chế tạo giấy ảnh và thuốc súng. Loại cây này mọc tự nhiên trên những bÃi cát
rộng, không mất công chăm bón, nh-ng đem lại hiệu quả kinh tế cao.
Angiêri chia làm 3 miền:
Ven bờ Địa Trung Hải là miền đồng bằng Ten phì nhiêu màu mỡ, đó là
vựa lúa mì, những v-ờn cam, quýt và là những cách đồng nho trĩu quả. ở miền

Trung là vùng cao nguyên màu mỡ với những đồng cỏ chăn nuôi bạt ngàn,
nuôi sống hàng triệu con cừu, lừa, ngựa, và những cánh rừng trồng ôliu để lấy
dầu. ở miền Nam là vùng tiếp giáp samạc Xahara, nơi có nhiều gỗ quý nhsến, thông và là nơi có nhiều hầm mỏ khai thác sắt, chì, phốt phát, than

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

7


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

đá...Đặc biệt ở đây d-ới lòng đất có nguồn trữ l-ợng dầu mỏ và khí đốt khổng
lồ.
Bờ biển Angiêri dài gần 150 km, có những hải cảng tốt rất thuận lợi cho
hoạt động giao thông vận tải và sự phát triển kinh tế hằng hải.
Angiêri có nền văn hóa lâu đời rực rỡ, là một trong những đầu mối giao
thông giữa ba châu lục nên th-ờng xuyên bị ng-ời ngoại tộc dòm ngó, xâm
nhập và cai trị, nh- ng-ời Phênixi, ng-ời La MÃ, ng-ời Vanđan, ng-ời Arập,
ng-ời Thổ Nhĩ kỳ, cuối cùng là thực dân Pháp.
Năm 1827 tên lÃnh sự Pháp ở Angiêri vì láo x-ợc nên bị quốc v-ơng
Angiêri đánh cho một cái cán quạt. Năm 1830, đế quốc Pháp vịn vào cớ đó đÃ
mang quân sang xâ l-ợc Angiêri. Năm 1834, Pháp tuyên bố Angiêri l “®Êt
thc Ph²p” v¯ thiÕt lËp chÕ ®é to¯n qun ®Ĩ cai trị Angiêri. Tụ đó cho đến
ngày nhân dân Angiêri đứng dậy kháng chiến cuối năm 1954, họ đà sống một
cuộc đời nô lệ hết sức tối tăm trong hơn một thế kỉ.
Ngày 14.6.1830, quân đội viễn chinh Pháp đông 3 vạn ng-ời đổ bộ lên
đất Angiêri. Hai m-ơi ngày sau kinh thành Angiê thất thủ, nh-ng các nơi khác
trong n-ớc vẫn chống cự một cách mÃnh liệt. Năm 1836 Cônstantin mới bị
thất thủ, năm 1840 Mêđêa mới bị chiếm. ở nông thôn cuộc kháng chiến dai
dẳng hàng chục năm. Nhà yêu n-ớc lÃnh đạo phong trào kháng chiến chống

Pháp lúc bấy giờ là ápđen Cađe. Phong trào này kéo dài từ năm 1832 đến
năm 1847. Cùng với cuộc kháng chiến vũ thì ở thành phố có phong trào bất
hợp tác của giới công th-ơng, trí thức, ở nông thôn cã phong tr¯o “chèng c­íp
rng ®Êt”. Cc kh²ng chiÕn do ápđen Cađe lÃnh đạo đà bắt thực dân Pháp
không ngừng tăng viện cho quân đội viễn chinh. D-ới sự lÃnh đạo của ápđen
Cađe và nhiều t-ớng giỏi nh- Ben Alen, Ben Xalemnghĩa quân và nhân dân
Angiêi đà làm cho thực dân Pháp thiệt hại 4 vạn quân.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

8


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Tiếp theo phong trào của ápđen Cađe là cuộc nổi dậy liên tiếp của nôngg
dân vùng Ôrét từ năm 1851 đến năm 1857, của các bộ lạc Bắc vùng Alát năm
1859 và của các dân tộc miền núi phía Tây năm 1864.
Năm 1870, cuộc chiến tranh Pháp-Phổ nổ ra, sau đó những ng-ời yêu
n-ớc Angiêri đà lợi dụng tình hình đó, phat động khởi nghĩa năm 1871 ở các
vùng Mitítgia và Cabili, rồi lan rộng ra nhiều vùng khác khắp cả n-ớc từ
Angiêri đến Côlô, từ sa mạc Xahara đến bờ biển Địa Trung Hải. LÃnh tụ của
cuộc khởi nghĩa này là Môcơrani. Cuộc khởi nghĩa đà bị thực dân dìm trong
biển máu.
Chiến tranh thế giới lần thứ nhất bùng nổ, rồi Cách mạng tháng M-ời
Nga thành công đà thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới lên
cao. Trực tiếp ảnh h-ởng đến cách mạng Angiêri và phong trào giải phóng dân
tộc ở Trung Cận Đông. Sự nghiệp đấu tranh chống đế quốc Pháp trong công
nhân và nông dân Angiêri có b-ớc phát triển mới. Tiếp thu ảnh h-ởng của
những sự kiện nói trên, phong trào cách mạng ở Angiêri cũng b-ớc vào một

thời kì mới, thời kì hình thành và phát triển cuộc vận động thống nhất mọi lực
l-ợng yêu n-ớc chống thực dân Pháp.
Mở đầu là cuộc vận động của Khalét (cháu ápđen Cađe), nh-ng ông
ch-a hoạt động đ-ợc bao lâu thì bị thực dân Pháp bắt. Năm 1926, tổ choc
quốc gia đầu tiên đ-ợc thành lập, lấy tên là Ngôi sao Bắc Phi. Tiếp đó ra
đời nhiều đảng phái yêu n-ớc khác nh- Đảng nhân dân Angiêri (1937), Liên
đoàn nhân dân Angiêri (1938), Đảng Cộng sản Angiêri cũng ra đời trong
khoảng thời gian nay, năm 1936.
Trong những năm khói lửa của chiến tranh thế giới lần thứ hai, sau cuộc
đổ bộ của quân đội đồng minh lên đất Angiêri năm 1942, một luồng gió tích
cực đà thổi vào phong trào cách mạng Angiêri, nhiều tổ chức cách mạng mới
ra đời nh- phong trào Những người bạn của tuyên ngôn v của tự do,
thành lập năm 1944.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

9


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Ngày 8.5.1945, cùng với nhân dân toàn thế giới nhân dân Angiêri ăn
mừng chiến thắng phát xít Nhật, đồng thời biểu tình đòi thực dân Pháp thỏa
mÃn những yêu sách về chủ quyền dân tộc mình. Chiến tranh thế giới lần thứ
hai kết thúc, Liên Xô chiến thắng, nhiều n-ớc trên thế giới tr-ớc kia bi đế
quốc và phát xít dày xéo nay đà giành đ-ợc độc lập, tự do sau nhiều năm đấu
tranh gian khổ. Việt Nam là n-ớc đầu tiên đứng lên lặt đổ chủ nghĩa thực dân,
giành độc lập thực sự cho dân tộc. Những sự kiện đó đà ảnh h-ởng rất lớn đến
nhân dân toàn thể hệ thống thuộc địa khắp thế giới.
Lúc này hơn lúc nào hết, nhân dân Angiêri càng nhận thức sâu sắc rằng

nền độc lập dân tộc không thể xin xỏ đ-ợc mà phải đấu tranh để giành dật lại.
Từ đó phong trào cách mạng dâng lên cuồn cuộn. Bên cạch Đảng Cộng sản
Angiêri, nhiều tổ chức và đảng phái quốc gia yêu n-ớc có đà phát triển mới
hoặc đ-ợc thành lập thêm. Đó là phong tro đấu tranh cho sự thắng lợi các
quyền tự do dân chủ (1946), Liên đon dân chủ của bn tuyên ngôn
Angiêri (1946), Phong tro quốc gia Angiêri Trong thời kì sau chiến
tranh thế giíi thø hai, nhiỊu cc nỉi dËy cđa nh©n d©n Angiêri nổ ra trong
những năm 1946-1951, nh-ng đều thất bại do thực dân Pháp đàn áp đẫm máu.
Nh-ng thủ đoạn đàn áp dà man của thực dân Pháp không hề làm cho nhân dân
Angiêri nao núng, trái lại đà nung nấu thêm căm thù trong lòng họ. Không khí
bên ngoài t-ơng đối yên lặng, nh-ng bên trong, lực l-ợng đang đ-ợc chuẩn bị
để b-ớc vào một cuộc chiến tranh mới.
Và cuối năm 1954, cuộc chiến tranh đó đà nổ ra, đ-a cách mạng của
nhân dân Angiêri vào một thời kì mới, thời kì toàn dân Angiêri kháng chiến
chống thực dân Pháp giành thắng lợi.
2.2. Những thắng lợi của nhân dân Angiêri trong
kháng chiến chống Pháp
Ngày 1-11-1954 là ngày nổ ra cuộc khởi nghĩa vũ trang của nhân dân
Angiêri. Lúc đó, trong cả n-ớc có chừng 3.000 chiến sĩ cách mạng có trang bị
vũ khí thô sơ nh- súng săn, lựu đạn, nh-ng lực l-ợng vũ trang khởi nghĩa tập

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

10


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

trung chủ yếu ở vùng núi Ô-rét với độ 500 ng-ời. Lực l-ợng này là đơn vị tập
trung lớn nhất đầu tiên của Quân giải phóng quốc gia Angiêri. Ngày 1-111954 đ-ợc xem là ngày thành lập Quân giải phóng quốc gia Angiêri và vùng

núi Ô-rét đ-ợc xem là nơi thành lập [7, Tr.38].
Quân giải phóng quốc gia Angiêri do Mặt trận Giải phóng dân tộc tổ
chức ra và trực tiếp chỉ đạo. Các sĩ quan t- lệnh tỉnh đều là uỷ viên "Hội đồng
cách mạng quốc gia" tức là cơ quan lÃnh đạo tối cao của cách mạng và kháng
chiến Angiêri. Ph-ơng h-ớng xây dựng và tác chiến của Quân giải phóng
trong những năm kháng chiến chủ yếu là do Hội nghị toàn quốc Mặt trận Giải
phóng dân tộc họp tháng 8-1956 đề ra. Angiêri thời kháng chiến chia làm 6
tỉnh, tỉnh chia ra các khu, khu chia ra các huyện, và d-ới huyện là xà rồi đến
thôn. Ngoài 6 tỉnh còn có một khu trực thuộc, gọi là khu căn cứ phía Đông,
chạy sát dọc biên giới với Tuynidi. ở mỗi cấp từ tỉnh đến xÃ, có một ban chỉ
huy chịu trách nhiệm điều khiển lực l-ợng quân sự trong phạm vi cấp mình.
Ban chỉ huy gåm cã mét ng-êi chØ huy tr-ëng vµ 3 ủ viên đặc trách 3 mặt là
quân sự, chính trị và tình báo - thông tin. Ban chỉ huy cấp tỉnh gäi lµ Bé tlƯnh gåm mét t- lƯnh tr-ëng vµ 3 t- lệnh viên. Đối với toàn quốc thì d-ới Bộ
tr-ởng các lực l-ợng vũ trang có Bộ tổng tham m-u gồm 6 uỷ viên, chia thành
2 phân bộ, một phụ trách chiến tr-ờng miền Nam và một phụ trách chiến tr-ờng miền Bắc. Trong mỗi phân bộ, có 3 sĩ quan cao cấp phụ trách 3 mặt: quân
sự, chính trị và tình báo - thông tin. Từ cấp tỉnh đến huyện, chỉ huy tr-ởng
quân sự đồng thời là ng-ời đứng đầu về mặt hành chính. Ng-ời chính trị viên
trong ban chỉ huy các cấp ngoài nhiệm vụ trực tiếp điều khiển về mặt chính trị
đối với bộ đội còn có nhiệm vụ tổ chức việc chấp hành các chỉ thị, đ-ờng lối
của cấp trên. Trong khi làm nhiệm vụ này, ở xÃ,

ng-ời chính trị viên đ-ợc sự

cộng tác của hội đồng nhân dân, của ban th-ờng trực của hội đồng tức là "uỷ
ban 5 ng-ời" và của các ngành, các giới nh-: thanh niên, trí thức, phụ nữ,
th-ơng gia Angiêri, hội "L-ỡi liềm đỏ"...

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

11

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Lực l-ợng vũ trang kháng chiến Angiêri chia thành hai loại: loại thứ nhất
gọi là mugiahít (nghĩa là chiến sĩ). Mugiahít có đồng phục nên cũng th-ờng
đ-ợc gọi là bộ đội có đồng phục. Đây là lực l-ợng chđ lùc, mµ cÊp hµnh chÝnh
nµo cịng cã mét sè đơn vị. ở thôn có các tiểu đội cố định và tập trung. ở xÃ
có trung đội. ở huyện, đơn vị tập trung thông th-ờng là đại đội và ở tỉnh thì có
các tiểu đoàn. Cho đến 1959, tiểu đoàn là đơn vị tập trung cao nhất của bộ đội
chủ lực Angiêri. Mỗi đơn vị, từ tiểu đội đến tiểu đoàn đều có hai ng-ời phụ
trách, gồm một thủ tr-ởng và một chính trị viên.
Loại thứ hai gọi là mútxơben (nghĩa là tự nguyện) hoặc "bộ đội không có
đồng phục". Lực l-ợng này xuất hiện từ 1956 bao gồm số lớn là thanh niên,
ngoài ra có cả phụ nữ, cụ già. Thông th-ờng họ hoạt động ngay ở địa ph-ơng
mình, đánh du kích, diệt tề trừ gian, canh gác thôn xóm... Họ giúp quân chủ lực
trong việc dẫn đ-ờng, liên lạc, trinh sát, vận chuyển l-ơng thực, vũ khí, th-ơng
binh... Lực l-ợng này chính là nguồn bổ sung trực tiếp cho quân chủ lực.
Qua những năm chiến đấu, Quân giải phóng quốc gia Angiêri đà tr-ởng
thành nhanh chóng.
Về quân số, từ một đội quân vài nghìn ng-ời lúc đầu, đến năm 1962 hàng
ngũ Quân giải phóng lên tới khoảng 13 vạn ng-ời. Từ chỗ 1 phải chọi với 20
quân địch trở thành 1 chọi 6. Tất nhiên điều có ý nghĩa hơn sự so sánh tỷ lệ
quân số là yếu tố tinh thần. Quân giải phóng gồm những ng-ời Angiêri có tinh
thần yêu n-ớc cao. Mặc dù thực dân Pháp đông quân gấp 6 lần Quân giải
phóng nh-ng chúng vẫn không thể tiêu diệt đ-ợc Quân giải phóng. Bọn sĩ
quan Pháp đà phải than phiền: "Một lính Pháp gánh lấy việc bảo đảm an toàn
cho 2 ng-ời dân nguồn gốc châu Âu, nh-ng sự thật thì trong cả ba ng-ời, không
ai là an toàn cả".
Về mặt trang bị, từ chỗ chỉ có súng săn và lựu đạn lúc đầu, dần dần Quân

giải phóng đà đ-ợc trang bị tốt hơn. Những đơn vị đại liên, súng cối, cao xạ
pháo đ-ợc thành lập. Mỗi tiểu đội đà có một trung liên và nhiỊu tiĨu ®éi ®· cã

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

12


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

tổ ba-dô-ka hoặc ê-néc-ga để diệt lô cốt và chiến xa của địch. Phần lớn vũ khí
do c-ớp đ-ợc của địch, mà 95% là vũ khí Mỹ. Lúc khởi nghĩa mới bùng nổ,
tên công sứ ng-ời Pháp ở vùng Ôrani với âm m-u dùng ng-ời "bản xứ" để
chống lại nghĩa quân, đà phát cho nhân dân mỗi ng-ời một súng tr-ờng, một
l-ỡi lê và 100 viên đạn. Một số nơi khác, thực dân Pháp cũng đà làm nh- vậy.
Kết quả là phần lớn vũ khí đó rơi vào tay nhân dân và Quân giải phóng. Tổng
số thu đ-ợc đến hàng vạn khẩu súng.
Về phạm vi hoạt động, lúc đầu khu căn cứ của Quân giải phóng chỉ đóng
khung trong vµi vïng rõng nói nhá hĐp ë Cabili vµ Ôrét. Dần dần các căn cứ
đ-ợc mở rộng, nối liền với nhau. Đến tháng 1-1956 kết thành 3 chiến tr-ơng
Đông, Bắc và Tây, bao trùm cả những vùng đồng bằng có thị trấn lớn và dân
c- đông đúc, về sau, Quân giải phóng có mặt hầu khắp nơi trên toàn quốc.
Thực dân Pháp thú nhận: không kể lúc chúng mở những trận càn quét lớn, còn
phạm vi tạm gọi là yªn ỉn cđa chóng chØ thu hĐp trong mét sè đồng bằng và
thành phố, tất cả chiếm không quá 3/10 diện tích toàn Angiêri [27, Tr.41].
Quân giải phóng đà có những hình thức tác chiến thích hợp để đánh địch.
Các hình thức đó ngày thêm phong phú và quy mô tác chiến cũng ngày thêm
rộng lớn. Lúc kháng chiến mới bùng nổ, âm m-u của thực dân Pháp là tập
trung toàn bộ lực l-ợng đánh vào những căn cứ nhỏ yếu của Quân giải phóng.
Nh-ng Quân giải phóng, xuất phát từ đặc điểm "lấy yếu đánh mạnh, lấy ít

địch nhiều" đà biết giữ thế phòng ngự, mà họ gọi là "chiến thuật con nhím",
lợi dụng địa hình có lợi của các vùng núi để bảo toàn lực l-ợng mình và tập
kích địch, đồng thời cơ động và tích cực đánh vào chỗ yếu và sơ hở của địch.
Lúc này, hai hình thức tác chiến chủ yếu của Quân giải phóng là phục kích
đánh lẻ. Quân giải phóng th-ờng phục kích đánh vào các toán tuần tiễu, các
đoàn hành quân và tiếp tế của địch hoặc tìm cách dụ quân địch đến một nơi
thuận lợi cho mình rồi xông ra diệt địch. Trong đánh đồn, Quân giải phóng
thông th-ờng bao vây quấy rối, tiêu hao lẻ tẻ cũng có lúc diệt đồn lớn. "Chiến
tranh mìn" cũng là một cách đánh rất phát triển. Quân giải phóng không chỉ

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

13


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

nhằm những mục tiêu quân sự mà còn rất chú trọng các mục tiêu kinh tế nhcác đoàn tầu chở dầu lửa, đồn điền trồng nho, nhà máy điện... Thí dụ, đoàn tàu
chở dầu của thực dân Pháp bị đánh đổ ngày 23-1-1959 đà bốc cháy 3 ngày
đêm liền. Nhà máy điện Laguát bị phá tháng 7- 1956 làm thực dân Pháp thiệt
450 triệu phờrăng. Đánh du kích vẫn là cách đánh chủ yếu của Quân giải
phóng. Nh- trong việc làm thất bại kế hoạch Sanlơ của quân đội Pháp từ đầu
năm 1959, Quân giải phóng, nói chung, tránh chỗ rắn của địch mà đánh nhỏ,
ăn chắc, luồn sâu, bám sát địch, tấn công địch bất ngờ, mÃnh liệt, đánh nhanh
rút nhanh. Đồng thời, theo đà phát triển của kháng chiến, Quân giải phóng dần
dần có điều kiện đánh vận động nhiều hơn tr-ớc, có trận tập trung hàng mấy
tiểu đoàn, kéo dài mấy ngày đêm liền. Trong đánh vận động, Quân giải phóng
th-ờng kết hợp phục kích với tập kích. Bằng vận động chiến, Quân giải phóng
đà chặn đ-ợc nhiều cuộc càn quét của địch, đà luồn sâu đánh vào hậu ph-ơng
địch nh- vào các thành phố Bon, Oran, Philípvin... và hơn thế nữa, đà tổ chức

đ-ợc những đợt phản công thắng lợi. Quân giải phóng đà làm thất bại đ-ợc kế
hoạch Sanlơ về mặt quân sự, là vì, nh- một sĩ quan Quân giải phóng đà tuyên
bố với các nhà báo: Quân giải phóng đà có chiến thuật thích ứng với hình thái
chiến tranh mới. Chiến thuật đó chính là du kích chiến, đồng thời nâng cao
dần trình độ và quy mô đánh vận động.
Phân tích khả năng chiến đấu và hình thức tác chiến của Quân giải
phóng, tờ báo "Chiến sĩ", cơ quan của Mặt trận Giải phóng dân tộc Angiêri có
viết: "Đó là nhờ một mặt hoả lực đ-ợc tăng c-ờng, nh-ng mặt chủ yếu là do
chủ tr-ơng phân tán đúng mức bộ máy tác chiến, nó giúp cho việc tổ chức
những phân đội mới. Mỗi tỉnh và huyện đều có thêm khả năng độc lập về
chiến thuật và có thể tự quyết định lấy những hoạt động quân sự của mình.
Cộng vào đó, chúng ta có thêm những đội biệt động tình nguyện tiến vào phá
hoại và quấy rối địch rất có hiệu quả..." Quân Pháp phải công nhận: "Chiến
tranh du kích thật là khó chịu, làm cho sức ngày càng kiệt, tinh thần ngày

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

14


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

càng sút". Lacốtstơ, nguyên toàn quyền Pháp ở Angiêri cũng phải thú nhận
rằng: "Kẻ địch (tức Quân giải phóng Angiêri) rất khéo dùng cách lấy ít ng-ời
đánh nhiều ng-ời... Chiến thuật của họ là tìm mọi cách tránh trận địa chiến
giằng co trực diện, nh-ng khi gặp các phân đội nhỏ lẻ, phân tán thì họ lấy -u
thế về binh lực để vây đánh".
Quân giải phóng quốc gia Angiêri gồm những ng-ời có tinh thần yêu
n-ớc cao nên họ chiến đấu dũng cảm. Họ sống gian khổ thiếu thốn, chịu đựng
hy sinh. Nhất là trong những năm khó khăn của thời kỳ đầu, họ hoạt động

trong hoàn cảnh rất nguy hiểm, th-ờng phải trốn tránh trong rừng, đêm đêm
kéo nhau đi đánh giặc rồi lại trở về căn cứ cách hàng chục cây số. Dù bị địch
giết, bị địch bắt và tra tấn, Quân giải phóng vẫn một lòng chiến đấu đến thắng
lợi. Một dẫn chứng về tinh thần chiến đấu dũng cảm của Quân giải phóng
Angiêri là thiếu tá Adiđin, t- lệnh quân sự, trong phái đoàn quân sự Angiêri
sang thăm Việt Nam tháng 4-1959, nguyên là một công nhân nghề đúc, tr-ớc
ngày kháng chiến bùng nổ, hoạt động bí mật ở thành phố. Sau đó bị lộ nên đÃ
cùng một nhóm ng-ời yêu n-ớc khác lên núi lập chiến khu. Sau 4 năm chiến
đấu, chiến khu đó đ-ợc mở rộng dần và nối liền với các căn cứ khác. Adiđin
lúc đó 27 tuổi, 6 lần bị th-ơng, mang trên ng-ời 13 vết th-ơng. Tháng 101958, Adiđin bị th-ơng nặng, chết ngất trên trận địa và bị Pháp bắt. Lúc này
thực dân Pháp chuẩn bị bày trò hề tuyển cử ngày 30-11-1958. Thủ đoạn của
Đờ Gôn là mua chuộc những ng-ời kháng chiến có uy tín. Chúng rêu rao chủ
tr-ơng "ngừng chiến từng vùng" bằng "th-ơng l-ợng với những ng-ời lÃnh đạo
địa ph-ơng" mà chúng gọi là "hoà bình của những ng-ời dũng cảm". T-ớng
Pháp Mátxuy nhiều lần đến dụ dỗ Adiđin, tìm cách mua chuộc Adiđin, chia rẽ
Adiđin với Chính phủ lâm thời Angiêri. Chúng xúi Adiđin đi kêu gọi lực
l-ợng kháng chiến trong tỉnh ngừng chống Pháp. Nh-ng âm m-u của thực dân
Pháp đà thất bại. Sau khi trốn đ-ợc trở về hàng ngũ kháng chiến, Adiđin đÃ
vạch trần thủ đoạn đê hèn của bọn thực dân tr-ớc d- luận trong và ngoài n-ớc.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

15


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Mặc dù Adiđin đang trên đ-ờng đi điều trị ở n-ớc Cộng hoà dân chủ Đức,
nh-ng anh đà tham gia phái đoàn quân sự Angiêri sang thăm Việt Nam, khi
những vết th-ơng trên ng-ời còn ch-a khỏi hẳn.

Nguồn gốc của sức mạnh và sự tr-ởng thành của Quân giải phóng quốc
gia Angiêri là ở chỗ Quân giải phóng đ-ợc nhân dân Angiêri một lòng ủng hộ
và giúp đỡ. Khi Quân giải phóng chiến đấu, nhiều phụ nữ, cụ già, trẻ con đi
theo để vận chuyển vũ khí, l-ơng thực, làm cứu th-ơng... có khi họ xông theo
vào giết giặc, c-ớp vũ khí của giặc. Phong trào du kích, c-ớp súng giặc rồi
tình nguyện gia nhập Quân giải phóng rất mạnh mẽ trong thanh niên. Để triệt
nguồn cung cấp l-ơng thực của nhân dân đối với Quân giải phóng, kẻ địch
một mặt tìm mọi cách ngăn trở và phá hoại sự sản xuất của nhân dân, mặt
khác chúng ngăn cấm nhân dân đi lại với các vùng mà chúng nghi là căn cứ
của Quân giải phóng. Với những ng-ời chúng nghi là tiếp tế cho Quân giải
phóng, chúng tàn sát khủng bố.
Trong vùng tạm chiếm, nhân dân luôn luôn có những hình thức đấu tranh
chính trị và kinh tế để kết hợp với đấu tranh vũ trang. Các công chức làm việc
trong các công sở của Pháp đà nhiều lần bỏ việc, đình công, bất hợp tác. Công
nhân bÃi công liên tiếp, học sinh bÃi khoá. Ngày khai tr-ờng năm 1956, 95%
gia đình Hồi giáo đà không cho con cái mình đến học các tr-ờng do Pháp
kiểm soát. Thực dân Pháp hy vọng dựa vào các tổ chức chính quyền bù nhìn
để dễ bề lừa bịp nhân dân, nh-ng chúng đà thất bại thảm hại. Ngày 20-3-1956,
tất cả 61 nghị viên Hồi giáo thuộc "nghị viện" bù nhìn Angiêri đà từ chức và
tuyên bố ủng hộ Mặt trận Giải phóng dân tộc Angiêri. Những cuộc "bầu cử"
và "tr-ng cầu dân ý" bịp bợm đều bị nhân dân tẩy chay. Những cái gọi là "Hội
đồng thành phố", "Hội đồng xÃ"... Cũng bị tẩy chay và cuối cùng địch buộc
phải tuyên bố giải tán. ở nhiều nơi, các tổ chức chính quyền bù nhìn xà thực
sự đà không giám làm việc cho địch và đà ủng hộ kháng chiến.
Cuộc kháng chiến chính nghĩa của nhân dân Angiêri đà có ảnh h-ởng
ngày một nhiều đến những binh sĩ quân đội Pháp, tr-ớc hÕt lµ binh sÜ ng-êi

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

16

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Bắc Phi. Nhiều ng-ời đà làm nội ứng cho Quân giải phóng và nhân dân đánh
đồn, thu vũ khí. Nhiều vụ binh biến đà xảy ra, hàng trung đội binh lính Bắc
Phi kéo sang gia nhập Quân giải phãng. Cã vơ 750 ng-êi cïng mét lóc bá
hµng ngị. Có vụ cả một loạt 60 sĩ quan ng-ời Angiêri và Bắc Phi trong quân
đội Pháp chạy sang phía kháng chiến. Thực dân Pháp đà căn bản bị thất bại
trong âm m-u dùng ng-ời Angiêri đánh ng-ời Angiêri, dùng ng-ời châu Phi
đánh ng-ời châu Phi.
Mục tiêu chiến đấu của Quân giải phóng quốc gia Angiêri phù hợp với
nguyện vọng thiết tha và mục tiêu đấu tranh của toàn dân Angiêri, cho nên
Quân giải phóng đ-ợc sự tham gia và ủng hộ của nhân dân cả n-ớc. Sự tồn tại
và tr-ởng thành của Quân giải phóng là một trong những nhân tố quyết định
làm cho cuộc kháng chiến của nhân dân Angiêri ngày càng phát triển và thu
những thắng lợi lớn.
2.3. B-ớc phát triển mới của cuộc kháng chiến của
nhân dân Angiêri
Cuộc kháng chiến của nhân dân Angiêri chống thực dân Pháp xâm l-ợc
phát triển mạnh từ tháng 11-1954. Âm m-u của Pháp đ-ợc đế quốc Mỹ ủng
hộ, tr-ớc sau vẫn tìm mọi cách dập tắt ngọn lửa kháng chiến để tiếp tục duy trì
chế độ thực dân ở Angiêri. Âm m-u đó, chúng gọi là chính sách "bình định",
dẹp "phiến loạn". Để thực hiện âm m-u đó, về chính trị, thực dân Pháp liên
tiếp có những thủ đoạn bịp bợm, nh- đ-a ra sắc lệnh "Cải cách nông nghiệp",
"Cải cách tổ chức hành chính" năm 1956, luật 18-9-1947 mà chúng gọi là
"Thành tựu vĩ đại nhất của nền văn minh Pháp trong thế kỷ thứ 20". Sau khi
Đờ Gôn lên nắm chính quyền ở Pháp (5-1958), thực dân Pháp tuyên truyền ầm
ĩ cho "Ch-ơng trình mới" của chúng ở Angiêri. Thực chất của ch-ơng trình
này là dùng những thủ đoạn xảo trá hơn, tàn khốc hơn để đẩy mạnh chiến

tranh xâm l-ợc. Đi đôi với "ch-ơng trình mới", chúng bày trò "Tr-ng cầu dân
ý" để thiết lập chế độ độc tài Đờ Gôn, tạo thêm điều kiện cho chúng mở réng

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

17


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

chiến tranh Angiêri. Các thủ đoạn trên đà bị nhân dân Angiêri vạch mặt và tẩy
chay. Họ nói: "Nói đúng hơn đó là trận tr-ng cầu dân ý, là tiếng thét của
chiến tranh". Sự thật đà diễn ra ®óng nh- vËy. Sau khi chóng tuyªn bè bõa
r»ng 95% ng-ời Angiêri đi bỏ phiếu, chúng liền quyết định kéo dài thời hạn
tại ngũ của binh lính và sỹ quan, đ-a thêm 10 vạn quân sang Angiêri, tăng c-ờng thêm một nghìn sĩ quan. Để làm bình phong cho âm m-u của chúng, thực
dân Pháp lợi dụng bọn phản bội đầu hàng đ-a ra làm tay sai bù nhìn cho
chúng. Chúng thành lập cái gọi là "Quân đội quốc gia", đẩy nguỵ quân đi tàn
sát c-ớp bóc rồi vu cho Quân giải phóng. Để mê hoặc thanh niên, chúng tổ
chức ra nào là "Uỷ ban đoàn kết giữa quân đội và thanh niên", nào là "Trung
tâm xà hội", nào là "Thiếu niên Angiêri mới". Nh-ng tàn sát, khủng bố vẫn là
biện pháp sở tr-ờng nhất của bọn thực dân hòng ®Ì bĐp ý chÝ chiÕn ®Êu cđa
nh©n d©n. Chóng dïng những hình thức tra tấn cực kỳ dà man. Đi đến đâu,
chúng tàn sát nhân dân đến đấy. Chúng công khai quy định: nếu chúng bị giết
một, chúng giết lại 10 ng-ời trong nhân dân để trả thù. Nh-ng sự thật rùng rợn
và tàn khốc hơn nhiều. ở Bênimnátxe, địch bị diệt 123 tên, tức thì cả một làng
gần 2.000 dân bị triệt hạ. ở Philípvin, 13 xe địch bị đánh, chúng giết và bắt
luôn trong những ngày sau hàng nghìn dân. ở Xacamôđi, địch bị phục kích,
chúng bèn xông vào một nhà thờ Hồi giáo giết luôn 400 tín đồ đang cầu kinh.
ở gần Xumma chúng giết một loạt 450 ng-ời rồi vứt xuống vực thẳm. Những
vụ tàn sát nh- trên xẩy ra hàng ngày ở bất cứ nơi nào có quân đội thực dân

Pháp đặt chân đến. Pháp thiết lập những khu vực "không ng-ời" ở quanh chỗ
chúng đóng quân, ở những vùng chúng cho là có cơ sở của kháng chiến. Vì
những âm m-u trên, hàng chục vạn nhân dân bị chúng dồn đi nơi khác, th-ờng
phải lánh nạn ra n-ớc ngoài hoặc vào những trại tập trung do chúng lập ra.
Lúc đó có gần một triệu r-ởi ng-ời Angiêri mà số lớn là trẻ con, ng-ời già và
phụ nữ bị thực dân Pháp bắt trong những trận càn quét hoặc do chủ tr-ơng dồn
dân của chúng, phải ở trong những trại tập trung chật chội và bẩn thỉu. Có trại
nhốt 1.200 ng-ời thì 900 là trẻ con và ngày nào cũng có ng-ời chết. Các trại
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

18


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

lớn nhất th-ờng đặt ở sa mạc Xahara. ở đây, nhân dân bị chết dần mòn vì phải
làm việc mệt nhọc, ăn uống rất thiếu thốn, ở trong những chiếc lều mong
manh, ban đêm chịu rét hàng chục độ d-ới độ không, ban ngày chịu nóng đến
48 độ. Nửa triệu ng-ời Angiêri khác hiện phải lánh nạn sang Tuynidi và
Marốc, đời sống rất khó khăn, thiếu thốn trong những trại di c- chật hẹp.
Về mặt kinh tế, thực dân Pháp thi hành âm m-u "lấy chiến tranh nuôi
chiến tranh" và nhiều thủ đoạn khác nhằm gây khó khăn cho kháng chiến.
Chúng ngăn trở nhân dân sản xuất bằng cách càn quét, dồn dân, bắn phá súc
vật, đốt cháy mùa màng. Chúng ra sức triệt đ-ờng tiếp tế của Quân giải
phóng. Chúng ngăn cấm nhân dân đi lại giữa thành thị và nông thôn. Chúng
chỉ cho nhân dân mang l-ơng thực ra khỏi nhà vào một giờ nhất định trong
ngày, mỗi lần một ng-ời không đ-ợc mang quá 1 kg. Nh- đà nói ở trên, chúng
thiết lập những "vùng cấm", "vùng không ng-ời". Dọc biên giới với Tuynidi,
chạy dài một giải đất "trắng" rộng đến 15.000 cây số vuông. Chúng đuổi khỏi
nơi này 35 vạn dân. Thực dân Pháp tiếp tục khai thác một số mỏ nh- mỏ sắt ở

Uăngda, mỏ dầu hoả ở Hátxi Métxaút. Năm 1958, chúng đề ra "kế hoạch công
nghiệp hoá Cônstantin", vừa để mị dân, vừa để thực hiện chính sách "lấy
chiến tranh nuôi chiến tranh".
Trong 6 năm, bọn đế quốc Pháp đà phải cố gắng nhiều hơn cả trong lĩnh
vực quân sự. Từ quân số 8 vạn chiếm đóng ở Angiêri năm 1954, quân đội xâm
l-ợc Pháp ở Angiêri đà lên đến trên 60 vạn vào năm 1960, cộng thêm 20 vạn
cảnh sát. Nhiều s- đoàn Pháp trong khối Bắc Đại Tây D-ơng và mấy vạn quân
mà Pháp phải rút khỏi Tuynidi và Marốc cũng đà đ-ợc đ-a sang Angiêri. Gần
một triệu quân đó đ-ợc Mỹ và khối Bắc Đại Tây D-ơng trang bị tối tân, đ-ợc
sự yểm hộ th-ờng xuyên của 2/3 lực l-ợng không quân và 3/4 hạm đội nhẹ
của hải quân Pháp. Tổng số lực l-ợng đó nhiều hơn cả tổng số quân mà Pháp
phải huy động trong cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ 2. Toàn đội lê d-ơng,
đội quân thiện chiến nhất của Pháp, trừ vài đại đội đóng ở các thuộc địa khác,
còn thì đều đổ cả vào chiến tr-ờng Angiêri. Để có đội quân to lớn trªn, mét
@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

19


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

mặt thực dân Pháp gọi thanh niên Pháp đi "quân dịch", mà chúng nói là đi
đánh nhau ở Angiêri là để bảo vệ bờ cõi n-ớc Pháp vì Angiêri là đất đai của
Pháp. Một mặt, thêm lính lê d-ơng, mặt khác, chúng thi hành âm m-u "dùng
ng-ời Angiêri đánh ng-ời Angiêri", ra sức lùng bắt, lừa phỉnh và mua chuộc
thanh niên Angiêri đi nguỵ binh, tổ chức ra cái gọi là "quân đội quốc gia", đặt
ra "chiến khu"... hòng lừa bịp d- luận. Bọn chỉ huy Pháp khuyến khích binh
lính chúng c-ớp bóc, hÃm hiếp, đốt phá... Binh sĩ ra trận bằng sức mạnh của
thú tính và hơi men. Một ng-ời lính mỗi ngày lĩnh hai lít r-ỡi r-ợu, không kể
số r-ợu bán chịu cuối tháng trừ vào tiền l-ơng và không kể số r-ợu bia hộp...

Trong thời gian đầu của chiến tranh, chủ tr-ơng của bọn thực dân Pháp là
tập trung lực l-ợng, tiêu diệt nhanh chóng nghĩa quân. Nh-ng chủ tr-ơng đó
đà thất bại, vì lực l-ợng kháng chiến đà mở rộng hoạt động ra hầu khắp nơi
trong n-ớc, quân đội thực dân Pháp buộc phải phân tán binh lực. Chúng bèn
dùng ph-ơng pháp chia Angiêri thành ô nhỏ (gọi là chiến thuật ô vuông), đồn
bốt chiến l-ợc đóng chi chít nh- bàn cờ. Với âm m-u này, địch nhằm hạn chế
hoạt động của quân giải phóng, dồn họ vào những mắt l-ới ngày càng xiết
chặt lại để cuối cùng tiêu diệt gọn. Đồng thời địch liên tiếp mở những trận càn
quét quy mô lớn và có trọng điểm. Có những trận kéo dài hàng tuần, huy động
đến 3, 4 vạn quân, hàng trăm phi cơ phóng pháo, tiêm kích và trực thăng. Lấy
trận càn Côlô tháng 6-1957 làm ví dụ: quân Pháp vạch ra một khu cấm hình
tam giác, rộng khoảng 4.000 Km2. Trong mấy tháng liền, chúng phong toả
chặt chẽ, càn đi càn lại, 100 máy bay th-ờng xuyên đến bắn phá và dội bom,
có tuần, máy bay xuất kích đến 2.000 l-ợt chiếc. Trong các trận càn, quân
Pháp hay dùng trực thăng để đổ bộ nhanh chóng những toán biệt kích trên các
triền núi để có thể chớp nhoáng bao vây và tiêu diệt các phân đội nhỏ của
Quân giải phóng. Khi càn, chúng th-ờng mang theo những đội "hành chính
đặc biệt", kiểu "quân thứ hành chính l-u động" mà tr-ớc đây chúng từng dùng
ở Việt Nam, thực chất những đội này là những tổ chức do thám và mị dân.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

20


C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Ph-ơng pháp "ô vuông và càn quét có trọng điểm" là "sáng kiến" của tên
bộ tr-ởng Lacốtstơ. Một tờ báo Pháp đà đánh giá tác dụng của ph-ơng pháp
đó rằng, lực l-ợng Pháp bị phân tán và chôn chân. Trái lại Quân giải phóng

vẫn qua lại dễ dàng các mắt cáo của ô vuông. Họ tản trong dân và biến vào
các triền núi... Thiên nhiên và dân chúng hợp thành một tấm màn che phủ, mở
ra đón những phần tử vũ trang rồi khép lại êm ái.
Một điểm quan trọng khác của kế hoạch quân sự của Pháp ở Angiêri là
xây dựng và củng cố phòng tuyến dọc biên giới phía Đông và phía Tây
Angiêri. Chúng cho rằng Tuynidi và Marốc là con đ-ờng tiếp tế vũ khí và
l-ơng thực cho lực l-ợng kháng chiến Angiêri. Chặn đ-ợc con đ-ờng đó thì
bóp chết đ-ợc cuộc kháng chiến. Để thực hiện âm m-u trên, thực dân Pháp
th-ờng dùng căn cứ của mình trên đất Marốc để đánh Angiêri: 4 tiểu khu quân
sự của Pháp ở vùng Oran (thuộc Angiêri) cộng tác chặt chẽ với tiểu khu miền
Đông Marốc, ở đây quân Pháp đóng s- đoàn bộ binh thứ 30. Tên lÃnh sự Pháp
ở Uđơđa (Marốc) đà từng trực tiếp điều khiển 6 hệ thống tình báo nhằm kiểm
soát và do thám mọi hoạt động của Quân giải phóng Angiêri. Máy bay Pháp
từ căn cứ Angát (Marốc) đà từng bay sang bắn phá làng mạc Angiêri. Nh-ng
điểm chủ chốt trong âm m-u trên của thực dân Pháp là xây dựng phòng tuyến
Môrít, phòng tuyến mang tên của bộ tr-ởng quốc phòng Pháp trong chính phủ
Môniri. Phòng tuyến Môrít đ-ợc bắt đầu xây dựng từ đầu năm 1957 đến cuối
năm thì căn bản hoàn thành, nh-ng từ đó trở đi vẫn tiếp tục đ-ợc củng cố. Sáu
tiểu đoàn công binh Pháp phải làm việc liên tục. Phòng tuyến này chạy dọc ở
hai biên giới phía Đông và phía Tây Angiêri, nh-ng kiên cố và quy mô nhất là
phòng tuyến phía Đông, giáp Tuynidi. Phòng tuyến này dài 350 km, rộng từ
50 đến 500 mét và có quÃng rộng hơn. Phòng tuyến gồm mỗi bên 3 hay 4
hàng rào dây thép gai rộng mỗi hàng 6 mét, cao trên 1 mét r-ỡi. Tiếp đến là
một con đ-ờng cho cơ giới, chiến xa đi lại tuần tiễu. Rồi đến một hàng rào
dây thép gai khác mang một dòng điện cao thế. Tiếp theo là một bÃi mìn.
Trong cùng là con đ-ờng sắt, nối liền các trung tâm khai thác sắt và dầu hoả ë

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

21

C.33.44.55.54.78.65.5.43.22.2.4..22.Tai lieu. Luan 66.55.77.99. van. Luan an.77.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.37.99.44.45.67.22.55.77.C.33.44.55.54.78.655.43.22.2.4.55.22. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Uangda, Têbétxa ra Địa Trung Hải. Bên kia đ-ờng sắt, cũng có đầy đủ các
loại hàng rào, bÃi mìn nh- thế. Bọn Pháp bố trí một hệ thống hoả lực lớn để
canh giữ phòng tuyến. Riêng ở phòng tuyến phía Đông, có hai s- đoàn dù và
lê d-ơng tinh nhuệ. Cứ cách độ 3 cây số có một đồn gác, mỗi đồn có từ 50 đến
300 quân và có pháo binh để yểm hộ nhau. Nhiều đồn có trang bị thêm rađa.
Cứ cách 10 phút không kể ngày đêm, đội tuần tiễu bằng chiến xa, ô tô mang
đại liên đi qua trên hai con đ-ờng chạy dọc suốt phòng tuyến. Ba trung tâm
phát điện ngày đêm cung cấp điện cao thế vào hàng rào điện của phòng tuyến.
Một hệ thống báo động tự động làm việc liên tục có thể xác định chỗ bị phá
của phòng tuyến sai không quá 50 mét và hai phút sau, hệ thống phòng thủ đÃ
sẵn sàng đối phó.
Phòng tuyến Mô-rít là một công trình dày công và tốn của của thực dân
Pháp, nh-ng nó không ngớt bị Quân giải phóng chọc thủng, có khi quÃng bị
phá rất rộng, đủ cho hàng bốn, năm đại đội v-ợt qua nhanh chóng. Nhiều đoàn
tầu chở dầu và quặng sắt của thực dân bị đánh đổ, nhiều đồn bốt bị tiêu diệt,
nhiều toán tuần tiễu bị chặn đánh. Những thiệt hại của quân đội Pháp trên
phòng tuyến ngày càng nhiều, đồng thời kẻ sáng lập ra phòng tuyến đó cũng
ngày càng giàu thêm, đó là con trai của Môrít là một tên đại t- bản, có nhiều
cổ phần trong những công ty sản xuất dây thép ở Pháp.
Dọc biên giới, có phòng tuyến Mô-rít, còn trong nội địa là những khu
phòng ngự kiên cố bao bọc các thành phố và những trung tâm chiến l-ợc quan
trọng, nh- hệ thống phòng ngự cách Angiêri 40 km. Hệ thống này bọc lấy 51
thôn, dài độ 15 km, bao gồm 52 đồn bốt, các đồn cách nhau từ 1 đến 3 km,
chung quanh đồn có nhiều bÃi mìn và hàng rào dây thép gai. Mỗi đồn có từ 40
đến 400 quân. Bốn sân bay phục vụ cho việc phòng thủ khu vực này. Chung
quanh khu vực, địch thiết lập một khu đệm không ng-ời, không làng mạc cây

cối rộng từ 4 đến 8 cây số, gọi là vành đai trắng.
Mặc dù thực dân Pháp hết sức cố gắng về mặt quân sự nh-ng chúng đÃ
liên tiếp thất bại. Sự thiệt hại của chúng về ng-ời và vũ khí ngày cµng nhiỊu.

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

22