422 hoàn thiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong kiểm toán báo cáo tài chính tại cty tnhh kiểm toán sao việt 2023

BỘGIÁODỤCVÀĐÀO TẠO

NGÂNHÀNGNHÀNƯỚCVIỆTNAM

TRƯỜNGĐẠIHỌCNGÂNHÀNGTP.HỒCHÍMINH

TRẦNTHỊTHU

HỒN THIỆN QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KIỂM
SỐTNỘIBỘTRONGKIỂMTỐNBÁOCÁOTÀICHÍNHTẠICƠ
NG TYTNHH KIỂMTỐNSAO VIỆT

KHĨA LUẬN TỐT
NGHIỆPCHUN NGÀNH
KẾ TỐNMÃSỐ:7340301

TP.HỒCHÍ MINH,2021


TRẦNTHỊTHU

HỒN THIỆN QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KIỂM
SỐTNỘIBỘTRONGKIỂMTỐNBÁOCÁOTÀICHÍNHTẠICƠ
NG TYTNHH KIỂMTỐNSAO VIỆT

KHĨA LUẬN TỐT
NGHIỆPCHUN NGÀNH
KẾ TỐNMÃSỐ:7340301

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA
HỌCTS.LƯƠNG XNMINH

TP.HỒCHÍ MINH,2021


TĨMTẮTKHĨALUẬN
Một trong những cơng việc quan trọng của kiểm tốn viên trong quy trình kiểm
tốnđểcóthểđánhgiáđộtincậycủabáocáotàichínhlàviệctìmhiểuvềđơnvịkiểmtốn, trong đó có tìm hiểu và
đánh

giá

hệ

thống

kiểm

sốt

nội

bộ

(HTKSNB)

và

rủirokiểmsốt.ThơngquatìmhiểuvàđánhgiávềHTKSNBvàcácbộphận,kiểmtốnviên đánh giá
đượcnhữngđiểmmạnh,điểmyếucủaHTKSNBnóichung,cũngnhưtrongtừngbộphận,từngkhoảnmụcnóiriêng.Từđó,kiểmtốn
viênsẽxácđịnhphương hướng và phạm vi kiểm tra, thiết kế các thủ tục kiểm toán, dự

kiến về thờigianvàlựclượng nhânsựcầnthiếttrongkếhoạchvàchương trình kiểmtốn.
Nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định những hạn chế trong việc đánh
giáHTKSNB,trêncơsởđóđưaracácgiảipháphồnthiệnquytrìnhđánhgiáHTKSNBtrongkiểmt
ốnbáocáotàichínhtạiCơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt.Khóaluậnđãphântíchvaitrị,mụcti
êucũngnhưnhữnghạnchếcủaHTKSNBtrongkiểmtốnbáocáotàichính.
Dựa trên những phân tích về vấn đề nghiên cứu và các lý thuyết có liên quan
đếnHTKSNBvàquytrìnhđánhgiáHTKSNBtrongkiểmtốnbáocáotàichính.Tácgiảsửdụng
phươngphápnghiêncứuđịnhtính.Trêncơsởnghiêncứulýthuyếtcùngvớithực tiễn quy trình đánh giá
HTKSNBtrongkiểmtốnbáocáotàichínhtạiCơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt,tácgiảđãđưaramộtsốgiảipháphồnthiệnquy
trìnhđánh giá HTKSNB trong kiểm tốn báo cáo tài chính tại Cơng ty TNHH Kiểm
toánSao Việt, nhằm tạo những tiền đề, cơ sở giúp cho những nội dung hồn thiện
có thểápdụngvàothực tế.


ABSTRACT
One of the important tasks of the auditor in the audit process to be able to assess
thereliability of the financial statements is to learn about the audit unit, includingunderstanding and evaluating
internal control system and control risk. By studyingand evaluating the internal
control

system

and

its

parts,

the

auditors

assess

thestrengthsandweaknessesoftheinternalcontrolsystemingeneral,aswellasineachpart and
eachiteminparticular.Fromthere,theauditorwilldeterminethedirectionand scope of the test, design the audit
procedures, and estimate the time and staffneededintheauditplanandprogram.
This study was conducted to identify limitations in the assessment of the
internalcontrol system, on that basis, to propose solutions to improve the internal
controlsystem evaluation process in the audit of financial statements at Sao Viet
AuditingCompany Limited. The thesis has analyzed the role, objectives as well as
limitationsoftheinternalcontrolsystemintheauditoffinancialstatements.
Basedontheanalysisofresearchproblemsandtheoriesrelatedtotheinternalcontrolsystem and the
process

of

evaluating

the

internal

control

system

in

the

audit

offinancialstatements.Theauthorusesaqualitativeresearchmethod.Basedontheoretical
research along with the practice of the internal control system evaluationprocess in
auditing financial statements at Sao Viet Auditing Company Limited,
theauthorhasproposedsomesolutionstoimprovetheinternalcontrolsystemevaluationprocess in
auditing

financial

statements

at

Sao

Viet

Auditing

Co.,

thepremiseandbasisforthecompletedcontentstobeappliedinpractice.

Ltd.,

to

create

LỜICAMĐOAN
Khóaluậnnàylàcơngtrìnhnghiêncứuriêngcủatácgiả,kếtquảnghiêncứulàtrungthực, trong đó
khơngcócácnộidungđãđượccơngbốtrướcđâyhoặccácnộidungdo người khác thực hiện ngoại trừ các
trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong khóaluận.
Tp.HồChíMinh,ngày27tháng09năm2021
Tácgiả

TrầnThịThu


LỜICÁMƠN
Đề tài:“Hồn thiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong kiểm
tốnbáocáotàichínhtạiCơngtyTNHHKiểm tốnSaoViệt”cũngđãhồnthành.Đâylà kếtquả
củaqtrìnhhọchỏivàcốgắngcủabảnthân.Tuynhiênthànhcơngnàykhó có thể đạt được nếu khơng có sự
hướng dẫn, giúp đỡ tận tình mà tác giả nhậnđượctừ phíaThầyCơtrong
Nhàtrườngcũngnhư của Qcơngty.
Lời đầu tiên tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS. Lương Xn Minh đã
tậntìnhhướngdẫn,giúpđỡvàđưaranhữnglờigópýtâmhuyếtđểtácgiảhồnthànhtốt khóa luận của mình. Tác
giả

cũng

xin

chân

thành

cảm

ơn

q

Thầy

Cơ

TrườngĐạihọcNgânhàngTP.HồChíMinhđãgiảngdạynhữngkiếnthứcvơcùngqgiá.
Tác giả chân thành cảm ơn đến Ban Giám đốc Công ty TNHH Kiểm tốn Sao
ViệtđãtiếpnhậntácgiảthựctậptạiQcơngty.Đặcbiệt,cácCơ(Chú)vàAnh(Chị)đãgiúpđỡ,tru
yềnđạtkinhnghiệmtạođiềukiệnchotácgiảđượctiếpcậnvớicơngviệcthựctếvàcungcấptàiliệut
rongsuốtq trìnhthực hiệnkhóaluận.
Tuy nhiên do hạn chế về mặt thời gian và vốn kiến thức trong quá trình nghiên
cứu,khóaluậnkhơngtránhkhỏinhữngthiếusót,tácgiảrấtmongnhậnđượcýkiếnđónggópcủa
QThầyCơđểkhóaluậnhồnthiệnhơn.
Cuối cùng, tác giả xin kính chúc q Thầy Cô, Ban Giám đốc và các Cô (Chú),
Anh(Chị) trong Công ty TNHH Kiểm toán Sao Việt dồi dào sức khỏe, nhiều niềm
vui,lnthànhcơngtrongcơngviệcvàcuộc sống.
TrânTrọng!
Tp.HồChíMinh,ngày27tháng09năm2021
Tácgiả

TrầnThịThu


MỤCLỤC
DANHMỤCTỪVIẾTTẮT.........................................................................................i

DANHMỤCBẢNG...................................................................................................ii
DANHMỤCHÌNH,MƠHÌNH..................................................................................iii
PHẦNMỞĐẦU.........................................................................................................1
1.

Lýdochọnđềtài.................................................................................................1

2.

Đốitượngvàphạmvi nghiêncứu.........................................................................2

3.

Mụctiêunghiêncứu...........................................................................................2

4.

Câuhỏinghiêncứu.............................................................................................2

5.

Phươngpháp nghiên cứu..................................................................................2

6.

Cấutrúcđề tài....................................................................................................3

CHƯƠNG 1:CƠ SỞLÝTHUYẾTVỀHỆTHỐNG KIỂMSỐTNỘIBỘ
TRONGKIỂMTỐNBÁOCÁOTÀICHÍNH.............................................................4
1.1.

Kháiqtchungvề hệthốngkiểmsốtnộibộ.........................................................4

1.1.1. Kháiniệmhệthốngkiểmsốtnộibộ...............................................................4
1.1.2. Cácyếutốcủahệthốngkiểmsốt nộibộ..........................................................5
1.1.2.1. Mơitrườngkiểmsốt............................................................................5
1.1.2.2. Đánhgiárủiro......................................................................................7
1.1.2.3. Hoạtđộng kiểmsốt.............................................................................8
1.1.2.4. Hệthốngthơngtinvàtruyềnthơng..........................................................9
1.1.2.5. Giámsátkiểmsốt..............................................................................10
1.1.3. Nhữnghạnchếtiềmtàngcủahệthốngkiểmsốtnộibộ...................................10
1.2.

Kháiqtchungvềkiểmtốnbáo cáo tàichính...................................................11

1.3. Quy trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong kiểm tốn báo cáo
tàichính12
1.3.1. Sự cần thiết của việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong kiểm
tốnbáocáotàichính..............................................................................................12
1.3.2. Quy trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong kiểm tốn báo cáo
tàichính 12
1.3.2.1. Giaiđoạnlậpkếhoạchkiểmtốn...........................................................12
1.3.2.2. Giaođoạnthựchiệnkiểmtốn..............................................................14
1.3.2.3. Giaiđoạnhồnthànhkiểmtốn............................................................14


1.4. Vai trị của việc tìm hiểu và đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong
quytrìnhkiểmtốnbáocáotàichính.............................................................................14
1.5. Mục tiêu của việc tìm hiểu và đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong
quytrìnhkiểmtốnbáocáotàichính.............................................................................15

KẾTLUẬNCHƯƠNG1...........................................................................................16
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG KIỂM SỐT NỘI
BỘTRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY TNHH
KIỂMTỐNSAOVIỆT................................................................................................17
2.1.

TổngquanvềCơngtyTNHHKiểmtốnSao Việt................................................17

2.1.1. Thơngtinchung........................................................................................17
2.1.2. Qtrìnhhìnhthànhvàpháttriển.................................................................17
2.1.3. Cơcấutổchứcvànhânsự............................................................................18
2.1.4. Cácloạihìnhdịchvụ..................................................................................19
2.1.5. Phươngphápkiểmtốnvàtổ chứcthựchiện.................................................19
2.2. Thực trạng đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ trong kiểm tốn báo cáo
tàichínhtạicơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt..............................................................21
2.2.1. Khái qt chung về tình hình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ
củakháchhàngdoCơngtyTNHHKiểmtốn Sao Việtthựchiện.................................21
2.2.2. Áp dụng quy trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong kiểm
tốnbáocáotàichínhtạiCơngtyTNHH PhúThịnh....................................................22
2.2.2.1. Giaiđoạnlậpkếhoạchkiểmtốn...........................................................22
2.2.2.2. Giaiđoạnthựchiệnkiểmtốn...............................................................37
2.2.2.3. Hồnthànhkiểmtốn..........................................................................52
KẾTLUẬNCHƯƠNG2...........................................................................................53
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HỒN THIỆN QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ HỆ
THỐNGKIỂM SỐT NỘI BỘ TRONG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
CỦACƠNGTYTNHHKIỂMTỐNSAOVIỆT............................................................54
3.1. Nhận xét về thực trạng quá trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ do
cơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệtthực hiện.................................................................54
3.1.1. Ưu điểm của q trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ do cơng
tyTNHHKiểmtốn Sao Việtthựchiện...................................................................54

3.1.2. Nhược điểm và ngun nhân của q trình đánh giá hệ thống kiểm
sốtnộibộdocơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệtthực hiện.........................................55


3.2. Giải pháp hồn thiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong
kiểmtốnbáocáotàichính............................................................................................56
3.2.1. Cần có hướng dẫn chi tiết quy trình tìm hiểu và đánh giá hệ thống
kiểmsốtnộibộvàucầukiểmtốn viênthựchiện...................................................56
3.2.1.1. ĐánhgiárủirocósaisóttrọngyếudựatrêntìmhiểuHTKSNB...................57
3.2.1.2. Thiếtlậpthử nghiệmkiểmsốt............................................................62
3.2.2. Tăngc ườngk i ểm sốtc h ấ t lượ ng đ ể k i ể m toánv iê n tu â n t h ủ qu y định.6
33.2.3.

Đàotạonângcaochấtlượngnguồn nhânlực.................................................63

KẾTLUẬNCHƯƠNG3...........................................................................................65
KẾTLUẬN..............................................................................................................66


1

DANHMỤCTỪ VIẾTTẮT
BCTC

:Báocáotàichính

CĐKT

:Cânđốikếtốn

CĐPS

:Cânđốiphátsinh

COSO

:Uỷbancáctổchức bảotrợ
(TheCommitteeofSponsoringOrganizationsofthe
TreadwayCommission)

CTKT

:Chươngtrìnhkiểmtốn

DN

:Doanhnghiệp

DNVVN

:Doanhnghiệpvừavà nhỏ

HTKSNB

:Hệ thống kiểmsốtnộibộ

IFAC

:LiênđồnKếtốnQuốctế(InternationalFe
derationofAccountants)

KSNB

:Kiểmsốt nộibộ

KTV

:Kiểmtốnviên

TNKS

:Thửnghiệmkiểmsốt

TSCĐ

:Tàisảncốđịnh

VACPA

:HộiKiểmtốnviênhànhnghềViệtNam(VietnamAs
sociationofCertifiedPublicAccountants)


DANHMỤCBẢNG
Bảng 2.1: Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm sốt nội bộ Cơng ty TNHH
PhúThịnh................................................................................................................. 34
Bảng2.2:BảngtổnghợpkếtquảkiểmtốnkhoảnmụcTiềnvàtươngđươngtiềntạiCơngty
TNHHPhúThịnh......................................................................................................39
Bảng2.3: Bảngtổnghợpkếtquảkiểmtốnkhoản mụcNợphải thu.................................42
Bảng2.4: Bảngtổnghợpkếtquảkiểmtoánkhoản mụcHàngtồn kho..............................45

Bảng2.5: Bảngtổnghợpkếtquảkiểmtoánkhoản mụcTSCĐ.........................................47
Bảng2.6:Bảngtổnghợpkếtquả kiểmtoánkhoản mụcNợphảitrả...................................49
Bảng2.7: Bảngtổnghợpkếtquảkiểmtoánkhoản mụcDoanhthu...................................51
Bảng3.1: Bảngcâuhỏi vềBangiámđốc.......................................................................59
Bảng3.2: Bảngcâuhỏi vềnhânviênkếtốn.................................................................59
Bảng3.3: Bảngcâuhỏi vềchínhsáchnhân sự...............................................................60
Bảng3.4: Bảngđánhgiáưunhượcđiểmcủahệthốngkiểmsốtnộibộ..............................60


DANHMỤCHÌNH, MƠHÌNH
Mơhình1.1.Mơhình Hệthốngkiểmsốtnội bộtheoCOSO.............................................5
Hình2.1. Sơđồcơcấu tổchức.....................................................................................18


1

PHẦNMỞĐẦU
1. Lýdochọnđềtài
Kiểm sốt nội bộ là cơng cụ quan trọng trong quá trình quản lý và điều hành
hoạtđộng kinh doanh của một tổ chức. Hoạt động của một tổ chức ln phải đối
mặt
vớicácvấnđềnhư:hoạtđộngkhơnghiệuquả,lãngphínguồnnhânlực,thiếuliênkết,tổchứcvàchứ
cnăngkém,thiếutầmnhìn,chiếnlượcrờirạc,chiphícao,thơngtinthiếutính tồn vẹn… Thơng qua kiểm sốt
nộibộ,nhàquảnlýcóthểnhìnnhậnđượcnhững thiếu sót trong hệ thống tổ chức để đề ra các biện
pháp

điều

chỉnh

kịp

thời.Khicókiểmsốt,nhàquảnlýsẽcóđầyđủthơngtinđểraquyếtđịnhthíchhợpnhằmthíchứngv
ớimơitrườngvàđạtđượcmụctiêuđềra.
Cịn trong kiểm tốn báo cáo tài chính, một trong những bước quan trọng quyết
địnhchấtlượngcuộckiểmtoánlàkiểmtoánviênphảitiếnhànhđánhgiáhệthốngkiểmsoát nội bộ và rủi ro kiểm
sốt.

Cơng

việc

này

khơng

chỉ

để

xác

minh

tính

hiệucủakiểmsốtnộibộmàcịnlàmcơsởchoviệcxácđịnhkhốilượngvàphạmvithựchiện

hữu
thử

nghiệm cơ bản trên các nghiệp vụ và số dư, từ đó tiết kiệm thời gian và
chiphí.Nếuhệthốngkiểmsốtnộibộcủakháchhànghoạtđộngliêntụcvàhiệuquảthìkiểm tốn viên
sẽtiếnhànhcácthửnghiệmkiểmsốtvàgiảmthửnghiệmcơbản.Cịn nếu hệ thống kiểm sốt nội bộ khơng
tốt hoặc kém hiệu quả thì kiểm tốn viênsẽ phải tăng khối lượng cơng việc do thực
hiện

nhiều

hơn

các

thử

nghiệm

cơ

bản.Chínhvìvậycầnphải

hồnthiệnquytrìnhđánhgiáhệthốngnộibộtrongkiểmtốnbáocáotàichínhtạicácCơngtykiểm
tốnkhơngchỉthểhiệnsựtnthủchuẩnmựckiểmtốnmàcịngópphầnlàmchocơngcuộckiểmtốnhữuhiệuvà
hiệuquảhơn.Dođótácgiảchọnđềtài“Hồn thiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nộibộ
trong kiểm tốn báo cáo tài chính tại Cơng ty TNHH Kiểm tốn Sao Việt”làmđề
tài cho khóa luận tốt nghiệp của mình.Đây là một vấn đề cần thiết hiện nay
gópphầnhồnthiệncơngviệckiểmtốnvànâng caođộtincậycủabáocáotàichính.


2. Đốitượngvàphạmvi nghiêncứu

Đốitượngnghiêncứucủađềtàilàquytrìnhđánhgiáhệthốngkiểmsốtnộibộtrongkiểmtốnbáocáo
tàichính.
Phạmvinghiêncứu:
-

Phạmvithờigian:Sốliệuthựchiệntrongđềtàithựchiệntrongphạmvitừnăm2
015-2020.

-

Phạmvi khơnggian: CơngtyTNHHKiểm tốnSao Việt.

3. Mụctiêu nghiêncứu
Mụctiêuchung:Hồnthiệnquytrìnhđánhgiáhệthốngkiểmsốtnộibộtrongkiểmtốnbáocáot
àichínhtạiCơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt.
Mụctiêucụ thể:
-

Hệthốnghóacácvấnđềmangtínhlýthuyếtvềhệthốngkiểmsốtnộibộvàqtrìnhđánh
giáhệthốngkiểmsốtnộibộtrongkiểmtốnbáocáotàichính.

-

Đánh giá thực trạng tìm hiểu hệ thống kiểm sốt nội bộ trong quy
trìnhkiểmtốnbáocáotàichínhcủaCơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt.

-

Qua đó đưa ra nhận xét, đánh giá và đề xuất một số giải pháp góp
phầnhồn thiện quy trình đánh giá hệ thống kiểm sốt nội bộ trong kiểm

tốnbáocáotàichínhcủaCơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt.

4. Câuhỏinghiêncứu
Câu hỏi nghiên cứu đặt ra liệu Cơng ty TNHH Kiểm tốn Sao Việt có áp
dụngquytrìnhtìmhiểuvàđánhgiáhệthốngkiểmsốtnộibộtrongkiểmtốnbáocáotài chính
khơng?

Quy

trình

được

thực

hiện

như

thế

nào?

Từ

đó,

cần

phải

có

giảiphápvàkiếnnghịnàođểhồnthiệnquytrìnhđánhgiáhệthốngkiểmsốtnộibộkhithực
hiệnkiểmtốnbáocáotàichínhcủaCơngty?
5. Phươngphápnghiêncứu
Để thực hiện được mục tiêu nghiên cứu của đề tài khóa luận, người viết đã
sửdụngphươngphápđịnhtính.Cụthể cácphươngphápnhư sau:


-

Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập các thông tin có liên quan
đếnđề tài trong các giáo trình, website, chuẩn mực kế tốn, chuẩn mực
kiểmtốn, các thơng tư… nhằm hệ thống những kiến thức cơ bản về mặt
cơ sởlýluậnđểphụcvụchocôngtácnghiêncứuđềtài.

-

Phương pháp quan sát: Quan sát quá trình, cách thức tiến hành cơng
việccủa các thành viên kiểm tốn về việc đánh giá hệ thống kiểm soát
nội bộcủa khách hàng bằng cách tìm tài liệu, chứng từ, trao đổi với kế
tốn tạiđơnvịkháchhàng…

-

Phương pháp phân tích: Trên cơ sở các thơng tin và tài liệu thu thập
đượctiếnhànhphântích,nhậnxétvàkếtluậnphântích.

-

Phương pháp thống kê, tổng hợp: Kết quả phân tích được tổng hợp
theotừngnhómđốitượngnghiêncứu,đánhgiátổngthể vàthực trạng.

-

Phươngpháp sosánhvàđốichiếu: Đốichiếu giữalýluậnvà thựctế.

6. Cấutrúc đềtài
Ngồiphần Mởđầuvà Kếtluận,Khóaluậncóba(3)Chươnggồm:
Chương1:Cơsởlýthuyếtvềhệthốngkiểmsốtnộibộtrongkiểmtốnbáocáotàichính
Chương2:Thựctrạngđánhgiáhệthốngkiểmsốtnộibộtrongkiểmtốnbáocáotàichínhc
ủaCơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt
Chương 3:Giải pháphồnthiệnquytrìnhđánh giáhệthống kiểmsốtnội
bộtrongkiểmtốnbáocáotàichínhcủaCơngtyTNHHKiểmtốnSaoViệt.
Bêncạnhđó,Khóaluậncóba(3)Phụlụcminhhọa.


CHƯƠNG1:CƠSỞLÝTHUYẾTVỀHỆTHỐNGKIỂMSỐTNỘIBỘTRONG
KIỂMTỐNBÁOCÁOTÀICHÍNH
1.1.

Kháiqtchungvềhệthốngkiểmsốtnội bộ
1.1.1. Kháiniệmhệthốngkiểmsốtnộibộ

Hiện nay, có rất nhiều khái niệm khác nhau về HTKSNB. Xã hội phát triển,
HTKSNBkhơngchỉnằmtrongphạmvihoạtđộngcủađơnvịmàcịnđápứngucầusửdụngthơ
ngtincủa các đốitượngbênngồi.
TheochuẩnmựckiểmtốnViệtNamsố315“Kiểmsốtnộibộ:LàquytrìnhdoBanquảntrị,BanGiám
đốcvàcáccánhânkháctrongđơnvịthiếtkế,thựchiệnvàduytrì để tạo ra sự đảm bảo hợp lý về khả năng

đạt được mục tiêu của đơn vị trong việcđảmbảođộtincậycủabáocáotàichính,đảmbảohiệuquả,hiệusuất
hoạtđộng,tnthủphápluậtvàcácquyđịnhcóliênquan”.
Theo COSO 2013 (The Committee of Sponsoring Organizations of the
TreadwayCommission) – Uỷ ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa Kỳ về chống gian
lận khi lậpbáo cáo tài chính“KSNB là q trình do người quản lý, Hội đồng Quản
trị và cácnhân viên của đơn vị chi phối, nó được thiết lập nhằm cung cấp sự bảo
đảm

hợp

lýchoviệcđạtđượccácmụctiêu:(i)Báocáotàichínhđángtincây,

(ii)Cácluậtlệvàquyđịnhđượctnthủ,(iii)Hoạtđộnghữuhiệuvàhiệuquả”.
TheoLiênđồnKếtốnquốctế(IFAC),HTKSNBlàhệthốngcácchínhsáchvàthủtục được thiết lập
nhằmđạtđượcbốnmụctiêu:bảovệtàisảncủaDN;đảmbảođộtin cậy của thơng tin; đảm bảo tuân thủ luật
pháp; đảm bảo hiệu quả hoạt động vàhiệunăngquảnlý.
KSNB và HTKSNB cùng có chung mục đích, đều do con người xây dựng, thiết
lậpnhưng chúng có những điểm khác nhau. KSNB thường đi vào kiểm sốt với
nhữngchính sách, thủ tục, ngun tắc, quy định có tính hệ thống được thừa nhận
rộng rãi,phổ biến và bao trùm. KSNB thường quan tâm đến mục tiêu kiểm soát hơn
là cáchành vi cụ thể và thủ tục kiểm soát với những quan điểm khác nhau trong
từng điềukiện và giai đoạn cụ thể. Kiểm soát hành vi với những thủ tục cụ thể
người ta gọi làcácthủtụckiểmsoát.


Cịn khi nói về HTKSNB là nói đến các chính sách, thủ tục, các bước kiểm soát
dolãnh đạo đơn vị xây dựng có tính chất bao trùm tất cả mọi lĩnh vực trong đơn vị.
Hệthống kiểm soát nội bộ bao gồm cả kiểm soát nội bộ và bản thân con người cùng
vớinhữngphươngtiệncótínhchấtkỹthuật,cấutrúchướngvàokiểmsốtmangtínhbềnvững,ổnđịnh,
đảmbảovàlâudài.HTKSNBthườngđượcbảnthâncáclãnhđạođơnvị xây dựng, thiết lập hướng vào kiểm

sốtcáchoạtđộngtrongphạmvivàtráchnhiệmcủađơnvị.
CórấtnhiềuquanđiểmkhácnhauvềHTKSNBdoucầuvàgócđộnhìnnhậnkhácnhau. Tuy nhiên,
theo

quan

điểm

chung

được

thừa

nhận

rộng

rãi

nhất

hiện

nay

thìHTKSNBlàtồnbộcácchínhsách,nhữngquyđịnh,cácthủtụckiểmsốt,cácbướccơng việc do
lãnhđạođơnvịxâydựngvàápdụngnhằmquảnlývàđiềuhànhhoạtđộng của đơn vị đạt kết quả.HTKSNB
nhằm

vào

3

vấn

đề

lớn,

đó

là:

Tn

thủ

luậtphápvàquyđịnh;Đảmbảomụctiêucủahoạtđộng(hiệuquảhoạtđộngvàhiệunăngquảnlý);Đả
mbảođộtincậycủabáocáotàichính.
1.1.2. Cácyếutốcủahệthốngkiểmsốtnộibộ
HTKSNBđượccấuthànhgồmnămbộphận:
Mơitrườngkiểmsốt,Đánhgiárủiro,Hoạtđộngkiểmsốt,Thơng
tinvàtruyềnthơng,Giámsát.
Mơhình1.1.Mơhình Hệthống kiểmsốtnộibộtheoCOSO

(Nguồn:TheCommitteeofSponsoringOrganizationsof theTreadwayCommission)
1.1.2.1.

Mơitrườngkiểmsốt

Phản ánh sắc thái chung của đơn vị - nơi mỗi người tiến hành các hoạt động và
thựchiệnnghĩavụkiểmsốtcủamình.Vìvậy,conngườichínhlàyếutốtrungtâmvà


quantrọngnhấtcủamơitrườngkiểmsốt.Chínhmơitrườngkiểmsốtlàmnềntảngchocác
thành phầnkháccủaHTKSNB.
Cácnhântốđểđánhgiámơitrườngkiểmsốt:
Mộtlà,Tínhchínhtrựcvàcácgiátrịđạo đức
SựhữuhiệucủaHTKSNBtrướctiênphụthuộcvàotínhchínhtrựcvàviệctơntrọngcácgiátrịđạođức
của

các

thành

viên

trong

tổ

chức.

Do

đó,

Ban

giám

đốc

phải

cónhữngbiệnphápđểloạibỏhoặcgiảmthiểucácđộngcơxúigiụcnhânviênthamgiavào các hành
độngthiếutrungthực,bấthợppháp,hoặcphiđạođức.Việctruyềnđạtcácchínhsáchcủađơnvịvềtínhchínhtrựcvàcácgiátrịđạođứccó
thể

bao

gồmtruyềnđạttớinhânviêncácchuẩnmựchànhvithơngquacácchínhsáchcủađơnvị,cácquytắ
c đạođứcvàbằngtấmgươngđiểnhình.
Hailà,Camkếtvềnănglực
Năng lực là kiến thức và các kỹ năng cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ thuộc
phạmvicơngviệccủa từngcánhân.
Balà,Sự thamgiacủa Banquảntrị
Ban quản trị có trách nhiệm quan trọng được đề cập trong các chuẩn mực nghề
nghiệp,pháp luật và quy định khác, hoặc trong các hướng dẫn do Ban quản trị ban
hành.Ngồi ra, Ban quản trị cịn có trách nhiệm giám sát việc thiết kế và hiệu quả
hoạtđộngcủacácthủtụcbáocáosaiphạmvàcácthủtụcsốtxéttínhhiệuquảcủakiểmsốtnộib
ộcủađơnvị.
Bốnlà,Triếtlývà phongcáchđiềuhành củaBanGiám đốc
Triếtlýthểhiệnquanđiểmvànhậnthứccủangườiquảnlý,phongcáchđiềuhànhlạithểhiệnquacátí
nh,tưcáchvàtháiđộkhiđiềuhànhđơnvị.Nhữngđặcđiểmnàythểhiệnquaviệclựachọncácngu
ntắckếtốn mộtcách thậntrọnghoặcítthậntrọngkhicónhiềulựachọnvềnguntắckếtốnvàthậntrọngkhixây
dựngcácướctínhkếtốnđốivớiviệc lậpvàtrìnhbàyBCTC.

Nămlà,Cơcấutổchức
Làsựphânchiatráchnhiệmvàquyềnhạngiữacácbộphậntrongđơnvị.Sựphùhợpcủa cơ cấu tổ chức
phụthuộcmộtphầnvàoquymôvàđặcđiểmhoạtđộngcủađơnvị.
Sáulà,Phâncôngquyềnhạnvàtráchnhiệm
Là phần mở rộng của cơ cấu tổ chức bao gồm các chính sách liên quan đến thông
lệphổ biến, hiểu biết và kinh nghiệm của các nhân sự chủ chốt, và các nguồn lực
đượccungcấpđểthựchiệnnhiệmvụ.Ngồira,việcphâncơngcóthểbaogồmcácchínhsáchvàtraođổithơngtinđểđảmbảorằngtất
cảnhânviênđềuhiểuđượcmụctiêucủa đơn vị, hiểu được hành động của mỗi cá nhân có liên
quan

với

nhau

như

thế

nàovàđónggópnhưthếnàovàocácmụctiêuđó,vànhậnthứcđượcmỗicánhânsẽchịutráchnhiệm
như thếnàovàchịutráchnhiệmvềcáigì.
Bảylà,Cácchính sáchvàthơnglệvềnhânsự
Các chính sách và thơng lệ về nhân sự thường cho thấy các vấn đề quan trọng
liênquan tới nhận thức về kiểm sốt của đơn vị. Các chính sách đào tạo trong đó
truyềnđạt vai trị và nhiệm vụ tương lai, gồm các hoạt động như tổ chức trường đào
tạo vàhộithảo,thểhiệnyêucầuvềkếtquảcôngviệcvàhànhvimongđợi.Việcđềbạtdựatrên đánh
giá định kỳ về hiệu quả công việc thể hiện cam kết của đơn vị trong việcbổnhiệmnhữngnhânsựcó
khảnăngvàonhữngtrọngtráchcaohơn.
1.1.2.2.

Đánhgiárủiro

Đánh giá rủi ro là một quá trình lặp đi lặp lại để nhận diện rủi ro và các thay đổi
củachúng.Mỗiđơnvịphảiýthứcđượcvàđốiphóvớirủiromàmìnhgặpphải.Vìvậy,cácnhàquảnlýphảithậntrọngkhixácđịnhvà
phân

tích

những

nhân

tố

ảnh

hưởngđếnrủirobaogồmcảmụctiêuchungvàmụctiêucụthểchotừnghoạtđộngcủaDN.Thơngthư
ờngquytrìnhphântíchvàđánhgiárủirobaogồm:
Thứnhất, Xácđịnhmụctiêucủađơn vị
Việc xác định mục tiêu là điều kiện tiên quyết để đánh giá rủi ro. Nhà quản lý
phảinêu ra được sứ mệnh, hoạch định các mục tiêu chiến lược cũng như những chỉ
tiêuphảiđạtđượctrongngắnhạn,trunghạnvàdàihạn.Mộtsựkiệntrở thànhmộtrủiro


quantrọngđốivớitổchứchaykhơngphụthuộcvàomứcđộtácđộngtiêucựccủanóđến
mụctiêucủađơnvị.
Thứhai,Nhậndạngrủiroảnhhưởngđếnviệcthựchiện mụctiêu
Đểnhậndạngrủiro,ngườiquảnlýcóthểsửdụngnhiềuphươngphápkhácnhaunhưsửdụngcácphương
tiệndựbáo,phântíchcácdữliệuqkhứ,ràsốtcáchoạtđộng…
Thứba,Nhântố tạora rủiro,ảnhhưởngvàkhảnăngxảyrarủiro
Vì rủi ro rất khó định lượng nên đây là cơng việc khá phức tạp và có nhiều

phươngpháp khác nhau. Do đó, trước tiên cần phải tìm hiểu nguyên nhân làm phát
sinh rủiro,ước lượng mức độcủa rủirp ảnhhưởngđến mụctiêucủađơnvị.
Thứtư,Đềrabiện phápđểđốiphóvớirủiro
Tăngcườngkiểmsốt, muabảohiểm,tăng tốcđộthuhồi vốn…
1.1.2.3.

Hoạtđộngkiểmsốt

Lànhữngchínhsáchvàthủtụcđểđảmbảochocácchỉthịcủanhàquảnlýđượcthựchiện.Hoạtđộngkiểm
sốtdiễnratrongtồnđơnvịởmọicấpđộvàmọihoạtđộng.Nhữnghoạtđộngkiểmsốtchủyếu:
Mộtlà,Phânchia tráchnhiệmđầyđủ
Nhằm mục đích để các thành viên kiểm sốt lẫn nhau nên khơng cho phép một
cánhânhaybộphậnnàođược thực hiệntồnbộmộtquytrìnhnghiệpvụ.
Hailà,Kiểmsốtqtrìnhxử lýthơngtin
Kiểmsốtchặtchẽhệthốngchứngtừ,sổsách,sựphêchuẩnđúngđắnchocácnghiệpvụhoặchoạtđộn
gvàkiểmsốtqtrìnhxửlýthơngtintrêntồnhệthốnghaytrongtừngứngdụngcụthể.
Balà,Kiểmsốtvậtchất
So sánh, đối chiếu giữa sổ sách kế tốn và tài sản hiện có trên thực tế, kể cả
nhữngchứngtừđãđượcđánhsốtrướcnhưngchưapháthành,cũngnhưcầnhạnchếsựtiếpcậnvớ
icácchươngtrìnhtinhọcvànhữnghồsơdữ liệu.