Vẻ đẹp của người lái đò trong tác phẩm Người lái đò sông Đà của tác giả Nguyễn Tuân

1. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận về một đoạn văn xi
Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được
vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.
2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Hình tượng nhân vật ơng lái đị trong đoạn trích; nhận xét cách nhìn mang tính phát hiện về
con người của nhà văn Nguyễn Tuân.
3. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng
tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Cụ thể:
3.1.Mở bài: 0.25
- Nguyễn Tuân là nhà văn tiêu biểu của văn xuôi hiện đại Việt Nam.
- Tuỳ bút Người lái đị sơng Đà là tác phẩm tiêu biểu thể hiện rõ sự vận động trong tư tưởng và
phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân sau Cách mạng tháng Tám 1945.
-Nhân vật ơng lái đị thể hiện rõ cách nhìn mang tính phát hiện của ơng về con người lao động Việt
Nam, người lái đị vơ danh – chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc, nhân vật điển hình cho những
người lao động bình dị đã và đang sống, lao động làm giàu cho Tổ quốc.
. Cảm nhận vẻ đẹp của ơng đị trong đoạn trích: 2.5đ
- Về nội dung: (2.0đ)
+ Vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ ở hình ảnh ơng lái đị:
++ Ơng lái đị được đặt trong tình huống thử thách đặc biệt: chiến đấu với thác dữ sông Đà, vượt
qua ba trùng vi thạch trận bằng tài nghệ “tay lái ra hoa”.
++ “nắm chắc binh pháp của thần sơng thần đá”và ung dung chủ động trong hình ảnh “trên thác
hiên ngang người lái đị sơng Đà có tự do, vì người lái đị ấy đã nắm được cái quy luật tất yếu của
dịng nước Sơng Đà”
++ Rất nghệ sĩ trong hình ảnh “nắm chắc lấy cái bờm sóng đúng luồng, ơng đị ghì cương lái, bám
chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh…”; với lũ đá nơi ải nước, “đứa thì ơng
tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ơng đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến”, con thuyền
trong sự điều khiển của ông lái: “như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự
động lái được, lượn được.”…
++ Nhận xét: Việc đưa con thuyền tìm đúng luồng nước, vượt qua bao cạm bẫy của thạch trận
sông Đà quả thực là một nghệ thuật cao cường từ một tay lái điêu luyện.
+Vẻ đẹp trí dũng ở hình ảnh ơng lái đị:

++ Một mình một thuyền, ơng lái giao chiến với sóng thác dữ dội như một viên dũng tướng ln
bình tĩnh đối đầu với bao nguy hiểm: “ơng lái đị cố nén vết thương…hai chân vẫn kẹp chặt lấy
cuống lái…” , mặc dù “mặt méo bệch đi” vì những luồng sóng “ đánh địn âm, đánh đòn tỉa”,


“nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm
lái” …
++ Đối mặt với thác dữ sơng Đà, ơng đị có một lịng dũng cảm vơ song: “Cưỡi lên thác sơng Đà,
phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ” …
++ Ông lái đị khơn ngoan vượt qua mọi cạm bẫy của thác ghềnh, đưa con thuyền vượt thác an
toàn khi “ những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền”, còn lũ đá thì “thất vọng thua cái thuyền”…
Cuộc đọ sức giữa con người với thiên nhiên thật ghê gớm, căng thẳng, đầy sáng tạo và con người
đã chiến thắng.
++ Nhận xét:Vẻ đẹp người lái đị Sơng Đà là vẻ đẹp của người anh hùng lao động trong công cuộc
dựng xây cuộc sống mới của đất nước.
- Về nghệ thuật:
c. Nhận xét cách nhìn mang tính phát hiện về con người của nhà văn Nguyễn Tuân. 0.75đ
Trong thi đàn văn học Việt Nam, có rất nhiều tác giả thể hiện mình bằng những phong cách
riêng, mang lại ấn tượng mạnh mẽ nơi người đọc. Nếu như Nguyễn Đình Thi là sự đa tài
phong phú ở rất nhiều thể loại và là nhân tài hiếm thấy thì Kim Lân lại lựa chọn cho mình sở
trường riêng là những người nơng dân nghèo. Còn Nam Cao lại là tiếng thở dài và bức tranh
đầy hiện thực của về những tồn tại méo mó của cuộc sống , từ người nghèo cho đến giai cấp
tiểu tư sản. Thì khi đến với Nguyễn Tuân thì có lẽ ta phải thán phục với sức sáng tạo mãnh
liệt luôn mang đến cho người đọc những cảm xúc rất riêng. Bút kí “ Người lái đị sơng Đà”
thể hiện đậm nét phong cách của Nguyễn Tuân. Không chỉ dừng lại việc miêu tả vẻ đẹp của
sông Đà qua nét hung bạo và trữ tình mà nổi bật trên những trang văn của Nguyễn Tuân đó là
vẻ đẹp của con người. Thơng qua đoạn trích đồng thời thể hiện cách nhìn con người của
Nguyễn Tn. Nhân vật ơng lái đị thể hiện rõ cách nhìn mang tính phát hiện của ông về con
người lao động Việt Nam, người lái đị vơ danh – chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc, nhân vật
điển hình cho những người lao động bình dị đã và đang sống, lao động làm giàu cho Tổ quốc.

Nói đến Nguyễn Tuân là người ta nghĩ ngay đến một nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp. Cái đẹp
trong các tác phẩm của ông phải là cái đẹp đến độ hoàn thiện, hoàn mỹ. Đối với ông, viết văn
là một cách thể hiện cái tôi tài hoa, uyên bác và cũng rất bình dị, đời thường. “ Người lái đị
sơng Đà” được rút ra từ tập tuy bút “ Sông Đà”, được xuất bản lần thứ nhất năm 1960. Tác
phẩm là kết quả của nhiều dịp ông đến với Tây Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp,
đặc biệt là kết quả của chuyến đi thực tế Tây Bắc năm 1958. “ Sơng Đà” cịn được tìm đến với
vẻ đẹp của con người Tây Bắc. Nguyễn Tn gọi đó là “chất vàng mười” trong tâm hồn.
Sơng Đà được tác giả miêu tả qua sự hung bạo, hung dữ, hiểm nguy của một dịng sơng lắm
thác nhiều ghềnh. Đó là sự dữ dội của cảnh đá dụng bờ sơng, cảnh ghềnh Hát Lng “ nước
xơ đá, đá xơ sống, sóng xơ gió”, cảnh những hút nước rùng rợn; cảnh thác đá gào thét; dịng
sơng với biết bao cửa sinh tử… Vẻ đẹp trữ tình của dịng sơng qua dịng chảy như dây thừng
uốn lượn, được ví von như một áng tóc trữ tình đầy mềm mại, uyển chuyển; màu nước sông
thay đổi theo mùa mùa, mùa xuân với màu xanh ngọc bích – màu của đất trời, mùa thu là
nước sơng Đà “lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở
một người bất mãn, bực bội... Và cảnh quang hai bên bờ sông tĩnh lặng, hoang sơ, kì thú
nhưng gần gũi và thân thiết. Bên cạnh việc miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên với hình tượng
sơng Đà, Nguyễn Tn cịn khai thác vẻ đẹp của con người thơng qua hình tượng người lái đị
sơng Đà qua ba lần vượt thác.


Hình tượng con sơng Đà hiện lên đầy hung bạo nơi thượng nguồn với “ đá dựng thành vách”,
những trận địa đá hiểm ác, sẵn sàng tiêu diệt bất cứ con đò nào đi ngang, càng làm nổi bật hơn
vẻ đẹp trí dũng, tài hoa và nghệ sĩ của người lái đò. “Cảnh vượt thác” là cảnh tượng người lái
đò vượt qua ba trùng vi thạch trận với bao tướng dữ quân tợn. Bằng một quan niệm độc đáo
về cái đẹp, đi cùng ngòi bút tài hoa, Nguyễn Tuân đã xây dựng thành cơng hình tượng người
lái đị sơng Đà – một hình tượng nghệ thuật độc đáo hấp dẫn.
Hình tượng Người lái đò mang vẻ đẹp của người lao động, vừa rắn rỏi, vừa rất điêu luyện với
nghề của mình. Ơng lái đị được khắc họa đậm nét qua ngoại hình và tính cách. Mặc dù ơng
tuổi đã ngồi 70, nhưng thân hình ơng vẫn rất rắn chắc như người con đích thực của vùng
sơng nước hùng vĩ: ngực ông đầy những củ nâu – thương tích trên chiến trường Sơng Đà mà

Nguyễn Tn ưu ái gọi đó là “huân chương lao động siêu hạng”, tay ông lêu nghêu như cái
sào, chân ông khuỳnh khuỳnh; nhỡn giới ông cao vời vợi, giọng ông ồ ồ như tiếng thác trước
ghềnh. Tất cả là 1 vẻ đẹp của con người lao động gắn bó lâu năm với vùng sơng nước mênh
mơng.
Khơng chỉ mang nét đẹp sương gió ở ngoại hình, người lái đị cịn nổi bật bởi tính cách và trí
thơng minh. Đối với ông, sông Đà như một thiên anh hùng ca và ơng thuộc lịng sơng Đà,
thuộc tất cả luồng lạch; nắm được binh pháp của thần sông thần đá. Chính vì vậy trong trận
thủy chiến đầy binh hùng tướng mạnh, phần thắng vẫn thuộc về con người trí dũng và tài hoa
ấy. Chỉ với ba trùng vi thạch trận, người lái đị sơng Đà như người nghệ sĩ đang biểu diễn
bằng tất cả sức lực và tài năng. Trận thủy chiến với con sông Đà là cuộc đấu trí giữa con
người và thiên nhiên một cách ngoạn mục.
Ở trùng vi thạch trận đầu tiên, thác đá sông Đà đã chuẩn bị dàn trận địa sẵn, đó là trận địa với
bốn cửa tử, một cửa sinh. Ở đây nước phối hợp với đá reo hò làm thanh viện; những hòn đá
bệ vệ, oai phong lẫm liệt; một hòn ấy trông như đang hất hàm hỏi cái thuyền phải xưng tên
tuổi trước khi giao chiến và thách thức cái thuyền có giỏi thì tiến gần vào. Bằng các từ ngữ:
reo hò, bệ vệ, oai phong lẫm liệt, hất hàm hỏi, thách thức… người đọc cảm nhận được khơng
khí trận chiến nóng bỏng gay cấn hồi hộp, đầy kịch tính.
Nếu trận một, Nguyễn Tuân tập trung miêu tả thế trận một chiều từ sơng Đà thì ở đoạn văn
tiếp theo nhà văn tập trung miêu tả thế trận của ông khách sông Đà ở sự thông minh, linh hoạt
và tài nghệ vượt thác dũng mãnh, phi thường. Chuyển từ thế trận phịng ngự, ơng lái đị
chuyển thế chủ động tấn cơng. Ở trùng vi thạch trận thứ hai này, sông Đà tăng cường một “tập
đoàn cửa tử” và cửa sinh bố trí lệch qua bờ hữu ngạn. So với trùng vi một thì trùng vi này khó
khăn hơn. Nhưng khơng vì thế mà ơng đị nao núng. Với kinh nghiệm mười năm chiến trường
sơng nước, người lái đị đã “nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, ông đã thuộc quy luật
phục kích của lũ đá”. Ơng đị cũng tự triết lý với mình “cưỡi lên thác sơng Đà là cưỡi đến
cùng như là cưỡi hổ”, vì thế “khơng một phút nghỉ tay nghỉ mắt phải phá ln vịng vây thứ
hai và đổi luôn chiến thuật”. Ở trận này ông đò đánh phủ đầu với kế hoạch đánh nhanh thắng
nhanh. Như một vận động viên đua ngựa, ơng đị “nắm chắc được cái bờm sóng đúng luồng
rồi, ơng đị ghì cương lái”, ơng “phóng nhanh”, “lái miết”… tốc độ di chuyển mau lẹ. Nhưng
sông Đà cũng không phải dạng vừa. Chúng xơ ra định níu chiếc thuyền vào tập đồn cửa tử.

Ơng đị đã cảnh giác sẵn nên “đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo”, “đứa thì đè sấn lên chặt đôi
ra để mở đường tiến”. hàng loạt động từ được huy động như một đội quân ngôn ngữ hùng hậu
hị reo theo từng nhịp tiến của ơng lái đị: nắm, ghì, phóng, lái, tránh, rảo, đè, chặt…Chính
nhờ sự mưu trí của mình, ơng lái đị đã vượt qua hết các cửa tử. Một trùng vi với bao cửa tử,
cửa sinh mà chỉ vài ngón địn ơng lái đị đã đánh sập vòng vây của lũ đá, đồng thời làm cho
bọn đá phải thua cuộc với bộ mặt “tiu nghỉu, xanh lè thất vọng”.
Ở trùng vi thứ ba, sông Đà còn một cơ hội cuối để thử thách người lái đị. Trùng vi này ít cửa
hơn mà bên trái bên phải đều là luồng chết cả, luồng sống thì lại nằm ngay giữa bọn đá hậu


vệ. Có thể nói trận chiến này sơng Đà đã dùng thế “trên đe dưới búa” làm cho người lái đị
phải đối mặt với thế “tiến thối lưỡng nan” nhưng vào “cái khó lại ló cái khơn” – ơng lái đò
đã biến chiếc thuyền sáu bơi chèo thành một mũi tên cịn ơng giống như một cung thủ đã
“phóng thẳng thuyền chọc thủng cửa giữa. Thuyền vút qua cửa đá cánh mở, cánh khép, vút
vút, cửa ngoài, cửa trong lại cửa trong cùng. Thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua
hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được. Thế là hết thác”. Một loạt các động từ
lại được Nguyễn Tuân huy động để miêu tả cách đánh của ơng đị: Phóng, chọc thủng, xun
qua, xun nhanh, lái được, lượn được… sự thần tốc trong cách đánh và cách đánh nhanh
thắng nhanh đã giúp người lái đò vượt trùng vi đầy phi thường. Quả là “Đọc Người lái đị
sơng Đà, ta có ấn tượng rõ rệt về sự tự do của một tài năng, của một đấng hóa cơng thực sự
trong nghệ thuật ngơn từ” (Phan Huy Đơng). Nghệ thuật lái thuyền đến đây khiến người đọc
hồn tồn tâm phục, khẩu phục. Đúng là ơng lái đị đã đạt đến mức nghệ sĩ trong nghề nghiệp
của mình.
Trong trận chiến với thác đá sơng Đà có rất nhiều hiểm nguy rình rập lấy người lái đị. Đây là
cuộc chiến không cân sức giữa một bên là thiên nhiên to lớn, hùng vĩ, rợn ngợp và một bên là
chiếc thuyền mỏng manh có ơng lái đị đã qua bảy mươi. Thế nhưng, nhà đò vẫn dũng cảm
đối mặt với những tình huống nguy cấp, khó khăn nhất. Khi mà "sóng thác đã đánh đến miếng
địn hiểm độc nhất" khiến ông bị thương, ông vẫn "cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt
lấy cuống lái, mặt méo bệch đi", đưa con thuyền vào đúng cửa sinh. Dù có bị đau thì ơng đị
vẫn cố hết sức để chiến đấu và giành lấy chiến thắng trong trận quyết chiến này. Từ đó, người

đọc thấy được sự dũng cảm, gan dạ, kiên cường của người lái đị tưởng như rất bình thường
nhưng lại mang tầm vóc của người anh hùng.
Khơng chỉ xuất hiện với vẻ đẹp trí dung, hình ảnh người lái đò còn xuất hiện với vẻ đẹp tài
hoa, nghệ sĩ. Ơng hiểu biết và nắm chắc đặc tính của sơng Đà: “ Ơng lái đã nắm chắc binh
pháp của thần sơng thần đá. Ơng lái đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải”. Những
ngón nghề điêu luyện của ơng lái đị cịn khiến người đọc cảm thán về độ chính xác trong
cách vượt qua từng vịng vây. Tác giả đã đặt nhà đị trong hồn cảnh bắt buộc phải đối phó
với "dịng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh" để có thể cho thuyền đi tiếp. Rất nghệ sĩ
trong hình ảnh “nắm chắc lấy cái bờm sóng đúng luồng, ơng đị ghì cương lái, bám chắc lấy luồng
nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh…”; với lũ đá nơi ải nước, “đứa thì ơng tránh mà rảo
bơi chèo lên, đứa thì ơng đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến”, con thuyền trong sự điều
khiển của ông lái: “như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái
được, lượn được.”…Từ hồn cảnh đó, đơi tay khéo léo, linh hoạt của người chèo thuyền mới
có dịp được bung hết tài năng. Giữa rất vô vàn cửa tử và số ít cửa sinh, người lái đị có thể lái
đúng vào luồng bước cửa sinh. Ông cưỡi lên thác đá, "lái miết một đường chéo về phía cửa đá
ấy". Từ "lái miết" đã miêu tả một đường lái chính xác, đẹp, mượt mà, điêu luyện đến đúng nơi
mình cần. Dường như lúc này, con thuyền và nhà đò đã hịa làm một, cùng nhau đối phó với
thác đá hung dữ chứ không phải là hai sự vật tách rời, chứa đựng nhau như trước nữa. Đó là
vẻ đẹp của con người lao động thời đại mới: tài hoa nghệ sĩ.
Qua cảnh vượt thác, ta có thể nhận thấy rằng ông lái đò là một người nghệ sĩ tài hoa trong
cơng việc của mình. Nhà đị đã cực kì am hiểu dịng sơng như am hiểu người bạn tri kỉ của
mình. Ơng thực hiện những thao tác lái nhanh nhẹn, điêu luyện để vượt qua thác nước sông
Đà một cách đầy tự tin. Khơng những thế, người lái đị cịn có thể xứng danh là người anh
hùng dũng cảm, gan dạ trong trận chiến đầy khốc liệt, không cân sức với sông Đà hung bạo.
Cả chất nghệ sĩ lẫn chất anh hùng đều được ẩn giấu trong hình hài của một người lao động
bình thường đang ngày ngày cống hiến cho Tổ quốc.
Hình tượng người lái đị sơng Đà trong cảnh vượt thác chính là một người dân bình thường,
giản dị nhưng lại có những phẩm chất như gan dạ, kiên cường, dũng cảm và luôn luôn yêu
mến, tự hào về cơng việc của mình. Qua đó, tác giả Nguyễn Tuân muốn ca ngợi những con

người lao động chân chính, đóng góp sức mình vào cơng cuộc xây dựng và phát triển Tổ
quốc.
Với ngịi bút tạo tình huống đầy thử thách cho nhân vật; chú ý tô đậm nét tài hoa, nghệ sĩ; sử dụng
ngôn ngữ phong phú, sáng tạo, tài hoa. Kết hợp kể với tả nhuần nhuyễn và đặc sắc, bút pháp nghệ
thuật so sánh, nhân hóa, liên tưởng độc đáo, thú vị. Vận dụng tri thức của nhiều ngành văn hóa,
nghệ thuật góp phần miêu tả cuộc chiến hào hùng và Nguyễn Tuân đã khẳng định vẻ đẹp của hình
tượng của người lái đị sơng Đà.
Qua nhân vật ơng lái đị, Nguyễn Tn có cách nhìn mang tính phát hiện về người lao động mới.
Ơng đị tiêu biểu là người anh hùng, cũng là nghệ sĩ trong môi trường làm việc và trong cơng việc
của mình khi dám đương đầu với thử thách và đạt tới trình độ điêu luyện trong cơng việc. Nhà văn
đã phát hiện ra “chất vàng mười đã qua thử lửa” của ơng đị bằng phong cách nghệ thuật tài hoa,
uyên bác với thể tuỳ bút vừa giàu tính hiện thực, vừa tràn ngập cái tơi phóng túng đầy cảm hứng,
say mê… Qua cách nhìn nhân vật ơng đị, nhà văn bày tỏ tình cảm u mến, trân trọng, tự hào về
con người lao động Việt Nam. Nếu trước đây, ông thường khắc họa người anh hùng trong chiến
đấu, người nghệ sĩ trong nghệ thuật và thuộc về q khứ “vang bóng một thời”thì đến tác phẩm
này, ơng tìm thấy anh hùng và nghệ sĩ ngay trong con người lao động thường ngày, trong cơng
việc bình thường và trong nghề nghiệp cũng bình thường. Nguyễn Tn cịn khẳng định với chúng
ta rằng chủ nghĩa anh hùng cách mạng đâu phải chỉ dành riêng cho cuộc chiến đấu chống ngoại
xâm mà còn thể hiện sâu sắc trong việc xây dựng đất nước và chinh phục thiên nhiên.
Ở nguyễn Tuân, ông suốt đời khát khoa đi tìm cái đẹp. Những thứ mà Nguyễn Tuân viết đều
là những thứ nghệ thuật tinh hoa, những con người phi thường, vươn đến tầm cái đẹp. Từ
nhân vật Huấn Cao, viên quản ngục trong Chũ người tử tù đến ông lái đồ trong nGười lái đị
sơng Đà, ta thấy NGuyễn Tn đã có cái nhìn mang tính phát hiện về con người. Đó có thể là
những con người mang chí lớn, hoặc cũng có thể là những người lao động bình thường. Tuy
nhiên, ở họ đều có điểm chung là sự tài hoa, am hiểu nhữn lĩnh vực đến độ của một người
nghệ sĩ. Ấy là cái đẹp mà Nguyễn Tuân theo đuổi cả đời.
Thành cơng của NLDSD khơng chỉ là hình tượng dịng sơng Đà hiện lên hình ảnh người lái
đị hiện lên với sự dũng mãnh, khôn khéo và tài hoa qua những câu văn miêu tả cảnh vượt
thác. Ơng lái đị là một phát hiện nghệ thuật của Nguyễn Tuân về con người mang phẩm chất

của người nghệ sĩ.