Vẻ đẹp của dòng sông Hương những đoạn cuối bài

b) Vẻ đẹp của sơng Hương nhìn từ góc độ văn hóa:
Từ xưa đến nay, thiên nhiên ln là nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà thơ, nhà văn tìm
kiếm đề tài sáng tác. Nếu như các nhà thơ, nhà văn trung đại hướng tâm hồn mình đến mây,
hoa, tuyết, trăng, khí, kỳ, thi, tửu - những thú vui tao nhã của cuộc sống thì các tác giả hiện
đại lại hướng ngịi bút của mình đến cảnh sắc thiên nhiên của đất nước. Và dịng sơng là một
trong những cảnh đẹp thiên nhiên đó. Dịng sơng với dịng nước chảy, với lịch sử hình thành
cũng như những đặc điểm địa lý độc đáo đã khơi dậy trong lòng người cầm bút những cảm
xúc dạt dào nhất thôi thúc họ cầm bút và sáng tạo nghệ thuật. Ai đã đặt tên cho dịng sơng?
của Hồng Phủ Ngọc Tường là một tác phẩm như vậy. Tơ Hồi từng nói: “Nếu có thể so sánh,
thì tơi nghĩ rằng Sơn Nam thuộc đến từng ngõ ngách những sự tích xưa sau của Sài Gịn - Bến
Nghé. Tơi thì nhớ được ít nhiều tên làng vùng Hà Nội. Hồng Phủ Ngọc Tường thì trầm cả
tâm hồn trong khuôn mặt cuộc đời cùng với đất trời, sông nước xứ Huế”. Tác phẩm ra đời từ
khát vọng cái đẹp của nhà văn. Sau khi rời miền thượng nguồn, sơng Hương bắt đầu cuộc
hành trình gian khổ và khó khăn đến với Huế. Trước khi hịa vào lịng thành phố Huế, dịng
sơng Hương hiền hịa cũng để lại nhiều dấu ấn riêng. Với đoạn trích trong tác phẩm “Ai đã
đặt tên cho dịng sơng” đã nói lên vẻ đẹp của sông Hương khi ở ngoại vi thành phố Huế đã
bộc lộ rõ nét sự tài năng, lối viết tài hoa, lịch lãm của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Độc giả khó
mà cưỡng lại được sức hấp dẫn tỏa ra từ việc sử dụng linh hoạt các thủ pháp nhân hóa, dùng
hàng loạt các động từ, địa danh để diễn tả cái dịng chảy sống động của dịng sơng Hương.
Từ góc nhìn lịch sử, ngịi bút nhà văn lấp lánh niềm tự hào về lịch sử một dịng sơng có cái
tên mềm mại, dịu dàng nhưng kiên cường, kiêu hãnh qua thăng trầm lịch sử. Dịng chảy của
của sơng Hương đã đi trọn vẹn chiều dài của lịch sử dân tộc. Diện mạo và chiều sâu của lịch
sử dân tộc đã đem đến cho Sơng Hương một tầm vóc kỳ vĩ lớn lao. Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc
Tường ở đây đã phát hiện ra một vẻ đẹp của dòng sơng mà khơng phải ai cũng nhận thấy. Đó
là một vẻ đẹp của một bản anh hùng ca với sức mạnh quật khởi của dân tộc từ thuở lập quốc.
Nhà văn sau đó cịn bình luận về cách dịng sơng Hương cống hiến cho lịch sử dân tộc. Khi
nghe lời gọi của Tổ quốc, sông Hương biết cách “tự hiến đời mình làm một chiến cơng”.
Cũng như những dịng sơng khác trên đất nước Việt Nam, cũng như con người Việt Nam, nó
mang trong mình vẻ đẹp truyền thống đã làm thành bản sắc văn hóa Việt, như Huy Cận từng
khái quát:
Sống vững chãi bốn nghìn năm sừng sững

Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa
Trong và thực sáng hai bờ suy tưởng
Sống hiên ngang mà nhân ái chan hịa.
Sơng Hương là dịng sơng của thời gian ngân vang, của sử thi được “viết giữa màu cỏ lá xanh
biếc”. Với lối sử dụng hình ảnh ấy, nhà văn đã nhấn mạnh dịng sơng Hương vừa là một bản
hùng ca, vừa là một bản tình ca dịu dàng, tươi đẹp. Giữa đời thường, cảnh sắc thiên nhiên
sơng Hương chính là vẻ đẹp của thiên nhiên quê hương đất nước. Hơn nữa, sơng Hương cịn
là một bản tình ca “Cịn non, cịn nước, cịn dài - Cịn về, cịn nhớ…”. Đó khơng chỉ là nét
riêng trong vẻ đẹp của dịng sơng Hương mà còn là vẻ đẹp của Huế. Cách đặt vế câu“viết giữa
màu cỏ lá xanh biếc” của cuối câu cho thấy dù thế nào nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường vẫn
cảm nhận dịng sơng Hương ở vẻ đẹp dịu dàng, trữ tình và thơ mộng.
Trong cảm nhận tinh tế của nhà văn, sơng Hương cịn hàm chứa trong nó cả nền văn hố phi
vật thể của Huế. Từ góc nhìn văn hóa ấy mà nhà văn nhận ra Hương giang khi “trở về với
cuộc sống bình thường là người con gái dịu dàng của đất nước”. Nhà văn hoài niệm đến khắc
khoải khi bắt gặp một sắc màu của chiếc áo cưới ở Huế xưa cũ “màu áo điều lục với loại vải


vân thưa màu xanh chàm lồng lên một màu đỏ ở bên trong, tạo thành một màu tím ẩn hiện”
mà các cô dâu Huế mặc sau tiết sương giáng.
- Sông Hương không những đẹp về cảnh sắc thiên nhiên mà sơng Hương cịn có vẻ đẹp về
góc độ văn hóa. Tác giả gắn sông hương với âm nhạc cổ điển Huế: sông Hương, ấy là “một
người tài tử đánh đàn lúc đêm khuya”, là một dịng sơng thi ca mà những nhà thơ đều có cảm
nhận. Đổ làm rõ điều này, tác giả đã liên tưởng và đưa ra một số cách cảm nhận riêng về dịng
sơng Hương của một số nhà thơ như tác giả đã liên tưởng đến Nguyễn Du và Truyện Kiều,
Cao Bá Quát lại có cách cảm nhận riêng của mình, là vẻ đẹp hùng tráng của dịng sơng Hương
"như kiếm dựng trời xanh”; Bà Huyện Thanh Quan thì cảm nhận dịng sơng Hương bằng mối
“quan hồi vạn cổ”, với bóng chiều bảng lảng, và là dịng sơng Hương lại đột khởi hành sức
mạnh phục sinh của tâm hồn, trong thơ Tố Hữu. Và ở đây, một lần nữa, sông Hương quả thật
là Kiều.
Để rồi từ cái sắc màu văn hoá đặc trưng của Huế ấy mà tác giả liên tưởng một cách đầy ngẫu

hứng mà rất có lí rằng sắc áo điều lục mà người Huế ưa thích vốn là màu của sương khói trên
sơng Hương “giống như một tấm voan huyền ảo của tự nhiên, sau đó ẩn giấu khn mặt thực
của dịng sơng”.
Có lẽ, thông qua sự liên tưởng này nhà văn muốn ngợi ca sơng Hương vì nó góp phần làm cho
Huế trở thành một bức tranh thiên nhiên sơn thuỷ hữu tình, muốn khẳng định sơng Hương
trong đời thường mang vẻ đẹp dịu dàng của một cô gái Huế, tô đậm vẻ đẹp của dịng sơng
trong sự gắn bó với văn hóa Huế. Như vậy, sơng Hương đã là một phần trong đời sống tâm
hồn của người Huế trầm mặc, lắng sâu.
Sông Hương là nguồn cảm hứng dạt dào cho thi ca, nghệ thuật
Mặt khác, Hồng Phủ Ngọc Tường cịn cảm nhận vẻ đẹp của sơng Hương ở góc độ thi ca,
nghệ thuật, khẳng định sông Hương cũng là cội nguồn của thi ca nghệ thuật. Có biết bao văn
nhân, thi sĩ đã từng rung động với dịng sơng Hương như Nguyễn Du, Cao Bá Quát, Tản Đà,
Tố Hữu… Nhà văn đã tin rằng “có một dịng sơng thi ca về sông Hương và tôi hi vọng đã
nhận xét một cách cơng bằng về nó khi nói rằng dịng sơng ấy khơng bao giờ lặp lại mình
trong cảm hứng của các nghệ sĩ”.
Cao Bá Qt đã từng nhìn sơng Hương mà thốt lên rằng: “Trường giang như kiếm lập thanh
thiên”.
Tản Đà thấy “dịng sơng trắng, lá cây xanh”.
Trong thơ Bà Huyện Thanh Quan sơng Hương là “nỗi quan hồi vạn cổ với bóng chiều bảng
lảng”.
Sơng Hương cịn quả thực rất Kiều và mang sức mạnh phục sinh tâm hồn trong thơ Tố Hữu…
Khơng chỉ có thế, sơng Hương cịn đi vào thơ của bao nhiêu văn nhân nghệ sĩ yêu xứ Huế
khác như: Thu Bồn nhìn dịng nước lững lờ của sông Hương mà bâng khuâng
“Con sông dùng dằng con sông khơng chảy
Sơng chảy vào lịng nên Huế rất sâu”.
Và với Nguyễn Trọng Tạo, Hương giang lãng đãng một bầu khí quyển huyền thoại thi ca giúp
nhà thơ thăng hoa những vần mê đắm:
“Con sông đám cưới Huyền Trân
Bỏ quên dải lụa phù vân trên nguồn
Hèn chi thơm thảo nỗi buồn

Niềm riêng nhuộm tím hồng hơn đến giờ
Con sơng nửa thực nửa mơ
Nửa mong Lí Bạch, nửa chờ Khuất Nguyên”
Nếu như Nguyễn Tuân đã tạo cho Đà giang 1 cá tính dữ dội và trữ tình, Hồng Cầm tạo cho
dịng sông Đuống của quê hương 1 dáng nằm đặc biệt : “ Nằm nghiêng nghiêng trong kháng
chiến trường kì” . Thì Hồng Phủ Ngọc Tường lại đem tình u đằm thắm lắng sâu và những
cảm xúc sôi nổi, say sưa vào những trang viết để mỗi dòng văn thành lời ca, khúc nhạc tâm
hồn tôn vinh vẻ đẹp của sông Hương. Đó là vẻ đẹp khơng thể trộn lẫn của dịng sơng. Đã có
nhiều tác phẩm viết về sơng Hương nhưng khó ai có thể vượt qua HPNT.ơng xứng đáng với
danh hiệu: “Cuốn từ điển sống về Huế”. Tình cảm đối với sơng Hương của Hồng Phủ Ngọc
Tường, xét đến cùng, là tình cảm đối với đất nước, là tấm lòng yêu mến quê hương xứ sở
nồng cháy của nhà văn.
Cái tơi trữ tình là một thuật ngữ thuộc lĩnh vực Lý luận Văn học, chỉ tâm trạng, cảm xúc, cảm
nhận của tác giả, là tâm hồn của riêng tác giả trước hiện thực khách quan. Qua cái tôi trữ tình,
người đọc có thể cảm nhận được những suy nghĩ, tư tưởng và quan niệm...của tác giả trước
cuộc đời. Cái tơi trữ tình của Hồng Phủ Ngọc Tường trong "Ai đã đặt tên cho dịng sơng" là
cái tơi mê đắm, tài hoa, un bác và có tình u say đắm quê hương, xứ sở, đặc biệt với Huế
và Hương giang.

Hoàng Phủ Ngọc Tường với ngòi bút tài hoa, uyên bác cùng với cảm hứng mãnh liệt, kho
chữ nghĩa uyên bác, từ đó ơng đã thành cơng khắc họa nên vẻ đẹp dịng sơng Hương khi theo
dịng chảy ở đồng bằng ngoại vi thành phố Huế, góp phần miêu vẻ đẹp của con sơng Hương
một dịng sơng như một cơng trình nghệ thuật tuyệt vời của tạo hoá, một vẻ đẹp rất thơ, khơi
nguồn cho cảm hứng thi ca và gắn liền với nền âm nhạc cổ điển Huế, tạo nên bề dày lịch sử
văn hố của cố đơ. Nhờ đó, sơng Hương đã trở thành dịng sơng bất tử chảy mãi trong trí nhớ
và tình cảm của độc giả, bồi đắp phù sa màu mỡ làm xanh tươi thêm tình yêu đối với quê
hương đất nước Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên xứ Huế mà
cịn gửi gắm niềm tự hào, tình u của bạn thân dành cho quê hương, đất nước thiết tha.