Những quy luật của bản chất con người

Những quy luật của bản chất con người
 
Tác giả: Robert Greene
Dịch giả: Nguyễn Thành Nhân
Thể loại: Tâm lý
Số trang: 884
Khổ sách: 15.5x23 cm
Phát hành: NXB Trẻ
Năm xuất bản: 05/2020
Team ebook: chinhminhqb, Do dai hoc NEU, machine, Quân Minh,
sucsongmoi
Robert Greene, tác giả rất được ưa chuộng do New York Times bình chọn của
các tác phẩm 48 nguyên tắc chủ chốt của quyền lực; 33 chiến lược của chiến
tranh; Nghệ thuật quyến rũ; Nguyên tắc 50 - không sợ hãi; Làm chủ bản thân đã
được nhà xuất bản Trẻ lần lượt xuất bản, và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình
của bạn đọc.
Vẫn sử dụng thủ pháp luận cổ suy kim, trong tác phẩm mới nhất của mình,
Những quy luật của bản chất con người, ông chuyển sang chủ đề hệ trọng
nhất – thấu hiểu những thôi thúc và động cơ của mọi người, thậm chí cả khi
họ khơng ý thức về chính mình.
Rút ra từ các ý tưởng và tấm gương của Pericles, Nữ hoàng Elizabeth I, Martin
Luther King Jr., và nhiều người khác, Robert Greene chỉ cho chúng ta cách
tách rời bản thân khỏi các cảm xúc của chính mình và làm chủ sự tự kiểm
soát; cách phát triển sự cảm thơng dẫn tới sự sáng suốt; cách nhìn xun qua
chiếc mặt nạ của mọi người; và cách cưỡng lại sự phục tùng để phát triển
nhận thức riêng biệt về mục đích của bạn. Dù là trong cơng việc, trong
những mối quan hệ, hoặc trong việc định hình thế giới xung quanh bạn,
Những quy luật của bản chất con người cung cấp các chiến thuật để thành
cơng, tự hồn thiện bản thân và phòng vệ.
Trong cuốn sách này, Robert Greene tìm cách… biến độc giả thành một ‘quan

sát viên điềm tĩnh hơn và có đầu óc chiến lược hơn’, miễn nhiễm với ‘bi kịch
cảm xúc’. Đó là những hứa hẹn khá cao, nhưng ngay cả những kẻ hoài nghi
cũng sẽ trở thành những người tin tưởng sau khi đọc kỹ tác phẩm chỉnh chu
của ông. Việc vượt qua ‘quy luật của sự thiếu sáng suốt’, chẳng hạn, dẫn tới
khả năng ‘mở rộng tâm trí bạn ra trước những gì thật sự đang diễn ra, trái


hẳn với những gì bạn cảm thấy’. Điều tra thận trọng của Robert Greene về cái
tôi và xã hội sẽ mang tới cho độc giả trung thành một quan điểm mới mẻ và
tràn đầy sức sống.
Hãy xem Những quy luật của bản chất con người là một dạng bảng mã để
giải mã hành vi của mọi người – bình thường, lạ lùng, tiêu cực, toàn bộ các
sắc thái. Mỗi chương xử lý một khía cạnh cụ thể hoặc quy luật cụ thể của bản
chất con người. Chúng ta có thể gọi chúng là những quy luật ở chỗ, bên dưới
tác động của những sức mạnh cơ bản này, con người chúng ta có khuynh
hướng phản ứng theo những cách thức có thể dự đốn một cách tương đối.
Mỗi chương chứa đựng câu chuyện về một cá thể hay một số cá thể điển hình
vốn minh họa cho quy luật (một cách tiêu cực hoặc tích cực), cùng với những
ý tưởng và chiến lược về cách xử lý đối với bản thân và những người khác
dưới tác động của quy luật này. Mỗi chương kết thúc với một phần về cách
chuyển hóa sức mạnh cơ bản này thành một thứ gì đó tích cực và hữu ích
hơn, để chúng ta khơng cịn là những nơ lệ thụ động của bản chất con người,
và có thể chuyển hóa nó một cách chủ động.
Làm ngơ trước những quy luật của bản chất con người là chuốc họa vào thân.
Khước từ không chấp nhận bản chất con người đơn giản có nghĩa là bạn tự
lao mình vào những khn mẫu nằm bên ngồi khả năng kiểm soát của bạn
và vào những cảm giác hỗn loạn và bất lực. Thông qua tác phẩm, độc giả có
thể nắm được “bí kíp” nhằm tối ưu thế mạnh, và giảm thiểu rủi ro trong đối
nhân xử thế.
E-book này được thực hiện trên tinh thần thiện nguyện, phi lợi nhuận và

phục vụ cộng đồng người đọc chưa có điều kiện mua sách giấy.
TVE-4U
CÙNG ĐỌC - CÙNG CHIA SẺ!


Gửi tặng mẹ tôi


Giới thiệu
Nếu bạn tình cờ bắt gặp bất kỳ nét hèn hạ hay ngu xuẩn nào… bạn phải
cẩn thận đừng để cho nó làm bạn bực mình hay đau khổ, và nên xem nó
như một sự bổ sung cho tri thức của bạn - một thực tế mới để suy xét
trong việc nghiên cứu tính cách con người. Thái độ của bạn đối với nó sẽ
là thái độ của nhà khống vật học vơ tình gặp được một mẩu khống vật
rất đặc biệt.
- Arthur Schopenhauer(1)

Trong suốt đời mình, chúng ta không thể tránh khỏi việc giao tiếp với
nhiều cá nhân khác nhau, những kẻ chuyên gây rắc rối và làm cho cuộc
sống của chúng ta trở nên khó khăn, bực bội. Một số người là lãnh đạo hay
ông chủ, một số là đồng nghiệp, và một số là bạn bè. Họ có thể ưa gây hấn
hoặc gây hấn thụ động, nhưng nhìn chung họ là những bậc thầy trong
việc khai thác các cảm xúc của chúng ta. Họ thường tỏ ra đáng yêu và tự
tin một cách thú vị, tràn trề ý tưởng và nhiệt tình, và chúng ta mắc phải
bùa mê của họ. Chỉ tới khi quá muộn, chúng ta mới phát hiện ra rằng sự
tự tin của họ không hợp lý và những ý tưởng của họ chưa chín chắn.
Trong số các đồng nghiệp, họ có thể là những kẻ phá hoại công việc hoặc
sự nghiệp của chúng ta vì sự ganh ghét ngấm ngầm, chỉ muốn hạ bệ
chúng ta. Họ cũng có thể là những đồng nghiệp hay nhân cơng khiến cho
chúng ta phải nản lịng khi nhận ra rằng họ hồn tồn ích kỷ, họ sử dụng

chúng ta như những bàn đạp để tiến lên.

Điều không thể tránh khỏi trong những tình huống này là
chúng ta thường mất cảnh giác, bất ngờ trước những hành vi
đó. Thông thường dạng người này sẽ tấn công chúng ta với
những câu chuyện được che đậy công phu để bào chữa cho các
hành động của mình, hoặc đổ lỗi cho những kẻ bung xung giơ
đầu chịu báng. Họ biết cách làm chúng ta rối trí và kéo chúng ta
vào một vở kịch mà họ điều khiển. Chúng ta có thể phản kháng
hoặc nổi giận, nhưng rốt cuộc chúng ta cảm thấy khá bất lực tổn hại đã xảy ra. Thế rồi một dạng khác tương tự bước vào cuộc
đời của chúng ta, và câu chuyện lặp lại y chang.


Chúng ta thường nhận ra một cảm xúc bối rối và bất lực
tương tự khi chúng xảy ra với bản thân mình và hành vi của
chính mình. Ví dụ, chúng ta bất ngờ nói điều gì đó làm phật ý
ơng chủ, đồng nghiệp hoặc bạn bè của mình - chúng ta khơng
hồn tồn chắc chắn vì sao như vậy, nhưng chúng ta nản lòng
khi nhận ra một sự tức giận và căng thẳng từ bên trong đã rị rỉ
ra ngồi theo một cách thức khiến chúng ta hối tiếc. Hoặc có lẽ
chúng ta hăng hái dồn hết khả năng vào một kế hoạch hay dự
án nào đó, chỉ để nhận ra rằng nó hồn tồn ngu xuẩn và lãng
phí thời gian kinh khủng. Hoặc có lẽ chúng ta yêu một kẻ thật
sự không phù hợp với chúng ta và chúng ta biết điều đó, nhưng
khơng thể cầm lịng được. Chúng ta tự hỏi: điều gì sẽ xảy đến với
mình đây?
Trong những tình huống như thế, chúng ta tự khiến cho
mình rơi vào những khuôn mẫu hành vi mà dường như chúng
ta khơng thể kiểm sốt được. Như thể chúng ta cho một kẻ xa lạ
ẩn náu bên trong mình, một con quỷ nhỏ hành động độc lập với

sức mạnh ý chí của chúng ta và thơi thúc chúng ta làm những
điều sai trái. Và kẻ xa lạ bên trong chúng ta này khá kỳ quặc,
hoặc ít nhất cũng kỳ quặc hơn mức chúng ta tưởng tượng.
Điều chúng ta có thể nói về hai vấn đề này - những hành động
xấu xa của mọi người và hành vi đôi khi bất ngờ của chính mình
- là thường chúng ta khơng có một manh mối nào về nguyên do
của chúng. Chúng ta có thể bám lấy một trong những lý giải đơn
giản sau: “Con người đó xấu xa, một gã tâm thần” hoặc “Có gì đó
đã tác động tơi, tơi khơng cịn là mình nữa”. Nhưng những lý
giải bình thường như thế khơng dẫn tới bất kỳ sự thấu hiểu nào
hoặc có thể ngăn ngừa những khuôn mẫu tương tự xảy ra lần
nữa. Sự thật là nhân loại chúng ta sống hời hợt, phản ứng theo
cảm xúc đối với những gì mọi người nói hay làm. Chúng ta hình
thành những quan điểm khá giản đơn về kẻ khác và bản thân.
Chúng ta chấp nhận câu chuyện dễ dàng và thuận tiện nhất để
tự kể với chính mình.


Tuy nhiên, chuyện gì sẽ xảy ra nếu chúng ta có thể đào sâu
xuống dưới bề mặt và nhìn sâu vào bên trong, tới gần hơn gốc rễ
thật sự của thứ gây ra hành vi của con người? Chuyện gì sẽ xảy
ra nếu chúng ta có thể hiểu vì sao mọi người trở nên ganh tị và
cố phá hoại công việc của chúng ta, hoặc vì sao sự tự tin khơng
đúng chỗ của họ khiến họ tưởng mình giống như thần thánh và
khơng thể mắc sai lầm? Chuyện gì sẽ xảy ra nếu có thể thật sự
thăm dị vì sao mọi người đột nhiên cư xử một cách vô lý và để
lộ một khía cạnh đen tối hơn nhiều trong tính cách của họ, hoặc
vì sao họ ln sẵn sàng cung cấp một giải thích duy lý cho hành
vi của họ, hoặc vì sao chúng ta vẫn tiếp tục quay sang những
người lãnh đạo vốn yêu cầu ở chúng ta điều tệ hại nhất? Chuyện

gì sẽ xảy ra nếu chúng ta có thể nhìn sâu vào bên trong và xét
đốn tính cách của mọi người, tránh những nhân cơng tồi tệ và
những quan hệ cá nhân gây ra cho mình quá nhiều tổn hại về
cảm xúc?
Nếu chúng ta thật sự thấu hiểu căn nguyên của hành vi con
người, những dạng người tiêu cực sẽ khó tiếp tục né tránh sự
trừng phạt đối với những hành động của họ hơn nhiều. Chúng
ta sẽ không dễ dàng bị chuốc bùa mê và trở nên mê muội. Chúng
ta sẽ có thể đốn trước sự xấu xa và những thủ đoạn quỷ quyệt
của họ, và nhìn thấu những câu chuyện che đậy của họ. Chúng
ta sẽ không cho phép bản thân bị lôi kéo vào những vở kịch của
họ, biết trước rằng sự chú ý của chúng ta là thứ mà họ dựa vào
để nắm quyền kiểm soát. Cuối cùng, chúng ta sẽ tước đi sức
mạnh của họ thơng qua khả năng nhìn vào những chiều sâu
tính cách của họ.
Tương tự, với bản thân chúng ta, chuyện gì sẽ xảy ra nếu
chúng ta có thể nhìn vào bên trong và trơng thấy nguồn gốc của
những cảm xúc rắc rối hơn của mình, và vì sao chúng lèo lái
được hành vi của chúng ta, thường là chống lại mong muốn của
chính chúng ta? Chuyện gì sẽ xảy ra nếu chúng ta có thể thấu
hiểu vì sao mình buộc phải khát khao những thứ mà kẻ khác có,


hoặc trở nên đồng nhất với một nhóm đến độ chúng ta cảm
thấy coi thường những kẻ bên ngồi nhóm đó? Chuyện gì sẽ xảy
ra nếu chúng ta có thể nhận ra lý do khiến chúng ta nói dối về
con người thật của mình, hoặc vơ tình xơ đẩy kẻ khác tránh xa
chúng ta?
Việc có thể thấu hiểu rõ hơn kẻ xa lạ bên trong đó giúp chúng
ta nhận ra đó khơng phải là kẻ xa lạ nào cả mà chính là một

phần của chính mình; và chúng ta bí ẩn, phức tạp và thú vị hơn
rất nhiều so với mức chúng ta tưởng tượng. Với nhận thức đó,
chúng ta có thể phá vỡ những khn mẫu tiêu cực trong cuộc
sống của mình, thơi tự bào chữa cho bản thân, và có khả năng
kiểm sốt tốt hơn những gì chúng ta thực hiện và những gì xảy
ra với chúng ta.
Nhận thức rõ ràng về chính mình và người khác có thể thay
đổi cuộc sống của chúng ta theo rất nhiều cách thức, nhưng
trước tiên chúng ta phải xóa sạch một quan niệm sai lầm phổ
biến: Chúng ta có khuynh hướng nghĩ rằng hành vi của mình
phát xuất phần lớn từ ý thức và ý chí. Việc hình dung rằng
khơng phải lúc nào chúng ta cũng kiểm sốt được những gì
mình thực hiện là một ý nghĩ đáng sợ, nhưng trên thực tế đó
chính là thực tại. Chúng ta lệ thuộc vào những sức mạnh từ sâu
thẳm bên trong vốn điều khiển hành vi của chúng ta và hoạt
động bên dưới mức nhận thức của chúng ta. Chúng ta nhìn thấy
những kết quả - những ý nghĩ, trạng thái và hành động của
chúng ta - nhưng nhận thức rất ít ỏi về cái thật sự tác động lên
những cảm xúc của chúng ta và buộc chúng ta cư xử theo
những cách thức nhất định.
Ví dụ, hãy xem xét sự tức giận của chúng ta. Chúng ta thường
cho rằng một cá thể hay một nhóm là nguyên nhân của cảm xúc
này. Nhưng nếu trung thực và đào sâu hơn xuống dưới, chúng
ta sẽ thấy rằng cái thường gây ra sự tức giận hay thất vọng của
chúng ta có những gốc rễ sâu xa hơn nhiều. Nó có thể là một
điều gì đó trong thời thơ ấu của chúng ta hoặc một tập hợp tình


huống cụ thể khơi gợi cảm xúc đó. Chúng ta có thể nhận ra
những khn mẫu riêng biệt nếu chúng ta nhìn - khi điều này

hay điều nọ xảy ra, chúng ta nổi giận. Nhưng trong khoảnh
khắc tức giận đó, chúng ta khơng suy nghĩ hay dựa vào lý trí chúng ta chỉ đơn giản chạy theo cảm xúc và chỉ trích hay lên án
kẻ khác. Chúng ta có thể nói đơi điều tương tự về tồn bộ những
cảm xúc mà chúng ta cảm thấy - những dạng sự kiện cụ thể
khơi gợi sự tự tin, thiếu tự tin hay lo lắng đột ngột, hoặc cảm
giác ưa thích một con người cụ thể, hoặc niềm khát khao được
kẻ khác chú ý.
Hãy gọi tập hợp những sức mạnh này, vốn xô đẩy, lôi kéo
chúng ta từ sâu thẳm bên trong, là bản chất con người. Bản chất
con người bắt nguồn từ mạng lưới đặc biệt trong bộ não của
chúng ta, là cấu hình của hệ thần kinh, và cách thức lồi người
chúng ta xử lý những cảm xúc, tất cả những thứ này đã phát
triển và kết hợp với nhau trong khoảng năm triệu năm tiến hóa
của chúng ta với tư cách một lồi. Chúng ta có thể quy nhiều
phương diện trong bản chất con người cho cách thức tiến hóa
riêng biệt của chúng ta với tư cách một động vật có thuộc tính
xã hội(2) nhằm bảo đảm sự sinh tồn - học cách hợp tác với những
cá thể khác, phối hợp những hoạt động của chúng ta với nhóm ở
một cấp độ cao hơn, sáng tạo những hình thức giao tiếp mới và
cách thức để duy trì kỷ luật nhóm. Bước phát triển ban sơ này
tiếp tục tồn tại bên trong chúng ta và tiếp tục quyết định hành
vi của chúng ta, thậm chí trong cái thế giới hiện đại, phức tạp
mà chúng ta đang sống.
Đơn cử một ví dụ, hãy xem xét sự tiến hóa của cảm xúc con
người. Sự tồn vong của những tổ tiên sớm nhất của chúng ta
phụ thuộc vào khả năng giao tiếp tốt với nhau của họ trước khi
ngôn ngữ được phát minh. Họ phát triển những cảm xúc mới và
phức tạp - vui, xấu hổ, biết ơn, ghen tng, ốn ghét, vân vân.
Có thể lập tức đọc được dấu hiệu của những cảm xúc này trên
mặt họ, chúng truyền đạt tâm trạng của họ một cách nhanh

chóng và hiệu quả. Họ trở nên cực kỳ nhạy bén với cảm xúc của
kẻ khác như một phương cách để ràng buộc những thành viên
trong nhóm với nhau chặt chẽ hơn - cảm thấy vui vẻ hay đau
khổ như nhau - hoặc đoàn kết với nhau để đối mặt với hiểm họa
chung.
Cho tới tận ngày nay, nhân loại chúng ta vẫn cực kỳ dễ bị ảnh
hưởng bởi những cảm xúc và tâm trạng của mọi người xung
quanh, trong khi về phần mình lại thực hiện mọi dạng hành vi
như bắt chước kẻ khác một cách vô thức, mong muốn thứ họ có,
bị cuốn vào những cảm giác tức tối hay phẫn nộ có tính chất lây
lan. Chúng ta tưởng chúng ta đang hành động theo ý chí tự do
của chính mình, khơng nhận ra sự nhạy cảm đối với những cảm
xúc của các kẻ khác trong nhóm tác động sâu xa đến mức nào
tới những điều chúng ta làm và cách thức chúng ta phản ứng.
Chúng ta có thể hướng những sức mạnh vốn nảy sinh từ phần
sâu thẳm này vào kẻ khác; tương tự, chúng cũng nhào nặn hành
vi hằng ngày của chúng ta - ví dụ, nhu cầu đối với việc liên tục
tự xếp loại và đo lường giá trị bản thân thông qua địa vị xã hội là
một đặc điểm nổi bật trong mọi nền văn hóa săn bắn - hái lượm,
thậm chí trong lồi tinh tinh, cũng như những bản năng có tính
chất bộ tộc của chúng ta, vốn khiến cho chúng ta phân loại mọi
người thành người trong nội bộ và người ngoài. Chúng ta có thể
bổ sung vào những phẩm chất nguyên thủy này nhu cầu đeo
mặt nạ để che đậy bất cứ hành vi nào mà bộ lạc không tán
thành, dẫn tới việc hình thành một mặt tối trong nhân cách từ
mọi khát khao đen tối mà chúng ta kìm nén. Tổ tiên của chúng
ta thấu hiểu mặt tối này và sự nguy hiểm của nó, hình dung
rằng nó bắt nguồn từ những ma quỷ cần được yểm trừ. Chúng

ta dựa vào một huyền thoại khác - “thứ gì đó đã điều khiển tơi”.
Một khi dịng chảy hoặc sức mạnh ngun thủy bên trong này
đạt tới cấp độ ý thức, chúng ta phải phản ứng lại nó, và chúng ta
làm điều đó bằng cách dựa vào tinh thần và tình huống cá nhân,
thường là lý giải nó một cách mê tín mà không thật sự thấu hiểu


nó. Do chính q trình tiến hóa của nhân loại, chỉ có một số các
sức mạnh này trong bản chất con người, và chúng dẫn tới
những thái độ đã đề cập bên trên - chẳng hạn như sự ghen ghét,
nhận thức phi thực tế về sự vượt trội của mình, sự thiếu sáng
suốt, sự thiển cận, sự tuân thủ, sự gây hấn, và sự gây hấn thụ
động. Chúng cũng dẫn tới sự thơng cảm và các hình thức tích
cực khác của hành vi con người.
Trong suốt nhiều ngàn năm, định mệnh của chúng ta là dị
dẫm trong bóng tối để tìm hiểu bản thân và bản chất của chính
mình. Chúng ta đã bị huyễn hoặc bởi rất nhiều ảo tưởng về con
người - động vật - tưởng tượng rằng chúng ta là dòng dõi của
một nguồn cội thiêng liêng, của những thiên thần thay vì lồi
linh trưởng. Chúng ta nhận ra bất cứ dấu hiệu nào của bản chất
nguyên sơ và nguồn gốc động vật của chúng ta đều rất khó chấp
nhận, một cái gì đó phải bị khước từ và ngăn chặn, chúng ta đã
che đậy những xung lực đen tối hơn của mình bằng mọi kiểu
biện minh và lý giải duy lý, giúp cho một số người dễ thốt khỏi
những hành vi khó chịu nhất hơn. Nhưng rốt cuộc cũng đến
một lúc chúng ta có thể vượt qua sự phản kháng đối với thực tại
về vấn đề chúng ta là ai thông qua sức mạnh tuyệt đối của tri
thức mà chúng ta đã tích lũy được hiện nay về bản chất con
người.
Chúng ta có thể khai thác lượng tư liệu tâm lý phong phú đã

tích lũy trong thế kỷ vừa qua, bao gồm những nghiên cứu chi
tiết về thời thơ ấu và tác động của quá trình phát triển ban đầu
của chúng ta (Melanie Klein(3), John Bowlby(4), Donald
Winnicott(5)), cũng như các tác phẩm về nguồn gốc của sự ái kỷ
[narcissism: sự tự u chính mình] (Heinz Kohut(6)), những mặt
ẩn khuất trong tính cách của chúng ta (Carl Jung(7)), những
nguồn gốc của sự thông cảm của chúng ta (Simon BaronCohen(8)), và cấu trúc của các cảm xúc của chúng ta (Paul
Ekman(9)). Hiện nay, chúng ta có thể chọn lựa từ nhiều tiến bộ
trong các bộ môn khoa học vốn có thể trợ giúp chúng ta trong


việc tìm hiểu chính mình - những nghiên cứu về bộ não
(Antonio Damasio(10), Joseph E. LeDoux(11)), về cấu trúc sinh học
đơn nhất của chúng ta (Edward O. Wilson(12)), về mối quan hệ
giữa cơ thể và tâm trí (V.S. Ramachandran(13)), về các loài linh
trưởng (Frans de Waal(14)), và những người săn bắn - hái lượm
(Jared Diamond(15)), về hành vi kinh tế của chúng ta (Daniel
Kahneman(16)) và về việc chúng ta hoạt động như thế nào trong
nhóm (Wilfred Bion(17), Elliot Aronson(18)).
Chúng ta cũng có thể kể thêm trong số này tác phẩm của các
triết gia cụ thể (Arthur Schopenhauer, Friedrich Nietzche(19),
José Ortega y Gasser(20)), vốn đã soi sáng rất nhiều khía cạnh
trong bản chất con người; cũng như những nhận thức sâu sắc
của nhiều tiểu thuyết gia (George Eliot(21), Henry James(22),
Ralph Ellison(23)), vốn thường là những người nhạy cảm nhất với
những phần chưa hiển lộ trong hành vi của chúng ta. Và cuối
cùng, nhiều thư viện đang ngày càng mở rộng với các tiểu sử
sẵn có, vốn hé lộ bản chất con người trong chiều sâu và trong
hành động.
Quyển sách này là một nỗ lực tập hợp lại kho tàng tri thức và

ý tưởng mênh mông này từ những nhánh khác nhau, nhằm đưa
tới một hướng dẫn chính xác và hữu ích về bản chất con người,
dựa vào chứng cứ chứ không phải những quan điểm riêng biệt
hay những xét đoán về đạo đức. Nó là một đánh giá duy thực
tàn nhẫn về loài người chúng ta, khảo sát xem chúng ta là ai để
chúng ta có thể hoạt động với ý thức nhiều hơn.
Hãy xem Những quy luật của bản chất con người là một dạng
bảng mã để giải mã hành vi của con người - bình thường, lạ
lùng, tiêu cực, toàn bộ các sắc thái. Mỗi chương xử lý một khía
cạnh cụ thể hoặc quy luật cụ thể của bản chất con người. Chúng
ta có thể gọi chúng là những quy luật ở chỗ, bên dưới tác động
của những sức mạnh cơ bản này, lồi người chúng ta có khuynh
hướng phản ứng theo những cách thức có thể dự đốn một cách
tương đối. Mỗi chương chứa đựng câu chuyện về một cá nhân


hay một số cá nhân điển hình vốn minh họa cho quy luật (một
cách tiêu cực hoặc tích cực), cùng với những ý tưởng và chiến
lược về cách xử lý đối với bản thân và những người khác dưới
tác động của quy luật này. Mỗi chương kết thúc với một phần về
cách chuyển hóa sức mạnh cơ bản này thành một thứ gì đó tích
cực và hữu ích hơn, để chúng ta khơng cịn là những nơ lệ thụ
động của bản chất con người, và có thể chuyển hóa nó một cách
chủ động.
Bạn có thể có xu hướng hình dung rằng kiến thức này hơi lỗi
thời. Nói cho cùng, bạn có thể lập luận rằng hiện nay chúng ta
đã trở nên quá phức tạp và quá tiến bộ về kỹ thuật, quá phát
triển và khai sáng; chúng ta đã di chuyển rất xa ra bên ngoài
những nguồn cội nguyên sơ; chúng ta đang trong quá trình viết
lại bản chất của mình. Nhưng thật ra, thực tế hồn tồn ngược

lại - chúng ta chưa bao giờ lệ thuộc vào bản chất con người và
tiềm năng phá hoại của nó hơn hiện nay. Và bằng cách làm ngơ
thực tế này, chúng ta đang đùa với lửa.
Hãy xem mức độ chấp nhận của những cảm xúc của chúng ta
đã bị đẩy cao đến đâu thông qua truyền thông xã hội, nơi những
nỗ lực lan truyền tiếp tục quét qua chúng ta và nơi những nhà
lãnh đạo quỷ quyệt nhất có thể khai thác và kiểm sốt chúng ta.
Hãy nhìn vào sự gây hấn hiện đang được biểu lộ một cách công
khai trong thế giới ảo, nơi có thể bộc lộ những mặt tối của chúng
ta dễ hơn nhiều mà không gánh chịu những hậu quả. Hãy lưu ý
tới khuynh hướng so sánh bản thân với kẻ khác, cảm giác ganh
ghét, và việc tìm kiếm vị thế xã hội thông qua sự chú ý chỉ trở
nên mạnh mẽ hơn, cộng với khả năng giao tiếp rất nhanh với rất
nhiều người của chúng ta. Và cuối cùng, hãy nhìn vào những
khuynh hướng có tính chất bộ tộc của chúng ta và việc giờ đây
chúng đã tạo được phương tiện hoàn hảo đến mức nào để vận
hành bên trong đó - chúng ta có thể tìm ra một nhóm để gắn bó,
củng cố những quan điểm có tính chất bộ tộc của chúng ta
trong một buồng phản âm ảo, và xem bất cứ kẻ ngoại cuộc nào


cũng giống như ma quỷ, dẫn tới việc dọa dẫm đám đơng(24).
Tiềm năng đối với tình trạng rối ren bắt nguồn từ khía cạnh
nguyên thủy của bản chất của chúng ta chỉ ngày càng tăng lên.
Vấn đề rất đơn giản: Bản chất con người mạnh hơn bất kỳ cá
nhân nào, bất kỳ thể chế hoặc phát minh kỹ thuật nào. Rốt cuộc
nó định hình thứ chúng ta tạo nên để phản ánh chính nó và
những cội nguồn ngun sơ của nó. Nó di chuyển chúng ta như
những con chốt.
Làm ngơ những quy luật này là chuốc họa vào thân. Khước từ

khơng chấp nhận bản chất con người đơn giản có nghĩa là bạn
tự lao mình vào những khn mẫu nằm bên ngồi khả năng
kiểm sốt của bạn và vào những cảm giác hỗn loạn và bất lực.
 
NHỮNG QUY LUẬT CỦA BẢN CHẤT CON NGƯỜI được thiết kế để
giúp bạn đi sâu vào mọi phương diện của hành vi con người và
soi sáng các nguyên nhân gốc rễ của nó. Nếu bạn cho phép nó
dẫn đường bạn, nó sẽ nhanh chóng thay đổi cách bạn nhìn nhận
mọi người và tồn bộ phương thức để đối xử với họ. Nó cũng sẽ
nhanh chóng thay đổi cách bạn nhìn nhận chính mình. Nó sẽ
hoàn thành những chuyển biến nhận thức này theo các cách
sau:
Đầu tiên, Những Quy luật sẽ hoạt động để chuyển hóa bạn thành
một kẻ quan sát mọi người một cách điềm tĩnh hơn và có đầu óc
chiến lược hơn, giúp giải phóng bạn khỏi mọi cảm xúc kịch tính
khiến bạn kiệt sức một cách khơng cần thiết.
Việc hịa nhập với mọi người sẽ khuấy động những âu lo và
bất an liên quan tới cách thức người khác nhìn nhận chúng ta.
Một khi có những cảm xúc như thế, chúng ta rất khó quan sát
đúng mọi người, vì chúng ta đã bị lơi kéo vào những cảm giác
của chính mình, đánh giá những gì mọi người làm trong phạm
vi cá nhân - họ thích hay khơng thích tơi? Những quy luật sẽ
giúp bạn tránh rơi vào cái bẫy này bằng cách vạch rõ rằng nhìn


chung mọi người đang đối phó với những cảm xúc và những
vấn đề vốn có những gốc rễ sâu xa. Họ đang trải nghiệm một số
ước muốn và thất vọng đã hiện hữu trước bạn nhiều năm và
nhiều thập kỷ. Bạn cản trở đường lối của họ vào một khoảnh
khắc nhất định và trở thành mục tiêu thuận tiện của sự tức giận

hay thất vọng của họ. Họ tin tưởng rằng bạn có những phẩm
chất mà họ muốn nhìn thấy. Trong hầu hết các trường hợp, họ
không quan hệ với bạn với tư cách một cá nhân.
Điều này sẽ không khiến cho bạn khó chịu nhưng nó giải
phóng bạn. Cuốn sách này sẽ chỉ bạn cách thức để tránh sự bực
mình trước những nhận xét bóng gió, những biểu hiện lạnh
nhạt, hay những khoảnh khắc cáu kỉnh của họ. Càng bám sát
cuốn sách này, bạn sẽ càng dễ phản ứng, khơng phải với những
cảm xúc của mình, mà đúng hơn với ước muốn thấu hiểu hành
vi của họ xuất phát từ đâu. Bạn sẽ cảm thấy điềm tĩnh hơn
nhiều trong tiến trình này. Và khi điều này bắt rễ sâu trong bạn,
bạn sẽ ít có khuynh hướng lên lớp hay phán xét mọi người; thay
vì vậy, bạn sẽ chấp nhận họ và những thiếu sót của họ như một
phần của bản chất con người. Mọi người sẽ thích bạn hơn nhiều
khi họ cảm nhận được thái độ khoan dung này ở bạn.
Thứ hai, Những Quy luật sẽ biến bạn thành một bậc thầy diễn
dịch đối với những ám chỉ mà mọi người liên tục phát ra, mang tới
cho bạn khả năng lớn hơn nhiều trong việc xét đoán hành vi của họ.
Thông thường, nếu chúng ta chú ý tới hành vi của mọi người,
chúng ta đang vội vã gán những hành động của họ vào những
phạm trù và vội vã đi tới những kết luận, từ đó chúng ta đưa ra
những phán xét phù hợp với định kiến của chính chúng ta.
Hoặc chúng ta chấp nhận những lý giải vị kỷ của họ. Những Quy
luật sẽ xóa bỏ khỏi bạn thói quen này bằng cách làm rõ việc hiểu
sai mọi người dễ dàng xảy ra như thế nào và những ấn tượng
đầu tiên có thể mang tính chất lừa dối như thế nào. Bạn sẽ bước
chậm lại, không tin vào xét đốn ban đầu của mình, và thay vào


đó bạn tự rèn luyện cho mình thói quen phân tích những gì bạn

nhìn thấy.
Bạn sẽ suy nghĩ theo hướng ngược lại - khi mọi người thể hiện
một cách thái q một đặc tính nào đó, như sự tự tin hoặc nam
tính vượt mức bình thường, thơng thường hầu hết đều đang
che đậy một sự thật ngược lại. Bạn sẽ nhận ra rằng mọi người
đang tiếp tục đóng kịch trước công chúng, tỏ ra ta đây tiến bộ
hoặc thánh thiện chỉ để ngụy trang tốt hơn mặt tối của họ. Bạn
sẽ nhìn thấy những dấu hiệu của mặt tối này rò rỉ ra trong cuộc
sống hằng ngày. Nếu mọi người thực hiện một hành động
dường như khác với tính cách bình thường của họ, bạn sẽ nhận
thấy: Thơng thường những gì khác với tính cách bình thường
thật ra lại chính là tính cách thật sự của họ. Nếu về bản chất,
người lười nhác hay ngốc nghếch, họ để lộ manh mối của đặc
điểm này trong những chi tiết nhỏ nhất mà bạn có thể nhận ra
trước khi hành vi của họ gây tổn hại cho bạn. Khả năng đo
lường giá trị thật sự của mọi người, mức độ trung thành và tận
tâm của họ, là một trong những kỹ năng quan trọng nhất bạn có
thể thủ đắc, giúp bạn tránh những nhân cơng, đối tác và quan
hệ xấu vốn có thể khiến cuộc sống của bạn trở nên khốn khổ.
Thứ ba, Những Quy luật sẽ mang tới cho bạn khả năng chống trả
và chiến thắng trong cuộc đấu trí với những dạng người xấu xa vốn
chắc chắn sẽ cản đường đi của bạn và có khuynh hướng gây ra sự
tổn hại lâu dài về cảm xúc.
Những kẻ hung hăng, đố kỵ và quỷ quyệt không thường lớn
tiếng tuyên bố về mình theo cách đó. Họ đã học được cách tỏ ra
đáng mến trong những lần gặp gỡ ban đầu, sử dụng sự tâng bốc
và những phương tiện khác để tước bỏ vũ khí của chúng ta. Khi
họ khiến cho chúng ta ngạc nhiên vì hành vi xấu xa của họ,
chúng ta cảm thấy bị phản bội, tức giận và trở nên bất lực. Họ
tạo ra áp lực thường xuyên, có nghĩa là khi làm điều đó họ áp

đảo tâm trí của chúng ta với sự hiện diện của họ, khiến cho việc
suy nghĩ đúng đắn hay trù bị kế hoạch trở nên khó khăn gấp bội.


Những Quy luật sẽ dạy bạn cách nhận diện ngay từ đầu những
dạng này, và đó là cách phịng vệ tuyệt vời nhất để chống lại họ.
Bạn sẽ tránh xa họ, hoặc, nhìn thấy trước những hành động quỷ
quyệt của họ, bạn sẽ không bị tấn công bất ngờ và do vậy sẽ có
khả năng duy trì sự cân bằng cảm xúc tốt hơn. Bạn sẽ không
thèm đếm xỉa tới họ và tập trung vào những nhược điểm và bất
an rành rành ở phía sau mọi sự ầm ĩ phơ trương của họ. Những
câu chuyện hoang đường của họ không thể lừa bịp bạn, và điều
này sẽ vơ hiệu hóa sự dọa dẫm mà họ dựa vào. Bạn sẽ coi khinh
những câu chuyện che đậy và những lý giải dông dài về hành vi
ích kỷ của họ. Khả năng giữ sự điềm tĩnh của bạn sẽ khiến cho
họ tức điên lên và thường đẩy họ tới chỗ lừa dối hoặc phạm sai
lầm.
Thay vì phải chịu đựng với những cuộc chạm trán này, bạn
thậm chí có thể đánh giá chúng như một cơ hội để nâng cao
những kỹ năng tự chủ và củng cố sức mạnh tinh thần của mình.
Việc khơn ngoan hơn, dù chỉ một trong những dạng người này,
sẽ mang tới cho bạn lịng tự tin, rằng bạn có thể xử lý điều tệ hại
nhất trong bản chất con người.
Thứ tư, Những Quy luật sẽ chỉ cho bạn những đòn bẩy thật sự để
thúc đẩy và tác động tới mọi người, giúp cho con đường của bạn
trong cuộc sống trở nên dễ dàng hơn.
Thông thường, khi gặp phải sự chống đối lại những ý tưởng
hay kế hoạch của mình, chúng ta không thể không cố làm cho
mọi người đổi ý bằng cách tranh luận, giảng giải, hoặc phỉnh
phờ họ; tất cả những cách thức này đều khiến họ trở nên phòng

thủ hơn. Những Quy luật sẽ chỉ bạn rằng, theo lẽ tự nhiên, mọi
người khá ngoan cố và thích chống lại sự tác động. Bạn phải bắt
đầu bất kỳ nỗ lực nào bằng cách hạ thấp sự chống đối của họ và
khơng bao giờ vơ tình cung cấp điều kiện cho những khuynh
hướng phòng thủ của họ. Bạn sẽ tự rèn luyện để ý thức được
những nỗi bất an của họ và khơng bao giờ vơ tình khuấy động


chúng. Bạn sẽ tư duy với ý thức về tính tư lợi và sự cố chấp cần
được công nhận của họ.
Khi hiểu rõ tính chất dễ thẩm thấu của cảm xúc, bạn sẽ biết
rằng phương tiện hữu hiệu nhất của tầm ảnh hưởng là thay đổi
tâm trạng và thái độ của mình. Mọi người phản ứng với năng
lượng và hành vi của bạn thậm chí hơn nhiều so với những lời lẽ
của bạn. Bạn nên từ bỏ bất cứ sự phịng vệ nào về phần mình.
Thay vì vậy, cảm giác thoải mái và thành thật quan tâm tới
những người khác sẽ có một hiệu ứng tích cực và có tính chất
thôi miên. Với tư cách một người lãnh đạo, các phương tiện tốt
nhất của bạn để lái mọi người theo hướng của mình nằm trong
việc tạo nên một bầu khơng khí thích hợp thơng qua thái độ, sự
cảm thơng và đạo đức lao động của bạn.
Thứ năm, Những Quy luật sẽ giúp bạn nhận ra các nguồn lực của
bản chất con người hoạt động sâu như thế nào bên trong bạn, mang
tới cho bạn khả năng thay đổi những khuôn mẫu tiêu cực của chính
mình.
Phản ứng tự nhiên của chúng ta khi đọc hoặc nghe nói về
những phẩm chất đen tối hơn trong bản chất con người là loại
trừ chúng khỏi bản thân chúng ta. Kẻ ái kỷ, thiếu sáng suốt, đố
kỵ, phi thực tế, ưa gây hấn, hoặc gây hấn thụ động luôn luôn là
một cá nhân khác. Hầu như chúng ta ln ln nhận thấy bản

thân mình có những dự định tốt đẹp nhất. Nếu chúng ta đi
chệch hướng, đó là do lỗi của hồn cảnh hoặc do mọi người buộc
chúng ta phải phản ứng một cách tiêu cực. Những Quy luật sẽ
giúp bạn hoàn toàn ngưng lại quá trình tự đánh lừa bản thân
này. Tất cả chúng ta chẳng khác gì nhau(25), và có chung những
khuynh hướng như nhau. Càng sớm nhận ra điều này, khả năng
của bạn trong việc khắc phục những tính cách tiêu cực tiềm
tàng bên trong con người mình càng lớn. Bạn sẽ kiểm tra các
động cơ, nhìn vào mặt tối của chính mình, và trở nên ý thức về
những khuynh hướng gây hấn thụ động của bạn. Điều này giúp


bạn nhận ra dễ dàng hơn rất nhiều những tính cách như thế ở
kẻ khác.
Bạn cũng sẽ trở nên khiêm tốn hơn, ý thức được rằng bạn
khơng có gì vượt trội hơn so với những người khác theo cung
cách bạn từng tưởng tượng. Sự tự nhận thức về mình này sẽ
khơng khiến cho bạn có cảm giác tội lỗi hay nặng lịng, mà hồn
tồn ngược lại. Bạn sẽ chấp nhận chính mình như một cá thể
trọn vẹn, có cả tốt lẫn xấu, từ bỏ ý thức tự đánh lừa bản thân
rằng bạn là một vị thánh. Bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhõm khi thoát
khỏi những hành động đạo đức giả và tự do trở thành chính
mình hơn. Phẩm chất này của bạn sẽ thu hút mọi người.
Thứ sáu, Những Qụy luật sẽ chuyển hóa bạn thành một con
người biết cảm thông, tạo ra những liên kết sâu sắc và vừa ý hơn
với mọi người xung quanh bạn.
Loài người chúng ta được sinh ra với một tiềm năng lớn lao
trong việc thấu hiểu mọi người ở mức độ không chỉ đơn thuần
về mặt trí tuệ. Đó là một năng lực mà tổ tiên của chúng ta đã
phát triển, trong đó họ học được cách trực cảm những tâm

trạng và cảm giác của người khác bằng cách đặt bản thân vào
hoàn cảnh của họ.
Những Quy luật sẽ hướng dẫn bạn cách đưa tiềm năng này tới
những cấp độ lớn nhất có thể. Bạn sẽ học được cách xóa bỏ dần
dần cuộc độc thoại nội tâm khơng ngớt của mình và lắng nghe
chăm chú hơn. Bạn sẽ tự rèn luyện bản thân để thấu hiểu quan
điểm của người khác càng nhiều càng tốt. Bạn sẽ sử dụng trí
tưởng tượng và những kinh nghiệm của mình để cảm nhận
được người khác có thể cảm thấy thế nào. Nếu họ miêu tả một
điều gì đó đau đớn, bạn cũng có những giây phút đớn đau của
chính mình để đem ra đối chiếu. Bạn sẽ khơng chỉ trực cảm, mà
sẽ phân tích thơng tin bạn thu thập được từ thái độ cảm thông
này, và thủ đắc những hiểu biết sâu sắc. Bạn sẽ tiếp tục một chu
kỳ giữa sự cảm thơng và phân tích, ln cập nhật những gì bạn


quan sát được và tăng cường khả năng của mình trong việc
nhìn thế giới qua con mắt của họ. Bạn sẽ chú ý một cảm giác kết
nối về thể lý giữa bạn và người khác sẽ nảy sinh từ cách làm này.
Bạn sẽ cần tới một mức độ khiêm tốn trong q trình này. Bạn
khơng bao giờ có thể biết chính xác điều mọi người đang nghĩ
và có thể dễ dàng phạm sai lầm, do đó bạn khơng được vội vã xét
đốn mà phải cởi mở tấm lịng để học hỏi nhiều hơn. Mọi người
phức tạp hơn bạn nghĩ nhiều. Mục tiêu của bạn đơn giản là nhìn
thấy rõ hơn quan điểm của họ. Quá trình học hỏi này giống như
một cơ bắp; bạn càng tập luyện nhiều, nó càng rắn chắc.
Việc ni dưỡng sự cảm thơng như thế có vơ số lợi ích. Tất cả
chúng ta đều chỉ quan tâm tới chính mình, bị khóa chặt trong
thế giới riêng. Thốt khỏi bản thân và hịa nhập vào thế giới của
người khác là một trải nghiệm mang tính liệu pháp và giải

phóng tâm hồn. Đó chính là cái đã lơi cuốn chúng ta hướng tới
điện ảnh và bất kỳ hình thức hư cấu nào, nhằm bước vào tâm
hồn và quan điểm của những người rất khác biệt với chúng ta.
Thông qua cách làm này, toàn bộ cung cách tư duy của bạn sẽ
chuyển biến. Bạn đang tự rèn luyện bản thân để thoát khỏi
những định kiến, sống trong khoảnh khắc hiện tại, và tiếp tục
điều chỉnh những ý tưởng của mình về mọi người. Bạn sẽ nhận
ra sự linh động đó ảnh hưởng tới cách bạn tấn cơng vào những
rắc rối nói chung - bạn sẽ nhận ra mình đang ni dưỡng những
khả năng khác, có những quan điểm thay đổi linh hoạt. Đây
chính là bản chất của tư duy sáng tạo.
Cuối cùng, Những Quy luật sẽ chuyển đổi cách bạn nhìn nhận
tiềm năng của chính mình, giúp bạn nhận thức được một cái tôi lý
tưởng, cao hơn trong bạn, kẻ mà bạn muốn thể hiện.
Có thể nói rằng nhân loại chúng ta có hai bản ngã [hoặc cái
tơi] trái ngược nhau ở bên trong - một thấp hơn và một cao hơn.
Bản ngã thấp hơn có xu hướng mạnh mẽ hơn. Những thơi thúc
của nó kéo chúng ta xuống những phản ứng mang tính cảm xúc


và những thái độ phòng vệ, khiến chúng ta cảm thấy mình ln
đúng và vượt trội hơn người khác. Nó khiến chúng ta cố chộp
lấy những lạc thú và trò tiêu khiển trước mắt, ln chọn con
đường ít trở ngại nhất. Nó dẫn dụ chúng ta làm theo điều người
khác đang nghĩ, đánh mất bản thân trong nhóm.
Chúng ta cảm thấy những thôi thúc của bản ngã cao hơn khi
chúng ta vượt thoát khỏi bản thân, muốn nối kết sâu hơn với kẻ
khác, tập trung tâm trí vào cơng việc của mình, suy nghĩ thay vì
phản ứng, đi theo con đường riêng của chính mình trong cuộc
sống, và phát hiện ra cái khiến chúng ta trở nên độc đáo. Bản

ngã thấp hơn là khía cạnh có tính chất động vật và phản ứng
nhiều hơn trong bản chất của chúng ta, và khía cạnh mà chúng
ta dễ dàng trượt vào. Bản ngã cao hơn là khía cạnh con người
thật sự hơn của bản chất của chúng ta, khía cạnh khiến chúng
ta chín chắn và tự ý thức về bản thân. Vì xung lực của bản ngã
cao hơn thì tinh thần con người yếu ớt hơn, việc kết nối với nó
địi hỏi sự nỗ lực và sáng suốt.
Thể hiện cái tôi lý tưởng này bên trong chúng ta là điều chúng
ta thật sự mong muốn, vì chỉ với việc phát triển khía cạnh này
của bản thân, nhân loại chúng ta mới cảm thấy thật sự mãn
nguyện vì đã phát triển trọn vẹn năng lực của mình. Quyển
sách này sẽ giúp bạn hồn thành điều đó bằng cách giúp bạn ý
thức được những ngun tố tích cực và có tiềm năng tích cực
chứa đựng trong từng quy luật.
Khi biết rõ xu hướng thiên về sự thiếu sáng suốt của mình,
chúng ta sẽ học để trở nên ý thức về cách thức các cảm xúc tô
điểm tư duy của bạn (chương 1); mang tới cho bạn khả năng
giảm thiểu chúng và trở nên thật sự sáng suốt. Khi biết thái độ
trong cuộc sống của chúng ta tác động tới những gì xảy đến với
chúng ta như thế nào, và tâm trí chúng ta có xu hướng khép
chặt do sợ hãi (chương 8), bạn sẽ học được cách rèn luyện một
thái độ cởi mở và khơng biết sợ. Khi biết mình có xu hướng so
sánh bản thân với những người khác (chương 10), bạn sẽ sử


dụng nó như một sự khích lệ để trở nên vượt trội trong xã hội
thông qua việc lao động tốt hơn, ngưỡng mộ những người có
các thành tựu lớn lao, và cạnh tranh với họ do được gợi cảm
hứng từ tấm gương của họ. Bạn sẽ vận dụng phép lạ này với
từng phẩm chất căn bản, sử dụng kiến thức đã mở rộng về bản

chất con người để chống lại sự lôi kéo mạnh mẽ hướng xuống
bản chất thấp kém hơn của mình.
Hãy nghĩ về quyển sách này theo cách sau: Bạn sắp trở thành
một thợ học nghề về bản chất con người. Bạn sẽ phát triển một
số kỹ năng - cách quan sát và đo lường tính cách của những
người đồng loại và nhìn vào những chiều sâu của chính mình.
Bạn sẽ hành động để thể hiện bản ngã cao hơn của mình. Và
thơng qua thực hành, bạn sẽ trở thành một bậc thầy của nghệ
thuật này, có khả năng ngăn cản điều tệ hại nhất mà kẻ khác có
thể ném vào bạn và tự biến mình thành một cá nhân sáng suốt
hơn, có ý thức hơn về bản thân, và hữu ích hơn.
Con người sẽ chỉ trở nên tốt hơn khi bạn khiến cho y nhìn thấy y là kẻ như
thế nào.
- Anton Chekhov(26)


1
Làm chủ cái tôi cảm xúc
Quy luật của sự thiếu sáng suốt

Bạn thích tưởng tượng rằng bạn kiểm sốt được số phận bản thân, trù hoạch
một cách có ý thức con đường đời của mình tốt nhất trong phạm vi khả dĩ.
Nhưng bạn hầu như không nhận ra những cảm xúc của bạn chi phối bạn sâu
sắc tới mức nào. Chúng khiến cho bạn xoay về phía những ý tưởng vuốt ve cái
tơi của bạn. Chúng khiến cho bạn nhìn thấy những gì bạn muốn thấy, tùy vào
tâm trạng của bạn; và sự tách rời khỏi thực tại này là nguồn cội của những
quyết định tệ hại và những khuôn mẫu tiêu cực ám ảnh cuộc đời của bạn. Sự
sáng suốt là khả năng hóa giải những hiệu quả cảm xúc này, để tư duy thay vì
phản ứng, để mở rộng tâm trí bạn tới điều đang thật sự diễn ra, trái ngược
hẳn với điều bạn đang cảm thấy. Nó khơng đến một cách tự nhiên; nó là một

năng lực mà chúng ta phải vun trồng nuôi dưỡng, nhưng khi thực hiện điều
này chúng ta nhận ra tiềm năng lớn nhất của mình.


Đấu trường nội tâm
Một ngày cuối năm 432 TCN, công dân thành Athens nhận
được một tin tức rất đáng lo: Những đại biểu từ thành bang
Sparta đã tới thành phố và đệ trình lên hội đồng điều hành
Athens những điều khoản hịa bình mới. Nếu Athens khơng
đồng ý những điều khoản này, Sparta sẽ tuyên chiến. Sparta là
kẻ thù không đội trời chung của Athens và trên nhiều phương
diện là cực đối lập của nó. Athens đứng đầu một liên minh các
bang dân chủ trong khu vực, trong khi Sparta đứng đầu một
liên minh các chế độ chính trị đầu sỏ, được biết với tên gọi Các
thành bang vùng bán đảo Peloponnese. Athens dựa vào lực
lượng hải quân và sự giàu có - nó là thế lực thương mại hàng
đầu ở khu vực Địa Trung Hải. Còn Sparta dựa vào qn đội. Nó
là một thành bang hồn tồn qn sự hóa. Cho tới lúc đó, hai
thế lực này đã cố tránh né một cuộc chiến tranh trực tiếp vì hậu
quả có thể rất tàn khốc - bên bại trận khơng chỉ đánh mất tầm
ảnh hưởng của mình trong khu vực, mà tồn bộ lối sống của nó
có thể lâm nguy - tất nhiên với Athens, đó là nền dân chủ và sự
giàu có. Tuy nhiên, lúc này dường như chiến tranh là điều
không thể tránh khỏi và một cảm giác về nguy cơ đe dọa nhanh
chóng bao trùm tồn thành phố.
Vài hơm sau, Hội nghị tồn bang Athens được tổ chức trên đồi
Pnyx nhìn xuống vệ thành Acropolis để thảo luận về tối hậu thư
của Sparta và quyết định điều cần thực hiện. Hội nghị được mở
rộng cho toàn thể nam cơng dân, và hơm đó gần mười ngàn
người đã tụ tập trên đồi để tham dự cuộc thảo luận. Những kẻ

hiếu chiến trong số này đang trong một tâm trạng rất lo âu Athens nên nắm lấy thế chủ động và tấn cơng Sparta trước, họ
nói. Những kẻ khác nhắc nhở họ rằng trong một trận đánh trên
đất liền, các lực lượng của Sparta hầu như bất khả chiến bại. Tấn
cơng Sparta theo cách này khơng khác gì trao chiến thắng vào


tay họ. Tất cả những kẻ chủ hòa đều tán thành việc chấp nhận
những điều khoản hịa bình, nhưng như nhiều người chỉ ra,
điều đó chỉ để lộ sự sợ hãi và càng khuyến khích những người
Sparta. Nó chỉ cho họ thêm thời gian để tăng cường quân đội
của mình. Cuộc tranh luận cứ nhùng nhằng, với cảm xúc ngày
càng nóng lên, mọi người la ó ầm ĩ, và khơng có giải pháp nào
ngay trước mắt.
Tới xế trưa hơm đó, đám đông đột nhiên trở nên im lặng khi
một nhân vật quen thuộc bước ra để phát biểu trước Hội nghị.
Đó là Pericles, lãnh tụ cao niên trong số các chính khách Athens,
lúc này đã hơn 60 tuổi. Pericles được dân chúng u mến, và ý
kiến của ơng có tầm quan trọng hơn ý kiến của bất cứ người nào
khác, nhưng dù dân Athens kính trọng ơng, họ nhận thấy ông là
một lãnh tụ rất khác thường - giống một triết gia hơn một
chính khách. Với những người đủ lớn tuổi để nhớ lại thời ông
khởi đầu sự nghiệp, thật đáng ngạc nhiên khi ông trở nên thành
công và nhiều quyền lực như thế. Ơng khơng hề làm điều gì
theo cung cách thông thường.
Vào những năm đầu tiên của nền dân chủ, trước khi Pericles
xuất hiện trên chính trường, dân chúng Athens thích một dạng
tính cách ở các lãnh tụ của họ - những người có thể diễn thuyết
một cách đầy cảm hứng, thuyết phục và có một khả năng về
kịch nghệ. Trong chiến trận, đó là những kẻ liều lĩnh; họ thường
phát động những chiến dịch quân sự mà họ có thể lãnh đạo,

mang tới cho họ cơ hội giành được vinh quang và sự chú ý. Họ
thăng tiến trong sự nghiệp bằng cách đại diện cho một phe cánh
trong Hội nghị, bao gồm giới quý tộc, địa chủ và qn đội, và
tiến hành bất cứ việc gì có thể để nâng cao quyền lợi của nó.
Điều này dẫn tới một nền chính trị phân rẽ cao độ. Các nhà lãnh
đạo lên voi xuống chó trong chu kỳ vài năm, nhưng dân chúng
Athens thích thực trạng này; họ khơng tin tưởng bất cứ người
nào nắm quyền quá lâu năm.