Đau chân, sưng khớp... có thể là khởi đầu của bệnh ung thư máu trẻ em!? docx

Đau chân, sưng khớp có thể là khởi đầu
của bệnh ung thư máu trẻ em!?
Đau khớp, nhức chân là than phiền thông thường hay
có ở trẻ em tuổi đi học (5-7 tuổi) sau một ngày chạy
nhảy, vận động nhiều hoặc có té ngã. Tuy nhiên, đau
khớp gối, nhức chân nếu xảy ra bất chợt và tái đi tái
lại kèm theo: sốt cao kéo dài, xanh xao, bầm hay chảy
máu răng, chảy máu mũi hoặc sưng đau khớp gối,
không đi được có thể là những dấu hiệu ban đầu của
bệnh ung thư (UT) máu trẻ em.
Tế bào máu bị ung thư (ảnh minh họa)
Một trường hợp bệnh bạch cầu cấp trẻ em…
Đến khám và điều trị như viêm khớp ở cơ sở y tế địa
phương, cháu cảm thấy đỡ đôi chút Tình trạng đau
chân, nhức khớp gối 2 bên tái lại sau vài ngày và chuyển
nặng hơn. Cháu gầy xanh hơn và đi lại khó khăn hơn. Gia
đình đưa cháu T. đi khám ở bệnh viện (BV) tỉnh và được
điều trị như viêm thấp khớp thể thiếu niên!?. Đau nhức
khớp xương có giảm nhưng người cháu ngày càng gầy và
xanh xao. Cháu được chuyển BV. Nhi đồng TP.HCM và
sau cùng đến BV. Ung Bướu với chẩn đoán: bệnh bạch
cầu lymphô cấp (BCLC).
Bạch cầu cấp ở trẻ em là bệnh gì?
Bạch cầu cấp (BCC) có tên gọi thông thường là bệnh UT
máu cấp. Đây là loại bệnh UT thường gặp nhất và chiếm
33,4% các dạng UT trẻ em. Độ tuổi mắc bệnh hay gặp là
dưới 5 tuổi và trẻ trai có tỉ lệ mắc bệnh nhiều hơn bé gái
một ít.
Mỗi năm, khoa Ung Bướu nhi, BV. Ung Bướu TP.HCM
đã tiếp nhận điều trị khoảng 180 ca bệnh BCC mới. Đặc
biệt 85% là loại BCLC.

Nguyên nhân gây bệnh thế nào?
Ở trẻ bị BCC, người ta nhận thấy: có sự tăng sinh bất
thường và ác tính trong quá trình tạo máu của thành phần
bạch cầu gốc trong tủy xương. Hiện nay, nguyên nhân
gây bệnh chưa biết rõ.
Một số yếu tố môi trường và di truyền có liên hệ với bệnh
BCC đã được ghi nhận:
Môi trường: virus, tia phóng xạ, hóa chất benzen, DDT,
một số thuốc như Etoposid, Melphalan… Bất thường
nhiễm sắc thể: trẻ bị hội chứng Down, hội chứng Bloom
hoặc Fanconi…
Chẩn đoán và điều trị bệnh BCC trẻ em?
Việc định bệnh BCC dựa vào dấu chứng lâm sàng (sốt
cao kéo dài, xanh xao, chảy máu dưới da, nổi hạch cổ, gan
to, lách to…) và xét nghiệm huyết học (đếm công thức
máu, kết quả tủy đồ).
Tuy nhiên, để chẩn đoán phân loại bệnh BCLC và bạch
cầu tủy cấp (BCTC), cần phải thực hiện thêm một số xét
nghiệm chuyên biệt khác như : khảo sát hình thái thành
phần bạch cầu, hóa mô tế bào, miễn dịch tế bào và xét
nghiệm di truyền tế bào…
Việc xác định phân biệt BCLC và BCTC có ý nghĩa rất
quan trọng về điều trị và tương lai bệnh. Vì phác đồ điều
trị và tương lai bệnh của 2 dạng trên khác nhau. Hiện nay,
BCTC vẫn còn là một dạng UT máu rất xấu, kết quả điều
trị còn kém (khoảng 30-40% sống thêm 5 năm).
Phương thức điều trị bao gồm: chăm sóc nâng đỡ tích cực
và hóa trị là vũ khí điều trị chủ lực và thực sự có vai trò
sống còn cho trẻ em bị bệnh BCC. Xạ trị vào hệ thần kinh
sọ não, ghép tủy hay truyền tế bào gốc… có vai trò trong

những trường hợp BCC nhóm nguy cơ cao hay tái phát.
Bệnh BCLC trẻ em có thể chữa trị khỏi?
Nhờ những hiểu biết mới về quá trình sinh bệnh, khảo sát
di truyền tế bào trẻ mắc bệnh, nhóm nguy cơ và các tiến
bộ vượt bậc về thuốc đặc trị kết hợp với công tác chăm
sóc nâng đỡ tích cực… bệnh BCLC trẻ em hiện nay được
xem là dạng UT có thể chữa trị khỏi ở các nước phát
triển. Kế hoạch điều trị BCLC bao gồm 4 giai đoạn hóa
trị: tấn công, củng cố, tăn cường và duy trì. Tổng thời
gian kéo dài khoảng 24-30 tháng. Phác đồ hóa trị kết hợp
nhiều thuốc đặc trị với kỹ thuật bơm thuốc vào tủy sống
đã cho kết quả khả quan (80-85% trẻ sống hơn 5 năm sau
điều trị).
Dấu hiệu cảnh báo bệnh BCC trẻ em?
Nghiên cứu tổng kết của Trung tâm Ung thư MD
Anderson, Houston, Texas ghi nhận một số dấu hiệu cảnh
báo BCC ở trẻ em:
- Sốt cao 38,5oC, kéo dài bất thường và tái đi tái lại.
- Da xanh xao, mệt mỏi, biếng ăn.
- Sốt và đau chân, sưng khớp gối tái đi tái lại.
- Có nốt bầm dưới da hoặc chảy máu mũi, miệng bất
thường.
- Sốt kéo dài và nổi hạch cổ.
Nên sớm đưa trẻ đến khám bệnh và làm xét nghiệm máu
ở cơ sở y tế, BV có chuyên khoa nhi. Các bác sĩ sẽ thăm
khám, xác định bệnh và xử trí thích hợp. Điều cần nhớ :
bệnh BCLC trẻ em, nhóm nguy cơ thấp có thể điều trị tốt
ở nước ta nếu được chẩn đoán sớm và chữa trị đầy đủ ở
BV có chuyên khoa huyết học hoặc ung bướu nhi