Tài liệu vào 10 môn văn

Ý NGHĨA NHAN ĐỀ
1,CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
-G.tk nhan đề: truyền kì mạn lục là ghi chép tản mạn những điều kì lạ được lưu
truyền.

2,HỒNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ
-G.tk nhan đề: là ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê ,vào thời điểm
Tây Sơn diệt Trịnh, trả lại Bắc Hà cho vua Lê.

3,ĐỒNG CHÍ .
-Nhận xét chung: ”Đồng chí “ là nhan đề ngắn gọn,có ý nghĩa.
-Ý nghĩa :
+ Đồng chí : là cùng chí hướng,chung lí tưởng.
+Nhan đề thể hiện tư tưởng ,CĐ tác phẩm : ca ngợi tình đồng chí,đồng đội của
những ng lính cụ Hồ trog thời kì kháng chiến chống Pháp .
-Tác động : ‘Đồng chí ‘trở thành tên gọi phổ biến trog các cơ quan ,tổ chức.

4,BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHƠNG KÍNH.
-Nhận xét chung : bài thơ có nhan đề khá dài ,tưởng như thừa từ ‘bài thơ .’
=> Tạo ra sự độc đáo ,khác lạ và thu hút ng đọc .
-Ý nghĩa:
+ Nhan đề đã lm nổi bật h/ả tồn bài ‘những chiếc xe ko kính’qua đó thể hiện vẻ đẹp
của ng lính lái xe .
+ 2 tiếng ‘bài thơ’ cho thấy rõ hết cách khai thác hiện thực của t/giả.Đó là khai thác
chất thơ khốc liệt của chiến tranh .=> Chất thơ khốc liệt của tuổi trẻ chiến tranh.

5,LÀNG
-Nhận xét: Là 1 nhan đề ngắn gọn, nó là danh từ chung mag ý nghĩa khái quát cho tên
tác phẩm.(Nó khơng chỉ nói về làng Chợ Dầu mà cịn ns về hầu hết các ngơi làng
trong đất nc ta)
-Ý/nghĩa:

+Thể hiện được CĐ tác phẩm:Ca ngợi tình yêu làng,yêu nước của người nông dân
trong kháng chiến .


+ Truyện về những làng quê nước ta trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp:
ông Hai trở thành biểu tượng người nông dân Việt Nam yêu làng ,yêu nước.
+Chủ đề tư tưởng ,ý/nghĩa của truyện được mở rộng
-Tác động: tình cảm bao trùm,phổ biến

6.LẶNG LẼ SA PA
-Nhận xét:
+Đây là nhan đề hay ,giàu chất thơ ,giàu ý nghĩa.
+ Sử dụng nghệ thuật đảo ngữ để nhấn mạnh đặc điểm yên bình của vùng đất Sa Pa
đồng thời là vẻ đẹp ng l/đ .
-Ý nghĩa:
+Thể hiện CĐ tác phẩm:Ca ngợi vẻ đẹp con người lao động cống hiến thầm lặng
ngày đêm cho đất nước.
+Thể hiện sự tin yêu ,khâm phục những người lao động ,trân trọng biết ơn sự cống
hiến thầm lặng.

7,CHIẾC LƯỢC NGÀ
-Nhận xét:
+ Được cấu tạo là 1 CDT
+Là nhan đề hay,ngắn gọn ,có ý nghĩa.
-Ý nghĩa:
+ Thể hiện đc CĐ tác phẩm:Ca ngợi tình cảm cha con thắm thiết ,sâu lặng trong
h/cảnh éo le của chiến tranh.
+Với bé Thu:

Là món quà đầu tiên và kỉ vật cuối cùng mà cha để lại.

Nó cịn là ước mơ của bé Thu
Là hình bóng của người cha.

+Với ơng Sáu:

Là món quà đầu tiên mà ông tự tay làm tặng con
Là hình bóng người con gái.
Là tất cả tình u thương và nỗi nhớ của ông với con

-Giúp người đọc hiểu hơn những mất mát,hi sinh trong chiến tranh.Từ đó để mọi
người biết trân trọng hơn c/s hịa bình và giá trị tình cảm gđ.


8,MÙA XUÂN NHO NHỎ
-N.xét:
+Là nhan đề hay ,ý nghĩa.
+H/ả ẩn dụ đặc sắc,độc đáo,sáng tạo của tác giả.
-Ý nghĩa:
+Thể hiện đc CĐ tác phẩm: Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất
nước, với cuộc đời, thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ ,khát vọng ,lý tưởng
được cống hiến những gì đẹp nhất cho cuộc đời ,quê hượng,đất nước của nhà thơ và
tất cả m.n lm 1 mùa xuân nho nhỏ tạo nên mùa xuân đất nước.
+Gợi ra vẻ đẹp 1 mùa xuân thiên nhiên ,đất trời ,hình khối vơ cug đáng u.
-Thể hiện mối quan hệ giữa cái chung vs cái riêng ,giữa cá nhân vs cộng đồng.

9,SANG THU
-N.xét:
+Là nhan đề hay,ý nghĩa ,ngắn gọn.
+Tác giả sử dụng NT đảo ngữ
-Ý nghĩa:

+Thể hiện CĐ tác phẩm: Nhấn mạnh sự cảm nhận tinh tế sự giao cảm của con ng vs
cảnh vật và ản giấu tâm sự con ng,cuộc đời sang thu.
+Khoảnh khắc con ng sang thu,đất nc sang thu.

10,NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
-N.xét:
+ Cấu tạo là CDT
+Nhan đề hay,lãng mạn
+Sử dụng NT ẩn dụ “những ngôi saoo”-“3 cô gái TNXP”
-Ý nghĩa:
+Thể hiện CĐ tác phẩm:ca ngợi vẻ đẹp của những nữ thanh niên xung phong và đó là
vẻ đẹp thế hệ trẻ VN thời kì chiến tranh.
+Những ngơi sao đc xuất hiện 2 lần

Ngôi sao trên mũ
Ngôi sao trên bầu trời quảng trường


Từ đó ta thấy những ngơi sao là 3 nữ thanh niên xp và họ trọng mình vẻ đẹp như ngôi
sao,hồn nhiên,trong sáng,thơ mộng đồn thời là sự mạnh mẽ,tinh thần trách nhiệm cao
trog c.vc,tinh thần đồng đội .
-Thể hiện sự biết ơn,trân trọng và tự hào thế hệ cha ông ta đi trc

MẠCH CẢM XÚC

1,ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ.
-Triển khai theo trình tự chuyến khơi của đồn thuyền đánh cá lúc hồng hơn đến
cảnh đánh cá trên biển đếm rồi trở về vào lúc bình minh.=>Từ khơng gian và t/gian.

2,BẾP LỬA

-Là lời tâm sự của người cháu phương hiếu thảo ở phương xa gửi đến hiện tại,từ kỉ
niệm
Suy ngẫm,triết lí.

3,LÀNG
-TH1(cơ bản): Khi ông Hai nghe tin làng theo giặc
+Tạo diễn biến tâm lí gay gắt trong n.vật ,làm bộc lộ sâu sắc tình u làng,u nước ở
ơng Hai=>Tình cảm ng nơng dân trong k/c.
+Tạo nút thắt cho câu truyện ,góp phần thể hiện CĐ t/p:Ca ngợi tình yêu làng,yêu quê
hương,đất nước của người nông dân trong k/c.
-TH2:Khi ông Hai nghe tin làng cải chính
+KĐ tình u làng q hịa quyện trog tình yêu đất nước và tinh thần k/c của ông Hai
và ng nông dân
+Mở nút thắt cho câu truyện.

4,LẶNG LẼ SA PA
-THT:Cuộc gặp gỡ tình cờ ,bất ngờ ,ngắn ngủi giữa anh thanh niên ,ông họa sĩ và cô
kĩ sư tại nơi ở và lm việc của anh thanh niên trên đỉnh Yên Sơn.
=>Khắc họa chân dung nhân vật 1 cách khái quát và thể hiện CĐ tác phẩm:Ca ngợi ng
l/đ cống hiến thầm lặng cho đất nước.


5,CHIẾC LƯỢC NGÀ
-TH1:Ông Sáu về phép thăm gđ,trớ trêu bé Thu ko nhận cha ,đến lúc nhận ra sự thật
thì ba con phải chia li=>Tình cảm mãnh liệt của bé Thu vs ba.
-TH2:Ở khu căn cứ ơng dồn hết tình yêu thương,mong nhớ lm cây lược để tặng
con.Ông đã hi sinh khi chx kịp trao món q tặng con=>Tình cảm sâu nặng cha vs con
+ Kịch tính,chứa nhiều yếu tố bất ngờ tạo nên NT thắt nút .Từ đố thể hiện tình cha
con thiêng liêng,sâu nặng.
+Đặt n.v vào tình huống éo le ,lm cho tình cảm đc đẩy lên cao trào.

=>Kđ tình phụ tử thiêng liêng :tình cảm bất tử,ko súng đạn nào chia cắt đc.

6,MÙA XUÂN NHO NHỎ
-Bắt nguồn từ mùa xuân thiên nhiên ,đất trời xứ Huế đến mùa xuân của cách mạng,của
đất nước ,lòng ng rồi đến suy ngẫm và ước nguyện của nhà thơ.Kết thúc là lời ca ngợi
đất nc.

7,VIẾNG LĂNG BÁC
-Triển khai theo trình tự vào lăng viếng Bác của Viễn Phương.Từ ko gian (ngoàitrong) ,thời gian (sáng-chiều).

8,SANG THU
-Là bức thông điệp giao mùa.Triển khai từ những dấu hiệu báo từ về đến toàn bộ
tn,đất trời ngả dần sang thu và những chuyển biến âm thầm trong lòng cảnh vật,suy
nghĩ của nhà thơ.=>Khoảnh khắc áy được cảm nhận =sự rung cảm tinh tế,sự trải
nghiệm sâu sắc của tác giả.

9,NÓI VS CON
-Là lời ng cha ns vs con về cọi nguồn sinh dưỡng ,về sức sống mạnh mẽ,bền bỉ quê
hương.Đi từ tình cảm gia đình ,mở rộng là tình cảm quê hương, đất nước.Đi từ kỉ
niệm nâng lên thành lẽ sống.

10,NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
-TH1:Khi PĐ đi phá bom cùng đồng đội->Bộc lộ tinh thần trách nhiệm ,lòng dũng
cảm,sẵn sàng hi sinh của 3 nữ TNXP
-TH2:Cơn mưa đá bất ngờ trên cao điểm->Bộc lộ tâm hồn trong sáng,hồn nhiên ,lạc
quan yêu đời


HOÀN CẢNH RA ĐỜI
I,Truyện Trung Đại

1,CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG.
-Xuất xứ :’Chuyện người con gái Nam Xương ‘là chuyện thứ 16 trog 20
chuyện Truyền Kì Mạn Lục
-Nguồn gốc :đc cải tạo trên cơ sở truyện cổ tích.

2.TRUYỆN KIỀU
-Nguồn gốc : Truyện Kiều dựa vào cốt truyện văn xuôi ‘Kim Văn Kiều ‘ của
Thanh Tâm Tài Nhân (TQ).Tuy nhiên ,ông đã có sáng tạo lm nên 1 ‘Truyện
Kiều’rất Việt Nam.

3,CHỊ EM THÚY KIỀU
-Vị trí : phần đầu “Truyện Kiều “ có tên là :’ Gặp gỡ và đính ước.’

4,KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
-Vị trí : phần 2 “Truyện Kiều “ có tên là : ‘Gia biến và lưu lạc’

5,LỤC VĂN TIÊN CỨU KIỀU NGUYỆT NGA
-Hoàn cảnh ra đời : đầu những năm 50.cuối thế kỉ XIX.
-Vị trí : nằm ở phần đầu truyện ‘Lục Văn Tiên ‘

6,HỒI THỨ 14-HOÀNG LÊ NHẤT THĨNG CHÍ
-H/c sáng tác : Đc viết từ cuối triều Lê , đầu triều Nguyễn vào thời điểm Tây
Sơn diệt Trịnh ,trả lại Bắc Hà cho vua Lê.

II. VĂN BẢN NHẬT DỤNG
1,PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
-Xuất xứ : Trích ‘Phong cách HCM các vĩ đại gắn với giản dị ‘


2,ĐẤU TRANH CHO 1 THẾ GIỚI HỊA BÌNH

-H/cảnh sáng tác : Văn bản đc sáng tác vào 8/1986
-Trích : Tham luận tại cuộc họp nguyên thủ họp ở Mê-hi-cô. “Thanh Gươm
Đa-mơ-clet”

III.THƠ HIỆN ĐẠI
1,ĐỒNG CHÍ
- Bài thơ đc sáng tác năm 1948
-Khi tác giả cùng đồng đội tham gia chiến dịch Việt Bắc Thu-Đơng .
-Thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ( t.kì khó khăn,..)
-Trích : Bài thơ dc in trog tập “ Đầu súng,trăng treo”.Là k.quả của cuộc trải
nghiệm thực tế sống và chiến đấu của tác giả .Bộ đội ta nhg ngày đầu kháng
chiến.
=>Tiêu biểu của thơ ca trog giai đoạn 1946-1954.

2,BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHƠNG KÍNH
- Bài thơ dc viết năm 1969.
-Thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra các liệt.
-Tác giả đang hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn.
-Trích : in trg tập thơ “Vầng trăng quầng lửa “ .Bài thơ đc tặng giải nhất cuộc
thi thơ của báo văn nghệ năm 1969.

3,ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
-Năm 1958 .Sau chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Q.Ninh của tác giả.
-Khi đó miền Bắc đag xây dựng cuộc sống mới .
-Xuất xứ : Trích “ Trời mỗi ngày lại sáng “

4,BẾP LỬA


- Năm 1963,khi tác giả đang là sinh viên đại học ngành luật ở bên nc ngồi.

-Trích : in trog tập “ Hương cây bếp lửa “

IV,TRUYỆN NGẮN
1,LÀNG
- Năm 1948 ,thời kì đầu cuộc k/c chống Pháp .
(khi đó người dân phải rời làng quê của mk đi nơi khác )

2,LẶNG LẼ SA PA
- Sáng tác năm 1970 ,sau chuyến đi thực tế Lào Cai của tác giả
-Miền Bắc đang bắt tay vào xây dựng cuộc sống mới,làm hậu phương vững
chắc cho miền Nam
=>Cuộc k/c chống Mĩ đang diễn ra ác liệt .

3,CHIẾC LƯỢC NGÀ
-Viết năm 1966, khi nhà văn đang hoạt động tại chiến trường Nam Bộ.
-Đất nước đang trong thời kì k/c chống Mĩ.
-Xuất xứ : Tác phẩm đc đưa vào tập truyện cùng tên ( tên là “Chiếc lược ngà “)

V,HỌC KÌ II
1,MÙA XUÂN NHO NHỎ
-Bài thơ đc viết vào 11/1980 khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh - ko bao
lâu trước khi ông qua đời.
-Khi đó đất nước vừa trải qua 2 cuộc k/c (đất nc đang đc hịa bình).Chúng ta
vừa bắt tay vào xây dựng đất nước.


2,VIẾNG LĂNG BÁC
-Bài thơ được sáng tác 1976 .
-Khi đất nước thống nhất,lăng chủ tịch Hồ Chí Minh vừa được khánh
thành.Viễn Phương là người con ưu tú của miền Nam ra thăm lăng Bác.

3,SANG THU
-Bài thơ được sáng tác gần cuối năm 1977,
-2 năm sau ngày thống nhất đất nước
-Xuất xứ: In trong tập “Từ chiến hào đến thành phố”

4, NÓI VỚI CON
-Bài thơ được sáng tác năm 1980
-Là lời tâm tình của người cha nói về con về cội nguồn ni lớn mỗi người .
(Đất nước đang được hịa bình)
-Đất nước đang bắt tay vào cơng cuộc xây dựng đất nước với nhiều khó khăn.

5, NHỮNG NGƠI SAO XA XÔI
-Truyện được ra đời vào năm 1971
-Thời điềm kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt
-Là 1 trong những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê.
V,HỌC KÌ II.
1,Thanh Hải
-Tên thật là Phạm Bá Ngoãn.
-Sinh năm (1930-1980) ,quê Phong Điền ,Thừa Thiên Huế.
-Ông hoạt động văn nghệ từ cuối những năm k/c chống Pháp.Trong thời kì k/c
chống Mỹ ,ơng ở lại quê hương và là 1 trog những cây bút có cơng trong việc xây
dựng văn học CM Việt Nam trog những ngày đầu.
-P/c sáng tác: thơ Thanh Hải ngôn ngữ trong sáng giàu âm điệu,nhạc điệu.Cảm
xúc thiết tha,chân thành và lắng đọng.

2,Viễn Phương


-Sinh năm(1928-2005) , tên thật : Phan Thanh Viễn ,quê ở An Giang.

-Trong k/c chống Pháp và Mỹ,ông hoạt động ở Nam Bộ.Là 1 trong những cây bút
có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam t.kì Mỹ cứu nc.
-P/c sáng tác:thơ ơng nhỏ nhẹ ,giàu tình cảm ,chất thơ mộng.

3,Hữu Thịnh
-Tên thật: Nguyễn Hữu Thịnh,sinh năm 1942,quê ở Vĩnh Phúc.
-Ông là 1 nhà thơ-chiến sĩ.Trong kháng chiến chống Mỹ,ông tham gia binh chủng
Tăng-Thiết Giáp rồi trở thành cán bộ văn hóa tuyên truyền,nhà thơ.
-Hữu Thịnh viết nhiều,viết hay về cuộc sống ,về con người ở nông thôn,đặc biệt là
mùa thu.
-P/c sáng tác: tha thiết,nhỏ nhẹ,và sây lắng.

4,Y Phương
-Tên thật: Hứa Vĩnh Sước,sinh năm 1948,là nhà thơ dân tộc miền núi ,quê Trùng
Khánh-Cao Bằng.
-Ông nhập ngũ năm 1968,phục vụ quân đội đến năm 1981 rồi chuyển về cơng tác
tại sở Văn Hóa- Thơng tin Cao Bằng.
-Ông sáng tác rất nhiều về quê hương và dân tộc mk.
-Thơ ông chân thành,mạnh mẽ,trong sáng ,cách tư duy giàu hình ảnh của con
người miền núi.