Béo phì làm tăng nguy cơ loãng xương pdf

Béo phì làm tăng nguy cơ
loãng xương
Quá cân và béo phì hiện nay trở nên một vấn đề
thời sự không chỉ ở các nước phát triển mà còn ở
những nước đang phát triển như Việt Nam. Ở
Việt Nam, tình trạng thừa cân và béo phì cũng
đang tăng nhanh. Ở các thành phố lớn như Hà
Nội, TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ thừa cân chỉ riêng ở
học sinh tiểu học đã lên tới 10%. Trước đây
chúng ta thường cho rằng loãng xương thường
chỉ gặp ở những người thấp, gầy gò. Nhưng các
nghiên cứu khoa học đã chứng tỏ rằng béo phì
cũng có thể gây loãng xương.
Xương bình thường và
xương bị loãng.
Tại sao béo phì có thể gây nên loãng xương?
Khi cơ thể tăng cân nặng quá mức dẫn đến thừa cân
và béo phì mới xuất hiện nguy cơ suy yếu khung
xương của cơ thể. Béo phì làm tăng lipid trong máu.
Các nghiên cứu dịch tễ học đã chứng tỏ những bệnh
nhân có mật độ xương thấp luôn kết hợp với tỷ lệ
lipid máu cao. Ở phụ nữ sau mãn kinh, có sự tương
quan giữa tăng cholesterol máu và giảm mật độ
xương. Kết quả nghiên cứu khẳng định liên quan
giữa tăng nồng độ LDL-cholesterol và giảm mật độ
xương quay. Cơ chế đầu tiên giải thích loãng xương
trong béo phì là nồng độ lipid cao trong máu có tác
dụng trực tiếp làm giảm mật xương. Nghiên cứu in
vitro chứng tỏ, lipid bị ôxy hóa kích thích hủy cốt
bào và ức chế tạo cốt bào trong mô xương, do vậy
làm giảm mật độ xương và gây loãng xương. Cơ

chế thứ hai là tăng lipid máu còn có thể ảnh hưởng
một cách gián tiếp đến mật độ xương. Đó là tình
trạng xơ vữa động mạch, gây nên bởi tăng lipid máu.
Các phân tử lipid máu, dưới tác dụng của các gốc tự
do, bị ôxy hóa, gây nên vữa xơ động mạch. Xương
là cơ quan được tưới máu, do vậy xơ vữa động mạch
làm giảm dòng máu đến nuôi xương, giảm cung cấp
canxi và các chất dinh dưỡng cần thiết cho xây dựng
mô xương, dẫn đến mất xương và loãng xương. Trên
thực tế, loãng xương thường hay kết hợp với vữa xơ
động mạch và vôi hóa mạch máu. Người ta cũng đã
mô tả sự kết hợp giữa vôi hóa thành động mạch chủ
với lún xẹp thân đốt sống và gãy cổ xương đùi. Do
vậy thậm chí sự mất xương còn được coi là chỉ số
của nguy cơ tai biến mạch máu não và tử vong do
bệnh lý tim mạch.
Một số lipid có tác dụng tốt đối với khung xương
Đầu tiên phải xác định là những người béo phì cũng
cần phải dùng chất béo vì lipid có vai trò quan trọng
không thể thiếu được trong thực hiện các chức năng
sống của cơ thể. Trên mô hình động vật thực
nghiệm, thiếu acid béo cơ bản có thể gây loãng
xương nặng, kết hợp với gia tăng vôi hóa thận và
động mạch. Thứ hai là chế độ ăn uống cần giúp cho
cải thiện cân bằng mỡ máu, làm tăng một số chất
béo “tốt” như thành phần HDL cholesterol, acid béo
omega 3 và acid linolieic. HDL cholesterol có tác
dụng bảo vệ tim và ức chế hoạt động tạo xương của
các tế bào thành mạch máu. Còn acid béo omega 3
và acid linolieic kết hợp có thể tương tác với quá

trình chuyển hóa xương, làm ức chế sản xuất các
cytokin gây viêm, điều hòa sản xuất prostaglandin
PGE2 và bảo vệ sự toàn vẹn của khung xương.
Các biện pháp phòng chống béo phì và tăng mỡ
máu
Việc thực hiện chế độ ăn uống hợp lý và vận động
thể lực khoa học góp phần duy trì một cân nặng lý
tưởng, góp phần giảm bớt nguy cơ loãng xương và
gãy xương. Chế độ ăn cần giảm bớt calo, cân đối, ít
chất béo, ít đường, đủ đạm, vitamin và nhiều rau
quả. Lượng cholesterol trong khẩu phần hằng ngày
nên giảm dưới 300mg/ngày. Cần hạn chế ăn các
thức ăn chứa nhiều cholesterol như não, bầu dục bò,
lợn, tim, lòng đỏ trứng, gan lợn, gà. Nên ăn các loại
cá hay dầu cá chứa nhiều acid béo omega 3, vì có tác
dụng làm hạ thấp lipid máu, có thể làm giảm tới
50% nguy cơ tử vong do bệnh mạch vành. Những
người không thích ăn cá và hải sản có thể dùng 2-3g
dầu cá mỗi ngày. Cần phối hợp giữa mỡ và dầu thực
vật, ăn thêm vừng, lạc. Cần dùng thêm các sản phẩm
chứa nhiều isoflavon làm giảm đáng kể cholesterol
máu. Nên dùng các loại sữa ít chất béo. Cần tránh
các thói quen xấu như uống rượu, hút thuốc lá. Bỏ
thuốc lá làm giảm rõ rệt cholesterol máu và tăng
HDL. Trẻ em cũng không nên uống nhiều nước
ngọt, vì các nghiên cứu dịch tễ đã chứng tỏ có sự
liên quan giữa thói quen uống nước ngọt với chứng
béo phì ở trẻ em. Người béo phì cần phải tăng hoạt
động thể lực như tập thể dục, thể thao. Có thể làm
việc nhà, đi bô, leo cầu thang, đi xe đạp.