Tài liệu Béo phì làm tăng nguy cơ loãng xương pdf

Béo phì làm tăng nguy
cơ loãng xương

Quá cân và béo phì hiện nay trở nên một vấn đề thời sự không chỉ ở
các nước phát triển mà còn ở những nước đang phát triển như Việt Nam. Ở
Việt Nam, tình trạng thừa cân và béo phì cũng đang tăng nhanh. Ở các thành
phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ thừa cân chỉ riêng ở học sinh tiểu
học đã lên tới 10%. Trước đây chúng ta thường cho rằng loãng xương thường
chỉ gặp ở những người thấp, gầy gò. Nhưng các nghiên cứu khoa học đã
chứng tỏ rằng béo phì cũng có thể gây loãng xương.
Tại sao béo phì có thể gây nên loãng xương?
Khi cơ thể tăng cân nặng quá mức dẫn đến thừa cân và béo phì mới xuất
hiện nguy cơ suy yếu khung xương của cơ thể. Béo phì làm tăng lipid trong máu.
Các nghiên cứu dịch tễ học đã chứng tỏ những bệnh nhân có mật độ xương thấp
luôn kết hợp với tỷ lệ lipid máu cao. Ở phụ nữ sau mãn kinh, có sự tương quan
giữa tăng cholesterol máu và giảm mật độ xương. Kết quả nghiên cứu khẳng định
liên quan giữa tăng nồng độ LDL-cholesterol và giảm mật độ xương quay. Cơ chế
đầu tiên giải thích loãng xương trong béo phì là nồng độ lipid cao trong máu có tác
dụng trực tiếp làm giảm mật xương. Nghiên cứu in vitro chứng tỏ, lipid bị ôxy hóa
kích thích hủy cốt bào và ức chế tạo cốt bào trong mô xương, do vậy làm giảm
mật độ xương và gây loãng xương. Cơ chế thứ hai là tăng lipid máu còn có thể ảnh
hưởng một cách gián tiếp đến mật độ xương. Đó là tình trạng xơ vữa động mạch,
gây nên bởi tăng lipid máu. Các phân tử lipid máu, dưới tác dụng của các gốc tự
do, bị ôxy hóa, gây nên vữa xơ động mạch. Xương là cơ quan được tưới máu, do
vậy xơ vữa động mạch làm giảm dòng máu đến nuôi xương, giảm cung cấp canxi
và các chất dinh dưỡng cần thiết cho xây dựng mô xương, dẫn đến mất xương và
loãng xương. Trên thực tế, loãng xương thường hay kết hợp với vữa xơ động
mạch và vôi hóa mạch máu. Người ta cũng đã mô tả sự kết hợp giữa vôi hóa thành
động mạch chủ với lún xẹp thân đốt sống và gãy cổ xương đùi. Do vậy thậm chí
sự mất xương còn được coi là chỉ số của nguy cơ tai biến mạch máu não và tử
vong do bệnh lý tim mạch.

Một số lipid có tác dụng tốt đối với khung xương
Đầu tiên phải xác định là những người béo phì cũng cần phải dùng chất béo
vì lipid có vai trò quan trọng không thể thiếu được trong thực hiện các chức năng
sống của cơ thể. Trên mô hình động vật thực nghiệm, thiếu acid béo cơ bản có thể
gây loãng xương nặng, kết hợp với gia tăng vôi hóa thận và động mạch. Thứ hai là
chế độ ăn uống cần giúp cho cải thiện cân bằng mỡ máu, làm tăng một số chất béo
“tốt” như thành phần HDL cholesterol, acid béo omega 3 và acid linolieic. HDL
cholesterol có tác dụng bảo vệ tim và ức chế hoạt động tạo xương của các tế bào
thành mạch máu. Còn acid béo omega 3 và acid linolieic kết hợp có thể tương tác
với quá trình chuyển hóa xương, làm ức chế sản xuất các cytokin gây viêm, điều
hòa sản xuất prostaglandin PGE2 và bảo vệ sự toàn vẹn của khung xương.
Các biện pháp phòng chống béo phì và tăng mỡ máu
Việc thực hiện chế độ ăn uống hợp lý và vận động thể lực khoa học góp
phần duy trì một cân nặng lý tưởng, góp phần giảm bớt nguy cơ loãng xương và
gãy xương. Chế độ ăn cần giảm bớt calo, cân đối, ít chất béo, ít đường, đủ đạm,
vitamin và nhiều rau quả. Lượng cholesterol trong khẩu phần hằng ngày nên giảm
dưới 300mg/ngày. Cần hạn chế ăn các thức ăn chứa nhiều cholesterol như não,
bầu dục bò, lợn, tim, lòng đỏ trứng, gan lợn, gà. Nên ăn các loại cá hay dầu cá
chứa nhiều acid béo omega 3, vì có tác dụng làm hạ thấp lipid máu, có thể làm
giảm tới 50% nguy cơ tử vong do bệnh mạch vành. Những người không thích ăn
cá và hải sản có thể dùng 2-3g dầu cá mỗi ngày. Cần phối hợp giữa mỡ và dầu
thực vật, ăn thêm vừng, lạc. Cần dùng thêm các sản phẩm chứa nhiều isoflavon
làm giảm đáng kể cholesterol máu. Nên dùng các loại sữa ít chất béo. Cần tránh
các thói quen xấu như uống rượu, hút thuốc lá. Bỏ thuốc lá làm giảm rõ rệt
cholesterol máu và tăng HDL. Trẻ em cũng không nên uống nhiều nước ngọt, vì
các nghiên cứu dịch tễ đã chứng tỏ có sự liên quan giữa thói quen uống nước ngọt
với chứng béo phì ở trẻ em. Người béo phì cần phải tăng hoạt động thể lực như tập
thể dục, thể thao. Có thể làm việc nhà, đi bô, leo cầu thang, đi xe đạp.
Quá cân và béo phì hiện nay trở nên một vấn đề thời sự không chỉ ở
các nước phát triển mà còn ở những nước đang phát triển như Việt Nam. Ở

Việt Nam, tình trạng thừa cân và béo phì cũng đang tăng nhanh. Ở các thành
phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ thừa cân chỉ riêng ở học sinh tiểu
học đã lên tới 10%. Trước đây chúng ta thường cho rằng loãng xương thường
chỉ gặp ở những người thấp, gầy gò. Nhưng các nghiên cứu khoa học đã
chứng tỏ rằng béo phì cũng có thể gây loãng xương.

Xương bình thường và xương bị loãng.
Tại sao béo phì có thể gây nên loãng xương?
Khi cơ thể tăng cân nặng quá mức dẫn đến thừa cân và béo phì mới xuất
hiện nguy cơ suy yếu khung xương của cơ thể. Béo phì làm tăng lipid trong máu.
Các nghiên cứu dịch tễ học đã chứng tỏ những bệnh nhân có mật độ xương thấp
luôn kết hợp với tỷ lệ lipid máu cao. Ở phụ nữ sau mãn kinh, có sự tương quan
giữa tăng cholesterol máu và giảm mật độ xương. Kết quả nghiên cứu khẳng định
liên quan giữa tăng nồng độ LDL-cholesterol và giảm mật độ xương quay. Cơ chế
đầu tiên giải thích loãng xương trong béo phì là nồng độ lipid cao trong máu có tác
dụng trực tiếp làm giảm mật xương. Nghiên cứu in vitro chứng tỏ, lipid bị ôxy hóa
kích thích hủy cốt bào và ức chế tạo cốt bào trong mô xương, do vậy làm giảm
mật độ xương và gây loãng xương. Cơ chế thứ hai là tăng lipid máu còn có thể ảnh