Phân tích các ưu điểm và những khuyết tật của nền kinh tế thị trường. Tại sao trong nền kinh tế thị trường cần phải có sự điều tiết của nhà nước?

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
NEU E-LEARNING KT30A
---------

BÀI TẬP TỰ LUẬN MƠN: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

ĐỀ BÀI:
“PHÂN TÍCH CÁC ƯU ĐIỂM VÀ NHỮNG KHUYẾT TẬT CỦA
NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG. TẠI SAO TRONG NỀN KINH TẾ
THỊ TRƯỜNG CẦN PHẢI CÓ SỰ ĐIỀU TIẾT CỦA NHÀ NƯỚC”

Học viên thực hiện

: Trần Trung Hiếu

Hà Nội, ngày 28 tháng 8 năm 2023


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
PHẦN NỘI DUNG.......................................................................................................2
I. Khái niệm và bản chất của nền kinh tế thị trường............................................2
1. Khái niệm........................................................................................................... 2
2. Bản chất.............................................................................................................2
II. Phân tích những ưu điểm và khuyết tật của nền kinh tế thị trường...............3
1. Ưu điểm.............................................................................................................3
2. Khuyết tật........................................................................................................... 3
III. Vai trò của Nhà nước đối với nền kinh tế thị trường.....................................5
1. Nền kinh tế thị trường cần phải có sự điều tiết của Nhà nước............................5
2. Quản lý nhà nước về kinh tế tại Việt Nam.........................................................6
IV. Một số giải pháp phát triển nền kinh tế thị trường.........................................8

PHẦN KẾT LUẬN....................................................................................................11
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................12


PHẦN MỞ ĐẦU
Tất cả mọi người đều mong muốn một cuộc sống ấm no hạnh phúc trong
một xã hội tốt đẹp. Một xã hội mà trong đó mọi người hạnh phúc, bình đẳng, ai
cũng có việc làm và sống trong một mơi trường trong sạch văn minh và hiện đại.
Chính vì vậy mà bất cứ một xã hội nào mà trong đó chứa đựng những mâu thuẫn
và đi ngược lại với mong muốn của con người đều sẽ phải diệt vong thay thế
vào đó một xã hội tốt hơn. Đối với Việt Nam sau khi giành độc lập chúng ta đã
đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, sau khi thống nhất đất nước Đảng và Nhà
nước ta đã quyết định đi theo con đường xã hội chủ nghĩa với cơ chế tập trung
quan liêu bao cấp. Qua 20 năm đổi mới thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng, toàn Đảng
và toàn dân ta đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách đạt được những thành tựu to
lớn và rất quan trọng. Trong quá trình thực hiện đổi mới và cải cách hành chính
hiện nay cải cách công cụ quản lý kinh tế vĩ mơ được đổi mới hồn thiện. Chiến
lược phát triển kinh tế xã hội là định hướng cơ bản cho sự vận động cơ chế thị
trường của nước ta. Chúng ta đang đẩy nhanh, mạnh việc xây dựng hệ thống
pháp luật, các thể chế kinh tế, tăng cường việc sử dụng các cơng cụ tài chính và
tiền tệ điều tiết thị trường.
Ngày nay trong nền kinh tế thị trường hiện đại, với sự phát triển nhanh
chóng của khoa học - cơng nghệ, nếu khơng có sự can thiệp của Nhà nước thì
khơng thể giải quyết được nhiều vấn đề kinh tế lớn có tầm cỡ quốc gia, quốc tế .
Vì thế kết hợp hài hoà giữa sự vận hành của cơ chế thị trường với sự điều tiết
của Nhà nước là cần thiết và là giải pháp mang lại thành công trên con đường
phát triển. Trong mối quan hệ đó, Nhà nước giữ vai trò định hướng tạo “hành
lang” pháp lý và mơi trường đầu tư để các chủ thể có thể phát huy tính năng
động, sáng tạo của mình. Thực tế đã chứng minh vai trò quản lý kinh tế của nhà

Nước trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hết sức quan trọng, đặc biệt là trong
những năm gần đây, dưới sự quản lý vĩ mô của Nhà nước đã và đang khắc phục
dần những mặc tích cực và khắc phục những mặt hạn chế.
1


2


PHẦN NỘI DUNG
I. Khái niệm và bản chất của nền kinh tế thị trường
1. Khái niệm
Nền kinh tế được coi như một hệ thống các quan hệ kinh tế. Khi các quan
hệ kinh tế giữa các chủ thể biểu hiện qua mua, bán hàng hoá, dịch vụ trên thị
trường (người bán cần tiền, người mua cần bán và họ phải gặp nhau trên thị
trường) thì nền kinh tế đó gọi là nền kinh tế thị trường.
Kinh tế thị trường là mơ hình kinh tế mà trong đó người mua và người
bán tác động với nhau theo quy luật cung cầu, giá trị để xác định giá cả và số
lượng hàng hoá, dịch vụ trên thị trường.
Kinh tế thị trường là cách tổ chức nền kinh tế - xã hội, trong đó các quan
hệ kinh tế của các cá nhân, các doanh nghiệp đều biểu hiện qua quan hệ mua,
bán hàng hoá, dịch vụ trên thị trường và thái độ cư xử của từng thành viên chủ
thể kinh tế là định hướng vào việc tìm kiếm lợi ích của chính mình theo sự dẫn
dắt của giá cả thị trường.
Kinh tế thị trường là kinh tế hàng hố phát triển ở trình độ cao. Khi tất cả
các quan hệ kinh tế trong quá trình tái sản xuất xã hội đều được tiền tệ hoá, các
yếu tố của sản xuất như: Đất đai và tài nguyên, vốn bằng tiền và vốn vật chất,
sức lao động, công nghệ và quản lý, các sản phẩm dịch vụ tạo ra, chất xám đều
là đối tượng mua - bán và hàng hoá.
2. Bản chất

Nền kinh tế thị trường vừa bảo đảm yêu cầu phát triển hiện đại và hội
nhập kinh tế quốc tế, đồng thời phù hợp với những điều kiện, đặc thù và giá trị
truyền thống của Việt Nam. Đảng ta chỉ rõ: “Nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta là nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành
theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản. Đây là một hình thái kinh tế thị trường vừa tuân thủ những quy luật

3


của kinh tế thị trường, vừa dựa trên cơ sở và được dẫn dắt, chi phối bởi các
nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội”. Vì vậy, cần phân biệt rõ sự khác
nhau giữa nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa và nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa. Trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, người
làm chủ là giới chủ tư sản. trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa thì người làm chủ là đơng đảo nhân dân lao động, do nhà nước của dân, do
dân, vì dân đại diện quản lý, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
II. Phân tích những ưu điểm và khuyết tật của nền kinh tế thị trường
1. Ưu điểm
Thúc đẩy sự tiến bộ của khoa học - công nghệ vào sản xuất, kích thích
tăng năng suất lao động, nâng cao trình độ xã hội hóa sản xuất và nâng cao chất
lượng sản phẩm, hạ giá thành, đáp ứng nhu cầu nhiều mặt của khách hàng và thị
trường.
Thúc đẩy sản xuất và gắn sản xuất với tiêu dùng - thực hiện mục tiêu của
sản xuất. Do đó người sản xuất tìm mọi cách rút ngắn chu kì sản xuất, thực hiện
tái sản xuất mở rộng, áp dụng nhanh chóng những thành tựu khoa học- công
nghệ, quay nhanh tiền vốn, đạt tới lợi nhuận tối đa.
Thúc đẩy và đòi hỏi các nhà sản xuất năng động, thích nghi với các điều
kiện biến động của thị trường. Thay đổi mẫu mã sản xuất, tìm mặt hàng mới và
thị trường tiêu thụ, mở rộng quan hệ trong kinh doanh.

Thúc đẩy quá trình tăng trưởng dồi dào sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, thúc
đẩy và kích thích sản xuất hàng hóa phát triển, đề cao trách nhiệm của nhà kinh
doanh với khách hàng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.
Đẩy nhanh q trình tích tụ và tập trung sản xuất. Tích tụ và tập trung sản
xuất là hai con đường để mở rộng quy mô sản xuất. Một mặt, các đơn vị chủ thể
sản xuất kinh doanh phải làm ăn giỏi, có hiệu quả cao cho phép tích tụ. Mặt
khác, do quá trình cạnh tranh làm cho sản xuất được tập trung vào các đơn vị
kinh tế có chỗ đứng trên thị trường, đồng thời loại bỏ những đơn vị làm ăn kém
hiệu quả.
4


2. Khuyết tật
Khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường trong nước,
cũng như thị trường nước ngoài còn rất yếu. Do cơ sở vật chất - kỹ thuật và cơng
nghệ lạc hậu, cịn ở trình độ thấp làm cho phân công lao động kém phát triển,
sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm nên năng suất lao động thấp, lao động thủ
công vẫn chiếm tỉ trọng lớn trong tổng số lao động xã hội, do đó khối lượng
hàng hố nhỏ bé, chủng loại hàng hố cịn nghèo nàn, chất lượng hàng hố thấp,
giá cả cao vì thế khả năng cạnh tranh còn yếu, hiệu quả sản xuất của nước ta còn
rất thấp so với khu vực và thế giới.
Hệ thống đường giao thông, bến cảng, hệ thống thơng tin liên lạc cịn lạc
hậu. Hệ thống giao thơng kém phát triển làm cho các địa phương, các vùng bị
chia cắt, tách biệt nhau, không lôi cuốn được tất cả các vùng trong nước vào một
mạng lưới lưu thông hàng hố thống nhất. Do đó làm cho nhiều tiềm năng của
các địa phương không thể được khai thác, các địa phương khơng thể chun
mơn hố sản xuất để phát huy thế mạnh của mình.
Thị trường hàng hố - dịch vụ đã hình thành nhưng cịn hạn hẹp và cịn
nhiều hiện tượng tiêu cực (hàng giả, hàng nhập lậu, hàng nhái nhãn hiệu vẫn trôi
nổi làm rối loạn thị trường). Một số trung tâm giới thiệu việc làm và xuất khẩu

lao động mới xuất hiện nhưng đã nảy sinh hiện tượng khủng hoảng. Nét nổi bật
của thị trường này là sức cung về lao động lành nghề nhỏ hơn cầu rất nhiều,
trong khi đó cung về sức lao động giản đơn lại vượt quá xa cầu, nhiều người có
sức lao động khơng tìm được việc làm.
Thị trường tiền tệ, thị trường vốn đã có nhiều tiến bộ nhưng vẫn cịn nhiều
trắc trở, nhất là doanh nghiệp tư nhân rất thiếu vốn nhưng khơng vay được vì
vướng mắc thủ tục, trong khi đó nhiều ngân hàng thương mại huy động được
tiền gửi mà không thể cho vay để ứ đọng trong két dư nợ quá hạn trong nhiều
ngân hàng thương mại đã đến mức báo động. Thị trường chứng khoán ra đời
nhưng cũng chưa có nhiều "hàng hố" để mua - bán và có rất ít doanh nghiệp đủ
điều kiện tham gia thị trường này.
5


Nhiều thành phần kinh tế tham gia thị trường nên nền kinh tế ở nước ta có
nhiều loại hình sản xuất hàng hoá cùng tồn tại, đan xen nhau, trong đó sản xuất
hàng hố nhỏ phân tán cịn phổ biến.
Quản lý nhà nước về kinh tế - xã hội còn yếu. Một số cơ chế, chính sách
cịn chưa nhất qn, chưa sát với cuộc sống, thiếu tính khả thi.

III. Vai trò của Nhà nước đối với nền kinh tế thị trường
1. Nền kinh tế thị trường cần phải có sự điều tiết của Nhà nước
Chủ nghĩa Mác - Lênin cho rằng: Cơ chế thị trường là cơ chế tốt nhất điều
tiết nền kinh tế hàng hóa một cách có hiệu quả, tuy nhiên có nhiều khuyết tật vì
vậy cần có sự quản lý của nhà nước.
Thực tế lịch sử đã chứng minh rằng các nền kinh tế thị trường thành công
nhất đều không thể phát triển một cách tự phát nếu thiếu sự can thiệp và hỗ trợ
của Nhà nước. Các nền kinh tế thị trường nguyên thủy dựa trên cơ sở sản xuất
và trao đổi giản đơn có thể hoạt động hiệu quả mà không cần sự can thiệp của
nhà nước. Tuy nhiên, vì nền kinh tế tăng trưởng dưới tác động bên ngoài ngày

một phức tạp như hiện nay nên sự can thiệp của nhà nước xuất hiện như một tất
yếu cho sự hoạt động có hiệu quả của nền kinh tế thị trường.
Thứ nhất, Nhà nước đảm bảo sự ổn định về chính trị, kinh tế, xã hội và
thiết lập khuôn khổ luật pháp để tạo điều kiện cần thiết cho các hoạt động kinh
tế vì ổn định chính trị, xã hội là điều kiện cần thiết để phát triển kinh tế. Trong
đó, bao gồm quy định về tài sản, hoạt động thị trường, quy định chi tiết cho các
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, các trách nhiệm tương hỗ của các liên
đoàn lao động và ban quản lý và nhiều luật lệ để xác định môi trường kinh tế.
Các luật lệ đưa ra nhằm đáp ứng những giá trị và quan điểm được đồng tình
rộng rãi về sự công bằng hơn là qua sự phân tích kinh tế được mài giũa cẩn thận
về chi phí và lợi lộc.

6


Thứ hai, Nhà nước định hướng cho sự phát triển toàn bộ nền kinh tế và
thực hiện điều tiết các hoạt động kinh tế để đảm bảo cho nền kinh tế thị trường
tăng trưởng ổn định. Xây dựng các chiến lược, quy hoạch phát triển và trực tiếp
tham gia vào một số lĩnh vực để dẫn dắt nền kinh tế - xã hội đáp ứng yêu cầu
phát triển. Ngoài ra, các chính sách tài chính và tiền tệ để ổn định môi trường
kinh tế vĩ mô là hết sức quan trọng nhằm tránh được những chấn động bởi các
cuộc khủng hoảng kinh tế và lạm phát.
Thứ ba, Nhà nước đảm bảo cho nền kinh tế hoạt động có hiệu quả, các
doanh nghiệp vì lợi ích cá nhân, chạy theo lợi nhuận có thể lạm dụng tài ngun,
tàn phá mơi trường, tác động tới đời sống của con người. Vì vậy, Nhà nước phải
thực hiện những tác động bên ngoài để nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội. Sự
xuất hiện các tổ chức độc quyền trong nền kinh tế được coi là khuyết tật của cơ
chế thị trường, đòi hỏi Nhà nước có nhiệm vụ bảo vệ cạnh tranh, chống độc
quyền để tăng tính hiệu quả của mơ hình kinh tế này.
Thứ tư, Nhà nước hạn chế các mặt tiêu cực của cơ chế thị trường, thực

hiện công bằng xã hội, thực hiện phân phối thu nhập quốc dân hợp lý, gắn mục
tiêu kinh tế với mục tiêu xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân. Công cụ sử
dụng chủ yếu là thuế, ngồi ra cịn có hệ thống hỗ trợ thu nhập cho người già,
người tàn tật, người khơng có việc làm nhằm tạo ra mạng lưới an tồn bảo vệ
những người khơng may khỏi bị huỷ hoại về kinh tế.
Thứ năm, Nhà nước đảm bảo tăng cường quản lý, bảo vệ tài sản công,
kiểm kê, kiểm sốt và hướng dẫn tồn bộ các hoạt động kinh tế - xã hội đi vào
quỹ đạo của chủ nghĩa xã hội. Chỉ khi hoàn thành tốt chức năng này chúng ta
mới có một nền kinh tế độc lập, hiệu quả, một nền kinh tế xã hội đúng nghĩa.
2. Quản lý nhà nước về kinh tế tại Việt Nam
Nhà nước kiểu mới ở nước ta là Nhà nước của dân, do dân, vì dân ra đời
từ sau cách mạng Tháng Tám (1945), đã quản lý kinh tế - xã hội qua các thời kỳ
bảo vệ và xây dựng đất nước. Trong công cuộc đổi mới, Nhà nước ta đã phát
huy vai trò, trách nhiệm trong quản lý kinh tế - xã hội, tiến hành đổi mới quản lý
kinh tế nhưng vẫn giữ vững ổn định chính trị - xã hội, đảm bảo tăng trưởng kinh
7


tế khá, đưa nước ta ra khỏi khủng hoảng. Đã đổi mới cơ chế, chính sách quản lý
kinh tế và điều hành, xử lý các tình huống hết sức phức tạp có kết quả tốt. Nhà
nước cũng đã đổi mới hệ thống kinh tế nhà nước, đổi mới hệ thống tổ chức bộ
máy nhà nước, đổi mới và xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức quản lý nhà
nước phù hợp với cơ chế mới, góp phần to lớn vào phát triển kinh tế - xã hội và
thành công của công cuộc đổi mới.
* Về các chức năng cụ thể, từ khi đổi mới, Nhà nước đã thực hiện
thành công các nội dung sau:
Kịp thời ban hành và từng bước đưa vào cuộc sống một hệ thống luật
pháp khá đầy đủ theo hướng đổi mới, tạo khuôn khổ pháp lý cơ bản cho nền
kinh tế vận hành và phát triển với tốc độ cao, trong một thời gian dài.
Huy động được nguồn lực tài chính khá lớn để chủ động đầu tư phát triển

các lĩnh vực kết cấu hạ tầng cơ bản như giao thông, điện, nước, thông tin liên
lạc.
Chuyển đổi cách thức định hướng, hướng dẫn từ trực tiếp sang gián tiếp:
Nhà nước chủ yếu quản lý kinh tế vĩ mơ, tăng cường sử dụng các chính sách
kinh tế như tài chính, tiền tệ,…
Trong q trình phát triển, Nhà nước thực hiện điều tiết thành công, đảm
bảo các tiêu chí cơng bằng xã hội trong điều kiện trình độ phát triển kinh tế còn
thấp.
Bước đầu làm quen và từng bước đổi mới các phương pháp kiểm tra,
kiểm soát phù hợp với điều kiện thị trường.
* Bên cạnh những thành tựu đạt được trong quá trình đổi mới, quản
lý nhà nước về kinh tế còn hạn chế và yếu kém:
Thứ nhất, quản lý nhà nước chưa ngang tầm với đòi hỏi của thời kỳ mới,
chưa phát huy đầy đủ mặt tích cực và hạn chế được tính tự phát, tiêu cực của
kinh tế thị trường.
Thứ hai, hệ thống luật pháp, cơ chế chính sách chưa đồng bộ và nhất
quán, thực hiện chưa nghiêm.

8


Thứ ba, quản lý các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, giá cả, kế hoạch hoá,
thương mại, phân phối thu nhập, đất đai, vốn và tài sản nhà nước chưa tốt và
chậm đổi mới.
Thứ tư, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước cịn nặng nề, quan hệ phân cơng
và hiệp tác chưa rõ ràng, cịn vướng mắc. Tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan
liêu, phân tán cục bộ cịn nghiêm trọng, cán bộ và cơng chức nhà nước cịn
nhiều hạn chế cả về trình độ, năng lực và phẩm chất, chưa tương xứng với yêu
cầu của nhiệm vụ.
Thứ năm, cải cách hành chính tiến hành chậm, hiệu quả thấp.

* Nguyên nhân của tình hình trên chủ yếu do:
Nước ta đang trong q trình đổi mới, cái cũ chưa xố bỏ hết, cái mới
chưa ra đời đồng bộ, việc xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì
dân và quản lý nền kinh tế đang chuyển sang kinh tế thị trường là công việc mới,
phải vừa làm, vừa tìm tịi, rút kinh nghiệm.
Việc đổi mới hệ thống tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế trong
điều kiện cụ thể của nước ta, vừa thiếu cơ sở lý luận khoa học nên khi thực hiện
còn vướng mắc, hiệu quả và tác dụng còn hạn chế, vừa thiếu trách nhiệm và kiên
quyết tự đổi mới, tự chỉnh đốn của các cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo sự
trong sạch và nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý.
Sự lãnh đạo của Đảng đối với việc đổi mới và kiện toàn bộ máy quản lý
nhà nước còn hạn chế.
IV. Một số giải pháp phát triển nền kinh tế thị trường
Quản lý nhà nước về kinh tế ở nước ta đang đứng trước những thời cơ và
thách thức lớn. Chúng ta đã có kinh nghiệm và kết quả của nhiều năm đổi mới,
đang đứng trước xu thế mở cửa, hội nhập và hợp tác quốc tế. Nhưng khủng
hoảng kinh tế khu vực và thế giới, việc nhà nước phải tự đổi mới, tự cải cách, hệ
thống quản lý càng trở nên phức tạp hơn, sự cạnh tranh quốc tế ngày càng gay
gắt đòi hỏi quản lý nhà nước về kinh tế phải tiếp tục đổi mới một cách toàn diện.
Yêu cầu đặt ra là phải tiếp tục đổi mới để nhà nước thực sự của dân, do dân và
vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, bộ máy nhà nước trong sạch vững mạnh, hoạt
động có hiệu lực, hiệu quả, cán bộ, công chức nhà nước làm tốt công tác quản lý
kinh tế - xã hội.
9


1. Nhận thức và xử lý tốt mối quan hệ giữa Nhà nước với nhân dân, giữa
sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước về kinh tế, giữa quản lý nhà
nước và quản lý của doanh nghiệp.
Nhà nước là đại diện của nhân dân để quản lý đất nước, do nhân dân bầu

ra và chịu sự giám sát của nhân dân. Do đó, Nhà nước phải tơn trọng quyền làm
chủ của dân, phục vụ dân, nhân dân phải chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật,
chính là tự bảo vệ quyền làm chủ của mình. Trong nhận thức và xử lý các mối
quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân cần thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ
Chí Minh: "Nếu khơng có nhân dân thì Chính phủ khơng đủ lực lượng. Nếu
khơng có Chính phủ thì nhân dân không ai dẫn đường".
Nhận thức và phân biệt rõ chức năng lãnh đạo của Đảng và chức năng
quản lý của Nhà nước. Đảng lãnh đạo kinh tế bằng đường lối, chính sách và
bằng phương pháp giáo dục, thuyết phục, cịn Nhà nước thể chế hố đường lối,
chính sách của Đảng thành pháp luật, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân, xây
dựng và thực hiện thể chế mới về kinh tế, tiến hành quản lý, điều hành nền kinh
tế bằng tổng hợp các phương pháp quản lý, trong đó có cả những biện pháp gián
tiếp, khuyến khích sự tự nguyện, tự giác, có cả những biện pháp bắt buộc, cưỡng
chế. Thơng qua nhà nước, Đảng đưa đường lối, chính sách của Đảng vào cuộc
sống. Như vậy, Đảng phải tăng cường lãnh đạo nhà nước nhưng không làm thay
nhà nước mà tạo điều kiện để phát huy tính chủ động và nâng cao hiệu quả quản
lý, điều hành của nhà nước.
2. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động
của bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế.
Nâng cao hiệu lực quản lý thống nhất của Nhà nước trung ương đi đôi với
phân cấp quản lý cho địa phương. Để thực hiện nguyên tắc này, nhà nước trung
ương tập trung quản lý ở tầm chiến lược, tầm vĩ mô bao gồm việc hoạch định
chiến lược, chính sách quốc gia, chương trình, quy hoạch, kế hoạch, các chính
sách kinh tế lớn có tác dung chung cho tồn bộ nền kinh tế. Cịn chính quyền địa
phương có trách nhiệm và thẩm quyền quyết định những vấn đề của địa phương,
đặc biệt là về kế hoạch đầu tư cho khu vực công cộng, thu chi ngân sách, về tổ
chức và nhân sự hành chính địa phương, xử lý các vụ việc hành chính. Ngay
trong chính quyền địa phương cũng phải có sự phân cấp theo hướng cấp nào

10

nắm thông tin đầy đủ hơn, giải quyết vấn đề sát thực tế hơn thì giao thẩm quyền
và nhiệm vụ cho cấp đó.
3. Đẩy mạnh cải cách nền hành chính nhà nước.
Tiếp tục xây dựng hoàn chỉnh hệ thống luật pháp kinh tế, bao gồm hệ
thống luật và văn bản pháp quy nhằm tạo khuôn khổ pháp lý cho việc hình thành
đồng bộ các yếu tố thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đổi mới công
tác kế hoạch hoá đảm bảo phù hợp và định hướng được nền kinh tế thị trường
đang trong bước sơ khai và nhiều biến động, xây dựng và hồn chỉnh các chính
sách kinh tế và xã hội, trong đó quan trọng nhất là chính sách tài chính - tiền tệ.
4. Đẩy mạnh đấu tranh chống tệ quan liêu, tham nhũng.
Phát huy quyền làm chủ thực sự của nhân dân trong hoạt động kinh tế và
tham gia quản lý kinh tế, trong việc phát hiện, tố cáo, đấu tranh chống quan liêu,
tham nhũng.
Bổ sung, hồn thiện cơ chế và chính sách quản lý kinh tế phù hợp với quy
luật của cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, mọi thể chế, quy
định phải minh bạch, rõ ràng, dễ hiểu, công khai, đảm bảo cho moi người có thể
nắm bắt, thực hiện, kiểm tra, kiểm sốt.
Đẩy mạnh cải cách hành chính, tiếp tục sắp xếp lại bộ máy quản lý nhà
nước về kinh tế tinh gọn, xoá bỏ các thủ tục phiền hà, nâng cao trách nhiệm
phục vụ của các cơ quan công quyền và công chức nhà nước.
Đề cao kỷ cương, phép nước, xử lý nghiêm các cán bộ, công chức phạm
tội tham nhũng, làm giàu bất chính, đồng thời nghiêm trị những người vu cáo,
làm mất danh dự và uy tín của cán bộ, cơng cụ quản lý nhà nước.

11


PHẦN KẾT LUẬN

Bất kì một mơ hình kinh tế nào cũng có những ưu điểm và nhược điểm
riêng của nó, mặc dù nền kinh tế thị trường có rất nhiều ưu điểm và cũng khơng
có bất kì một ai có thể phủ nhận những thành quả mà kinh tế thị trường đã mang
lại cho sự phát triển của nền kinh tế thế nhưng song song bên cạnh đó vẫn cịn
rất nhiều khuyết tật của kinh tế thị trường. Sự can thiệp của Nhà nước sẽ đảm
bảo hiệu quả cho sự vận động của thị trường được ổn định, nhằm tối đa hố hiệu
quả kinh tế, bảo đảm định hướng chính trị của sự phát triển kinh tế, sửa chữa
khắc phục những khuyết tật vốn có của kinh tế thị trường, tạo ra những công cụ
quan trọng để điều tiết thị trường ở tầm vĩ mơ. Bằng cách đó Nhà nước mới có
thể kiềm chế tính tự phát của kinh tế thị trường, đồng thời kính thích đối với sản
xt thơng qua trao đổi hàng hố dưới hình thức thương mại.
Tuy nhiên, việc phát huy vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay cũng còn
những hạn chế đáng kể: thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
còn chưa được xây dựng đồng bộ.
Để nâng cao hơn nữa hiệu quả, hiệu lực tác động của Nhà nước tới phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay,
Nhà nước đã và đang cố gắng sớm hoàn thiện thể chế của nền kinh tế thị
trường.Việc giải quyết có hiệu quả những vấn đề vừa có tính cấp bách, vừa có
tính lâu dài đó sẽ nâng cao hơn nữa hiệu quả tác động của Nhà nước tới sự phát
triển nền kinh tế thị

12


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Bối cảnh trong nước và quốc tế và việc nghiên cứu xây
dựng chiến lược 2011-2020, H.2008.
2. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ CNXH, NXB sự thật-1991.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XI,

Nxb.Chính trị quốc gia, H.2011.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XII,
Nxb.Chính trị quốc gia, H.2016.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XIII,
Nxb.Chính trị quốc gia, H.2021.
6. Giáo trình Kinh tế chính trị. NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
7. PGS.TS. Vũ Văn Phúc: Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở nước ta lý luận và thực tiễn. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự Thật.
Hà Nội - 2017.
8. Phạm Ngọc Quang (2009), Vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay, tạp chí cộng sản.
9. Trường Đại học KTQD: Bài giảng mơn Kinh tế chính trị mác - Lê Nin H.2023.

13