bài giảng hướng dẫn thực tập khoan khai thác

BÀI

GIẢNG

HƯỚNG

DẪN

THỰC

TẬP

KHOAN

–

KHAI

THÁC
ÁC
BÀI

GIẢNG

HƯỚNG

DẪN

THỰC

TẬP

KHOAN

-

K
HAI

THÁC
Mục

lục
Mục tiêu môn học
Nội dung môn học
Nội qui và kỹ thuật an toàn
cơ bản
Giới

thiệu

công

tác

kho
an

–

khai

thác
(video)
Hình thức đánh giá
Tài liệu tham khảo
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
2

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
MỤC

TIÊU

MÔN

HỌC
Giúp cho sinh viên có điề
u kiện tiếp xúc và
làm quen với nghề nghiệp.
Tạo điều kiện cho sinh viê
n được quan sát,
thực hành một số công việ
c khoan địa chất
công

trình,

địa

chất

th
ủy

văn

tại

hiện
trường.
Tổng

kết,

làm

báo

cáo

t
hực

tập

khoan

–
khai thác.
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
3

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

DUNG

MÔN

HỌC
Bài 1:
LÀM QUEN VỚI THIẾT BỊ VÀ D
ỤNG CỤ KHOAN
I. Nội dung và yêu cầu thực tập
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Thiết bị khoan

2.2. Dụng cụ khoan
2.3. Các dụng cụ trong bộ kéo thả
2.4. Các dụng cụ cứu sự cố và tháo m
ở cần
III. Điều kiện thực tập và cách thức tổ chứ
c
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
4

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

DUNG

MÔN

HỌC
Bài 2:
KHOAN KHẢO SÁT ĐỊA CHẤT
CÔNG TRÌNH
I.

Nội

dung

và

yêu

cầu

thực

tập
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Giới thiệu
2.2. Các phương pháp khoan

2.3. Lấy mẫu đất
2.4. Bảo quản và ghi nhãn mẫu
2.5. Các thí nghiệm trong hố khoan
III. Điều kiện thực tập và cách thức tổ chức
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
5

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC

NỘI

DUNG

MÔN

HỌC
Bài 3:
KHOAN THĂM DÒ KHAI T
HÁC NƯỚC
I. Nội dung và yêu cầu thực tập
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Phân loại giếng và các phương p
háp khoan
2.2. Một số yêu cầu cơ bản đối với giế
ng khoan
2.3. Công nghệ khoan
2.4. Tính toán sơ bộ về ống lọc
2.5. Khôi phục độ nhả nước của tầng
chứa nước
2.6 Trám giếng khoan
III. Điều kiện thực tập và cách thức tổ chứ
c
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
6

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

QUI

VÀ

KỸ

THUẬT

AN

TOÀN

CƠ

BẢN
1.

Những qui định chung
•

Đội

nón,

mang

giày

bảo

hộ,

mang

găng

tay

khi

khoan.
•

Không làm việc khi có giông,
mưa to hoặc bảo
•

Có biển cảnh báo thi công
•

Chú ý đến công tác bảo vệ m
ôi trường
Không vứt rác phế thải
Không để dung dịch kh
oan tràn ra ngoài
San lấp và phục hồi mặ
t bằng khi di dời
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
7

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

QUI

VÀ

KỸ

THUẬT

AN

TOÀN

CƠ

BẢN

2. An toàn khi lắp đặt các thiết bị
•

Chuẩn bị nền và khu vực khoan.
•

Không đặt thiết bị khoan ở sườn
dốc.
•

Đảm

bảo

khoảng

cách

nhỏ

nh
ất

từ

máy

khoan

đến

nhà

ở,

nhà

xưởng,

đường

dâ
y

điện

bằng

1,5

lần
chiều cao tháp khoan.
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
8

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

QUI

VÀ

KỸ

THUẬT

AN

TOÀN

CƠ

BẢN
•

Không

lắp

đặt

thiết

bị

trong

kh
u

vực

cấm

của

mạng
điện cao thế.
•

Đảm

bảo

chiều

rộng

tối

thiểu

các

lối

đi

trên

khoan
trường
• 0,7m : máy khoan tự
hành
• 1m: máy khoan cố định
•

Lắp đặt hệ thống chống sét
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
9

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

QUI

VÀ

KỸ

THUẬT

AN

TOÀN

CƠ

BẢN
3. Một số điều nghiêm cấm
•

Thay đổi chuyển động khi máy chưa
dừng hẳn.
•

Dùng roto để mở hoặc vặn choòng
khoan và bộ khoan cụ.
•

Khoá

chặt

các

tay

điều

khiển

của

máy

khoan,

máy

bơm,
máy phát lực.
•

Dùng ống công có vết nứt, vỡ, vết h
àn ngang hoặc dài quá
2 m để công khi tháo cần khoan, vặ
n ống chống.
•

Sử

dụng

ống

công

để

mở

hoặc

t
háo

dụng

cụ

khoan

mà
đoạn ống lồng vào khoá dưới 0,2m
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
10

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

QUI

VÀ

KỸ

THUẬT

AN

TOÀN

CƠ

BẢN
4. Một số chú ý
•

Khi có việc cần leo lên tháp khoan,
cần đảm bảo:
Dụng cụ, đồ đạc nặng phải
đưa lên bằng tời
Cho

phép

mang

theo

ngư
ời

những

dụng

cụ

gọn
nhẹ (kìm, mỏ lết, tuốt nơ vít
, ) nhưng không được
ầm tay mà phải bỏ vào túi x
ách có quai đeo.

Mang thắt lưng khi làm việc
trên cao
•

Khi

có

sự

cố

hoặc

do

nguyên

nhâ
n

nào

đó

mà

phải

dừng

khoan

thì

phải

kéo

bộ

khoan

cụ

đế
n

vị

trí

an

toàn

trong

lỗ
khoan
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
11

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
HÌNH

THỨC

ĐÁNH

GIÁ
- Nộp báo cáo thực tập: 50%
- Thi vấn đáp hoặc viết: 50%
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
12

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC

TÀI

LIỆU

THAM

KHẢO
- Kỹ

thuật

khoan

địa

chất,

NXB

Công

nhân

kỹ

thuật,
Hà Nội, 1980.
- Công

nghệ

và

kỹ

thuật

khoan

t
hăm

dò

(tiếng

Nga),
NXB Matxcơva, 1983.
- Kỹ

thuật

thăm

dò

và

khai

thá
c

dầu

khí

(Video),
2001.
- Hướng

dẫn

Thực

hành

khoan

–

khai

thác

(Video),
2004.
-

- />

Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
13

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
BÀI

GIẢNG

HƯỚNG

DẪN

THỰC

TẬP

KH
OAN

-

KHAI

THÁC
BÀI

1:

LÀM

QUEN

VỚI

THIẾT

BỊ
&

DỤNG

CỤ

KHO
AN
CBGD :

ThS. Đ
Ỗ QUANG KHÁNH
ThS. H
OÀNG TRỌNG QUA
NG
ThS. B
ÙI TỬ AN
Bộ môn :

Khoan
và Khai thác
Tel :

84-8-
8654086
Mục

lục
I.

Nội

dung

và

yêu

cầu

thực

tập
II.

Cơ

sở

lý

thuyết
2.1. Thiết bị khoan
2.2. Dụng cụ khoan
2.3. Các dụng cụ trong bộ kéo t
hả
2.4. Các dụng cụ cứu sự cố và t
háo mở cần
III.

Điều

kiện

thực

tập

và

cách

thức

tổ

chức
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
15

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
I.

NỘI

DUNG

VÀ

YÊU

CẦU

THỰC

TẬP
Nội dung:
Tìm

hiểu

công

dụng,

cấu

tạo,

đặc

tính

kỹ

thuật

và
cách sử dụng:
Thiết bị khoan
Dụng cụ khoan
Các dụng cụ trong bộ kéo th
ả
Các dụng cụ cứu sự cố và th
áo mở cần
Tìm

hiểu

sơ

đồ

bố

trí

thiết

bị

và

dụng

cụ

phục

vụ
công tác:
Khoan khảo sát địa chất côn
g trình
Khoan khai thác nước ngầm
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
16

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
NỘI

DUNG

VÀ

YÊU

CẦU

THỰC

TẬ
P
Yêu cầu thực tập:
Theo

công

tác

thực

tập

tại

xư
ởng

và

công

trường,
yêu cầu sinh viên
Nhận dạng, mô tả cấu tạo, c
ông dụng, đặc tính kỹ
thuật

và

cách

sử

dụng

các

thiết

bị

và

dụng

cụ
khoan.
Tham gia

vào

việc

vận

hành

và

sử

dụng

các

thiết
bị và dụng cụ khoan.
Mô

tả

cấu

tạo,

công

dụng,

đặc

tính

kỹ

thuật

của
máy khoan XJ-100.
Trình

bày

và

vẽ

lại

sơ

đồ

bố

tr
í

thiết

bị

và

dụng

cụ
trong

công

tác

khoan

-

khai

thá
c

tại

xưởng

và

ngoài
hiện trường.
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
17

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
II.

CƠ

SỞ

LÝ

THUYẾT
2.1. Thiết bị khoan

2.2. Dụng cụ khoan
2.3. Các dụng cụ trong bộ
kéo thả
2.4. Các dụng cụ cứu sự c
ố và tháo mở cần
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
18

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
2.1.

Thiết

bị

khoan
1. Máy khoan
2. Máy bơm dung dịch
3. Tháp khoan
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
19

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
1.

MÁY

KHOAN
Bộ máy khoan trong khoan xoay lấy mẫu gồm
có: máy khoan,
động

cơ

kéo

(điện

hoặc

diesel),

máy

bơm

du
ng

dịch

và

tháp
khoan.
Các

dụng

cụ

chính

của

máy

khoan
gồm có:
Côn ma sát để đóng mở máy
Hộp số nhiều cấp để điều chỉnh
tốc

độ

quay

khi

khoan

và

kéo
thả cần
Tời,

sức

kéo

của

tời

phải
tương

ứng

với

tải

trọng

lớn
nhất

của

cột

cần

khoan

hay
ống

chống

của

lỗ

khoan

và

hệ
thống ròng rọc được dùng
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
20

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
MÁY

KHOAN
Bộ

phận

điều

chỉnh

áp

lực

lên

đáy

lỗ

khoan

tùy

thuộc

vào

hệ
thống

điều

chỉnh

áp

lực,

có

thể

phân

loại

ra

các

máy

khoan
như sau:
1.

Máy

khoan

có

hệ

thống

điều

chỉn
h

áp

lực

bằng

tay

đòn
bẩy
2.

Máy khoan có hệ thống điều chỉnh
áp lực bằng thủy lực
3.

Máy khoan có hệ thống điều chỉnh
áp lực bằng vít vi sai
4. Máy

khoan

có

hệ

thống

điều

chỉn
h

áp

lực

bằng

đòn

bẩy
vit vi sai
5. Điều

chỉnh

áp

lực

bằng

cần

ch
ủ

đạo

và

bộ

phanh

tời
(khoan rôto)
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
21

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
MÁY

KHOAN
Loại 1

4 thì sự truyền chuyển động qu
ay cho cần khoan được
truyền

qua

trục

chính.

Các

máy

có

thể

khoan

đứng

và

khoan
nghiêng.
Loại 5 không có trục chính mà dùng cầ
n chủ đạo kiểu lục lăng
hay vuông 4 cạnh để quay cột cần kho
an. Máy khoan rôto chỉ
để

khoan

các

lỗ

khoan

thẳng

đứng

ở

các

đất

đá

cứng

trung
bình và mềm (cấp I

VII). Trong đất đá
mềm bở rời khoan rôto
rất

có

lợi

về

tốc

độ

khoan

thương

mạ

i

so

với

khoan

điều

áp
thủy lực và vít vi sai vì không cần phải
tháo mở mâm cặp. Để
rút ngắn thời gian di chuyển từ nơi này
sang nơi khác người ta
thiết

kế

đặt

máy

khoan

lên

rơ

móc

ho
ặc

xe

ôtô

tự

hành,

chủ
yếu áp dụng cho phương phàp khoan r
ôto.
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác

22

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
MÁY

KHOAN
Hiện

nay

các

kiểu

máy

khoan

từ

1


4
được dùng chủ yếu cho khoan khảo s
át
địa

chất

công

trình

và

khoan

thăm

d
ò
khoáng sản cứng nhưng loại thứ 2 (điề
u
chỉnh bằng thủy lực ) ứng dụng rộng r
ãi
nhất.
Tùy theo nhiệm vụ mà kích thước và q
ui
mô

của

máy

có

thể

khác

nhau,

có

th
ể
giới

thiệu

các

máy

khoan

họ

ЗИф

củ

a
Liên

Xô

cũ

như

ЗИф

1200

A,M,M
P;
ЗИф

650

A,M;

ЗИф

300;

ЗИф

15
0;
ЗИф

75

…

Các

máy

khoan

của

hãn
g
Longer

(USA):

Longer

300,

800,

100

…
Các máy khoan của hãng
Koken

(Japan).
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
23

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
MÁY

KHOAN

Hình

1.1a

gi
ới

thiệu
các loại máy
khoan
ЗИф
1200MR, ЗИф
650,

ЗИф

15
0;

đây

là
các

kiểu

máy

khoan
điều

khiển

áp

lực

lên
đáy

bằng

đầu

t
hủy

lực
và

truyền

chuy
ển

động
thơng qua hệ

thống
mâm cặp

và
trục
Spindel

chủ

yế
u

dùng
cho thăm dò kh
ốn sản
cứng

và

loại

n
hỏ

dùng
cho khoan khảo
sát địa
chất cơng trình.
Hướng

dẫn

thực

tập

khoa
n

–

khai

thác
Hình 1.1a Các loại máy k
hoan hoạt
động theo ngun lý t
hủy lực
24

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
Hình

1.1
b

.

Thiết

bò

khoan

tự

hành

Y
℘
b

-

50M
1.

Khung

máy
2.

Động

cơ

diesel

48

HP
3.

Xylanh

thuỷ

lực

nâng
và

hạ

tháp
4.

Cơ

cấu

đập
5.

Hộp

số

truye
àn

động
6.

Bộ

phanh
7.

Điều

khiển
8.

Tời
9.

Tháp

dạng

cột
10.

Đầu

quay
11.

Đèn

pha
12.

Khung

bảo

vệ
13.

Lưỡi

khoan

guồng
xoắn
14.

Xylanh

thuỷ

lực
Hướng

dẫn

thực

tập

kh
oan

–

khai

thác
25

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
MÁY

KHOAN
Hình 1.2. Giới thiệu về thiết bị
khoan thăm dò và khai thác

nước YPb-3AM (kiểu điện áp
lên đáy bằng hệ thơng cần
khoan và thanh hãm, truyền
chuyển động quay thông qua
bàn roto)
Hướng

dẫn

thực

tập

khoan

–

khai

thác
26

BM.

KHOAN

&

KHAI

THÁC
Thao

tác

vận

hành

máy

khoan

truyền

á
p

bằng

thủy

lực
Một số chú ý khi thao tác máy khoan tr
uyền áp bằng thủy lực
Muốn sử dụng máy tốt cần phải n
ắm vững nguyên lí hoạt
động của các bộ phận máy và mối
liên hệ giữa chúng với
nhau.

Khi

điều

khiển

máy

khoan

kiểu

Ç
√
,

nhất

thiết

phải

theo
những quy định sau:
Không đóng ly hợp của máy bơ
m nước rửa và bơm dầu
khi chưa ngắt côn diezel.