Cảnh báo về đột quỵ tim mạch trong dịp Tết potx

Cảnh báo về đột quỵ tim mạch trong
dịp Tết
Năm hết Tết đến, chắc chẳng ai muốn có chuyện gì đột ngột về sức
khỏe xảy đến với mình, mà chuyện đột ngột nhất thường chính là từ
phía trái tim: cơn thiếu máu cơ tim (TMCT). Đặc biệt là những
người phải làm việc căng thẳng, người cao tuổi và người có tiền sử
di truyền về sức khỏe tim mạch Do đó, đây là một vấn đề thời sự
mà chúng tôi nghĩ có một số điểm cần lưu ý để xử lý bệnh cho tốt
hơn.
Ổn định tâm lý điều trị
Điểm đầu tiên cần lưu ý nằm ngay trong
tâm lý chúng ta: có nhiều người tim chẳng
bị thiếu máu nhưng lại quá lo lắng hoặc bị
ảnh hưởng của sách báo, ti vi, các câu
chuyện làm quà của bạn bè, thậm chí cả
một vài chẩn đoán "quá đà" của thầy thuốc
nên cứ nghi ngờ lo lắng là mình có bệnh.
Ngược lại, có những người bị TMCT rõ
ràng nhưng vì những lý do rất khác nhau
cứ muốn thầy thuốc bảo là mình không có
bệnh. Đương nhiên đây phải là một người thầy thuốc có trình độ tốt, có
đạo đức, không tìm cách trục lợi trong việc tiến hành và quyết định chẩn
đoán và cách cho thuốc bệnh nhân một cách méo mó, thêm bớt.
Do vậy, muốn xử lý bệnh cho tốt, người bệnh cần biết khách quan dựa
trên các triệu chứng đúng hướng để ổn định tâm lý cho mình và để cộng
tác với một người thầy thuốc tốt, xử lý bệnh cho hợp lý.
Xác định đúng triệu chứng bệnh TMCT
Bệnh thiếu máu cơ tim có nhiều tên gọi: Bệnh tim thiếu máu cục bộ,
bệnh mạch vành, bệnh suy vành, thiểu năng vành, bệnh đau thắt ngực
Một ca can thiệp tim mạch.
(có thể mạn tính hay cấp tính như nhồi máu cơ tim) nhưng tựu trung

cũng đều do các mảng xơ vữa động mạch vành làm lòng động mạch hẹp
lại, gây cản trở cho sự cung cấp máu và ôxy nuôi dưỡng một vùng cơ
tim nào đó. Kết quả là vùng cơ tim đó bị tổn thương hay hoại tử và phải
"kêu cứu" bằng triệu chứng đau ngực.
Nhưng không phải đau ngực nào cũng là TMCT mà có nhiều nguyên
nhân khác cũng gây đau ngực như: bệnh phổi, khớp sụn sườn, dây thần
kinh liên sườn Điều cần nhấn mạnh là đau ngực do TMCT thường chủ
yếu ở vùng xương ức giữa ngực, còn đau bên trái, ở vùng tim, thì lại chỉ
là đau không điển hình, ít nguy cơ tim mạch hơn. Hơn nữa, đau phải
chiếm một vùng rộng chứ không phải chỉ một điểm nhỏ. Do đó, khi
khám bệnh, thầy thuốc thường đặt cả một bàn tay lên vùng xương ức và
hỏi bệnh nhân có đau cả vùng đó không? Và đau có lan lên hai vai hay
hàm dưới không? Có đau như thắt, như nghẹt, như ép nặng vào đó
không? Nếu có thì rất đáng nghi! Còn loại đau "nhoi nhói", đau như kim
châm thì không phải! Thêm nữa, đau phải xuất hiện thành cơn kéo dài
dăm phút trở lên. Nhiều khi ta đang làm việc gì đó thì phải dừng lại nghỉ
và khi hết cơn vẫn còn thấy mệt mỏi một lát nữa. Đó là lúc tình trạng
TMCT dội lên thành cơn. Còn đau mà chỉ nhói thoáng qua mấy giây,
hoặc ngược lại, đau lai rai cả ngày cả buổi, hoặc từ ngày này sang ngày
khác thì cũng không phải. Lẽ tất nhiên, ở đây ta phải cảnh giác cơn đau
của nhồi máu cơ tim, cơn đau thắt ngực không ổn định: cơn thường
mạnh hơn, kéo dài trên 20 phút, có thể vã mồ hôi, khó thở, trống ngực,
buồn nôn thì phải đi cấp cứu ngay. Một đặc điểm quan trọng khác cần
nhấn mạnh là cơn đau tim thường xuất hiện khi ta làm một gắng sức như
leo cầu thang, đi bộ hơi nhanh, bê vật nặng hoặc bị xúc cảm mạnh, bị
lạnh đột ngột hay sau một bữa ăn no, và nếu ta ngậm ngay một viên
nitroglycerin cắn vỡ đặt vào dưới lưỡi thì cơn đau sẽ hết nhanh hơn.
Nếu cơn đau có đầy đủ những tính chất điển hình đã mô tả như trên thì
chưa cần điện tâm đồ, xét nghiệm máu, siêu âm tim, chụp tim phổi đã
có thể xác định đúng đến 90% là TMCT. Ngược lại, đau "không điển

hình rõ ràng" thì phải tùy thầy thuốc cân nhắc, tùy theo kinh nghiệm cá
nhân của mình, đánh giá là nghi TMCT đến bao nhiêu phần trăm. Thậm
chí có những ca không đau chút nào nhưng nhân một lần kiểm tra sức
khỏe định kỳ mà phát hiện ra có bệnh mạch vành: giới y học thường gọi
đó là "TMCT thầm lặng". Nhưng chuyện này thường ít xảy ra nên trong
thực tế lâm sàng, cơn đau vẫn có một vị trí quan trọng hàng đầu, có tính
quyết định cho chẩn đoán.
Thực hiện các xét nghiệm cần thiết
Điện tâm đồ (ĐTĐ) là một thăm dò đầu bảng, ghi lại các dấu hiệu của
TMCT, giúp xác định chẩn đoán, đánh giá mức độ và tiến triển của
bệnh. Nhưng giá trị chẩn đoán của nó không lớn như một số người lầm
tưởng mà vẫn đứng sau cơn đau. Và bạn đừng vội mừng cho là mình
không có bệnh TMCT khi ĐTĐ của mình được xác định là bình thường.
Vì còn tùy theo trình độ đọc ĐTĐ của bác sĩ. Thậm chí nếu bác sĩ có
trình độ tốt hoặc bác sĩ chuyên khoa tim mạch đọc đúng 100% cái ĐTĐ
đó là bình thường thì vẫn còn đến 60% khả năng là bạn có bệnh TMCT
nhưng bị bỏ sót.
Lý do thứ nhất là lúc đang tiến hành ghi ĐTĐ thì cơ tim của bạn không
đang trong cơn thiếu máu dội lên, mà như đã nói ở trên, cơn này có thể
có đau ngực hay thầm lặng.
Để khắc phục vấn đề này và cũng là nâng cao giá trị chẩn đoán của
ĐTĐ, người ta tiến hành gắn một máy ghi ĐTĐ vi tính nhỏ vào người
bệnh nhân để ghi được ĐTĐ liên tục suốt 24 giờ (1 ngày) trong khi bệnh
nhân vẫn có thể đi lại làm việc bình thường. Và, nếu cần, có thể ghi liên
tục như thế 2, 3 ngày. Trong một thời gian dài như thế, ta dễ bắt được
một vài cơn TMCT nào đó xảy ra và ghi lại được dấu hiệu ĐTĐ của
cơn. Người ta gọi đây là phương pháp Holter ĐTĐ. Phương pháp này
giúp nâng cao khả năng chẩn đoán của ĐTĐ lên đến 70% và khả năng bị
bỏ sót chỉ còn 30%.
Để nâng cao hơn nữa khả năng chẩn đoán chính xác TMCT, người ta có

thể làm điện tâm đồ gắng sức, nghĩa là ghi ĐTĐ trong khi cho bệnh
nhân chạy trên một tấm thảm lăn hoặc đạp một xe đạp lực kế, có nghĩa
là thực hiện một gắng sức có máy đo cường độ cao dần. Như thế tim
phải làm việc nhiều hơn, và như trên đã nói, dễ xuất hiện các cơn TMCT
hơn: ta sẽ ghi được các dấu hiệu ĐTĐ của nó ở 70 - 80%, khả năng bị bỏ
sót chỉ còn 20 - 30%.
Để giúp sức cho ĐTĐ và lâm sàng xác định TMCT, người ta có thể làm
thêm xét nghiệm: chụp Xquang tim phổi; siêu âm tim để đánh giá tim,
vận động vùng thành tim; làm phóng xạ đồ tưới máu cơ tim (SPECT)
(xét nghiệm này đắt tiền, khi thực sự cần thiết mới làm).
Có một số "bệnh vệ tinh" nhưng rất quan trọng, mà nếu có thì không
những tự nó đã gây tai hại cho bệnh nhân, mà còn có nguy cơ gây ra
hoặc làm nặng thêm bệnh TMCT, buộc ta phải thăm khám và xét
nghiệm cho thật rõ ràng, đồng thời phải điều trị cho thật cẩn thận.
Trước tiên đó là bệnh tăng huyết áp, rồi sau đó đến bệnh tiểu đường mà
nên chú ý xét nghiệm cả đường huyết lúc đói và sau khi ăn 2 giờ. Thêm
nữa là các bệnh rối loạn mỡ (lipid) máu, bệnh nhịp tim nhanh thường
xuyên hoặc cường giao cảm, bệnh cường tuyến giáp, bệnh gút và cả
bệnh "nghiện thuốc lá". Hơn nữa trong khi điều trị không nên quên theo
dõi các chức năng thận, chức năng gan, công thức máu và hemoglobin.
Chụp động mạch vành là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán. Sau cùng, khi
đã có chẩn đoán hoặc nghi ngờ nhiều là TMCT thì một việc không thể
thiếu là phải đi chụp động mạch vành: Đây là một vũ khí đột phá, "một
tiêu chuẩn vàng" để ta chẩn đoán bệnh dứt điểm 100% là có TMCT hay
không, những chỗ động mạch vành nào bị tắc hẹp, tắc hẹp nhiều hay ít,
có cần nong và đặt stent hay phẫu thuật bắc cầu nối hay không? Các
phương pháp này là để điều trị cơ bản, làm cho động mạch vành thông
suốt, đưa máu đến nuôi dưỡng cơ tim tốt hơn.
Để chụp động mạch vành, người ta phải luồn một ống thông qua một
động mạch nào đó (ở tay hoặc đùi ) rồi đưa vào tới tận động mạch vành

ở tim và bơm thuốc cản quang vào chụp. Làm như thế thường rất an
toàn, rất ít có tai biến. Nhưng dù sao, đó cũng là một phương pháp xâm
nhập cơ thể nên gần đây, đối với những ca bệnh chưa cần điều trị gấp,
người ta có phương pháp chụp cắt lớp động mạch vành mau tới 64 lớp
không phải xâm nhập, gọi là MSCT64 (Multi Slide Computed
Tomography). Có thể tiến hành MSCT64 trước để nếu cần mới chụp
động mạch vành xâm nhập và kết hợp nong sau. Đương nhiên là thầy
thuốc phải cân nhắc có cần làm MSCT64 hay không vì làm như thế sẽ
tốn kém, chi phí nhiều hơn cho bệnh nhân.
Hy vọng các điều lưu ý trên đây giúp được các bạn yên tâm hơn về sức
khỏe tim mạch của mình và ăn một cái Tết vui vẻ, tốt đẹp