THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGÔ GIA TỰ BẮC GIANG

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...........................................................3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................3
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU...............................................................................6
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO
LUẬN NHĨM TRONG DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC HỌC...........................6

1.1. Các khái niệm công cụ............................................................................6
1.1.1. Phương pháp.....................................................................................6
1.1.2. Phương pháp dạy học.......................................................................6
1.1.3. Phương pháp dạy học giáo dục học..................................................8
1.1.4. Phương pháp thảo luận nhóm...........................................................8
1.2. Phương pháp thảo luận nhóm trong quá trình dạy học...........................9
1.2.1. Ý nghĩa, tác dụng của phương pháp thảo luận nhóm......................9
1.2.2. Vai trị, nhiệm vụ của giảng viên và sinh viên trong thảo luận nhóm
..................................................................................................................12
1.2.3. Quy trình tiến hành phương pháp thảo luận nhóm.........................14
1.2.4. Các nguyên tắc xây dựng quy trình thảo luận nhóm......................18
1.2.5. Các u cầu tiến hành thảo luận nhóm...........................................22
1.3. Cấu trúc nội dung mơn Giáo dục học ở trường Cao đẳng sư phạm......23
Chương 2: THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN
NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC HỌC Ở TRƯỜNG CAO
ĐẲNG NGÔ GIA TỰ BẮC GIANG...............................................................24

2.1. Một vài nét về trường cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang......................24
2.2. Thực trạng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn

Giáo dục học ở trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang...........................25


2.2.1. Thực trạng nhận thức về vai trò, ý nghĩa của việc sử dụng phương
pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn giáo dục học............................26
2.2.2. Thực trạng về mức độ sử dụng phương pháp phương pháp dạy học
nói chung và phương pháp thảo luận nhómnói riêng trong dạy học mơn
Giáo dục học.............................................................................................29
2.2.3.Thưc trạng việc phân chia nhóm trong dạy học môn Giáo dục học.
..................................................................................................................32
2.2.4. Thực trạng việc áp dụng quy trình thảo luận nhóm trong dạy học
mơn Giáo dục học.....................................................................................33
2.3. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng..........................................................41
Chương 3: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN
NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG
NGÔ GIA TỰ BẮC GIANG...............................................................................43

3.1. Một số biện pháp nâng cao chất lượng sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học.......................................................43
3.1.1. Xây dựng hệ thống bài tập thảo luận nhóm một cách khoa học, phù
hợp............................................................................................................43
3.1.2. Thành lập nhóm thảo luận hiệu quả.............................................46
3.1.3. Chỉ đạo tốt các hoạt động của nhóm.............................................47
3.1.4. Tăng cường vai trị, trách nhiệm của trưởng nhóm và các thành
viên...........................................................................................................51
3.1.5. Chuẩn bị tốt các điều kiện để tiến hành phương pháp thảo luận
nhóm.........................................................................................................56
3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các giải pháp.........................................58
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................................60
1. KẾT LUẬN..............................................................................................60

2. KIẾN NGHỊ.............................................................................................61
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................62


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Xin đọc là

PPDH

Phương pháp dạy học

GV

Giảng viên

SV

Sinh viên

CĐ

Cao đẳng


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1 Phân phối chương trình mơn Giáo dục học ở trường CĐSP

Bảng 2.1 Thực trạng nhận thức về vai trò, ý nghĩa của việc sử dụng phương
pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học
Bảng 2.2 Thực trạng về mức độ sử dụng phương pháp dạy học nói chung và
phương pháp thảo luận nhóm nói riêng trong dạy học mơn Giáo dục học
Bảng 2.3 Thực trạng việc phân chia nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học
Bảng 2.4 Thực trạng việc áp dụng quy trình thảo luận nhóm trong dạy học
mơn Giáo dục học
Bảng 2.5 Thực trạng thiết kế các chủ đề thảo luận nhóm trong dạy học mơn
Giáo dục học
Bảng 2.6 Thực trạng về tinh thần, thái độ của sinh viên khi tham gia thảo luận
nhóm
Bảng 3.1 Kết quả đánh giá về tính khả thi của các biện pháp nâng cao chất
lượng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Để nâng cao chất lượng giáo dục thì vấn đề đổi mới phương pháp dạy
học là một yêu cầu cấp thiết. Bởi chỉ có đổi mới PPDH, chúng ta mới góp
phần khắc phục những biểu hiện trì trệ nghiêm trọng trong giáo dục hiện nay;
chỉ có đổi mới PPDH chúng ta mới góp phần quan trọng nâng cao chất lượng
giáo dục và đào tạo và chỉ có đổi mới PPDH chúng ta mới tham gia được vào
“sân chơi” quốc tế trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và tiếp cận
phương pháp giáo dục mới theo quan điểm giáo dục hiện đại. Vì thế, nghị
quyết lần thứ 1, BCHTW Đảng khóa VIII đã khẳng định: “Đổi mới mạnh mẽ
phương pháp giáo dục - đào tạo khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện
thói quen, nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương
pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều
kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất là sinh viên đại
học”[1]. Một trong những phương pháp đổi mới được các nhà giáo dục đánh

giá rất cao đó là phương pháp thảo luận nhóm.
Phương pháp thảo luận nhóm có vai trị rất quan trọng, nó đem lại hiệu
quả cả về phía giảng viên và sinh viên. Đối với sinh viên, phương pháp thảo
luận nhóm giúp cho sinh viên lối tư duy lôgic, biết cách đào sâu và trau dồi
kiến thức, giúp cho họ bước đầu biết nêu và giải quyết vấn đề khoa học cũng
như biết phân tích, đánh giá, nhận xét những nhận định của người khác và bảo
vệ ý kiến của mình với những luận cứ khoa học vững chắc. Đặc biệt, phương
pháp thảo luận nhóm cịn giúp cho sinh viên hình thành kĩ năng giao tiếp, tổ
chức lãnh đạo, khả năng tư duy, tinh thần hợp tác, trao đổi giúp đỡ, hòa nhập
cộng đồng, phát huy cao độ tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập.
Đối với giảng viên, phương pháp thảo luận nhóm cũng giữ những vai trị nhất
định. Nó giúp giảng viên có điều kiện bổ sung và mở rộng kiến thức; qua việc

1


sử dụng phương pháp thảo luận nhóm giúp cho việc đánh giá sự tiếp thu và
trình độ tư duy của sinh viên, thơng qua đó giảng viên có điều kiện trực tiếp
uốn nắn những sai lệch về kiến thức và định hướng giúp đỡ sinh viên. Không
chỉ vậy phương pháp thảo luận nhóm cịn là nơi áp dụng và kiểm nghiệm tính
đúng đắn của những phương pháp và phương thức giảng dạy, nâng cao
chuyên môn của giảng viên cũng như chất lượng dạy học.
Thực tế cho thấy việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm dạy học
hiện nay tương đối phổ biến. Nó được các nhà sư phạm sử dụng trong đa số
các môn học, tuy nhiên mức độ và hiệu quả đem lại chưa cao. Nó chịu ảnh
hưởng từ nhiều yếu tố: cơ sở vật chất, trình độ người học không đồng đều, sự
đầu tư công phu cho thiết kế nội dung bài học cũng như sự khó khăn trong
việc kiểm sốt các hoạt động nhóm…Mơn Giáo dục học đại cương là một
môn học mang đặc trưng của khối khoa học giáo dục. Việc vận dụng phương
pháp thảo luận nhóm trong giảng dạy mơn học này có ý nghĩa trực tiếp đến

việc nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy và học, cụ thể như :sinh viên có điều
kiện bày tỏ và phát triển ý tưởng, có cơ hội để học tập, trao đổi trực tiếp với
các thành viên khác và với Giảng viên và đặc biệt với sinh viên sư phạm thì
việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm cịn có ý nghĩa rèn luyện nghiệp
vụ sư phạm cho sinh viên vì họ là lực lượng giảng dạy, trực tiếp sử dụng đến
phương pháp này...Tuy nhiên nhìn lại hiện trạng việc vận dụng phương pháp
thảo luận nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học cịn tồn tại rất nhiều hạn chế
như: cịn mang tính hình thức, chưa phù hợp với nội dung, hiệu quả sử dụng
phương pháp chưa cao…Vấn đề đặt ra là để sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm một cách hiệu quả trong từng mơn học, học phần cụ thể người giảng
viên cần phải làm gì?Đó là vấn đề chúng tôi hết sức quan tâm và là lí do tơi
lựa chọn đề tài:”Biện pháp nâng cao chất lượng sử dụng phương pháp thảo

2


luận nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học ở trường Cao đẳng Ngơ Gia
Tự Bắc Giang”
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng việc sử dụng phương
pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học nhằm góp phần nâng
cao chất lượng dạy học bộ môn ở trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Q trình dạy học mơn Giáo dục học ở trường cao đẳng Ngô Gia Tự
Bắc Giang.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Chất lượng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn
Giáo dục học ở trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm
trong dạy học mơn Giáo dục học ở trường Cao đẳng sư phạm.
4.2. Phân tích thực trạng việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy
học môn Giáo dục học ở trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang.
4.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng sử dụng phương
pháp thảo luận nhóm trong dạy học mơn Giáo dục học ở trường Cao đẳng
Ngô Gia Tự Bắc Giang.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1 Phương pháp nghiên cứu lí luận .
Sưu tầm các tài liệu như sách báo, tạp chí, tài liệu mạng có liên quan
đến vấn đề nghiên cứu.

3


Tiến hành đọc, phân tích tổng hợp, hệ thống hóa tài liệu và từ đó xây
dựng thành cơ sở lí luận của việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong
dạy học môn Giáo dục học ở trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang.
5.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
5.2.1 Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Lập hai mẫu phiếu điều tra dành cho hai đối tượng: Giảng viên và sinh
viên.Nhằm thu thập những thông tin cần thiết để đánh giá thực trạng việc sử
dụng phương pháp thảo luận nhóm trong việc dạy học mơn Giáo dục học ở
trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang.
5.2.2 Phương pháp quan sát
Quan sát các buổi thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục học.
Nội dung quan sát tập trung vào cách thiết lập chủ đề thảo luận, cách thức tổ
chức nhóm, sự định hướng, dẫn dắt của giảng viên, các điều kiện để thực hiện
thảo luận..
5.2.3 Phương pháp phỏng vấn

Tiến hành phỏng vấn sâu một số giảng viên và sinh viên để thu thập
những thông tin cần thiết phục vụ cho việc phân tích và đánh giá thực trạng
về vấn đề nghiên cứu .
5.2.4 Phương pháp chuyên gia
Tiến hành xin ý kiến của các chuyên gia thuộc chuyên ngành giáo dục
học về việc xây dựng đề cương, triển khai nghiên cứu và đánh giá kết quả
nghiên cứu.
5.2.5 Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phần mềm thống kê, EXCEL 2003, nhằm xử lý kết quả điều
tra để đưa ra các tham chiếu đặc trưng.

4


6. Phạm vi đề tài
Nội dung: Do điều kiện thời gian thực tập có hạn nên đề tài chỉ tập
trung nghiên cứu và đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng sử dụng
phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn giáo dục học ở trường Cao
đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang.
Thời gian : Từ tháng 12/2010 đến 3/ 2011.
Thời gian

Nội dung nghiên cứu

20/12- 28/12/2010

Tiến hành sưu tầm các loại tài liệu liên quan

29/12/2010-

Xây dựng đề cương chi tiết và hoàn thiện

10/1/2011
11/1/2010

Bảo vệ đề cương

12/1- 30/1/2011

Nghiên cứu xây dựng cơ sở lí luận cho đề tài

1/2- 15/2

Xây dựng phiếu hỏi và tiến hành khảo sát

16/2-2/3/2011

Phân tích và đánh giá thực trạng

3/3-15/3/2011

Nghiên cứu đề xuất các biện pháp

16/3-27/3/2011

Viết báo cáo toàn văn của đề tài

5

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP
THẢO LUẬN NHĨM TRONG DẠY HỌC MƠN GIÁO DỤC HỌC
1.1. Các khái niệm cơng cụ
1.1.1. Phương pháp
Có rất nhiều khái niệm về phương pháp.Theo tác giả Vũ Cao Đàm thì
phương pháp được hiểu là cách thức mà nhà khoa học sử dụng hay khám phá
đối tượng.
Theo Lexicon der Padagogik: “Phương pháp giúp để trình bày có lý lẽ
vững vàng một chân lý đã xác định rồi hoặc để vạch ra một con đường tìm tịi
một chân lý mới”.
Theo Hegel: “Phương pháp là ý thức về hình thức của sự vận động bên
trong của nội dung”.
Dù được hiểu từ nhiều khía cạnh, nhưng xét về bản chất nó đều thể
hiện đó là cách thức, con đường để đạt nhiệm vụ, cách thức sử dụng các
phương tiện ngôn ngữ hay phương tiện trực quan, hay thực hành để đạt được
mục đích đã đề ra.
Ở phạm vi đề tài này tôi tán thành cách hiểu: Phương pháp là cách thức
đạt tới mục tiêu, là hoạt động được sắp xếp theo một trật tự nhất định [2].
1.1.2. Phương pháp dạy học
Mỗi nội dung dạy học lại có một phương pháp dạy học đặc thù, mang
lại hiệu quả nhất mà không thể thay thế bằng phương pháp khác. Cách dạy
phải luôn luôn phù hợp với nội dung dạy học,sự thay đổi nội dung dẫn đến
thay đổi phương pháp dạy học, hình thành phương pháp dạy học mới.
Có rất nhiều khái niệm khác nhau về phương pháp dạy học.

6

1. N.M. Veczilin và V.M. Coocxunskaia: “Phương pháp dạy học là cách
thức thầy truyền đạt kiến thức, đồng thời là cách thức lĩnh hội của trò”.
2. Nguyễn Ngọc Quang (1970): “PPDH là cách thức làm việc của thầy
và của trò trong sự phối hợp thống nhất và dưới sự chỉ đạo của thầy, nhằm
làm cho trị tự giác, tích cực, tự lực đạt tới mục đích dạy học”.
3. Đặng Vũ Hoạt (1971): “PPDH là tổ hợp các cách thức hoạt động của
thầy và trị trong q trình dạy học, được tiến hành dưới vai trò chủ đạo của
thầy, nhằm thực hiện các nhiệm vụ dạy học”.
4. Đinh Quang Báo (2000): “PPDH là cách thức hoạt động của thầy tạo
ra mối liên hệ qua lại với hoạt động của trò để đạt mục đích dạy học”
5. Trần Bá Hồnh (2002): “PPDH là con đường, cách thức GV hướng
dẫn, tổ chức chỉ đạo các hoạt động học tập tích cực, chủ động của HS nhằm
đạt các mục tiêu dạy học”.
Với các cách định nghĩa khác nhau, nhưng về bản chất phương pháp dạy
học thể hiện rõ những điểm sau, đó là:
- PPDH gồm hoạt động của thầy và hoạt động của trò
- Hai hoạt động này có sự tác động qua lại lẫn nhau.
- Trong đó, thầy có chức năng chỉ đạo, hướng dẫn, chỉ dẫn hoạt động
học tập của trò.
- Trên cơ sở đó trị tích cực, chủ động lĩnh hội tri thức cần thiết.
- Kết quả tương tác giữa hoạt động của thầy và của trò trong QTDH là
đạt được các mục tiêu dạy học đã đề ra.
Tôi tán thành cách hiểu: Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động
phối hợp thống nhất của giáo viên và học sinh trong q trình dạy học được
tiến hành dưới vai trị chủ đạo của giáo viên nhằm thực hiện tối ưu mục tiêu
và nhiệm vụ dạy học [ 3. Tr 85].

7

1.1.3. Phương pháp dạy học giáo dục học
Là cách thức hoạt động phối hợp thống nhất của giảng viên và sinh
viên nhằm thực hiện tối ưu mục tiêu và nhiệm vụ dạy học Giáo dục học [ 3.
Tr 85].
1.1.4. Phương pháp thảo luận nhóm
*Khái niệm nhóm: Theo Nguyễn Thị Oanh “Nhóm là một tập hợp
người được xác định bởi các mối quan hệ tương tác, cùng chia sẻ mục tiêu
chung, cùng tuân theo một hệ thống quy tắc nhất định và đóng vai trị khác
nhau”[4]. Như vậy một tập hợp người khơng thể coi là nhóm nếu họ khơng
có mối quan hệ tương tác, có mục tiêu chung, có kế hoạch hoạt động.
* Nhóm học tập: “Là một tập hợp học sinh được xác định bởi các mối
quan hệ tương tác, cùng nhau phối hợp các hoạt động nhằm giải quyết các
nhiệm vụ học tập[4].
Dạy học theo nhóm là trường hợp đặc biệt và phát triển của hệ phương
pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh. Thực chất của phương pháp
dạy học theo nhóm là một hệ tích hợp của nhiều phương pháp như: Phương
pháp tình huống, phương pháp đặt vấn đề và giải quyết vấn đề, trong đó
phương pháp thảo luận nhóm đóng vai trị chủ đạo nhằm phát huy cao độ tính
tích cực sáng tạo của người học.
Trong q trình thảo luận nhóm, sinh viên được tự do trao đổi, bàn bạc,
bày tỏ quan điểm ý kiến của mình về việc giải quyết nhiệm vụ của nhóm.
Trong q trình tranh luận, sinh viên sẽ trở nên mạnh dạn hơn, tự tin hơn, loại
bỏ được tính nhút nhát e dè do muốn bảo vệ lợi ích chúng của nhóm và cũng
là bảo vệ được uy tín “cá nhân mình”. Như vậy rõ ràng trong thảo luận nhóm
cái “tơi” khơng bị chìm đi mà ngược lại được bộc lộ một cách đầy đủ và sáng
tạo nhất. Nhưng cái tôi, cái chủ thể, cái sáng tạo ấy lại được thể hiện trong sự
“hợp tác” với các thành viên trong nhóm, chịu sự tác động của cả nhóm. Vì

8

thế nó sẽ tránh được các quan điểm quá chủ quan trong các trường hợp thảo
luận chung, tự do trong lớp. Đây có thể nói là một ưu điểm đáng kể của thảo
luận nhóm.
Tất nhiên, thảo luận nhóm khơng phải là sự trao đổi một cách tự do tuỳ
tiện, mà ln có sự định hướng, điều khiển điều chỉnh và sự tổ chức của giáo
viên. Thảo luận nhóm khơng làm hạ thấp, lu mờ vai trò của người giáo viên
mà ngược lại, nó địi hỏi ở người giáo viên một trình độ cao hơn, một khả
năng tổ chức hướng dẫn điêu luyện hơn, một nghệ thuật sư phạm hoàn chỉnh
hơn. Bởi trong thảo luận nhóm người giáo viên khơng trực tiếp cung cấp tri
thức cho sinh viên mà giữ vai trò “chỉ ra” cho sinh viên con đường tự đi tìm
tri thức, tự giải quyết vấn đề. Vì thế nó phát huy tối đa tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của người học và rèn luyện được năng lực sư phạm ở trình độ
cao của người giáo viên.
Qua những phân tích ở trên chúng tơi hiểu khái niệm về phương pháp
thảo luận nhóm như sau :
Phương pháp thảo luận nhóm là phương pháp tổ chức trao đổi ý
kiến và tư tưởng của người học về một chủ đề nhất định, qua đó đạt được
sự hiểu biết sâu sắc hơn, rộng hơn về vấn đề đó [ 3.Tr 120].
1.2. Phương pháp thảo luận nhóm trong q trình dạy học
1.2.1. Ý nghĩa, tác dụng của phương pháp thảo luận nhóm
Phương pháp thảo luận nhóm là một phương pháp tiêu biểu trong hệ
thống các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của người học. Nó có
vai trị, ý nghĩa rất lớn đối với việc nâng cao hiệu quả giờ học mà hơn nữa
những ưu điểm mà phương pháp thảo luận nhóm mang lại còn là nền tảng để
tiếp thu các tác dụng giáo dục có ý nghĩa nhất.Qua nghiên cứu tơi thấy
phương pháp thảo luận nhóm có vai trị, ý nghĩa cả về phía sinh viên và giảng
viên cụ thể như sau :

9

1.2.1.1. Đối với sinh viên
Thứ nhất: Thảo luận nhóm giúp cho sinh viên khai thác được nhiều
khía cạnh của một vấn đề. Khi chủ đề thảo luận được đưa ra, tất cả các thành
viên sẽ được suy nghĩ bám sát theo chủ đề thảo luận.Chính yếu tố này sẽ
khiến cho người học khai thác kiến thức một cách phong phú và mức độ tiếp
cận đến nội dung sẽ mang tính tồn diện, sâu sắc hơn.
Thứ hai: Thảo luận nhóm giúp tạo ra một bầu khơng khí học tập thoải
mái, cởi mở bởi sinh viên được tự do trao đổi, không có tâm trạng áp đặt,
căng thẳng như các buổi vấn đáp trực tiếp giữa giảng viên và sinh viên.Khi
thảo luận nhóm, vị trí quyền lợi giữa các thành viên trong nhóm là ngang
nhau do đó các em sẽ đều cảm thấy tự tin hơn khi phát biểu ý kiến của mình
trước nhóm. Có thể nói, phương pháp này có khả năng kích thích tối đa động
cơ và hứng thú của người học, giúp các em có thể thoải mái bộc lộ hết năng
lực của mình.
Thứ ba: Thảo luận nhóm giúp cho sinh viên bước đầu biết nêu và giải
quyết vấn đề khoa học, biết phân tích, nhận xét, đánh giá ý kiến của người
khác và bảo vệ ý kiến của mình với những luận cứ khoa học vững chắc.
Thứ tư: Thảo luận nhóm sẽ tạo ra mối quan hệ tương hỗ, gắn kết và
hợp tác giữa các thành viên trong nhóm. Trong q trình thảo luận, các thành
viên trong nhóm luôn tri giác lẫn nhau, trao đổi, thống nhất, hỗ trợ về tri thức
khoa học cho nhau, hiểu biết và gần gũi nhau hơn. Từ đó tạo điều kiện thuận
lợi cho q trình xã hội hố cá nhân. Như vậy thảo luận nhóm khơng những
có ý nghĩa trong q trình dạy học mà cịn cả trong q trình giáo dục.
Thứ năm: Do cùng chung mục đích, nhiệm vụ, cùng hưởng quyền lợi
như nhau (ví dụ điểm chung cho cả nhóm do giáo viên đánh giá) nên trong
quá trình thảo luận nhóm, các thành viên ln có tâm thế sẵn sàng học tập,
tích cực tìm tịi phát hiện tri thức để giải quyết nhiệm vụ chung cho cả nhóm.

10


Trách nhiệm của các thành viên được nâng cao. Mặt khác, do có cơ hội “thể
hiện” trong khi thảo luận nhóm và do muốn khẳng định vai trị, vị trí và uy tín
của mình trước nhóm nên các thành viên đều phát huy tối đa năng lực cá
nhân, tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mình. Từ đó người học có cơ hội
thể hiện và phát triển trí tuệ và tri thức.
Thứ sáu: Thảo luận nhóm có vai trị, ý nghĩa rất lớn trong việc rèn
luyện cho sinh viên kĩ năng giao tiếp, khả năng lãnh đạo tổ chức, khả năng tư
duy, tinh thần hợp tác, giúp đỡ, hòa nhập cộng đồng. Rèn luyện được tính linh
hoạt, dễ thích ứng và khả năng ứng xử của sinh viên do ln phải đối mặt với
những tình huống tranh luận gay cấn.
Trên đây là những ưu điểm cơ bản nhất của phương pháp thảo luận
nhóm đã khẳng định vai trị, ý nghĩa của phương pháp thảo luận nhóm khơng
chỉ trong qua hoạt động dạy học mà cịn có ý nghĩa rất lớn trong q trình
giáo dục. Ngồi ra, cịn phải kể đến những ý nghĩa, tác dụng khác như:
- Thảo luận có thể giúp tăng cường khả năng chịu đựng và sự quan tâm
của người học đến các vấn đề phức tạp.
- Thảo luận có thể giúp người học chấp nhận và đào sâu thêm những giả
thiết của mình, rút ra được những kiến giải mới từ những ý kiến khác nhau…
1.2.1.2. Đối với giảng viên :
Thứ nhất: Phương pháp thảo luận nhóm sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất
để giảng viên đánh giá mức độ tiếp thu và trình độ nhận thức của sinh viên
một cách tối ưu nhất. Bởi, trong khi tổ chức điều khiển q trình thảo luận
nhóm của sinh viên, họ có nhiều điều kiện để quan sát, phân tích, tổng hợp
các phản hồi thu được một cách trực tiếp hoặc gián tiếp từ phía các nhóm.
Nhận định được một cách chính xác thái độ và hứng thú học tập của các
nhóm sinh viên, thậm chí có khả năng phân loại các kiểu nhân cách sinh viên
từ đó có thể đưa ra phương pháp dạy học và giáo dục phù hợp, kịp thời giúp

11


các em phát huy năng lực sẵn có của mình và loại bỏ những yếu điểm trong
quá trình học tập và rèn luyện.
Thứ hai: Phương pháp thảo luận nhóm là môi trường thuận lợi để giảng
viên bổ sung và mở rộng kiến thức.
Thứ ba: Thảo luận nhóm giúp giảng viên có điều kiện trực tiếp uốn năn
những sai lệch của sinh viên và từ đó có sự định hướng kịp thời đối với hoạt
động tiếp thu, lĩnh hội, tìm tịi kiến thức của sinh viên.
Đó là những ý nghĩa rất lớn về phía giảng viên khi sử dụng phương
pháp thảo luận nhóm.
1.2.2. Vai trị, nhiệm vụ của giảng viên và sinh viên trong thảo luận nhóm
1.2.2.1. Vai trị nhiệm vụ của giảng viên trong thảo luận nhóm
Để thảo luận hiệu quả, không chỉ phụ thuộc vào sự cố gắng, nỗ lực của
mỗi thành viên trong nhóm mà đóng góp một vai trị rất lớn đó là vai trị của
người thầy.Thảo luận nhóm khơng làm lu mờ vai trị của người thầy,họ là
nhân tố quyết định đến kết quả thảo luận của sinh viên. Nó được thể hiện
ngay từ việc xây dựng chủ đề thảo luận cho đến khi nhận xét, đánh giá. Mỗi
giảng viên sử dụng phương pháp thảo luận nhóm khơng phải để giảm nhẹ
trách nhiệm của mình trong q trình giảng dạy, càng khơng phải bng lỏng
cho sinh viên tự do bàn luận về những gì mình thích.Trong q trình thảo luận
nhóm, người thầy ln phải tư duy theo dõi, suy nghĩ, phán đoán, nhận định
để tổ chức điều khiển các nhóm thảo luận một cách có định hướng và phải đạt
hiệu quả cao, do đó vai trị và trách nhiệm của người giảng viên là rất lớn, nó
thể hiện ở các khía cạnh cụ thể sau:
- Giảng viên phải có khả năng kích thích nhu cầu, hứng thú của các
nhóm thảo luận, giúp họ có những tri thức cơ bản, có niềm tin khi thảo luận.
- Phải biết dẫn dắt, điều khiển để các nhóm thảo luận một cách có định

hướng, giải quyết tốt các nhiệm vụ học tập đã đề ra.

12


- Phải nắm vững các kỹ thuật và quy trình một buổi thảo luận nhóm.
Chuẩn bị tỉ mỉ, chu đáo, sẵn sàng ứng phó trong mọi tình huống.
Muốn thực hiện tốt vai trị của mình, người thầy phải có vốn hiểu biết
sâu rộng, uyên bác về tri thức khoa học chun mơn, có kinh nghiệm sống
phong phú, có năng lực sư phạm cao và sự nhiệt tình sâu sắc trong giảng dạy.
Tóm tại, người thầy phải ln nhận thức được “vị trí” của mình trong thảo
luận nhóm của sinh viên và làm tốt vai trò ấy.
1.2.2.2 Vai trò, nhiệm vụ của sinh viên trong thảo luận nhóm
Sinh viên là chủ thể của q trình thảo luận nhóm, quyết định trực tiếp
đến hiệu quả thảo luận nhóm. Buổi thảo luận thành cơng hay khơng phụ thuộc
vào trình độ tri thức, nhu cầu, hứng thú học tập, tính tự giác, khả năng sáng
tạo của sinh viên. Do đó sinh viên có vai trị và nhiệm vụ rất lớn trong thảo
luận nhóm. Sinh viên chính là người tự điều khiển hoạt động thảo luận nhóm
của mình (dưới sự chỉ đạo của nhóm trưởng). Trong q trình thảo luận sinh
viên phải tích cực chia sẻ ý kiến của mình với cả nhóm, phát huy hết khả năng
của mình vào việc giải quyết nhiệm vụ chung của nhóm. Có thể nói, sự đồn
kết thống nhất, sự phụ thuộc, mối quan hệ tương tác và sự liên thơng giữa các
thành viên trong nhóm có ý nghĩa rất quan trọng tới một buổi thảo luận nhóm.
Hiệu quả hoạt động của nhóm chính là ở hiệu quả hoạt động cả tất cả các
thành viên trong nhóm. Vì vậy, chỉ cần một thành viên lười biếng, ỷ lại, thụ
động, “ăn theo” thành quả của các thành viên khác thì cuộc thảo luận coi như
chưa thành cơng và đó là một hiện tượng tiêu cực trong nhóm. Vậy chính các
thành viên trong nhóm (mà quan trọng là trưởng nhóm) phải tự xây dựng cho
mình một bầu khơng khí tâm lý thảo luận dễ chịu, tự do mà không tuỳ tiện, có
phê phán mà khơng đả kích, khuyến khích, kích thích sự tham gia tối đa của

các thành viên, dân chủ mà vẫn có kỷ luật, có tổ chức chặt chẽ..vv... tất cả đều
nhằm mục đích cuối cùng là hồn thành nhiệm vụ học tập, phát triển tri thức,

13


kỹ năng khoa học và nhân cách cho tất cả các thành viên trong nhóm. Vì vậy,
chúng ta khẳng định rằng, thầy là người tổ chức hướng dẫn buổi thảo luận
song trị mới chính là yếu tố quyết định trực tiếp đến thành cơng của buổi thảo
luận.
1.2.3. Quy trình tiến hành phương pháp thảo luận nhóm
1.2.3.1. Khái niệm quy trình thảo luận nhóm
Phương pháp thảo luận nhóm là một phương pháp tối ưu trong việc
thức đẩy tính tích cực nhận thức của sinh viên, đặc biệt là trong môn Giáo dục
học.Để đạt được kêt quả cao nhất thì phương pháp thảo luận nhóm cũng phải
tn theo một quy trình chặt chẽ, đảm bảo tính lơgic, tính khoa học, tính hợp
lý và hiệu quả cao.
Thuật ngữ "Quy trình" được sử dụng nhiều trong nghiên cứu khoa học
và thường được hiểu là tổng hợp trình tự (logic) các hoạt động nhằm đạt tới
một kết quả nào đó. Hay nói cách khác: quy trình là trình tự phải tuân theo để
tiến hành một cơng việc nào đó. Quy trình dạy học là một tổ hợp các thao tác
của giáo viên hoặc học sinh (hoặc của cả giáo viên và học sinh) được tiến
hành theo một trình tự (hay logic) nhất định nhằm đạt mục đích dạy học .Từ
phân tích trên, tơi đưa ra khái niệm về quy trình thảo luận nhóm như sau:
Quy trình thảo luận nhóm là tổ hợp các khâu các bước, các giai đoạn
được sắp xếp theo một trình tự hợp lý, chặt chẽ, khoa học, nhằm tiến hành có
kết quả phương pháp thảo luận trong hình thức dạy học theo nhóm, bằng
những phương tiện, cơng cụ nhất định.
Trong quy trình này ln có sự kết hợp hữu cơ giữa quy trình "dạy" của
thầy và quy trình "học" của trị. Nó là trật tự tuyến tính các giai đoạn, các

bước, các thao tác dạy và học từ khi bắt đầu cho tới khi kết thúc.

14


1.2.3.2 Các bước thực hiện
Quy trình thảo luận nhóm là một tập hợp các giai đoạn, các bước để
thực hiện hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh cho đến
khi kết thúc. Bao gồm các bước cụ thể sau :
Bước 1: Lựa chọn đề tài thảo luận, xác định mục đích u cầu thảo
luận nhóm
Xác định, lựa chọn đề tài thảo luận là công việc đầu tiên và cơ bản của
giáo viên trong để tiến hành thảo luận nhóm.Nội dung của đề tài thảo luận
phải tuân theo các nguyên tắc như: tính khoa học, tính cơ bản, tính thực tiễn
có chức năng giáo dục và chức năng tự kiểm tra.
Sau khi lựa chọn đề tài thảo luận, giáo viên cần xác định mục đích, yêu
cầu nội dung thảo luận của các nhóm. Những nội dung thảo luận phải là
những kiến thức cơ bản, phù hợp với chương trình đào tạo, phù hợp với đặc
điểm và trình độ thực tế của sinh viên.
Bước 2: Thiết kế nội dung thảo luận
Việc thiết kế nội dung thảo luận là công việc chủ yếu người giảng viên
thực hiện, đảm bảo cho phương pháp thành công. Trong bước này, người
giảng viên cần xác định:
Nội dung thảo luận là những vấn đề cơ bản, quan trọng, thường chứa
đựng những mâu thuẫn, cần phải giải quyết bằng tập thể. Đó có thể là một
nội dung, một vấn đề làm đề tài thảo luận cho tất cả các nhóm, hoặc cũng có
thể chia nhỏ vấn đề, phân cơng nhiệm vụ cho mỗi nhóm khác nhau.
Dự kiến những câu hỏi, những tình huống có thể xảy ra trong buổi thảo
luận.
Phân chia thời gian hợp lý cho mỗi phần, mỗi nội dung thảo luận.

Thiết kế được giáo án thảo luận nhóm một cách đầy đủ, chi tiết, làm cơ
sở định hướng cho suốt quá trình điều khiển thảo luận.

15


Bước 3: Lựa chọn phương tiện phù hợp.
Giảng viên cần chuẩn bị đầy đủ các phương tiện cần thiết cho buổi thảo
luận nhóm, như: phịng học, bàn ghế,tranh ảnh, giấy, bút…Tất cả những
phương tiện này phải thông báo cho sinh viên.
Bước 4: Thành lập nhóm thảo luận
Để thành lập nhóm, giáo viên cần nắm chắc trình độ nhận thức, năng
lực giao tiếp, đặc điểm tính cách của mỗi sinh viên trong lớp, để từ đó xác
định kiểu nhóm và bố trí hợp lý các thành viên trong nhóm. Mỗi nhóm cần có
sự phân chia ngang bằng tương đối về khả năng, trình độ nhận thức...
- Giáo viên quyết định số thành viên trong nhóm.
- Phân cơng vị trí, chỗ ngồi cho các nhóm.
- Sau khi ổn định tổ chức, giáo viên giao nhiệm vụ học tập cho các
nhóm ( nội dung thảo luận)
Bước 5: Hướng dẫn các nhóm nghiên cứu tài liệu, giải quyết nhiệm vụ
học tập
Đây là một bước quan trọng, không thể thiếu của người giảng viên
trong thảo luận nhóm, nó thể hiện rõ nhất vai trị định hướng, điều khiển của
giảng viên.
- Hướng dẫn trưởng nhóm phân chia nhiệm vụ cho mỗi thành viên
trong nhóm.
- Ln theo dõi, quan sát, hướng dẫn sinh viên tự khắc phục những
khó khăn, giải quyết những mâu thuẫn, tình huống trong q trình tìm hiểu
nội dung thảo luận.Có thể gợi ý cho sinh viên trong những nội dung mà sinh
viên khó khăn, giải đáp những thắc mắc mà sinh viên chưa hiểu.

Bước 6 : Các nhóm tiến hành thảo luận
Sau khi sinh viên đã nghiên cứu kĩ nội dung thảo luận, tóm lược kiến
thức cơ bản, giáo viên bắt đầu tiến hành tổ chức thảo luận.

16