Chế ngự biến chứng do dùng thuốc tâm thần kinh pptx

Chế ngự biến chứng do dùng
thuốc tâm thần kinh
Tác dụng phụ của thuốc tâm thần có nhiều, nhưng có m
ột tác dụng phụ
cần để ý, đó là những biến chứng trên h
ệ thần kinh vận động của các
thuốc này. Ngư
ời bệnh sẽ bị rối loạn vận động, vận động không điều
khiển được và mất sự phối hợp tinh vi
Các thuốc điều trị tâm thần kinh là nh
ững thuốc có khả năng ức chế
dopamin gắn kết vào thụ cảm thể của mình. Điều n
ày làm dopamin
không phát huy tác dụng được. Không gắn được vào các th
ụ cảm thể, sự
hiện diện của dopamin có cũng như không. Hậu quả là h
ọ sẽ bị rối loạn
vận động, cả vận động chủ động và vận động không chủ động.
Trong khi đó đối tư
ợng phải sử dụng thuốc chống rối loạn tâm thần
không chỉ là người lớn tuổi mà còn có c
ả trẻ em, lứa tuổi đang có sự
phát triển và hoàn thiện về tâm thần kinh. Vì thế, việc phát hiện và x
ử trí
sớm các biến chứng do thuốc tâm thần rất quan trọng

Tổn thương não gây bệnh Parkinson
Các biến chứng
Run kiểu Parkinson: Đây là dạng biến chứng thư
ờng gặp nhất. Chỉ sau
một thời gian ngắn dùng thuốc, đa phần bệnh nhân sẽ có biến chứng n

ày.
Người bệnh sẽ có biểu hiện gần giống với bệnh Parkinson nh
ư run
không chủ ý, cứng đờ và giảm động.
Biến chứng này thư
ờng gặp với các thuốc điều trị bệnh tâm thần phân
liệt và trầm cảm như chlorprom
azin, promazin, thioridazin,
trifluoperazine, haloperidol, benperidol Đây là nh
ững thuốc gây ra rối
loạn vận động điển hình nhưng những biến cố này lại có thể dễ d
àng
được khắc phụ bằng các thuốc kháng với hệ cholinergic nh
ư
benzotropin, amatadin, trihexyphenidyl Tác dụng sẽ đư
ợc cải thiện từ
ngày thứ 3 dùng thuốc.
Rối loạn trương lực: Các biểu hiện của chúng bao gồm: co cứng cơ ch
ốc
lát hay kéo dài, đảo mắt liên tục, thè dài lư
ỡi, nghiến răng, vẹo cổ, khít
hàm, co cứng tay chân và vẹo thân người. Trẻ em thường bị biến dạng t
ư
thế người do cơ toàn thân chưa khoẻ. Biến cố này có th
ể gây ra sự đau
đớn và sợ hãi cho nạn nhân vì nạn nhân không thể hiểu tại sao lư
ỡi lại tự
động thè dài ra mặc dù không hề muốn. Hay gặp ở những trư
ờng hợp sử
dụng thuốc chống tâm thần dạng tiêm, ở những ngư

ời nam giới, trẻ tuổi
(dưới 30 tuổi), được sử dụng với liều quá cao.
Kích thích vận động: Nếu như run kiểu Parkinson là m
ột loại biến chứng
hay gặp thì kích thích vận động lại được xếp vào bi
ến chứng cần đặc biệt
lưu tâm vì có thể làm cho ngư
ời bệnh tự tử không kiểm soát. Biểu hiện
người bệnh không thể nghỉ ngơi và thư giãn, luôn
ở trong trạng thái kích
thích suốt thời gian uống thuốc như dậm chân xuống mặt đất liên t
ục,
đung đưa chân liên hồi khi ngồi mà không thể dừng lại, n
ạn nhân không
thể ngồi yên tĩnh, cứ thấp thỏm đứng lên lại ngồi xuống không v
ì lý do
gì
Thông thường thì biến cố tai hại này hay gặp ở phụ nữ và hay x
ảy ra với
các thuốc chữa tâm thần phân liệt. Đứng trước những tình huống n
ày, có
ba bước mà chúng ta phải thực hiện đó là gi
ảm liều thuốc đang sử dụng,
sử dụng một thuốc đối kháng thích hợp và thay th
ế dần thuốc chính điều
trị rối loạn tâm thần. Thuốc đối kháng thích hợp nhất ở đây là các thu
ốc
chẹn beta như propranolon.
Rối loạn vận động muộn: Trong các rối loạn do thuốc tâm thần gây ra th
ì

có lẽ đây là một biến chứng dễ bị bỏ sót nhất. Các rối loạn n
ày không
xuất hiện trước 6 tháng điều trị. Biểu hiện ngư
ời bệnh sẽ có những vận
động bất thường ở đầu, chân tay và thân mình. Ban đầu, là những h
ành
động khó hiểu ở mặt và miệng như: nhăn mặt, thè dài lưỡi, hất lên h
ất
xuống liên tục, hai hàm răng thì cứ nhai trẹo bên nọ lại trẹo sang b
ên
kia, môi thì vẩu ra và các ngón tay thì cứ liên tục cào cấu. Đó là nh
ững
biểu hiện của giai đoạn sớm. Khi nạn nhân bị nặng, tình hình trở lên x
ấu
hơn, các cơ thân mình bắt đầu bị rối loạn, vặn mình, v
ẹo đầu, vẹo cổ
xuất hiện. Đến lúc này thì sự thể biến chứng đã trở lên nặng nề.
Khi có biểu hiện này, cần đến ngay bác sĩ tâm thần để đư
ợc sự xử trí về
chuyên môn.
Hạn chế bằng cách nào?
Đối với các thuốc chống rối loạn tâm thần thì tác d
ụng phụ do thuốc gây
ra với hệ vận động là chắc chắn xảy ra.
Do vậy, bác sĩ kê đơn đi
ều trị cần phải phối hợp với các thuốc kháng
cholinergic để hạn chế tác dụng phụ do thuốc gây ra. Với các biến ch
ứng
nặng như kích thích vận động, rối loạn vận động muộn thì ph
ải tính đến

chuyện đổi thuốc, ngừng thuốc và thậm chí là t
ạm dừng điều trị tâm thần
quay sang điều trị biến chứng.
Một lưu ý không bao giờ được quên là phải theo dõi sát ngư
ời bệnh ít
nhất nửa năm đầu tiên dùng thuốc vì có những biến cố xảy ra rất muộn.
Sự phối hợp của người bệnh và người nhà b
ệnh nhân với bác sĩ điều trị
là rất quan trọng, đặc biệt trong việc phát hiện và thông báo cho bác s
ĩ
về những bất thường của bệnh nhân trong quá trình dùng thu
ốc để có
hướng xử trí phù hợp. Ngư
ời bệnh cũng cần phải tuân thủ việc đến khám
theo lịch hẹn dù mọi chuyện uống thuốc vẫn rất bình thường. Hành đ
ộng
nhỏ này sẽ mang lại một ý nghĩa lớn vì nó giúp b
ệnh nhân có một thời
kỳ điều trị an toàn và thành công