Trị mất ngủ không chỉ bằng thuốc doc

Trị mất ngủ không chỉ bằng
thuốc
M
ỗi độ tuổi khác nhau cần có thời gian ngủ khác nhau: trẻ
em mới sinh ra ngủ trung bình 12 giờ/ngày, thanh thiếu ni
ên
ngủ 8-9 giờ/ngày, người lớn tuổi ngủ 7-8 giờ/ngày.
Một giấc ngủ tốt là giấc ngủ làm cho tinh thần sảng
khoái, sung
mãn, giúp kéo dài tuổi thọ. Ngư
ời thiếu ngủ sẽ có dấu hiệu suy
giảm sức khoẻ, giảm trí nhớ, giảm khả năng làm vi
ệc, khả năng
giao tiếp không còn nhạy bén, linh hoạt.
Khi mất ngủ, người bệnh không nên tự ý dùng thuốc mà c
ần
phải khám bệnh và tư vấn của bác sĩ.

Mất ngủ mạn tính là khó vào giấc ngủ, khó duy trì gi
ấc ngủ ban
đêm, thức giấc sớm và không ngủ lại được trong thời gian ít
nhất một tháng
Mất ngủ: do chất lượng cuộc sống thấp
Ước tính hiện nay có khoảng 10 – 15% dân số mất ngủ ngắn h
ạn
hoặc mạn tính. Mất ngủ mạn tính là khó vào gi
ấc ngủ, khó duy
trì giấc ngủ ban đêm, thức giấc sớm và không ngủ lại đư
ợc trong
thời gian ít nhất một tháng. Mất ngủ dưới một tháng gọi là m
ất

ngủ cấp (ngắn hạn).
Thức giấc giữa đêm rất khó ngủ trở lại, thức s
ớm gặp nhiều nhất
ở người mất ngủ mạn tính và thường kèm tình trạng khó v
ào
giấc ngủ. Người Việt là m
ột trong các dân tộc có thói quen ngủ
trưa rất hợp lý và khoa học, nhưng khi mất ngủ mạn tính thì gi
ấc
ngủ trưa cũng không còn. Người lớn tuổi và bắt đầu m
ột thời kỳ
bệnh lý mới thường hay ngủ ngày.
Mất ngủ có nguồn gốc từ chất lượng cuộc sống thấp, l
à nguyên
nhân gây giảm ngày công lao động, kèm theo bệnh lý cơ th
ể có
lẽ do giảm miễn dịch tự nhiên và các bệnh lý tâm thần. Ngư
ời có
bệnh tâm thần bị mất ngủ mạn tính nhiều hơn và khó ng
ủ trở lại
hơn người không bị bệnh. Các triệu chứng chung là ng
ủ quá ít,
thời gian ru ngủ quá lâu, ngủ nông và khi thức dậy thì tr
ạng thái
tinh thần không thoải mái, cơ th
ể mệt mỏi, không lấy lại sức,…
Đồng thời, những người này bị suy giảm các họat động ban ng
ày
như uể oải, không tập trung làm việc được, hay quên, khí s
ắc

giảm hay còn gọi là “xuống tinh thần”.
Có nhiều yếu tố thúc đẩy mất ngủ ngoài tầm kiểm soát nh
ư đang
bị stress, bệnh cơ thể, bệnh tâm thần. Tuy nhiên, người mất ng
ủ
c
ũng do rất nhiều yếu tố từ công việc, từ các mối quan hệ với
người ngoài, thay đổi việc làm, nh
ững thăng trầm cuộc sống, do
sử dụng thuốc không hợp lý…
Những yếu tố thúc đẩy đó có khi đã là quá khứ, giấc ngủ đã tr
ở
lại nhưng vẫn thúc đẩy mất ngủ mạn tính. Khi đã m
ất ngủ rồi,
những yếu tố sau đây làm mất ngủ thêm: v
ệ sinh giấc ngủ không
cải thiện, nghĩa là không bi
ết cách chuẩn bị cho giấc ngủ; quá lo
lắng về giấc ngủ của mình; cố gắng thử và chủ ý dùng nhi
ều thời
gian cho giấc ngủ. Khi cố gắng ngủ nghĩa là chúng ta đã cố t
ình
quên đi một điều gì đó, vì v
ậy sẽ không tránh khỏi thức tỉnh,
thậm chí thức trắng, kết quả là chỉ thiếp đi khi quá mệt mỏi, v
à
mất ngủ càng thêm tồi tệ.
Chữa bằng thuốc không hiệu quả

Khi mất ngủ, người bệnh không nên tự ý dùng thuốc mà cần

phải khám bệnh và tư vấn của bác sĩ
Kinh nghiệm cho thấy mất ngủ ở tuổi trung niên cần đư
ợc tiếp
cận về tâm sinh lý, về hoạt động tâm thần, nhất là gi
ới nữ. Phần
đông phụ nữ Việt Nam giỏi giang, “can trường”,… nhưng m
ột
khi đã mất ngủ mạn tính thì phức tạp hơn và đi
ều trị với thuốc
ngủ thông thường không đủ mà cần nhìn nhận tổng thể.
Nguyên nhân và y
ếu tố thúc đẩy, khởi sự của vấn đề mất ngủ ở
từng nhóm nghề nghiệp và cư dân bi
ểu hiện khác nhau. Một
người vợ nay đã tuổi trung niên sát cánh “công thành danh to
ại”
cho chồng, nay bắt gặp người chồng có “dấu chứng qu
ên công
lao” ấy nên mất ngủ nhưng ráng chịu đựng mà “không mu
ốn
khám tâm thần” kinh. Đến đây thì ph
ải nhận định chữa mất ngủ
chi tiết trong tổng thể các rối loạn lo âu, trầm cảm,…
Để chữa trị chứng mất ngủ cho ngư
ời bệnh, cần phải hiểu biết về
nỗi đau buồn, khổ sở của người bệnh, nói cách khác l
à tìm ra và
nh
ận định triệu chứng tâm thần gây mất ngủ. Điều trị các yếu,
nguyên nhân ban đầu gây mất ngủ như stress, lo âu tr

ầm cảm,
trạng thái đau chưa rõ nguyên nhân, các b
ệnh hô hấp, tim mạch,
bệnh đường tiết niệu,… Chỉ dẫn về các yếu tố làm kích ho
ạt mất
ngủ, trấn an hợp lý. Dùng thuốc (thuốc ngủ và thu
ốc khác trong
chuyên khoa tâm thần) đúng liều lượng, đúng chỉ dẫn.
Như vậy, để có giấc ng
ủ “đẫy giấc” hay giấc ngủ lấy lại sức
khỏe, không chỉ đơn thuần là dùng thuốc kiểm soát giấc ngủ m
à
phải xử lý các bước tiếp cận trên, nhất là khi chúng ta “l
ầm lẫn”
đối với mất ngủ mạn tính.
Các loại thuốc ngủ hiện nay chủ yếu tác động trên cơ ch
ế đồng
vận với các thụ thể GABA-A benzodiazepine và có các tác d
ụng
phụ như roãi (dãn) cơ, suy giảm trí nhớ, mất điều hòa v
ận
động… Chúng được phân ra loại có thời gian tác dụng ngắn v
à
dài, một số loại có thể dùng để ngủ nhanh và duy trì đư
ợc cả
giấc ngủ hoặc chỉ đ
ể giúp ngủ nhanh. Các biểu hiện dung nạp
(hấp thu, hiệu quả), phụ thuộc và cai thu
ốc luôn luôn đánh giá
cẩn thận. Người mất ngủ không nên tự dùng thu

ốc ngủ theo
mách bảo của người đã dùng trư
ớc hoặc theo quảng cáo. Khi
bệnh nhân ngưng dùng thuốc ngủ cũng là m
ột vấn đề cần sự hợp
tác chặt chẽ giữa bác sĩ và bệnh nhân