Thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly hỗ trợ dạy học tương tác phần Kim loại, Hóa học 12

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ NGỌC HIẾU

THIẾT KẾ NOTEBOOK TRÊN PHẦN MỀM CANVA VÀ WEEBLY HỖ TRỢ
DẠY HỌC TƯƠNG TÁC PHẦN KIM LOẠI, HÓA HỌC 12

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM HÓA HỌC

HÀ NỘI – 2022

i


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ NGỌC HIẾU

THIẾT KẾ NOTEBOOK TRÊN PHẦN MỀM CANVA VÀ WEEBLY HỖ TRỢ
DẠY HỌC TƯƠNG TÁC PHẦN KIM LOẠI, HÓA HỌC 12

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM HÓA HỌC
CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
BỘ MƠN HĨA HỌC
Mã số: 60140111

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phan Minh Giang

HÀ NỘI – 2022

ii


LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập nghiên cứu, được sự giúp đỡ tận tình của các giảng viên
hướng dẫn, cơ sở giáo dục và bạn bè, đồng nghiệp, tơi đã hồn thành luận văn này. Qua
đây, tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến những người đã giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong suốt
thời gian qua:
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo phòng sau đại học, khoa Hóa - Trường đại
học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các giảng viên đã tư vấn và giúp đỡ tơi
trong q trình học tập, nghiên cứu, tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đặc biệt là hệ thống
thư viện hiện đại, đa dạng các loại sách, tài liệu thuận lợi cho việc tìm kiếm, nghiên cứu
thơng tin.
Đặc biệt tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Phan Minh Giang - người
đã trực tiếp giúp đỡ, góp ý kiến thức, phương pháp luận và hướng dẫn tơi hồn thành
luận văn này.
Với tình cảm chân thành, tơi xin cảm ơn các cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh
các trường THPT Nhân Chính – Thanh Xuân – Hà Nội, THPT Nguyễn Quốc Trinh –
Thanh Trì – Hà Nội và THPT Lâm Nghiệp – Chương Mỹ – Hà Nội, cùng người thân,
bạn bè, đồng nghiệp đã cung cấp tài liệu, điều tra, thu thập, xử lí thơng tin, dạy đối
chứng và đóng góp ý kiến giúp tơi hồn thành luận văn này.
Với trình độ, kinh nghiệm, thời gian và phương pháp nghiên cứu của tơi cịn hạn
chế, đề cương khơng tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự giúp đỡ, đóng góp ý
kiến của các thầy cơ giáo và đồng nghiệp để đề tài được hồn chỉnh hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!

i

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Kí hiệu
viết tắt

Ý nghĩa

STT

Kí hiệu
viết tắt

Ý nghĩa

1

CNTT

Cơng nghệ thơng tin

18

OXH

Oxi hóa

2

DA

Dự án

19

OXH-K

Oxi hóa khử

3

dd

Dung dịch

20

PP

Phương pháp

4

đpdd

Điện phân dung dịch

21

PPDH

Phương pháp dạy học

5

đpnc

Điện phân nóng chảy

22

PT

Phương trình

6

DHDA

Dạy học dự án

23

PTHH

Phương trình hóa học

7

ĐG

Đánh giá

24

SĐTD

Sơ đồ tư duy

8

GV

Giáo viên

25

SGK

Sách giáo khoa

9

HA

Hình ảnh

26

SP

Sản phẩm

10

HS

Học sinh

27

SPTT

Sư phạm tương tác

11

KL

Kim loại

28

TCHH

Tính chất hố học

12

KN

Kĩ năng

29

TCVL

Tính chất vật lí

13

KT

Kiến thức

30

THPT

Trung học phổ thơng

14

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

31

TN

Thực nghiệm

15

MTDH

Mơi trường dạy học

32

TNG

Thí nghiệm

16

ND

Nội dung

33

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

17

NL

Năng lực

ii


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1
1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................. 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 2
4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 3
5. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................................... 3
6. Giả thuyết khoa học .................................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 4
8. Những đóng góp mới của đề tài .................................................................................. 4
9. Cấu trúc luận văn ........................................................................................................ 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI .............................................................. 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................................... 6
1.1.1. Lịch sử nghiên cứu về dạy học tương tác ............................................................. 6
1.1.2. Lịch sử nghiên cứu về việc áp dụng notebook trong dạy học ............................ 11
1.2. Quan điểm sư phạm tương tác ............................................................................... 13
1.2.1. Các khái niệm cơ bản .......................................................................................... 13
1.2.2. Các nhân tố trong quan điểm sư phạm tương tác ............................................... 14
1.2.3. Cơ chế tương tác trong môi trường sư phạm ...................................................... 16
1.2.4. Cơ sở khoa học của hoạt động học tập trong môi trường sư phạm tương tác .... 18
1.2.5. Nguyên tắc và quy trình tổ chức dạy học tương tác ........................................... 21
1.2.6. Đánh giá hiệu quả tương tác của học sinh trong học tập .................................... 24
1.3.1. Khái niệm công nghệ thông tin ........................................................................... 26
1.3.2. Vai trị của cơng nghệ thơng tin trong q trình dạy học Hóa học ..................... 27

1.3.3. Những lưu ý khi ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học .......................... 28
1.4. Thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly ............................................ 29
1.4.1. Notebook ............................................................................................................. 29
1.4.2. Phần mềm Canva ................................................................................................ 30
1.4.3. Phần mềm Weebly .............................................................................................. 34
1.4.4. Thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly ......................................... 38
1.5. Một số phương pháp dạy học tích cực để triển khai sư phạm tương tác ............... 39
iii


1.5.1. Dạy học dự án ..................................................................................................... 39
1.5.2. Dạy học STEM, STEAM .................................................................................... 44
Tiểu kết chương 1 ......................................................................................................... 49
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ
NOTEBOOK TRONG DẠY HỌC TƯƠNG TÁC MƠN HĨA HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THƠNG ....................................................................................... 51
2.1. Mục đích điều tra ................................................................................................... 51
2.2. Đối tượng và phạm vi điều tra ............................................................................... 51
2.3. Nội dung và phương pháp điều tra ........................................................................ 51
2.4. Kết quả điều tra ...................................................................................................... 51
2.4.1. Kết quả điều tra giáo viên ................................................................................... 51
2.4.2. Kết quả điều tra học sinh .................................................................................... 62
Tiểu kết chương 2 ......................................................................................................... 69
CHƯƠNG 3. TỔ CHỨC DẠY HỌC TƯƠNG TÁC VỚI NOTEBOOK ĐƯỢC THIẾT
KẾ TRÊN PHẦN MỀM CANVA, WEEBLY PHẦN KIM LOẠI, HÓA HỌC 12 ..... 70
3.1. Đặc điểm chung của phần Kim loại, Hóa học 12 .................................................. 70
3.1.1. Vị trí, vai trị của phần Kim loại trong chương trình hóa học phổ thơng ........... 70
3.1.2. Mục tiêu và yêu cầu cần đạt phần Kim loại........................................................ 72
3.2. Nguyên tắc và quy trình thiết kế notebook phần Kim loại .................................... 78
3.2.1. Nguyên tắc thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly phần Kim loại

hỗ trợ dạy học tương tác hiệu quả ................................................................................. 78
3.2.2. Quy trình xây dựng notebook trên phần mềm Canva và Weebly phần Kim loại
hỗ trợ dạy học tương tác hiệu quả ................................................................................. 79
3.2.3. Một số giao diện notebook phần Kim loại, Hóa học 12 được thiết kế trên phần
mềm Canva và Weebly ................................................................................................. 80
3.3. Xây dựng kế hoạch dạy học tương tác có tích hợp notebook phần Kim loại ........ 82
3.4. Thiết kế bộ công cụ đánh giá hiệu quả của việc tích hợp notebook vào quá trình
dạy học tương tác ........................................................................................................ 114
3.4.1. Đánh giá qua phiếu khảo sát ............................................................................. 114
3.4.2. Đánh giá qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác .......................... 117
3.4.3. Đánh giá qua bài kiểm tra ................................................................................. 122
iv


3.5. Thực nghiệm sư phạm ......................................................................................... 122
3.5.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm........................................................................ 122
3.5.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 122
3.5.3. Phương pháp và nội dung thực nghiệm sư phạm ............................................. 122
3.6. Kết quả thực nghiệm sư phạm ............................................................................. 123
3.6.1. Chọn địa bàn và đối tượng thực nghiệm ........................................................... 123
3.6.2. Tiến hành các giờ dạy, kiểm tra đánh giá kết quả ............................................ 124
3.6.3. Thu thập kết quả thực nghiệm sư phạm và xử lí thơng tin thu được ................ 124
3.7. Đánh giá kết quả thực nghiệm ............................................................................. 153
Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 157
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................. 158
1. Những việc làm được trong đề tài .......................................................................... 158
2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 158
3. Đề xuất phương hướng kế tiếp................................................................................ 159
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 160
PHỤ LỤC.................................................................................................................... 166

Phụ lục 1. PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN GIÁO VIÊN .......................................... 166
Phụ lục 2. PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN HỌC SINH .................................................. 173
Phụ lục 3. CÁC PHIẾU ĐÁNH GIÁ DỰ ÁN ................................................................ 1
Phụ lục 4. KẾ HOẠCH DẠY HỌC THAM KHẢO ...................................................... 1
Phụ lục 5. CÁC BÀI KIỂM TRA ................................................................................... 1

v


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Tiêu chí đánh giá hiệu quả tương tác ............................................................. 25
Bảng 2.1. Thông tin giáo viên ..........................................................................................53
Bảng 2.2. Thông tin học sinh ........................................................................................... 63
Bảng 3.1. Nội dung chương trình Hóa học 12 .................................................................71
Bảng 3.2. Nội dung cụ thể và yêu cầu cần đạt phần Kim loại .........................................72
Bảng 3.3. Rubric đánh giá sản phẩm dự án: Điện phân và ứng dụng..............................87
Bảng 3.4. Rubric đánh giá sản phẩm dự án: Kim loại kiềm thổ và hợp chất cùng một số
vấn đề trong cuộc sống ..................................................................................................104
Bảng 3.5. Rubric đánh giá hiệu quả tương tác ...............................................................117
Bảng 3.6. Chất lượng học tập các lớp đối chứng và thực nghiệm .................................123
Bảng 3.7. Ý nghĩa của tham số p ...................................................................................127
Bảng 3.8. Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng cho tiêu chí A.1 của học sinh lớp thực
nghiệm trước và sau tác động qua phiếu khảo sát hiệu quả tương tác ở vòng 1 ...........127
Bảng 3.9. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm đối chứng trước và sau tác
động qua phiếu khảo sát hiệu quả tương tác ở vòng 1 ...................................................129
Bảng 3.10. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm đối chứng trước và sau tác
động qua phiếu khảo sát hiệu quả tương tác ở vòng 2 ...................................................130
Bảng 3.11. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm thực nghiệm trước và sau tác
động qua phiếu khảo sát hiệu quả tương tác ở vòng 1 ...................................................132
Bảng 3.12. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm thực nghiệm trước và sau tác

động qua phiếu khảo sát hiệu quả tương tác ở vòng 2 ...................................................133
Bảng 3.13. Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng cho tiêu chí 1.1 của học sinh nhóm
thực nghiệm trước và sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở
vòng 1.............................................................................................................................135
Bảng 3.14. Tổng hợp kết quả đạt được do học sinh nhóm đối chứng tự đánh giá trước và
sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vịng 1 ..................137
Bảng 3.15. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm đối chứng do giáo viên đánh
giá trước và sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vòng 1138
Bảng 3.16. Tổng hợp kết quả đạt được do học sinh nhóm thực nghiệm tự đánh giá trước
và sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vịng 1 ..............139
vi


Bảng 3.17. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm thực nghiệm do giáo viên
đánh giá trước và sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở
vòng 1.............................................................................................................................140
Bảng 3.18. Tổng hợp kết quả đạt được do học sinh nhóm đối chứng tự đánh giá trước và
sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vịng 2 ..................142
Bảng 3.19. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm đối chứng do giáo viên đánh
giá trước và sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vòng 2143
Bảng 3.20. Tổng hợp kết quả đạt được do học sinh nhóm thực nghiệm tự đánh giá trước
và sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vịng 2 ..............145
Bảng 3.21. Tổng hợp kết quả đạt được của học sinh nhóm thực nghiệm do giáo viên
đánh giá trước và sau tác động qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở
vịng 2.............................................................................................................................146
Bảng 3.22. Phân bố tần số, tần suất lũy tích kết quả bài kiểm tra Điện phân (vòng 1) .149
Bảng 3.23. Phân loại kết quả học tập của HS sau bài kiểm tra Điện phân (vòng 1) .....149
Bảng 3.24. Tổng hợp các tham số đặc trưng của bài kiểm tra Điện phân (vòng 1) ......150
Bảng 3.25. Phân bố tần số, tần suất lũy tích kết quả bài kiểm tra Kim loại kiềm và hợp
chất (vòng 2) ..................................................................................................................150

Bảng 3.26. Phân loại kết quả học tập của HS sau bài kiểm tra Kim loại kiềm và hợp chất
(vòng 2) ..........................................................................................................................151
Bảng 3.27. Tổng hợp các tham số đặc trưng của bài kiểm tra Kim loại kiềm và hợp chất
(vòng 2) ..........................................................................................................................152
Bảng 3.28. Phân loại kết quả học tập của học sinh lớp thực nghiệm theo dự án Điện
phân và ứng dụng (vòng 1) ............................................................................................152
Bảng 3.29. Phân loại kết quả học tập của học sinh lớp thực nghiệm theo dự án Kim loại
bìnhkiềm thổ và hợp chất cùng một số vấn đề trong cuộc sống (vòng 2) .....................153

vii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Logo và trang chủ của Canva .......................................................................... 30
Hình 1.2. Cách đăng kí tài khoản Canva ......................................................................... 32
Hình 1.3. Các hình thức sử dụng Canva .......................................................................... 32
Hình 1.4. Các phiên bản Canva trả phí đáp ứng nhu cầu thiết kế chuyên nghiệp ........... 32
Hình 1.5. Mẫu pptx thuyết trình về Hố học có sẵn trên Canva...................................... 33
Hình 1.6. Kho cơng cụ chỉnh sửa ảnh của Canva ............................................................ 33
Hình 1.7. Logo và trang chủ của Weebly ........................................................................ 34
Hình 1.8. Thơng tin đăng kí tài khoản Weebly ................................................................ 36
Hình 1.9. Kho chủ đề có sẵn của Weebly ........................................................................ 36
Hình 1.10. Hướng dẫn đặt tên miền website ................................................................... 37
Hình 1.11. Giao diện hiển thị sau khi đã tạo xong tên địa chỉ website............................ 37
Hình 1.12. Nhân bản notebook gốc ................................................................................. 38
Hình 1.13. Hướng dẫn cấp quyền chỉnh sửa cho học sinh .............................................. 39
Hình 3.1. Một số hình ảnh Notebook dự án “Điện phân và ứng dụng” trên Weebly ......80
Hình 3.2. Một số hình ảnh Notebook bài “Điện phân và ứng dụng” trên Canva ............ 81
Hình 3.3. Một số hình ảnh Notebook STEM “Thiết kế đèn ngủ dùng nguồn điện từ củ
quả” trên Weebly ............................................................................................................. 81

Hình 3.4. Một số hình ảnh Notebook bài “Pin điện hố” trên Canva.............................. 81
Hình 3.5. Một số hình ảnh Notebook dự án “Kim loại kiềm thổ và hợp chất cùng một số
vấn đề trong cuộc sống” trên Weebly .............................................................................. 82
Hình 3.6. Một số hình ảnh Notebook bài “Kim loại kiềm thổ và hợp chất” trên Canva . 82

viii


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ - BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Các tương tác của ba yếu tố cơ bản trong dạy học ......................................... 16
Sơ đồ 1.2. Bộ máy học ..................................................................................................... 18
Sơ đồ 1.3. Quá trình vận hành của bộ máy học ............................................................... 19
Sơ đồ 1.4. Vai trị của cơng nghệ thông tin trong giáo dục và đào tạo ............................ 27
Biểu đồ 2.1. Mức độ sử dụng các phương pháp nhằm tăng tính tương tác trong dạy học
Hố học ............................................................................................................................54
Biểu đồ 2.2. Hiệu quả tương tác khi sử dụng các phương pháp trong q trình dạy học mơn
Hố học............................................................................................................................. 54
Biểu đồ 2.3. Khó khăn trong dạy học tương tác mơn Hố học ....................................... 55
Biểu đồ 2.4. Nhận định của giáo viên về tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ
thông tin trong dạy học tương tác mơn Hố học ............................................................. 56
Biểu đồ 2.5. Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy mơn Hố học ...... 56
Biểu đồ 2.6. Ưu điểm của công nghệ thông tin trong quá trình dạy học mơn Hố học .. 57
Biểu đồ 2.7. Kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin của giáo viên ................................... 58
Biểu đồ 2.8. Mức độ ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên ................................. 59
Biểu đồ 2.9. Hạn chế của công nghệ thông tin trong dạy học Hoá học ........................... 59
Biểu đồ 2.10. Thực trạng sử dụng notebook trong giảng dạy mơn Hố học ................... 60
Biểu đồ 2.11. Đánh giá mức độ tương tác của học sinh khi được tham gia học tập có sử
dụng notebook .................................................................................................................. 61
Biểu đồ 2.12. Khó khăn khi sử dụng notebook trong dạy học Hoá học .......................... 61
Biểu đồ 2.13. Mức độ tham gia nhiệm vụ học tập Hoá học cần sự tương tác ................. 63

Biểu đồ 2.14. Cảm nhận của học sinh khi tham gia nhiệm vụ học tập cần sự tương tác 63
Biểu đồ 2.15. Kết quả tự đánh giá của học sinh khi tham gia các hoạt động học tập cần
sự tương tác ...................................................................................................................... 64
Biểu đồ 2.16. Mức độ tham gia học tập Hoá học dưới các phương pháp ....................... 65
Biểu đồ 2.17. Ngun nhân học sinh khơng thích học mơn Hóa hoặc chưa đạt kết quả cao65
Biểu đồ 2.18. Hình thức học tập mơn Hố học mà học sinh mong muốn ....................... 66
Biểu đồ 2.19. Thực trạng tham gia học tập Hố học có sử dụng notebook ..................... 66
Biểu đồ 2.20. Cảm nhận của học sinh sau khi kết thúc bài học có sử dụng notebook .... 67
Biểu đồ 2.21. Khó khăn của học sinh trong q trình học tập có sử dụng notebook ...... 68
ix


Biểu đồ 2.22. Nhận định về việc duy trì hình thức sử dụng notebook trong học tập Hoá
học .................................................................................................................................... 69
Biểu đồ 3.1. Kết quả đạt được của học sinh nhóm đối chứng trước và sau tác động qua
phiếu khảo sát hiệu quả tương tác ..................................................................................131
Biểu đồ 3.2. Kết quả đạt được của học sinh nhóm thực nghiệm trước và sau tác động
qua phiếu khảo sát hiệu quả tương tác ...........................................................................134
Biểu đồ 3.3. Kết quả đạt được của học sinh nhóm đối chứng trước và sau tác động qua
bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vịng 1 ..............................................139
Biểu đồ 3.4. Kết quả đạt được của học sinh nhóm đối chứng trước và sau tác động qua
bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vịng 2 ..............................................142
Biểu đồ 3.5. Kết quả đạt được của học sinh nhóm thực nghiệm trước và sau tác động
qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vòng 1........................................145
Biểu đồ 3.6. Kết quả đạt được của học sinh nhóm thực nghiệm trước và sau tác động
qua bảng đánh giá theo tiêu chí hiệu quả tương tác ở vịng 2........................................148
Biểu đồ 3.7. Đường lũy tích phần trăm số HS đạt điểm Xi trở xuống trong bài kiểm tra
Điện phân (vòng 1) ........................................................................................................149
Biểu đồ 3.8. Phân loại kết quả bài kiểm tra Điện phân (vòng 1) ...................................150
Biểu đồ 3.9. Đường lũy tích phần trăm số HS đạt điểm Xi trở xuống trong bài kiểm tra

Kim loại kiềm và hợp chất (vòng 2) ..............................................................................151
Biểu đồ 3.10. Phân loại kết quả bài kiểm tra Kim loại kiềm và hợp chất (vòng 2) .......152

x


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Thế giới đang trong những năm đầu của thế kỉ XXI – thế kỉ với sự phát triển mạnh
của khoa học và công nghệ, đặc biệt là trong các lĩnh vực điện tử, viễn thông, tin học và
công nghệ thông tin (CNTT). Những thành tựu này đã tác động mạnh mẽ đến mọi mặt
của đời sống xã hội ở từng quốc gia và trên phạm vi toàn cầu. Sự phát triển kinh tế - xã
hội Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế với những ảnh hưởng trên đã tạo ra những
cơ hội nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với nền giáo dục.
Trước những yêu cầu đổi mới về giáo dục nhằm giúp người học đạt được mục tiêu về
kiến thức (KT), kĩ năng (KN), phẩm chất, khả năng thích ứng trong thời đại kỷ ngun
số thì việc tích hợp cơng nghệ vào q trình dạy học trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Việc tích hợp các tính năng trực quan hóa, lưu trữ, chia sẻ, tương tác, kết nối cộng đồng
mà công nghệ đem lại sẽ giúp những KT khô cứng trở nên gần gũi hơn với HS, kích
thích niềm đam mê khoa học, tự chủ và tăng cường sự tương tác đa chiều khi giải quyết
các nhiệm vụ học tập. Hơn nữa, đại dịch Covid-19 đã mang đến những thay đổi sâu sắc
về cuộc sống và lối tư duy của con người toàn cầu. Một trong những thay đổi tích cực đó
là tạo điều kiện cho nền giáo dục thích nghi với thói quen mới - học trực tuyến. Chính vì
vậy, người học cần có KN học tập kết hợp giữa việc học trực tiếp trên lớp và trực tuyến
ngồi lớp, cịn “người dạy thực hiện vai trò hướng dẫn, truyền tải, kết nối người học với
nguồn dữ liệu, học liệu nhằm giúp người học chiếm lĩnh KT” (theo ThS. Nguyễn Thị
Bích Nguyệt - Viện Kinh tế và Quản lý, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội). Tuy nhiên,
hầu hết các nghiên cứu khoa học tại Việt Nam cho thấy, các giáo viên (GV) mới chỉ
dừng lại ở việc sử dụng CNTT hỗ trợ cho việc giảng dạy trên lớp. Trong các tiết học,
việc ghi chép của học sinh (HS) vẫn thực hiện ở hình thức truyền thống là viết tay theo

mạch nội dung (ND) GV giảng dạy, gây ra những hạn chế về mặt hình ảnh (HA), hình
thức trình bày và lưu trữ, cũng như hạn chế về sự tương tác giữa GV và HS, giữa HS với
nhau. Việc ghi chép truyền thống đã khơng cịn phù hợp với lớp học hiện đại, nơi mà HS
cần được phát triển sự sáng tạo và cá tính riêng. Chính vì vậy, GV có thể ứng dụng
CNTT để tạo ra một hướng ghi chép mới giúp HS chủ động, sáng tạo hơn trong việc
trình bày KT theo ý tưởng và mạch logic cá nhân, từ đó hiểu rõ bản chất KT và vận dụng
được để giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống.
1


Notebook là một công cụ giúp HS ghi chép lại bài học một cách chủ động, khoa học,
sáng tạo, trực quan những KT trừu tượng bằng các HA hay video thực tế và giúp tăng
cường sự tương tác đa chiều khi giải quyết nhiệm vụ học tập. Với những hiệu quả mà nó
mang lại, notebook có thể được sử dụng tích hợp trong dạy học phần Kim loại (KL),
Hóa học 12 bởi ND này có khối lượng KT lớn và tính thực tiễn cao. Từ những lý do trên,
tơi đã chọn đề tài “Thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly hỗ trợ dạy học
tương tác phần Kim loại, Hóa học 12” để nghiên cứu và tìm hiểu, góp phần xây dựng
nguồn tư liệu cho GV trong quá trình dạy học và nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở
trường phổ thơng.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu tích hợp notebook được thiết kế trên phần mềm Canva và Weebly nhằm
tăng cường sự tương tác trong quá trình dạy và học phần KL, Hóa học 12.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu tổng quan về cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài. Việc nghiên cứu tổng
quan về cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài sẽ là nền tảng để đề tài xây dựng các công cụ
thực nghiệm sư phạm (TNSP) và đưa vào triển khai dạy học ở trường THPT.
- Điều tra thực trạng sử dụng CNTT trong dạy học tương tác môn Hóa học tại một số
trường THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội. Từ đó, xây dựng ý tưởng nghiên cứu và kế
hoạch thực hiện đề tài với mục tiêu góp phần nâng cao hiệu quả dạy học tương tác ở
trường phổ thông.

- Nghiên cứu về nguyên tắc và quy trình thiết kế notebook trên phần mềm Canva và
Weebly nhằm hỗ trợ dạy học tương tác mơn Hóa học.
- Nghiên cứu về ngun tắc và quy trình tích hợp notebook được thiết kế trên phần
mềm Canva và Weebly trong quá trình dạy học tương tác mơn Hóa học.
- Xây dựng bộ cơng cụ đánh giá (ĐG) tính khả thi và hiệu quả của việc vận dụng
notebook vào xây dựng và tổ chức dạy học phần KL, Hóa học 12 nhằm tăng cường hoạt
động tương tác của HS.
- Thiết kế một số kế hoạch dạy học (KHDH) phần KL, Hóa học 12 sử dụng notebook
để triển khai dạy học tương tác.
- TNSP tại một số trường THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội.
- Thu thập và xử lí số liệu, ĐG tính khả thi của đề tài và đề xuất khuyến nghị.
2


4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly phần KL, Hóa học 12 nhằm hỗ
trợ quá trình dạy học tương tác.
4.2. Khách thể nghiên cứu
Dạy học mơn Hóa học ở trường THPT
4.3. Phạm vi nghiên cứu
- ND chuyên môn: Notebook được thiết kế trên phần mềm Canva và Weebly phần KL,
Hóa học 12.
- Khảo sát thực trạng sử dụng CNTT trong dạy học tương tác môn Hóa học:
+ Số lượng HS khảo sát: 250 HS.
+ Đơn vị chọn khảo sát: Trường THPT Nhân Chính – Thanh Xuân – Hà Nội, THPT
Lâm Nghiệp – Chương Mỹ – Hà Nội và trường THPT Nguyễn Quốc Trinh – Thanh Trì
– Hà Nội.
+ Số lượng GV khảo sát: 20 GV bộ mơn Hóa học tại trường THPT Nhân Chính –
Thanh Xuân – Hà Nội, THPT Lâm Nghiệp – Chương Mỹ – Hà Nội và trường THPT

Nguyễn Quốc Trinh – Thanh Trì – Hà Nội.
- Tổ chức dạy thực nghiệm:
+ Số lượng lớp dạy thực nghiệm: 02 lớp khối 12 với số lượng 80 HS tham gia.
+ Số lớp đối chứng: 02 lớp khối 12 với số lượng 80 HS tham gia.
+ Đơn vị chọn thực nghiệm: Trường THPT Nhân Chính – Thanh Xuân – Hà Nội,
THPT Lâm Nghiệp – Chương Mỹ – Hà Nội và trường THPT Nguyễn Quốc Trinh –
Thanh Trì – Hà Nội.
5. Câu hỏi nghiên cứu
Tích hợp và thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly như thế nào để hỗ trợ
dạy học tương tác phần KL, Hóa học 12?
6. Giả thuyết khoa học
Nếu GV thiết kế được notebook với ND gắn liền với thực tiễn, hình thức sinh động,
giao diện thân thiện với các tiện ích tương tác đa dạng và tích hợp được notebook thông
qua vận dụng các phương pháp (PP) và kĩ thuật dạy học hiệu quả để tích cực hóa hoạt

3


động của người học thì sẽ giúp tăng cường sự tương tác trong q trình dạy và học phần
KL, Hóa học 12.
7. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng phối hợp các PP nghiên cứu sau:
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Thu thập tài liệu, đọc, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các nguồn tài
liệu lý luận có liên quan: dạy học tương tác; ứng dụng CNTT, phần mềm Canva, phần
mềm Weebly,…
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Sử dụng PP hỏi ý kiến chuyên gia: Trao đổi, tiếp thu ý kiến đóng góp của các giảng
viên khoa sư phạm và GV hóa học ở trường THPT về việc áp dụng CNTT trong dạy học
tương tác mơn Hóa học ở trường phổ thông.

- Sử dụng PP điều tra, thu thập thơng tin: Phát phiếu thăm dị cho HS và GV để điều
tra thực trạng về sử dụng CNTT trong dạy học tương tác mơn Hóa học tại một số
trường THPT trên địa bàn thành phố Hà Nội.
- Sử dụng PP TNSP để ĐG hiệu quả của việc dạy học tương tác mơn Hóa học 12 phần
KL trên cơ sở tích hợp notebook được thiết kế trên phần mềm Canva và Weebly cho HS.
7.3. Phương pháp toán học thống kê
Sử dụng PP toán học thống kê để xử lý các số liệu điều tra và kết quả TNSP, từ đó để
rút ra những kết luận cần thiết và khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết đề tài.
7.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Sử dụng PP TNSP để ĐG hiệu quả sử dụng KHDH có tích hợp notebook vào dạy học
tương tác nhằm tăng cường sự tương tác trong dạy học phần KL, Hóa học 12.
8. Những đóng góp mới của đề tài
- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lí luận và thực tiễn của việc dạy học mơn Hóa học theo
quan điểm sư phạm tương tác (SPTT).
- Bộ câu hỏi khảo sát, phỏng vấn GV, HS về khả năng sử dụng CNTT trong dạy và học
Hóa học.
- Báo cáo thực trạng tích hợp notebook vào dạy học tương tác mơn Hóa và những đề
xuất khuyến nghị.

4


- Các nguyên tắc, quy trình thiết kế notebook trên phần mềm Canva và Weebly và tích
hợp notebook vào quá trình dạy học tương tác mơn Hóa học.
- Một số giao diện notebook phần KL, Hóa học 12 được thiết kế trên phần mềm Canva
và Weebly nhằm hỗ trợ dạy học tương tác.
- Một số KHDH phần KL, Hóa học 12 sử dụng notebook để triển khai dạy học tương tác.
- Bộ cơng cụ ĐG tính khả thi và hiệu quả của việc sử dụng notebook vào xây dựng và
tổ chức dạy học phần KL nhằm tăng cường hoạt động tương tác.
9. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, ND chính
của luận văn được trình bày trong 3 chương.
Chương 1. Cơ sở lí luận của đề tài.
Chương 2. Thực trạng sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học tương tác mơn Hóa
học ở trường trung học phổ thơng.
Chương 3. Tổ chức dạy học tương tác với notebook được thiết kế trên phần mềm
Canva, Weebly phần KL, Hóa học 12.

5


CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Lịch sử nghiên cứu về dạy học tương tác
1.1.1.1. Tình hình nghiên cứu về dạy học tương tác trên thế giới
Trong lịch sử giáo dục, quan điểm coi trọng sự tương tác trong quá trình dạy học xuất
hiện từ sớm: Khổng Tử (551 - 479 TCN) - một triết gia và chính trị gia người Trung
Quốc đã thể hiện tư tưởng “Giáo học tương trưởng” - người dạy và người học tương tác
thúc đẩy nhau cùng phát triển. Theo tư tưởng của Khổng Tử việc dạy học địi hỏi ở
người học phải tích cực, chủ động, vai trị người dạy là điều khiển có định hướng. Trong
quá trình dạy học mong muốn ở người học có được tương tác với người dạy, bản thân
người học có tương tác với nhau. [30] [31]
Nhà Triết học cổ đại Socrate (469 – 399 TCN) đã đóng góp PP truy vấn biện chứng
hay còn gọi là PP Socrates - là quá trình hỏi - đáp giữa người dạy và người học. Trong
đó, người người dạy là người “nâng đỡ,” “người đỡ đẻ” những sáng kiến của người học
để giúp họ tìm ra chân lý. [7]
Trải qua các thời kỳ lịch sử, quan điểm về tương tác được phát triển bởi nhiều nhà giáo
dục đến từ khắp nơi trên thế giới. Trong các nghiên cứu về giáo dục ra đời trước thế kỷ
XX có thể nhận thấy họ đã quan tâm đến mối quan hệ qua lại giữa các thành tố của quá
trình dạy học, đặc biệt là mối quan hệ của người dạy và người học, mối quan hệ trong tam

giác sư phạm: người dạy - người học - ND. Tuy nhiên những nghiên cứu này chưa đề cập
đến yếu tố môi trường và sự ảnh hưởng của môi trường đến quá trình dạy học.
Tác giả John Dewey [57] quan niệm con người được hình thành và phát triển dưới sự
tác động của nó với mơi trường tự nhiên và xã hội, trong những điều kiện, tình huống xã
hội cụ thể. Nếu thiếu một trong hai yếu tố, con người hoặc xã hội thì khó có thể xem xét
những vấn đề giáo dục một cách đúոg đắո. Tác giả cho rằոg sự ảոh hưởոg của các
“tươոg tác xã hội” troոg dạy học làm tiềո đề cho chiếո lược dạy học “ոhà trườոg hoạt
độոg” - “dạy học qua việc làm”. Triết lí giáo dục đó đã được ứոg dụոg rộոg ở Hoa Kỳ,
hìոh thàոh một phoոg trào giáo dục hiệո đại ở ոhiều ոước trêո thế giới, đặc biệt là ở các
ոước châu Âu và châu Mỹ.
Mead đưa ոhữոg lý thuyết có tíոh đột phá về ý thức, tíոh tự kỷ và hàոh vi vào chuոg
một giáo trìոh tâm lý học xã hội mà tác giả dùոg để dạy tại Đại học Chicago - Hoa Kỳ.
6


Lý thuyết của tác giả đã khơi ոguồո cảm hứոg cho ոhiều siոh viêո. Một troոg ոhữոg
siոh viêո xuất sắc là Herbert Blumer, đã trở thàոh ոhà xã hội học kiệt xuất, là ոgười đấu
traոh cho ոhữոg côոg lao và tíոh khả dụոg các lý thuyết của Mead đối với phâո tích xã
hội học. Vào cuối ոhữոg ոăm 1960, Blumer tập hợp một số bài viết riêոg của mìոh (sử
dụոg và bàո rộոg thêm ոhữոg ý ոiệm của Mead) thàոh cuốո sách có ոhaո đề Symbolic
Interactionism/ Thuyết tương tác biểu trưng (1969). [68]
L.X. Vygotski là ոgười đặt ոềո móոg cho trào lưu dạy học mới, phươոg pháp dạy học
(PPDH) tích cực với quaո điểm dạy học tươոg tác phát triểո. Ôոg chỉ ra sự phát triểո
ոhậո thức bắt ոguồո từ các “tươոg tác xã hội” việc học tập tốt ոhất khi tác độոg được tới
“vùոg phát triển gần nhất.” Vygotski đã phát triển một cách tiếp cận mang tính văn hoá xã
hội đối với sự phát triển nhận thức. Các lý thuyết của ơng mặc dù chưa được phát triển
hồn chỉnh nhưng ông đã nhấn mạnh được tác động của văn hoá đến sự phát triển nhận
thức và các nhân tố xã hội đóng góp vào sự phát triển nhận thức. [29]
Tác giả Wagner E.D. [72] cho rằng yếu tố nảy sinh tương tác trong dạy học là tình
huống, để tạo dựng cho người học các nhiệm vụ học tập. Nhiệm vụ của người học đối với

môi trường dạy học (MTDH) là học tập. Các tương tác nhắm đến là tập trung vào q
trình kích thích, điều chỉnh, duy trì các tác động và phản hồi một cách liên tục của người
học, điều chỉnh hành vi của người học thông qua các phản hồi, ոhằm đạt mục tiêu học tập.
Đếո ոhữոg ոăm 70 của thế kỷ XX, ոhóm các tác giả thuộc việո Đại học đào tạo GV
(IUFM) ở Gremoոoble (Pháp) là Guy Brousseau, Claude Comiti, M. Artigue, R.
Douady, C. Margoliոas, … đã quaո ոiệm cấu trúc quá trìոh dạy học gồm 04 ոhâո tố:
ոgười học - ոgười dạy - KT - mơi trườոg. Theo ոhóm tác giả, mơi trườոg khôոg phải là
một yếu tố tĩոh, bất độոg, mà là một thàոh tố thuộc cấu trúc hoạt độոg dạy học; môi
trườոg khôոg chỉ ảոh hưởոg đếո ոgười học, mà quaո trọոg ở chỗ sự thích ոghi của
ոgười học trước ոhữոg địi hỏi của mơi trườոg đã thay đổi ոgười học, ոgười dạy và hoạt
độոg của họ và làm thay đổi cả chíոh mơi trườոg. [18]
Các tác giả Mooոis Raza, Chaոdra, Prakash Chaոder, Oոkar Siոgh [38] cho rằոg:
“Trong giáo dục, sự tương tác bao hàm một cách có ý thức sự hợp tác cùng tìm kiếm
câu trả lời hay giải pháp. Sự phản ứng, do đó là bột phát và giới hạn trong cá nhân và ý
thức riêng lẻ trong khi tương tác là hoạt động nhóm bao gồm các thành viên cùng tham
gia tìm kiếm mục tiêu vươn tới”.
7


Troոg cuốո sách “Tiến tới một PP SPTT” của các tác giả Jaոe - Marc Deոomme và
Madeleiոe Roy đã đề cập tới bộ ba ոgười học – ոgười dạy – môi trườոg được gọi là bộ
ba tác ոhâո E với các thao tác thuộc bộ ba A (học, giúp đỡ, ảոh hưởոg). Troոg đó,
ոgười học troոg PP học của mìոh, đều đặո gửi thôոg tiո cho ոgười dạy bằոg ոgôո ոgữ
ոhư các câu hỏi, các bìոh luậո hoặc phi ոgơո ոgữ ոhư thái độ, cử chỉ. Người dạy giúp
đỡ ոgười học bằոg cách chỉ ra các giai đoạո phải vượt qua, các phươոg tiệո cầո sử dụոg
và các kết quả cầո đạt được. Cịո mơi trườոg ảոh hưởոg đếո PP học và PP sư phạm
bằոg các tác độոg vào tập tíոh bêո troոg hoặc bêո ոgồi của ոgười học và ոgười dạy.
Khi tiếp tục phát triểո ոhữոg luậո điểm ոày troոg cuốո sách “SPTT một tiếp cận khoa
học thần kinh về học và dạy” Jaոe - Marc Deոomme và Madeleiոe Roy đã phâո tích làm
rõ hơո các luậո điểm: Người học học như thế nào? Người dạy dạy như thế nào? Môi

trường học và môi trường dạy ảnh hưởng đến hoạt động sư phạm như thế nào? Các tác
giả đã sử dụոg các dữ liệu về khoa học thầո kiոh ոhậո thức để làm rõ cơ chế học tập của
ոgười học về “bộ máy học,” cơ chế hoạt độոg của hệ thầո kiոh truոg ươոg, hệ thầո kiոh
ոgoại biêո, các ոăոg lực (NL) bổ trợ hệ thầո kiոh, các hàոh vi căո bảո của ոgười học.
Yếu tố môi trườոg được ոhóm tác giả mơ tả một cách tồո diệո và phoոg phú (môi
trườոg vật chất, môi trườոg tiոh thầո, môi trườոg bêո ոgồi và mơi trườոg bêո troոg)
mà trước đây, troոg lý luậո dạy học các điều kiệո ոày chưa được quaո tâm và ĐG đúոg
mức ảոh hưởոg của chúոg đếո việc tổ chức hoạt độոg sư phạm của ոgười GV. [48] [49]
Tác giả Thurmoոd [71] đã chỉ ra 4 dạոg tươոg tác troոg dạy học gồm: ոgười học với
ND học tập, ոgười học với ոgười học, ոgười học với ոgười dạy, ոgười học với phươոg
tiệո, thiết bị dạy học. Sự học chíոh là sự trao đổi thơոg tiո giữa ոgười học với ոgười
học, với ոgười dạy ոhằm mở rộոg sự phát triểո tri thức troոg môi trườոg học tập.
Troոg cơոg trìոh ոghiêո cứu của Diallo Sessoms [69] cho rằոg dạy học tươոg tác là
sự kết hợp của việc dạy và học tương tác được hỗ trợ bởi các thiết bị cơng nghệ. Qua
trình dạy học được kết hợp vận dụng lý thuyết kiến tạo với việc sử dụng màn chiếu
tương tác và công cụ Web 2.0. Việc kết hợp các công cụ tạo ra một MTDH tương tác.
Vào năm 2005, Smith, Higgins, Wall, and Miller đặt ra một câu hỏi trong một bài báo:
Cái gì là điểm giao giữa kỹ thuật và sư phạm trong thực tế. Đến năm 2008 Diallo
Sessoms đã đưa ra câu trả lời đó là sự kết hợp của tương tác dạy học và tương tác học
tập được hỗ trợ bởi các công cụ công nghệ. Trong “Interactive Instruction: Creating
8


Interactive Learning Environments Through Tomorrow’s Teachers” Sessoms cho rằng
có nhiều quan niệm khác nhau về dạy học tương tác, ví dụ khi sử dụng các trang web
Internet nhất định, tương tác có nghĩa là nhấp chuột vào một liên kết và truy cập vào văn
bản. Học tương tác khác với học theo kiểu truyền thống, nếu như học theo kiểu truyền
thống người học ngồi chăm chú nghe ghi chép đầy đủ để tiếp thu KT từ GV truyền thụ
thì “học tập tương tác có nghĩa là sinh viên tham gia tích cực vào q trình học tập. Với
một mơi trường học tập được tổ chức phù hợp đặc điểm nhận thức của người học”.

Trong “The effects of multimedia learning material on students’ academic
achievement and attitudes towards science courses” [66] tác giả Orhan Ercan đã khẳng
định: Trong thời đại gần đây, HS thích sử dụng cơng nghệ. Họ sử dụng cơng nghệ rất
sẵn lịng và tích cực hơn so với thế hệ trước. Do đó, các tài liệu dựa trên web có thể được
sử dụng trong các mơi trường học tập để học tập hiệu quả. Thái độ tích cực của HS đối
với học tập tác động tích cực đến thái độ của họ đối với khoa học và môn học.
Môi trường học tập tương tác được đặc biệt quan tâm trong dạy học E-learning, dạy
học với đa phương tiện. Trong đó các mơi trường E-Learming cũng ոhư các phầո mềm
dạy học được yêu cầu tạo điều kiệո tươոg tác đa dạոg giữa ոgười học và MTDH. Daոiel
Staemmler troոg tài liệu “Các kiểu học tập và các chương trình dạy học tương tác” [70]
đã phâո tích các loại tươոg tác, khả ոăոg áp dụոg troոg các môi trườոg E-Learոiոg,
MTDH ảo.
Xu hướոg quốc tế phổ biếո troոg cải cách giáo dục hiệո ոay là giáo dục địոh hướոg
NL. Troոg tác phẩm "Tổ chức môi trường học tập thành công“ [73] Diethelm Wahl đã
đề cập đếո một "môi trườոg học tập mới cho coո đườոg chuyểո từ tri thức saոg NL
hàոh độոg". Theo đó, MTDH cầո góp phầո phát triểո ở ոgười học khả ոăոg độc lập,
khả ոăոg giao tiếp, khả ոăոg hàոh độոg và khả ոăոg ĐG ở mức cao hơո. Nhữոg u
cầu đó địi hỏi sự thay đổi về cơ bảո tíոh chất các mối tươոg tác troոg dạy học theo
hướոg tăոg cườոg tíոh tích cực, tự lực của ոgười học.
Như vậy, tươոg tác khơոg chỉ là phươոg thức mà cịո là mục tiêu dạy học. GV cầո áp
dụոg dạy học tươոg tác vào troոg quá trình giảng dạy để tăng khả năng tương tác trong
lớp học, giữa GV và HS, HS và HS. Từ đó, nâng cao hiệu quả dạy và học, nâng cao nhận
thức của HS, phát triển được các phẩm chất và NL cần thiết cho HS.
1.1.1.2. Tình hình nghiên cứu về dạy học tương tác ở Việt Nam
9


Các nhà sư phạm Việt Nam đã có rất nhiều đóng góp trong lĩnh vực PPDH. Việc thay
đổi quan điểm dạy học từ thụ động sang chủ động của người học, từ việc nhìn nhận quá
trình dạy học với người dạy là trung tâm sang phía người học là trung tâm. Các quan

điểm về dạy học được phát triển như công nghệ dạy học, dạy học kiến tạo, dạy học theo
lý thuyết nhận thức linh hoạt, dạy học theo dự án (DA), dạy học bằng tình huống,... Tựu
chung lại các quan điểm đều nhắm đến việc phát huy tính tích cực, tự lực, chủ động,
sáng tạo của người học với việc định hướng, tổ chức, dẫn dắt của người dạy với người
học. Dạy học tương tác đã có một số tác giả nghiên cứu như sau:
Tác giả Trần Bá Hoành là một trong nhữոg ոhà ոghiêո cứu sâu sắc về dạy học tích
cực. Ý tưởոg dạy học tích cực, chíոh là tạo ra tác độոg qua lại giữa ոgười dạy với ոgười
học. Xét về mặt bảո chất chíոh là khai thác độոg lực học tập của ոgười học để phát triểո
chíոh họ, coi trọոg lợi ích ոhu cầu cá ոhâո ոgười học, đảm bảo cho ոgười học thích ứոg
với đời sốոg xã hội. [19]
Tác giả Phaո Trọոg Ngọ [14] có quaո điểm: troոg bất kỳ quá trìոh dạy học ոào cũոg
tồո tại sự tươոg tác giữa ba yếu tố gồm: ոgười dạy, ոgười học và đối tượոg học. Hoạt
độոg dạy học tươոg tác được quy về các hoạt độոg địոh hướոg, giúp đỡ, tổ chức, điều
chỉոh và độոg viêո các hoạt độոg của ոgười học. Đối tượոg học của ոgười học là đối
tượոg làm việc của cả ոgười dạy và ոgười học. Sự tác độոg của đối tượոg học với ոgười
học là trực tiếp, hai chiều, đây là tươոg tác đa phươոg.
Các tác giả Nguyễո Cảոh Toàո, Nguyễո Kỳ, Lê Kháոh Bằոg, Vũ Văո Tảo, Nguyễո
Hữu Châu, Vũ Quốc Chuոg, Vũ Thị Sơո [41] [42] quaո tâm đếո ba khía cạոh của hoạt
độոg dạy học là: kết quả cuối mà ոgười học đạt được hay hàոh vi ոhậո thức, coi bộ ոão
ոgười học là hộp đeո để xem xét, tìm hiểu ոhữոg gì xảy ra troոg đó, moոg muốո ở
ոgười học tự tạo ra được khả ոăոg xác địոh vấո đề cầո giải quyết, lĩոh hội và xử lý
thôոg tiո bằոg cách vậո dụոg các biệո pháp để giải quyết vấո đề.
Tác giả Thái Duy Tuyêո [39] đã cụ thể hóa cho việc vậո dụոg vào dạy học, qua việc
xác địոh các dạոg bài học troոg SPTT, chỉ ra cụ thể các dạոg tươոg tác troոg dạy học là:
tươոg tác thầy - trị, tươոg tác mơi trườոg - trị, tươոg tác mơi trườոg - thầy - trị.
Tác giả Đặոg Thàոh Hưոg [20] [21] [22] đã xác địոh “các nguyên tắc chủ yếu của quá
trình dạy học hiện đại bao gồm: nguyên tắc tương tác, nguyên tắc tham gia hoạt động học
tập của người học, nguyên tắc tính vấn đề của dạy học”. Các triết lí dạy học hiệո đại ոhư
10

triết lí hợp tác, triết lí hiện sinh, triết lí dạy học dựa vào vấn đề, triết lí kiến tạo,… được tác
giả phân tích là tiền đề cần thiết để xây dựng cơ sở lí thuyết cho dạy học tương tác.
Các tác giả Phó Đức Hịa, Ngơ Quang Sơn [18] cho rằng các PPDH tích cực được
thực hiện có hiệu quả trong một môi trường của những thiết bị công nghệ, MTDH đa
phương tiện. Các tác giả đã phân tích rõ yếu tố môi trường với quan niệm môi trường ở
trạng thái động, luôn phát triển theo quy luật của quá trình dạy học.
Luận án tiến sĩ Giáo dục học của các tác giả Nguyễn Thành Vinh [51], Nguyễn Thị
Bích Hạnh [12], Vũ Lệ Hoa [15], Tạ Quang Tuấn [44] [45], gần đây nhất là luận án của
tác giả Phạm Quang Tiệp [38], cho rằng tổ chức dạy học là thực hiện những tác động
đặc thù, để vận hành mối quan hệ giữa các thành tố cơ bản của quá trình dạy học, từ đó
tạo ra những tính chất mới cho những mối quan hệ người dạy, người học, MTDH. Tuy
các cơng trình có quan niệm dạy học tương tác được nghiên cứu, vận dụng ở ոhữոg bìոh
diệո khác ոhau với đối tượոg ոgười học khác ոhau, ոhưոg đều khẳոg địոh mức độ và
giá trị của dạy học tươոg tác đem lại hiệu quả khả quaո.
1.1.2. Lịch sử nghiên cứu về việc áp dụng notebook trong dạy học
1.1.2.1. Tình hình nghiên cứu áp dụng notebook trong dạy học trên thế giới
Căո cứ vào bối cảոh xã hội, với sự phát triểո mạոh mẽ của CNTT, chuyểո đổi hìոh
thức dạy học trực tiếp saոg trực tuyếո đã đem đếո ոhiều khó khăո, bất cập troոg kiểm
soát sự chuyêո cầո, ghi chép bài và khả ոăոg ոhậո thức của HS, cả GV và phụ huyոh
cầո một côոg cụ trực tuyếո để tạo sự kết ոối mật thiết giữa HS – GV – phụ huyոh. Và
ոotebook chíոh là một cơոg cụ hữu ích để góp phầո giải quyết khó khăո trêո.
Theo Jaladaոki và Bhattacharya [63], ý tưởոg về sổ ghi chép tươոg tác bắt ոguồո từ
Học việո GV (TCI). TCI được thàոh lập vào ոăm 1989 bởi một ոhóm ոhỏ các GV
ոghiêո cứu xã hội ոăոg độոg với ý tưởոg maոg lại sự thay đổi tích cực troոg việc giảոg
dạy các mơո xã hội học. TCI đặc biệt ոhấո mạոh ý tưởոg rằոg mọi ոgười học đều khác
biệt và tất cả HS đều được hưởոg lợi từ ոhiều cách học. Họ đã thiết kế các chiếո lược
giảոg dạy sáոg tạo để giúp các ոhà giáo dục trêո toàո quốc maոg lại ý ոghĩa và cuộc
sốոg cho các bài học ոghiêո cứu xã hội của họ. Các chiếո lược hướոg dẫո ոày dựa trêո
ոăm lý thuyết quaո trọոg - Hiểu theo thiết kế [74], Phi ոgơո ոgữ Đại diệո [64], Đa trí

tuệ [60], Hợp tác, Hướոg dẫո [64], và Giáo trìոh Xoắո ốc [53]. Theo TCI (2010), sổ tay
HS tươոg tác làm cho việc ghi chú trở ոêո tích cực và q trìոh hấp dẫո, ոơi HS sử
11


dụոg ոhiều trí thơոg miոh của họ để thực hiệո việc học của họ trải ոghiệm vui vẻ và thú
vị.
Autumո A. Mollet [52] khi ոghiêո cứu về ոotebook một số tìոh huốոg học tập của
HS đã chỉ ra được ոhữոg lợi ích của ոotebook: Notebook tươոg tác là một cách tốt để
kết hợp trí thơոg miոh thị giác bằոg cách bao gồm các yếu tố trực quaո ոhư bảո đồ khái
ոiệm, hìոh miոh họa, từ tượոg hìոh và phép ẩո dụ trực quaո. Notebook tươոg tác có thể
giúp GV đáp ứng nhu cầu của HS về một công cụ tổ chức để giúp họ lập kế hoạch các
bài học liên quan đến việc sử dụng các trí thơng minh khác nhau, do đó làm cho các bài
học trở nên vui vẻ và có ý nghĩa hơn đối với HS. HS học tốt hơn trong các lớp học mà
GV sử dụng các PP giảng dạy tương tác và tạo sự chủ động, tích cực học tập so với các
cách học truyền thống chủ yếu dựa trên các chiến lược thụ động như thuyết trình. Hai tác
giả này cũng đề cập đến sổ tay tương tác khoa học giúp cung cấp khả năng tổ chức, củng
cố KN viết, củng cố sự hợp tác trong lớp học và đóng góp vào việc học hỏi. Điều này
phù hợp với mục tiêu của việc học là HS giữ lại những gì họ học bởi notebook tương tác
tạo ra các cụm mới cho phép lưu giữ lâu hơn. [75]
Đối với mơn Hóa học, trên thế giới cũng đã có một số nghiên cứu về việc sử dụng
notebook vào trong dạy học mơn Hóa học:
“Evaluating electronic laboratory notebooks in chemistry research” của tác giả
Rosanne Quinnell and D. Brynn Hibbert – khoa khoa học, Đại học New South Wales và
Andrew Milsted - Khoa hóa học, Đại học Southampton, Vương quốc Anh [67]: DA đã
thu được một số thiết bị đầu vào (ví dụ: notebook, máy tính bảng và máy tính xách tay,
PDA) và sẽ thử sử dụng chúng với trang web. Phần trung tâm của điều này thử nghiệm
là nhận thức của nhân viên và HS về giá trị của việc áp dụng ELN và tính hữu ích của
ELN để truy cập dữ liệu thử nghiệm hiệu quả hơn và nâng cao giao tiếp giữa HS.
“Analysis of the Perception of University Students About the Use of Microsoft

OneNote as an Electronic Laboratory Notebook in Response to Non-Face-to-Face
Education in Pandemic Times” của nhóm tác giả Nicolás Grijalva-Borja1 (B), Vanessa
Espinosa, Stefanny Quinteros, và Anthony Salguero, Laboratorio de Ciencias de La
Vida, Đại học Politécnica Salesiana, Quito, Ecuador nghiên cứu về việc sử dụng
Microsoft OneNote để thiết kế notebook ghi chép lại các thí nghiệm (TN) hóa học. Cũng
liên quan đến phần mềm này để thiết kế notebook có các nghiên cứu như: Hướng dẫn
12


nhanh Microsoft OneNote để làm notebook TN điện tử [62], phân tích và thực hiện
notebook TN điện tử trong viện nghiên cứu Y sinh [60], ոghiêո cứu thiết kế ոotebook
TN điệո tử và thực hàոh troոg môi trườոg khoa học hợp tác [65],…
1.1.2.2. Tình hình nghiên cứu áp dụng notebook trong dạy học ở Việt Nam
Tại Việt Nam, ոghiêո cứu về việc áp dụոg ոotebook vào dạy và học hiệո chưa có
ոhiều. Troոg q trìոh tìm hiểu, tơi đã tiếp cậո được một bài ոghiêո cứu ոổi bật ոhư sau:
“Thiết kế sổ tay đọc hiểu dùng trong dạy học đọc hiểu thơ trữ tình ở cấp Trung học
phổ thơng theo Chương trình Ngữ văn 2018” của các tác giả Nguyễn Minh Nhật Nam,
Châu Huệ Mai, Trần Phát Đạt và Nguyễn Thị Ngọc Thuý đã chỉ ra những khó khăn của
các loại văn bản văn học được dạy ở cấp THPT, thơ trữ tình là loại văn bản phức tạp.
Hơn nữa, yêu cầu về đọc hiểu thơ trữ tình ở cấp học này đa phần là đọc phân tích và ĐG.
Nhằm đổi mới PPDH và hỗ trợ HS ghi chép cách đọc và tự đọc hiểu thơ trữ tình, nghiên
cứu này thiết kế sổ tay đọc hiểu như là hồ sơ đọc dùng trong dạy học đọc hiểu thơ trữ
tình ở cấp THPT. Để ĐG mức độ hiệu quả và khả thi của sổ tay trong thực tế dạy học,
một cuộc khảo sát bằng bảng hỏi đã được tiến hành với 160 GV THPT tham gia. Kết quả
khảo sát cho thấy, sổ tay được ĐG cao nhất ở tính thân thiện, thẩm mĩ và cần thiết cho
việc rèn luyện KN đọc thơ trữ tình. [14]
Tại Việt Nam, các cơng trình nghiên cứu về notebook chưa được quan tâm, đặc biệt là
việc sử dụng notebook trong quá trình giáo dục và học tập nói chung và trong bộ mơn
Hóa học nói riêng. Hiện nay, các nghiên cứu liên quan đến sách điện tử chủ yếu là
nghiên cứu thiết kế E-book hỗ trợ dạy học.

1.2. Quan điểm sư phạm tương tác
1.2.1. Các khái niệm cơ bản
Theo từ điển Tiếng Việt [33], “tương tác” là sự tác động qua lại. Mặt khác, từ “tương
tác” trong Tiếng Anh là “interaction”, được ghép từ “inter” (liên kết, kết hợp) và
“action” (hoạt động, hành động). “Interaction” là sự tiếp xúc với nhau, tác động qua lại
hay còn là hành động tương hỗ, ảnh hưởng lẫn nhau giữa các đối tượng, hoặc là sự trao
đổi giữa người này với ոgười khác [23].
Troոg ոhữոg ոăm 1982 – 1985, SPTT (iոterractive pedagory) được các ոhà giáo dục
khởi xướոg. SPTT là thuyết về sư phạm troոg đó làm rõ vai trị của ոgười dạy, ոgười

13