ÔN THI VÀO LỚP 10 PHẦN TRUYỆN HIỆN ĐẠI.

PHẦN TRUYỆN HIỆN ĐẠI.
VĂN BẢN 1: LÀNG
(Kim
Lân)
I. Những nét chính về tác giả - tác phẩm:
1. Tác giả:
- Kim Lân (1920 - 2007), tên khai sinh là Nguyễn Văn Tài. Ông
sinh ra và lớn lên trên một làng quê trù phú và giàu truyền
thống văn hóa ở Từ Sơn - Bắc Ninh.
- Con người: Kim Lân là người nghiêm khắc với bản thân,
nghiêm túc với công việc.
- Kim Lân bắt đầu “cầm bút” từ những năm 1941, lựa chọn cho
mình sở trường truyện ngắn và nhanh chóng trở thành một cây
bút xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại.
- Ông là một trong những nhà văn am hiểu sâu sắc về nông
thôn và người nông dân. Bởi vậy, ông lựa chọn đề tài về người
nông dân để phát huy sở trường của mình.
+ Trước Cách mạng tháng Tám: Tái hiện được cuộc sống, sinh
hoạt văn hóa và những thú vui bình dị chốn thơn q như: đánh
vật, chọi gà, thả chim,...
+ Sau Cách mạng tháng Tám: Khám phá vẻ đẹp tâm hồn người
nơng dân. Đó là những con người với cuộc sống cực nhọc, khổ
nghèo nhưng vẫn chăm chỉ làm lụng, tràn đầy niềm tin vào
tương lai.
- Phong cách nghệ thuật: Kim Lân có một lối viết tự nhiên,
chậm rãi, nhẹ nhàng, hóm hỉnh và giàu cảm xúc; cách miêu tả
rất gần gũi, chân thực. Đặc biệt ông có biệt tài phân tích tâm lí
nhân vật.
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác.
- Truyện ngắn “Làng” được viết năm 1948. Đây là thời kì đầu

của cuộc kháng chiến chống Pháp.
-Tác phẩm được đăng lần đầu trên Tạp chí Văn nghệ năm 1948.
b. Ý nghĩa nhan đề.
- Xuyên suốt tác phẩm, nhà văn kể về làng chợ Dầu nhưng
không lấy tên tác phẩm là “Làng Chợ Dầu” Nếu lấy tên tác
phẩm là “Làng chợ Dầu” thì câu chuyện sẽ trở thành chuyện
riêng của một cái làng cụ thể; ông Hai sẽ trở thành người nông
dân cụ thể của làng chợ Dầu ấy. Như vậy, chủ đề, tư tưởng của
truyện bị bó hẹp, khơng mang ý nghĩa khái qt.
- Tác giả đã sử dụng một danh từ chung là “Làng”, mang ý
nghĩa khái quát để đặt tên cho tác phẩm. Đó sẽ là một câu


chuyện về những làng quê nước ta trong những năm đầu kháng
chiến chống Pháp; ông Hai sẽ trở thành nhân vật biểu tượng
cho người nông dân Việt Nam yêu làng, yêu nước. Như vậy, chủ
đề, tư tưởng, ý nghĩa của truyện được mở rộng.
c. Tóm tắt:
Ơng Hai người làng chợ Dầu, trong kháng chiến, buộc phải
rời làng đi tản cư. Là một người nông dân yêu làng tha thiết:
ông hay khoe về làng mình; ngày nào cũng ra phịng thơng tin
vờ xem tranh ảnh để lắng nghe tin tức về làng. Ruột gan ông cứ
múa lên, trong đầu bao nhiêu ý nghĩ vui thích khi nghe về
những chiến cơng của làng.
Một hôm, tại quán nước, ông Hai nghe tin làng chợ Dầu làm
Việt gian theo giặc. Ông cảm thấy khổ tâm, nhục nhã và xấu hổ
vô cùng, về nhà, ông nằm vật ra giường nhìn lũ con mà nước
mắt trào ra. Ơng khơng dám đi đâu, chỉ ru rú ở nhà, norm nớp
lo sợ. Ơng Hai lâm vào hồn cảnh bế tắc khi bà chủ nhà có ý
đuổi khéo gia đình ơng, nhưng khơng thể về làng vì về làng là

bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ. Ông chỉ biết tâm sự với đứa con về
nỗi lịng của mình.
Chỉ khi thơng tin được cải chính, rằng làng chợ Dầu vẫn kiên
cường đánh giặc ông mới vui vẻ và phấn chấn hẳn lên. Ông đi
khoe với bác Thứ, với mọi người: nhà ông bị giặc đốt, làng ông
bị giặc phá, về nhà, ông vui vẻ mua quà cho lũ con.
d. Ngôi kể:
- Truyện được kể theo ngôi thứ ba.
- Tác dụng: Làm cho câu chuyện trở nên khách quan và tạo
cảm nhận giác chân thực cho người đọc.
II. Trọng tâm kiến thức:
1. Tình huống truyện và ý nghĩa của tình huống truyện :
- Tình huống truyện đặc sắc: Ơng Hai nghe tin làng chợ Dầu
làm Việt gian theo Tây.
+ Tác giả đã đặt nhân vật ơng Hai vào một tình huống đối
nghịch với tình cảm, niềm tự hào: Một con người vốn u làng
và ln hãnh diện về nó thì bỗng nghe tin làng lập tề theo giặc.
+ Tình huống bất ngờ ấy đã bộc lộ một cách sâu sắc, mạnh mẽ
tình yêu làng, yêu nước và tinh thần kháng chiến của ông Hai.
- Ý nghĩa của tình huống truyện:
+ Về mặt kết cấu của truyện: Tình huống này phù hợp với
diễn biến của truyện, tơ đậm tình u làng, u nước của người
nông dân Việt Nam mà tiêu biểu là nhân vật ơng Hai.
+ Về mặt nghệ thuật: Tình huống truyện đã tạo nên một cái
thắt nút cho câu chuyện, tạo điều kiện để bộc lộ mạnh mẽ tâm


trạng và phẩm chất của nhân vật, góp phần thế hiện chủ đề
của tác phẩm.
2. Diễn biến tâm trạng của nhân vật ơng Hai:

a. Người nơng dân mang tình u làng tha thiết:
- Ông tự hào, hãnh diện về làng và kể về nó với niềm say
mê, náo nức đến lạ thường:
+ Trước Cách mạng tháng Tám: Ông khoe con đường làng lát
toàn đá xanh, trời mưa đi chẳng lấm chân; ông khoe sinh phần
của một vị quan tổng đốc trong làng;...
+ Khi kháng chiến bùng nổ: Ông khoe về một làng quê đi theo
kháng chiến làm cách mạng; ông kể một cách rành rọt những
hộ, những ụ, những giao thông hầm hào;...
- Khi buộc phải tản cư, ông Hai đã rất nhớ về làng:
+ Ông thường xuyên chạy sang nhà bác Thứ để kể lể đủ thứ
chuyện về làng, để vơi đi cái nỗi nhớ làng.
+ Ông kể cho sướng cái miệng, cho vơi cái lịng mà khơng cần
biết người nghe có thích hay khơng.
+ Ơng thường xun theo dõi tình hình của làng cũng như tình
hình chiến sự.
Tạo ra một hoàn cảnh đặc biệt, Kim Lân đã thể hiện một
cách rất tự nhiên, chân thực tình cảm, niềm tự hào của ơng Hai
với làng chợ Dâu của mình.
b. Khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc:
• Ban đầu, ông chết lặng vì đau đớn, tủi hồ như không thế điều
khiển được cơ thê của mình: “Cổ ơng lão nghẹn đắng lại, da
mặt tê rân rân. Ông lão lặng hẳn đi, tưởng như không thở
được”.
- Cái tin ấy quá bất ngờ và khi trấn tĩnh lại, ơng cịn cố không
tin vào cái tin dữ ấy. Nhưng rồi những người tản cư kể rành
rọt quá, lại khẳng định họ “vừa ở dưới ấy lên”, “mắt thấy tai
nghe”, làm ông không thể khơng tin.
• Sau giây phút ấy, tất cả dường như sụp đổ, tâm trí ơng bị
ám ảnh, lo lắng, day dứt:

- Ông vờ lảng ra chỗ khác, rồi về thẳng nhà. Nghe tiếng chửi
bọn Việt gian, ông “cúi gằm mặt mà đi”.
- Về đến nhà ông nằm vật ra giường, nhìn lũ con, tủi thân
mà “nước mắt ơng cứ tràn ra”.
- Muôn vàn nỗi lo ùa về trong tâm trí ơng:
+ Ơng lo cho số phận của những đứa con rồi sẽ bị khinh bỉ, hắt
hủi vì là trẻ con làng Việt gian: “Chúng nó cùng là trẻ con làng
Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng, hắt hủi đấy
ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu”.


+ Ông lo cho bao nhiêu người tản cư làng ông sẽ bị khinh, tẩy
chay, thù hằn, ghê tởm: “Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt
gian!... Suốt cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta
thù hằn cái giống Việt gian bán nước...”
+ Ông lo cho tương lai của gia đình rồi sẽ đi đâu, về đâu, làm
ăn sinh sống ra sao: “Rồi đây biết làm ăn, buôn bán làm sao? Ai
người ta chứa”.
Một loạt những câu hỏi gợi lên tâm trạng khủng hoảng, rối
rắm, khơng có lối thốt của ơng Hai.
- Trong trạng thái khủng hoảng, giận dữ ơng nam chặt hai
tay mà rít: “chúng bay ăn miếng cơm hay ăn miếng gì vào
mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhà thế
này”.
- Niềm tin bị phản bội, những mối nghi ngờ bùng lên và
giằng xé trong ông: “ông kiểm điểm từng người trong óc”.
• Mấy ngày sau đó, ơng hoang mang, sợ hãi khi phải đối
diện với cuộc sống xung quanh:
- Ông không dám đi đâu, chỉ quẩn quanh ở nhà và nghe
ngóng tình hình bên ngồi: “một đám đơng tủm lại, ơng cũng

để ý, dăm bảy tiếng nói cười xa xa ông cũng chột dạ”.
- Lúc nào ông cũng nơm nớp, hoang mang, lo sợ tưởng như
người ta để ý đến, bàn tán đến “cái chuyện ấy”. Thoáng nghe
những tiếng Tây, Việt gian, cam nhông... là ông lùi ra một góc,
nín thít: “Thơi lại chuyện ấy rồi!”
- Ơng khơng dám nói chuyện với vợ, hay ơng khơng dám nhìn
thẳng vào thực tế phũ phàng đang làm ơng đớn đau.
• Tình yêu làng quê và tinh thần yêu nước đã dẫn đến cuộc
xung đột nội tâm ở ơng Hai.
- Ơng Hai rơi vào tình trạng khủng hoảng, tuyệt vọng và bế tắc
hồn tồn:
+ Ơng thống có ý nghĩ “hay là trơ về làng” - rồi ông lại gạt bỏ
ý nghĩ về làng, bởi “làng đã theo Tây, về làng là rời bỏ kháng
chiến, bỏ cụ Hồ, là cam chịu trở về kiếp sống nô lệ”.
+ Buộc phải lựa chọn một, ông đã tự xác định một cách đau
đớn nhưng dứt khoát: “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây
rồi thì phải thù”.
Quyết định của ơng Hai đã khẳng định tình u nước mạnh
mẽ, thiêng liêng, rộng lớn, bao trùm lên tình cảm của làng q.
Điều gì đã khiến ơng có sự lựa chọn dứt khốt đó? Phải chăng
chính niềm tin vào Đảng, cách mạng, kháng chiến đã hướng
ơng có được sự lựa chọn đó.


- Nhưng dù đã dứt khốt như thế, ơng vẫn khơng thể dứt
bỏ tình cảm với nơi mà ơng đã sinh ra, lớn lên và gắn bó gần
hết cuộc đời. Bởi vậy, ông muốn được tâm sự, như để phân bua,
để minh oan, cởi bỏ nỗi lịng.
+ Ơng trút hết nỗi lòng vào những lời thủ thỉ, tâm sự với đứa
con ngây thơ, bé bỏng.

+ Tình yêu sâu nặng với làng, nên ơng muốn lí trí và trái tim bé
bỏng của con phải khắc sâu, ghi nhớ câu: “Nhà ta ở làng chợ
Dầu” - nơi chôn rau cắt rốn của bố con ơng.
+ Ơng nhắc cho con về tấm lịng thủy chung với kháng
chiến, với cụ Hồ của bố con ông: “Anh em đồng chí biết cho bố
con ông. Cụ Hồ trên đầu, trên có soi xét cho bố con ơng”.
+ Ơng khẳng định tình cảm sâu nặng, bền vững và rất
thiêng liêng ấy: “Cái lịng của bố con ơng là như thế đấy, có
bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết có bao giờ dám đơn sai”.
Dưới hình thức trò chuyện, tâm với đứa con, nhưng thực chất
là lời tự vấn, để tự minh oan và khẳng định tấm lịng thủy
chung của mình với làng, kháng chiến, cách mạng; để làm vơi
đi phần nào những khổ tâm đã dằn vặt ông bấy lâu nay.
Qua diễn biến tâm trạng của ông Hai, Kim Lân đã khám phá
và làm nổi bật những nét đẹp trong tâm hồn người nông dân
cách mạng: hài hịa giữa lịng u làng và tình u nước, nhiệt
tình cách mạng.
c. Khi nghe tin làng cải chính:
- Khi nghe tin cải chính làng chợ Dầu khơng theo giặc, như
có một phép hồi sinh khiến thái độ ơng Hai thay đổi hẳn: “Cái
mặt buồn thiu mọi ngày bong tươi vui, rạng rỡ hẳn lên”.
- Nó giúp rũ sạch mọi đau khổ, tủi nhục, bế tắc và đưa ông
trở lại với “thói quen” cũ, lật đật đi khắp nơi khoe làng: “Tây nó
đốt nhà tơi rồi bác ạ, đốt nhẵn! Ơng chủ tịch làng tơi vừa mới
lên đây cải chính cái tin làng Dầu chúng tôi đi Việt gian ấy mà.
Láo, Láo hết! Tồn là sai sự mục đích cả”.
- Phải chăng, khi niềm tin và tình yêu bị phản bội, bị dồn nén
trong những dằn dặt, khủng hoảng quá lâu dễ khiến con người
ta có những suy nghĩ khơng bình thường?
+ Đối với người nơng dân, căn nhà là tất cả cơ nghiệp, là biết

bao công cày cuốc mà nên. Vậy mà ông sung sướng, hê hả loan
báo cho mọi người biết cái tin “Tây nó đốt nhà tơi rồi bác ạ, đốt
nhẵn!” một cách tự hào như một niềm vui, niềm hạnh phúc.
+ Nhưng ngôi nhà là tài sản riêng, dù có mất nhưng danh dự
vẫn cịn, thế là ông vui, ông hạnh phúc.


+ Đó là minh chứng hùng hồn, chứng minh cho làng ơng, cho
bố con gia đình ơng và những người tản cư trên đây khơng theo
giặc, vẫn một lịng thủy chung, tình nghĩa và sẵn sàng hi sinh
tất cả cho kháng chiến.
Ơng Hai chỉ là một người nơng dân bình thường như bao
người nông dân khác nhưng ông đã biết hi sinh tài sản riêng
của mình cho kháng chiến. Điều này cho thấy cuộc kháng chiến
chống Pháp đã đi sâu vào tiềm thức của người dân để trở thành
cuộc kháng chiến tồn dân.
- Ơng phấn khởi mua q về chia cho các con và có ý định
ni con lợn để ăn mừng,...
Tình u làng và lịng u nước của ơng Hai thực sự sâu sắc
và khiến người đọc vô cùng cảm động. Tin cải chính đã trả lại
cho ơng tình yêu, niềm tự hào sâu sắc về làng. Nó đã xây dựng
lên trong ông những “bức tường thành” vững chắc khơng súng
đạn nào có thể cơng phá, cháy rụi được.
3. Những đặc sắc về nghệ thuật:
- Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện: Tác giả đặt nhân
vật vào tình huống cụ thể để thử thách nhân vật, để nhân vật
tự bộc lộ chiều sâu tư tưởng và chủ đề của truyện.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật:
+ Khắc họa thành công nhân vật ông Hai, một người nông dân
yêu làng, yêu nước tha thiết,...

+ Tác giả miêu tả rất cụ thể những diễn biến nội tâm từ suy
nghĩ, hành động đến ngôn ngữ,...
+ Với thủ pháp nghệ thuật đối thoại và độc thoại nội tâm đã
diễn tả một cách chính xác và mạnh mẽ những ám ảnh, day dứt
của nhân vật.
Điều đó chứng tỏ Kim Lân am hiểu sâu sắc người nông dân
và thế giới tinh thần của họ.
- Nghệ thuật sử dụng ngôn từ rất đặc sắc:
+ Ngơn ngữ truyện mang tính khẩu ngữ và lời ăn, tiếng nói
hàng ngày của người nơng dân.
+ Lời kể chuyện và lời nói của nhân vật có sự thống nhất về sắc
thái, giọng điệu.
+ Ngơn ngữ nhân vật vừa có nét chung của người nông dân
Việt Nam cần cù, chịu khó, lại vừa mang đậm những nét cá tính
riêng của nhân vật nên rất sinh động.
- Cách trần thuật truyện tự nhiên, linh hoạt với những chi tiết
sinh hoạt, đời sống hàng ngày xen vào với mạch tâm trạng
khiến cho truyện sinh động hơn.
III. Tổng kết:


1. Nội dung.
- Kim Lân đã tái hiện thành công diễn biến tâm trạng nhân vật
ông Hai để mà qua đó làm nổi bật nét đẹp trong tâm hồn người
nơng dân Việt Nam: vẻ đẹp của tấm lòng chất phác, nồng hậu,
vừa yêu làng, lại vừa yêu nước, nhiệt tình với cách mạng.
2. Nghệ thuật.
- Lối kể chuyện giản dị, tự nhiên, ngơn ngữ mang tính khẩu ngữ.
- Ngịi bút phân tích tâm lí sắc sảo.
- Sự kết hợp giữa ngơn ngừ độc thoại và đối thoại.

- Hệ thống hình ảnh chi tiết, giàu sức gợi.
IV. Luyện đề:
ĐỀ : PHÂN TÍCH NHÂN VẬT ƠNG HAI TRONG TRUYỆN NGẮN « LÀNG »
CỦA NHÀ VĂN KIM LÂN.

I. Mở bài :
Cách 1: Kim Lân là nhà văn tiêu biểu của nền văn xuôi hiện đại Việt
Nam. Trong suốt cuộc đời cầm but của mình ơng để lại nhiều tác phẩm có giá
trị, trong đó đặc sắc nhất là truyện ngắn Làng. Truyện viết về hình ảnh người
nơng dân trong thời kì đổi mới - Đó là ơng Hai một người có tình u với làng
q tha thiết gắn bó, hịa quyện thống nhất trong tình u đất nước vơ cùng sâu
nặng. Tình cảm thiêng liêng ấy được thể hiện xuyên suốt tác phẩm.
Cách 2: Tình u làng ln là tình cảm gắn bó thiêng liêng trong tâm hồn
mỗi người dân Việt Nam, song ở mỗi thời kì lịch sử tình cảm đó lại mang vẻ
đẹp lấp lánh ánh sáng thời đại. Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến
người nông dân Việt Nam khơng chỉ u làng, mà cịn u kháng chiến, u
cách mạng. Điều này được khắc họa rõ nét qua truyện ngắn “Làng” của nhà văn
Kim Lân. Đọc truyện ngắn “Làng” của nhà văn Kim Lân, người đọc vô cùng ấn
tượng về nhân vật ơng Hai. Đó là một người nơng dân có tình cảm u làng, u
nước, đáng q, đáng trân trọng
II. Thân bài:
1. Khái quát:
- Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn “Làng” được viết vào năm 1948 những
năm đầu của cuộc kháng chiến chống quân Pháp xâm lược. Câu chuyện xoay
quanh nhân vật chính là ơng Hai - một người rất tự hào và yêu mến làng Chợ
Dầu của mình. Do chiến tranh nên gia đình ơng phải tản cư nhưng ơng ln
mong ngóng tin tức về làng. Hình ảnh ông Hai đau khổ khi nghe tin làng theo
giặc được miêu tả rất độc đáo. Cuối truyện, ông Hai vui mừng khi nghe tin cải
chính rằng làng mình khơng theo giặc dù cho nhà ông bị đốt trong đám cháy ấy.
- Chủ đề: Nhân vật ông Hai thể hiện nhận thức của mình, hơn cả là nhận thức

chung của giai cấp nông dân trong cuộc chiến tranh vệ quốc. Từ tình yêu làng
da diết, nhân vật đã nâng lên thành tinh thần yêu nước mạnh mẽ, hi sinh tài sản
riêng để giữ vững lòng trung với Tổ Quốc.
2. Phân tích nhân vật ơng Hai:
a. Hồn cảnh của nhân vật:


- Ơng Hai là một Lão nơng q ở làng Chợ Dầu.
- Ông lão yêu làng nên hay khoe về làng Chợ Dầu của mình. Nếu trước cách
mạng ơng hay khoe với sự giàu có trù phú của làng. Thì sau cách mạng ông lão
luôn yêu và tự hào về phong trào kháng chiến của làng ông.
- Theo lệnh của ủy ban kháng chiến, gia đình ơng phải đi tản cư. Ban đầu ông
nhất định không đi cùng anh em dân quân tự vệ đánh Pháp, nhưng về sau ông tự
nhủ tản cư âu cũng là kháng chiến.
=> Nhận xét: Từ hồn cảnh của nhân vật ơng Hai, nhà văn giúp người đọc nhận
ra được nét phẩm chất đáng quý trong tâm hồn của lão nơng chất phát. Tình u
làng hịa quyện với tình u đất nước, kháng chiến đây cũng là sự thay đổi lớn
trong tư tưởng và nhận thức của người nông dân trong những năm đầu cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp. Vẻ đẹp của nhân vật ông Hai được thể hiện
chân thực và cảm động qua tác phẩm.
b. Trước khi nghe tin làng theo giặc, ở nơi tản cư, ông Hai luôn nhớ làng da
diết , muốn về làng, muốn tham gia kháng chiến:
* Trước hết ông Hai hiện lên là một người yêu nước, yêu làng, luôn tự hào về
quê hương- nơi chôn nhau cắt rốn của mình.
- Trước Cách mạng tháng Tám, khi nhắc đến làng là ông Hai tự hào về cái
“sinh phần” của viên tổng đốc làng ơng, nó nguy nga, đồ sộ. Khơng những thế,
ơng cịn khoe và hãnh diện với mọi người về: “con đường làng trải toàn là đá
xanh. Trời mưa, trời gió bão, bùn đi khơng dính gót. Trong làng, nhà ngói san
sát như trên tỉnh”.
- Sau cách mạng tháng Tám, khi khoe làng, ơng cịn nhắc đến những ngày

“cùng anh em đào đường, đắp ụ, xẻ hào, khn đá….”. Điều đó cho thấy rõ
ràng trong ơng Hai đã có sự thay đổi về nhận thức. Trước đây ơng chỉ chú ý đến
cái hào nhống, bóng bẩy bên ngồi thì giờ đây ơng trân trọng những kỉ niệm
khi cùng mọi người xây dựng cho làng. Từ hình ảnh khoe làng giàu và đẹp, ông
đã thay đổi nhận thức của mình. Làng vẫn giàu và đẹp đó nhưng giờ đây làng
rất u nước, rất “tinh thần”.
- Ngồi ra, tình u ấy cịn thể hiện khi gia đình ơng xa làng đi tản cư. Ông nhớ:
“Ôi nhớ làng, nhớ cái làng q”. Điều đó khơng lạ bởi “làng” là nơi thân
thương gắn bó, là nơi chơn nhau cắt rốn gắn với những kỉ niệm sâu sắc của
người nông dân. Sự gắn bó ấy làm sống dậy tâm hồn của những sự vật tưởng
gần như vô tri vô giác.
“Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn.”
(Chế Lan Viên)
- Điều khiến người đọc trân trọng và cảm phục đó chính là lịng u nước nồng
nàn. Mặc dù rất muốn cùng anh em ở lại giữ ngơi làng thân thuộc nhưng vì
chính sách của cụ Hồ, ông Hai đành phải làm theo và tự nhủ “tản cư cũng là
kháng chiến”. Có thể thấy, ơng Hai và những người có suy nghĩ như ơng đều tin
rằng bản thân mình tuân theo điều lệnh cũng chỉ để phục vụ cho việc kháng
chiến diễn ra suôn sẻ. Ấy là một cách nghĩ đơn giản nhưng có lí, có tình. Ở nơi


xa q hương, hình ảnh một ơng lão đứng ngóng chờ nghe tin tức kháng chiến
thật dễ mến. Mỗi khi có tin báo thắng lợi từ đài phát thanh “ruột gan ông như
múa cả lên”, lúc ấy, ông Hai rất vui và hịa cùng tiếng reo với mọi người.
=>Tình u làng của ơng Hai cũng là tình u của biết bao nhiêu con người
Việt Nam trong kháng chiến. Chính tình yêu ấy là động lực thôi thúc họ giữ đất,
giữ làng, giữ nét văn hóa cổ truyền của dân tộc.
c. Tình u làng u nước của nhân vật ơng Hai khi nghe tin làng theo giặc:
- Tình yêu làng của ơng Hai cịn được nhà văn đặt trong tình cảnh éo le đó

là khi ơng hay tin làng Chợ Dầu “Việt gian theo Tây”. Nghe tin sét đánh ấy,
ông Hai bàng hồng: “cổ ơng nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ơng lão
lặng đi, tưởng như khơng thở được. Một lúc sau ông mới rặn è è, nuốt một cái
gì vướng ở cổ, ơng cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi”. Từ đỉnh cao của niềm vui,
niềm tin ông Hai rơi xuống vực thẳm của sự đau đớn, tủi hổ vì cái tin ấy quá bất
ngờ.
- Cái tin ấy được những người tản cư đã kể rảnh rọt quá, lại khẳng định họ
“chúng tôi vừa ở dưới ấy lên đây mà lại” làm ông không thể không tin. Sự đau
đớn thể hiện rõ qua nét mặt, cử chỉ, giọng nói của ơng lão. Khơng đau đớn và
bàng hồng sao được vì sâu thẳm trong con tim ơng làng Chợ Dầu là làng anh
hùng, làng của kháng chiến và cách mạng.
- Thế mà giờ đây, tất cả niềm tin, hi vọng, niềm tự hào đã hoàn toàn sụp đổ
trong ông. Vì vậy mà trên đường về nhà “ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi”,
ông xấu hổ không dám nhìn ai, ơng tự vấn lương tâm của chính mình. Rồi ơng
thống nghĩ đến mụ chủ nhà. Cịn gì chua chát, đau đớn hơn khi giọng nói của
người đàn bà cho con bú vẳng vọng theo: “Cha mẹ tiên sư chúng nó! Đói khổ
ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn tha. Còn cái giống Việt gian bán nước
chỉ cho mỗi đứa một nhát.” Tình yêu làng bị sụp đổ, tình cảm của ơng bị tổn
thương. Và chỉ có tình yêu sâu nặng với quê hương của mình, con người ta mới
thấy nỗi đau đớn ấy mà ông Hai là một ví dụ điển hình.
- Cịn gì đớn đau hơn khi lịng tự tơn của mình lại bị một sự thật bẽ bàng làm
cho sụp đổ. Cịn gì đớn đau bằng cái nỗi đau về nơi mình ln tự hào lại là nơi
mình phải hổ thẹn?
Sự uất ức đến căm giận theo đuổi ông mãi khi về tận nhà. “Về đến nhà ông Hai
nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hơm nay có vẻ khác nên bọn nó len lén
đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau”. Lúc ấy, “nước mắt ông lão
cứ giàn ra”, ơng rít lên những tiếng kêu đau đớn, nhục nhã. Đồng cảm với nhân
vật ấy, người đọc như cảm nhận sự đau đớn, hổ thẹn và uất ức theo từng cử chỉ,
từng hành động của ơng.
- Có lẽ đây là đoạn miêu tả nội tâm độc đáo nhất, thành cơng nhất của nhà

văn. “Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ơng lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ
con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư?”.
Nghệ thuật độc thoại nội tâm diễn tả cụ thể những câu hỏi giằng xé trong đầu
ông Hai. Nếu không yêu làng đến thế thì ơng khơng đau đớn, tủi nhục đến vậy.
Ơng căm thù những kẻ theo Tây, phản bội làng, ông nắm chặt hai tay lại mà rít


lên: “Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt
gian bán nước để nhục nhã thế này”. Niềm tin, nỗi ngờ vực giằng xé trong ơng.
“Ơng kiểm điểm lại từng người trong óc”, thấy họ đều có tinh thần cả “có đời
nào lại cam tâm làm điều nhục nhã ấy”.
- Ơng đau xót nghĩ đến cảnh “người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt
gian bán nước”. Tác giả đã để cho nhân vật trải qua từng cung bậc tâm lí, đẩy
lên cao trào rồi bật ngược như vỡ òa ở phần sau. Ngẫm kĩ, ta thấy đối với người
nông dân chất phác, tay lấm chân bùn thì cái tin làng theo giặc quả thật là cú sốc
to lớn, là điều đau đớn và nặng nề mà họ phải chịu đựng.
- Từ đau đớn, nhục nhã, ông Hai trở nên gắt gỏng với vợ con. Rồi tâm trạng ông
Hai chuyển dần sang lo lắng, sợ hãi: “Đã ba bốn hôm nay, ông Hai không bước
chân ra đến ngoài, cả đến bên bác Thứ ông cũng không dám sang. Suốt ngày
ông chỉ quanh quẩn ở trong cái gian nhà chật chội ấy mà nghe ngóng … Cứ
thống nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam – nhơng… là ơng lủi ra một góc
nhà, nín thít.”. Nỗi ám ảnh, day dứt nặng nề biến thành sự sợ hãi thường xun
trong ơng. Ơng cảm thấy như mình mang nỗi nhục của tên bán nước Việt gian
theo Tây. Từ chỗ một con người sống cởi mở, niềm nở, ơng trở thành người
khép nép, lo lắng.
Tình thế của ông càng trở nên bế tắc, tuyệt vọng khi bà chủ nhà có ý đuổi gia
đình ơng với lý do khơng chứa người của làng Việt gian. Ơng đau khổ khơng
phải vì bị đuổi đi mà đau khổ vì lí do bị đuổi. Có lúc ơng lại nghĩ đến việc về lại
làng nhưng lại nghĩ: “Về làm gì cái làng ấy nữa, chúng nó theo Tây cả rồi. Về
làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Hồ.”, là cam chịu quay trở lại làm nơ lệ cho

thằng Tây.
- Tình yêu làng lúc này đã lớn rộng thành tình yêu nước bởi dẫu tình yêu,
niềm tin và tự hào về làng Dầu có bị lung lay nhưng niềm tin về Cụ Hồ và
cuộc kháng chiến khơng hề phai nhạt. Đó là cả một nhận thức lớn trong tâm
hồn của người nơng dân. Với một người chỉ qua lớp bình dân học vụ, chỉ biết
vài con chữ nhưng mỗi sáng vẫn đọc to từng chữ trên báo, vẫn hòa cùng mọi
người bàn tán về tình hình, ta thấy tinh thần ấy thật đáng q.
- Thật khó để ơng đi đến lựa chọn: “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây thì
phải thù”. Câu nói ấy thể hiện tấm lịng son sắc của ơng dành cho q hương,
đất nước, qua đó ơng đưa ra quyết định, thà không quay về làng cho thấy sự
kiên quyết trong cách nghĩ, cách sống của ông Hai. Niềm mơ ước lớn lao nhất
của ơng chính là được quay về làng thăm lại anh em, đồng chí. Vậy mà giờ đây,
ông không những buộc phải bỏ làng mà còn thù làng. Chắc chắn, để đi đến
quyết định này, nhân vật cũng khổ tâm và đau đớn hơn cả. Dù đã xác định thế
nhưng ông vẫn không thể dứt bỏ tình cảm của mình đối với quê hương. Bởi thế
mà ơng càng xót xa, đau đớn. Người nơng dân trong văn của Kim Lân là như
thế, yêu ghét rõ ràng, rạch ròi.
- Trong tâm trạng bị dồn nén và bế tắc ấy, để vợi bớt nỗi đau đớn, dằn vặt trong
lòng và yên tâm về quyết định của mình, ơng chỉ biết trị chuyện với cu Húc,
đứa con út, giúp ơng bày tỏ tình u sâu nặng với làng Chợ Dầu, bày tỏ tấm


lòng thủy chung son sắt với kháng chiến, với Cụ Hồ(chết thì chết có bao giờ
dám đơn sai). Đó là một cuộc trò chuyện đầy xúc động. Nỗi nhớ quê, yêu quê,
nỗi đau đớn khi nghe tin quê hương theo giặc cứ chồng chéo đan xen trong lịng
ơng lão. Nhưng trong ông vẫn cháy lên một niềm tin tưởng sắt đá, tin tưởng vào
Cụ Hồ, tin tưởng vào cuộc kháng chiến của dân tộc. Niềm tin ấy đã phần nào
giúp ông có thêm nghị lực để vượt qua khó khăn này. Dường như ơng Hai đang
nói chuyện với chính mình, đang giãi bày với lịng mình và cũng như đang tự
nhắc nhở: hãy ln “Ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh”. Tình q và lịng u nước thật

sâu nặng và thiêng liêng.
d. Khi cái tin kia được cải chính, gánh nặng tâm lí tủi nhục được trút bỏ,
ơng Hai tột cùng vui sướng và càng tự hào về làng chợ Dầu:
- Tình yêu làng, yêu nước lại một lần nữa được thể hiện rõ nét trong đoạn cuối
của tác phẩm, khi đúng lúc ơng Hai có được quyết định khó khăn nhất thì cái tin
làng Chợ Dầu phản bội đã được cải chính. Sự đau khổ của ơng Hai trong những
ngày qua nhiều bao nhiêu thì niềm phấn khởi và hạnh phúc của ông lúc này
càng lớn bấy nhiêu. Miệng ông “bô bô” từ đầu ngõ, chạy hết nơi này đến nơi
khác khoe với mọi người về cái tin làng ông bị đốt, nhà ơng bị đốt rằng “Tây
nó đốt nhà tơi rồi bác ạ, đốt nhẵn! Tồn là sai sự mục đích cả. Láo. Láo hết”.
- Cái cách ơng đi khoe việc Tây đốt sạch nhà của ông là biểu hiện cụ thể ý chí
“Thà hi sinh tất cả chứ khơng chịu mất nước” của người nơng dân lao động
bình thường. Mất hết cả cơ nghiệp mà ông không hề buồn tiếc, thậm chí cịn rất
sung sướng, hạnh phúc. Phải chăng, niềm hạnh phúc to lớn hơn đằng sau ấy là
một tấm lòng yêu nước trong sạch, kiên định theo chính sách của cụ Hồ? Đây
chính là chi tiết khiến người đọc bùi ngùi, trân trọng hơn tình yêu của ông Hai
dành cho làng, cho kháng chiến và cho tổ quốc Việt Nam yêu dấu.
3. Đánh giá khái quát:
Truyện ngắn "Làng"đã rất thành công khi miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật
ơng Hai từ một tình huống có tính bất ngờ, căng thẳng, thử thách. Nội tâm nhân
vật được miêu tả cụ thể gợi cảm và gây ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh day
dứt. Ngôi kể mang đậm sắc thái nơng thơn, góp phần khắc hoạ tính cách điển
hình của nhân vật. Có được thành cơng này vì Kim Lân Khơng chỉ là một cây
bút truyện ngắn vững vàng, đặc sắc mà còn rất am hiểu gắn bó với người nơng
dân ở nơng thơn Việt Nam. Từ diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai, nhà
văn ca ngợi tình cảm yêu làng yêu nước bền chặt sâu sắc trong ngày đầu kháng
chiến. Nhân vật ông Hai trở thành nhân vật điển hình của người nơng dân Việt
Nam trong thời kì kháng chiến chống Pháp.
III. Kết bài:
Nhân vật ơng Hai là nhân vật tiêu biểu, điển hình về người nông dân

trong buổi đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, người nơng dân u
làng, u nước, có niềm tin tuyệt đối vào cách mạng. Qua nhân vật ông Hai, ta
thấy được nhận thức của người nông dân về cuộc kháng chiến. Thấy được nghệ
thuật miểu tả nhân vật tài tình của nhà văn Kim Lân cũng như tình cảm gắn bó,


quý trọng người nông dân của nhà văn. Đọc truyện, ta càng thêm khâm phục và
yêu thương biết bao tình yêu nước và sự hy sinh cao cả của những thế hệ đi
trước và từ đó tự rút ra bài học quý giá cho bản thân: hãy biết yêu thương nơi
mình sinh ra và lớn lên, hãy biết trân trọng và luôn tin tưởng về một tương lai
tươi sáng.
====================================================
VĂN BẢN 2: LẶNG LẼ SA PA.
(Nguy
ễn Thành Long)
I. Những nét chính về tác giả - tác phẩm:
1. Tác giả:
- Nguyễn Thành Long (1925 - 1991), quê ở huyện Duy Xuyên,
tỉnh Quảng Nam.
- Ông bắt đầu “cầm bút” từ kháng chiến chống Pháp và chọn
truyện ngắn cùng bút kí làm sở trường của mình.
- Nguyễn Thành Long là một trong những cây bút có nhiều đóng
góp cho nền văn xi cách mạng nói riêng và văn học Việt Nam
hiện đại nói chung.
-Tác phẩm của ông tập trung vào hai đề tài lớn: cuộc đấu
tranh chống Mĩ của nhân dân Liên khu V và công cuộc
xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc.
- Phong cách sảng tác: Truyện ngắn của Nguyễn Thành Long
nhẹ nhàng, tình cảm, thường pha chút chất kí; ngơn ngữ trong
sáng, giàu chất thơ; và luôn xây dựng được những nhân vật

mang tính hình tượng;...
2. Tác phẩm:
a. Hồn cảnh sáng tác:
- Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” được sáng tác năm 1970. Tác
phẩm là kết quả của chuyến đi thâm nhập thực tế Lào Cai về đề
tài cuộc sống, con người trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa
xã hội ở miền Bắc.
- Tác phẩm được in trong tập “Giữa trong xanh” năm 1972.
b. Ý nghĩa nhan đề:
- Nhan đề “Lặng lẽ Sa Pa” là một nhan đề giàu chất thơ, góp
phần khắc họa chủ đề, tư tưởng của tác phẩm:
+ Lặng lẽ gợi đến một khung cảnh rất êm đềm, thanh tĩnh của
Sa Pa.
+ Nhưng “Lặng lẽ” chỉ là cái khơng khí bên ngồi của cảnh vật.
Đằng sau vẻ lặng lẽ ấy là sự miệt mài, nhiệt huyết, hăng say để
cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.


Dưới vẻ lặng lẽ của Sa Pa ln có những con người âm thầm
làm việc, cống hiến cho sự đổi thay của đất nước. Họ chính là
những dịng sơng cuộn chảy mang phù sa bồi đắp cho đất nước
thêm đẹp giàu.
c. Tóm tắt:
“Lặng lẽ Sa Pa” kể về nhân vật anh thanh niên hai bảy tuổi,
sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m quanh năm chỉ có
mây mù bao phủ. Cơng việc chính của anh là cơng tác khí
tượng kiêm vật lí địa cầu. Trước những trách nhiệm nặng nề
của công việc, bốn năm anh chưa về nhà một lần. Anh ln
thèm cảm giác được gặp gỡ và trị chuyện với mọi người. Bởi
vậy, anh đã dùng cây chắn ngang đường để mong được tiếp

xúc, làm quen với mọi người.
Trong một lần tình cờ, anh có cơ hội được gặp gỡ, trị chuyện
với một ơng họa sĩ già và cô kĩ sư trẻ. Anh mời họ lên nhà chơi.
Nơi anh ở ngăn nắp, gọn gàng đã tạo được ấn tượng tốt với ông
họa sĩ. Anh thanh niên tâm sự, chia sẻ với họ về cuộc sống,
niềm đam mê công việc và sở thích đọc sách, ni gà, trồng
hoa của mình.
Ơng họa sĩ đã cảm nhận được vẻ đẹp phẩm chất của anh
thanh niên và định vẽ một bức chân dung về anh. Nhưng anh
đã từ chối và giới thiệu ông kĩ sư dưới vườn rau Sa Pa, anh cán
bộ nghiên cứu bản đồ đất sét, mà theo anh là đáng để vẽ hơn.
Cơ kĩ sư sau khi trị chuyện với anh đã nhận ra mối tình nhạt
nhẽo của mình và yên tâm nhận công tác ở Lai Châu.
Sau ba mươi phút trò chuyện, họ chia tay. Anh thanh niên
tiếp tục với cơng việc của mình. Trước khi tạm biệt, anh không
quên biếu hai người một làn trứng gà và tặng cơ gái một bó hoa
đẹp.
II. Trọng tâm kiến thức:
1. Tình huống truyện và hệ thống nhân vật:
- Tình huống truyện khá đơn giản, đó chỉ là một cuộc gặp gỡ
tình cờ giữa một anh thanh niên làm cơng tác khi tượng trên
đỉnh Yên Sơn với bác lái xe và hai hành khách.
- Tác dụng:
+ Để cho nhân vật chính là anh thanh niên xuất hiện một cách
tự nhiên, khách quan, không đột ngột.
+ Được soi chiếu, đánh giá và cảm nhận một cách khách quan
từ những nhân vật khác.
+ Các nhân vật trong truyện dần xuất hiện một cách tự nhiên,
lặng lẽ đã góp phần làm nổi bật chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.
- Hệ thống nhân vật:

+ Nhân vật chính là anh thanh niên, hiện lên như một bức chân
dung. Song chưa được xây dựng thành một tính cách hồn
chỉnh và hầu như chưa có cá tính.
+ Các nhân vật trong truyện, từ nhân vật chính đến các
nhân vật phụ đều khơng có tên riêng, chỉ được gọi tên qua
đặc điểm giới tính, nghề nghiệp, tuổi tác (anh thanh niên, bác
lái xe, ông họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ, ông kĩ sư, anh cán bộ,...).
+ Các nhân vật phụ xuất hiện có vai trị làm nổi bật phẩm
chất của nhân vật chính
Hệ thống nhân vật được xây dựng theo dụng ý nghệ thuật
của tác giả để thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. Họ là
những con người vô danh (không tên), ở mọi lứa tuổi, ngành
nghề, giới tính, ở nhiều nơi trên đất nước đang ngày đêm lặng
lẽ, say mê trong công việc để cống hiến cho đất nước. Điều đó
làm tăng thêm sức khái quát của tác phẩm.
2. Bức tranh thiên nhiên của Sa Pa:
- Thiên nhiên Sa Pa hiện lên êm đềm, lãng mạn và thật
sống động: “Nắng bất ngờ bắt đầu lên tới, đốt cháy rừng cây.
Những cây thông chỉ cao q đầu, rung tít trong nắng những
ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây tử kinh
thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của
rừng. Mây bị nắng xưa, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên những
vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe...”
+ Sử dụng biện pháp liệt kê để phô bày tất cả những nét
riêng, đặc trưng và độc đáo của thiên nhiên Sa Pa. vẻ đẹp ấy
làm say đắm lòng người và như mời gọi con người hãy đến vùng
đất này để khám phá, thưởng thức.
+ Sử dụng biện pháp nhân hóa qua hình ảnh “nắng... đốt

cháy rừng cây”, “nắng mạ bạc cả con đèo” gợi không gian như
bừng sáng, khiến cảnh vật thêm lung linh, rực rỡ.
- Nghệ thuật nhân hóa “nắng... đốt cháy rừng cây”, “mây bị
nắng xua” khiến cho cảnh vật sống động như mang được linh
hồn của thiên nhiên Sa Pa.
Tác giả đã khắc họa được một bức tranh tráng lệ, rực rỡ, thơ
mộng với những đường nét, hình khối, màu sắc đặc trưng của
thiên nhiên Sa Pa. Và đó cịn là cái nền để Nguyễn Thành Long
tơ đậm, khắc sâu vẻ đẹp của con người.
3. Nhân vật anh thanh niên:
a. Một người yêu nghề và có tinh thần trách nhiệm trong
công việc
- Một người yêu nghề, dám chấp nhận hi sinh:


+ Chấp nhận sống và làm việc trong một hoàn cảnh, môi
trường đặc biệt: Trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m, quanh năm
chỉ có cỏ cây và mây mù lạnh lẽo.
+ Coi công việc như một người bạn: “Khi ta làm việc, ta với
công việc là đôi, sao gọi là một mình được?... Cơng việc của
cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó đi, cháu buồn chết mất”.
+ Tìm thấy những ý nghĩa trong công việc: “báo trước thời
tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”.
+ Tự hào và hạnh phúc bởi anh khơng chỉ giúp ích cho lao động
mà cả trong chiến đấu: Phát hiện một đám mây khô giúp không
quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng.
- Có tinh thần trách nhiệm cao trong cơng việc:
+ Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, khơng có ai giám sát
song anh vẫn luôn tự giác, tận tụy: Mỗi ngày đều bốn lần
đi “ốp” để báo về nhà, không ngần ngại những đêm mưa

tuyết,...
+ Tác phong làm việc khoa học, nghiêm túc, đúng giờ giấc
và chính xác đến từng phút: Anh đếm từng phút trong cuộc gặp
gỡ vì sợ hết ba mươi phút.
+ Anh ln hồn thành xuất sắc cơng việc của mình.
Anh thanh niên là hiện thân cho những con người lao động
mới trong công cuộc xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước
thêm giàu đẹp.
b. Một người có tinh thần lạc quan và yêu tha thiết cuộc
sống.
- Anh biết tạo ra niềm vui trong cuộc sống của mình bằng
việc trồng đủ các loài hoa rực rỡ để làm đẹp cho ngơi nhà mình
ở; ni gà, ni ong để làm giàu nguồn lương thực cho mình.
- Ln tự trau dồi bản thân bằng cách đọc qua sách, để
nâng cao hiểu biết và chất lượng cuộc sống.
- Không chỉ sắp xếp, tổ chức công việc một cách khoa học, mà
ngay trong cuộc sống anh cũng thật gọn gàng, ngăn
nắp: Một căn nhà ba gian sạch sẽ khiến ông họa sĩ phải trầm
trồ và bất ngờ.
c. Một con người chân thành, cởi mở và hiếu khách.
- Thể hiện ở nỗi thèm người, muốn được nhìn ngắm, trị
chuyện với con người. Vì thế, anh đã lấy khúc cây chắn ngang
đường để dừng những chuyến xe hiếm hoi.
- Khi gặp được người thì anh mừng đến mức tất tả, cuống
cuồng như không kiềm được cảm xúc: “Anh chạy vụt đi, cũng
tất tả như khi đến”, “Người con trai nói to những điều đáng lẽ
người ta chỉ nghĩ".


- Anh là một người thân thiện, cởi mở ngay cả với những

người mới gặp lần đầu: Niềm nở, hồ hởi khơng giấu lịng, pha
trà, tặng hoa và cả q ăn đường.
- Trân trọng từng giây từng phút gặp gỡ: Đem từng phút vì
sợ hết mất ba mươi phút gặp gỡ vô cùng quý báu.
- Anh quan tâm, chu đáo đến cả những người tình cờ gặp gỡ
và sẵn sàng yêu thương, sẻ chia: Nghe bác lái xe kể về việc
vợ mình bị bệnh, anh đã lặng lẽ đi tìm củ tam thất để bác gái
ngâm rượu uống.
Anh thanh niên xứng đáng trở thành biểu tượng cho phẩm
chất và con người nơi mảnh đất Sa Pa.
d. Một con người khiêm tốn.
- Cơng việc của anh đang làm góp một phần quan trọng cho
những bước chuyển mình của đất nước: phụ vụ sản xuất và
phục vụ chiến đấu. Nhưng anh lại cho những đóng góp của
mình là vơ cùng nhỏ bé so với bao người khác.
- Khi ông hoạ sĩ xin kí hoạ chân dung, anh từ chối, e
ngại: “Khơng, khơng, đừng vẽ cháu! Để cháu giới thiệu với bác
những người khác đáng cho bác vẽ hơn”.
Qua những nét phác họa của Nguyễn Thành Long, anh thanh
niên hiện lên thật chân thực, sinh động, đẹp đẽ. Giữa thiên
nhiên im lặng, hắt hiu, giữa cái lặng lẽ muôn thuở của Sa Pa đã
vang lên những âm thanh trong sáng, những sắc màu lung linh
của những con người lao động mới như anh.
4. Các nhân vật phụ:
a. Nhân vật ông họa sĩ:
- Tuy khơng phải là nhân vật chính của truyện, nhưng ơng họa
sĩ có vị trí quan trọng, mang quan điểm trần thuật của tác
giả. Người kể chuyện đã nhập vào cái nhìn và suy nghĩ của
nhân vật ơng họa sĩ để quan sát, miêu tả từ cảnh thiên nhiên
đến nhân vật chính của truyện.

- Trước hết, ơng là một nghệ sĩ chân chính, nghiêm túc, say
mê đi tìm cái đẹp: “Hơn bao nhiêu người khác, ông biết rất rõ
sự bất lực của nghệ thuật, của hội họa trong cuộc hành trình vĩ
đại của cuộc đời... Đối với chính nhà họa sĩ, vẽ bao giờ cũng là
một việc khó, nặng nhọc, gian nan”.
- Ngay từ những phút đầu gặp anh thanh niên, ông họa sĩ
đã xúc động và bối rối. “Vì họa sĩ đã bắt gặp một điều thật ra
ông vẫn ao ước được biết. Ơi! Một nét thơi cùng đủ khẳng định
một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác”,
- Trước chàng trai trẻ đáng yêu, ông họa sĩ bồng thấy
như “nhọc quá” vì những điều người ta suy nghĩ về anh.


- Những lời tâm sự anh thanh niên, khiến ông chấp nhận
những thử thách của quá trình sáng tác.
Những cảm xúc và suy tư của ông họa sĩ về anh thanh niên
và về những vấn đề của nghệ thuật, của đời sống được gợi lên
từ câu chuyện của anh thanh niên, đã làm cho chân dung nhân
vật chính thêm sáng đẹp và tạo được chiều sâu tư tưởng của
tác phẩm.
b. Nhân vật cô kĩ sư:
- Cô kĩ sư là một hình ảnh đẹp đẽ, biểu tượng cho sức sống
mãnh liệt của tuổi trẻ: cơ vừa tốt nghiệp đã tình nguyện lên
miền núi Lai Châu nhận nhiệm vụ.
- Cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên, được nghe những
điều anh tâm sự, chia sẻ về bản thân và những người khác
khiến cơ “bàng hồng”.
- Cái “bàng hồng” như một sự va đập giúp cơ bừng dậy những
tình cảm và suy nghĩ lớn lao, đẹp đẽ:
+ Cô đánh giá, kiểm điểm đúng hơn mối tình đầu nhạt nhèo mà

cơ đã từ bỏ.
+ Vững tin và quyết tâm về quyết định cho chuyến ra đi đầu
đời của mình.
- Từ quý mến, khâm phục cô dần dần thấy biết ơn vô cùng anh
thanh niên. Khơng phải chỉ vì bó hoa to mà anh tặng mà cịn
vì “một bó hoa nào khác nữa, bó hoa của những háo hức và mơ
mộng ngẫu nhiên anh cho thêm cô”,
Cuộc gặp gỡ đã khơi lên trong tâm tư cơ gái trẻ những tình
cảm và những suy nghĩ mới mẻ, cao đẹp về con người, về cuộc
sống. Đó là sự đồng cảm về lí tưởng của thế hệ thanh niên Việt
Nam thời chống Mĩ. Đồng thời, qua tâm tư, cảm xúc của cô kĩ
sư, ta nhận ra vẻ đẹp và sức mạnh của nhân vật anh thanh
niên.
c. Nhân vật bác lái xe:
- Là người xuất hiện từ đầu tác phẩm, bác là người dần dắt, giới
thiệu một cách sơ lược và kích thích sự chú ý về nhân vật chính
của tác phẩm - “người cơ độc nhất thế gian”.
- Bác là một người yêu nghề và có trách nhiệm với cơng
việc: Đã có ba mươi năm lái xe và hiểu tường tận Sa Pa.
- Là một con người niềm nở và cởi mở: Trên khuôn mặt hồ
hởi, bác giới thiệu về thiên nhiên và cảnh sắc Sa Pa; chia sẻ với
ông họa sĩ và cô kĩ sư về anh thanh niên.
- Có một tâm hồn nhạy cảm trước vẻ đẹp của thiên nhiên Sa
Pa.


- Bác là cầu nối giữa anh thanh niên với cuộc đời: Bác mua
sách giúp anh; giới thiệu anh với những người bạn mới;...
Mặc dù chỉ xuất hiện qua một vài chi tiết của truyện nhưng
bác họa sĩ là một phần quan trọng giúp nhân vật anh thanh

niên xuất hiện một cách tự nhiên và góp phần dẫn dắt chuyện.
d. Những nhân vật được giới thiệu gián tiếp:
- Đó là những con người làm việc miệt mài, cống hiến thầm
lặng. Anh bạn trên trạm đỉnh Phan-xi-păng cao 3142m; ông kĩ
sư vườn rau dưới Sa Pa ngày ngày ngồi im trong vườn su hào
rình xem cách ong lấy phấn, thụ phấn cho hoa su hào.
- Dám hi sinh cả tuổi trẻ và hạnh phúc cá nhân: Anh cán
bộ nghiên cứu bản đồ sét, luôn trong tư thế sẵn sàng chờ
sét, “nửa đêm mưa gió, rét buốt, mặc, cứ nghe sét là chống
chồng chạy ra” và mười một năm chưa ngày nào xa cơ quan.
Trong tác phẩm, những nhân vật này không xuất hiện một
cách trực tiếp mà chỉ được giới thiệu gián tiếp qua lời kể của
anh thanh niên. Song, họ đã thể hiện được những phẩm chất
vàng trong tâm hồn, cách sống và góp phần làm sáng tỏ chủ
đề, tư tưởng của truyện được mở rộng.
III. Tổng kết:
1. Nội dung.
- Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” khắc họa thành công hình ảnh
những con người lao động lặng lẽ, say mê mà tiêu biểu là nhân
vật anh thanh niên. Qua đó tác giả đã khẳng định vẻ đẹp của
những người lao động trong công cuộc xây dựng xã hội mới.
2. Nghệ thuật.
- Xây dựng tình huống truyện hợp lí với cách trần thuật tự
nhiên.
- Truyện có sự kết hợp giữa phương thức tự sự, miêu tả, biểu
cảm và bình luận.
- Lời văn mượt mà, trau chuốt, giàu chất thơ và chất hội họa.
IV. Luyện đề:
ĐỀ : CẢM NHẬN VỀ VẺ ĐẸP CỦA ANH THANH NIÊN QUA TRUYỆN
NGẮN “LẶNG LẼ SA PA” CỦA NGUYỄN THÀNH LONG.

I. Mở bài:
Nguyễn Thành Long là một trong những cây bút tiêu biểu của nền văn
xuôi hiện đại Việt Nam. Trong suốt cuộc đời cầm bút của mình ơng đã đẻ lại
nhiều tác phẩm văn học có giá trị mà đặc sắc nhất là truyện ngắn “ Lặng lẽ Sa
Pa” . Đọc tác phẩm ta bắt gặp những con người lao động thầm lặng mà đầy ý
nghĩa trong công cuộc xây dựng đất nước mà tiêu biểu nhất là nhân vật anh
thanh niên. Mặc dù phải sống và làm việc trong điều kiện khắc nghiệt nhưng ở
anh thanh niên lại tỏa sáng nhiều phẩm chất tốt đẹp đáng để chúng ta ngưỡng
mộ, học tập.


II. Thân bài:
1. Khái quát chung:
- Hoàn cảnh sáng tác:“Lặng lẽ Sa Pa” được sáng tác năm 1970, trong chuyến
đi thực tế của tác giả ở Lào Cai. Đây là một truyện ngắn tiêu biểu ở đề tài viết
về cuộc sống mới hịa bình, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, in trong tập
“Giữa trong xanh” (1972) của Nguyễn Thành Long. Truyện xoay quanh cuộc
gặp gỡ bất ngờ giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh niên ở trạm khí tượng
trên đỉnh Yên Sơn.
- Chủ đề: Truyện khắc họa thành cơng hình ảnh những con người lao động
bình thường mà tiêu biểu là anh thanh niên làm cơng tác khí tượng ở một mình
trên đỉnh núi cao. Qua đó truyện khẳng định vẻ đẹp của người lao động và ý
nghĩa của những công việc thầm lặng.
2. Phân tích nhân vật anh thanh niên.
a. Hồn cảnh sống và cơng việc khó khăn gian khổ:
- Hồn cảnh sống và làm việc vất vả gian khổ của anh thanh niên được tác giả
khắc họa khá rõ ràng. Nguyễn Thành Long rất tinh tế khi miêu tả anh thanh
niên, tác giả khơng để anh tự giới thiệu về mình mà làm nổi bật vẻ đẹp của anh
qua cái nhìn của các nhân vật khác. Anh thanh niên 27 tuổi, sống một mình trên

đỉnh núi Yên Sơn cao 2600 m, quanh năm cây cỏ và mây mù che phủ. Đó là
một thế giới cách biệt với cuộc sống của mọi người “bốn bề chỉ cây cỏ và mây
mù lạnh lẽo”. Nơi anh ở rất vắng vẻ, thiếu người qua lại, vắng bạn tâm tình trị
chuyện. Bởi thế mà bác lái xe đã gọi anh là “người cô độc nhất thể gian”.
- Anh làm cơng việc khí tượng kiêm vật lý địa cầu dự vào việc báo trước thời
tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu. Nhiệm vụ cụ thể là “đo
gió, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất...” Đây là cơng việc vơ cùng vất
vả, địi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại, sự tỉ mỉ chính xác và có tinh thần trách nhiệm
cao.Với một chàng trai trẻ đầy nhiệt huyết mà lại ở một nơi cô đơn hẻo lánh như
vậy, với một công việc nhàm chán thế nhưng anh ln hồn thành cơng việc
một cách xuất sắc, vượt qua tất cả khó khăn, thậm chí thức dậy lúc 1 giờ sáng
với rét mướt và gió tuyết. Từ đó có thể thấy được anh là con người nhiệt huyết,
tràn đầy tinh thần trách nhiệm.
b. Vẻ đẹp phẩm chất, tâm hồn cao quý của anh thanh niên:
*Luận điểm 1: u nghề, có tinh thần trách nhiệm với cơng việc:
- Trước hết, anh là người yêu nghề. Lòng yêu nghề, gắn bó với cơng việc,
sống một mình trên đỉnh núi cao với rừng xanh, mây trắng và bão tuyết nhưng
anh vẫn yêu nghề, yêu việc. Lời anh nói với người họa sĩ “Khi ta làm việc ta
với công việc là đơi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn
liền với bao anh em đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy
chứ cất nó đi cháu buồn đến chết mất ” đã giúp ta nhận thấy điều đó. - Qua lời
anh kể và lời bộc bạch này, ta hiểu rằng anh đã thực sự tìm thấy niềm vui và
hạnh phúc trong cơng việc thầm lặng giữa Sa Pa và sương mù bao phủ.
Anh luôn ý thức đầy đủ và sâu sắc về ý nghĩa công việc. Anh luôn tự hào về
nghề


nghiệp của mình. Anh rất sung sướng vì cơng việc có ích đã góp phần bắn hạ
phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng. Anh tâm sự “..từ hôm ấy cháu sống thật hạnh
phúc”.Với anh, hạnh phúc là được đóng góp một phần cơng sức nhỏ bé thầm

lặng của mình cho cuộc sống xây dựng và bảo vệ đất nước, đem lại hịa bình
cho dân tộc.
- Khơng những u nghề mà anh cịn có tinh thần trách nhiệm với cơng
việc. Là người thành thạo, am hiểu cơng việc, nhìn gió hay nhìn trời, nhìn sao
anh cũng có thể “nói được mây, tính được gió”. Anh ý thức một cách rất rõ
ràng: Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc?. Nhận thức đó
cho thấy anh trẻ nhưng khơng hời hợt. Anh sống một mình nhưng khơng cơ đơn
vì lúc nào trong tư tưởng của anh mục đích sống, lẽ sống vẫn ln ln tồn tại
và nhắc nhở. Làm một công việc đơn độc, phải dậy vào lúc nửa đêm, phải ra
ngoài trời lúc mưa bão, lạnh lẽo, anh có thể nằm ở trong nhà, lấy số liệu cũ mà
gọi bộ đàm về để báo cáo. Nhưng anh khơng làm điều đó.
- Vì anh có trách nhiệm và anh hiểu rõ việc anh làm ở đây có liên quan, có ảnh
hưởng đến cuộc sống lao động và chiến đấu của rất nhiều người lúc bấy giờ.
Việc phái đồn khơng qn – phịng khơng đến thăm và khen ngợi anh đã cho
thấy rõ điều đó. Nghĩa là anh qn mình, vượt qua gian khổ để hồn thành
nhiệm vụ.
*Luận điểm 2: Tâm hồn lạc quan, biết sắp xếp công việc, cuộc sống khoa
học, gọn gàng, ngăn nắp:
Không những u nghề, có tinh thần trách nhiệm cao với cơng việc mà anh
còn là người yêu đời, biết tổ chức, sắp xếp cuộc sống gọn gàng, ngăn nắp.
Trong buổi đầu gặp gỡ khi thấy anh thanh niên chạy vội lẻn trước về nhà, ông
họa sĩ đã tưởng tượng ra cái cảnh “khách tới nhà bất ngờ chắc cu cậu chưa kịp
quét tước, dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn” Nhưng rồi trước mặt ông và cô kĩ sư lại
hiện ra một “Căn nhà ba gian” “sạch sẽ”, đồ đạc được kê xếp gọn gàng, ngăn
nắp. Một vườn hoa với đầy đủ sắc màu, đủ chủng loại: hoa dơn, hoa cẩm
chướng, anh, vàng, tím…Ngồi giờ làm việc anh cịn ni thêm gà để lấy trứng
bổ sung thêm thực phẩm hàng ngày vừa gợi khơng khí gia đình ấm áp. Ngồi ra
anh cịn đọc sách, coi sách là bạn. Một chiếc bàn học được kê xếp cẩn thận với
một cái giá sách đủ để biết anh chủ động tổ chức, cải thiện cuộc sống “một
mình” như thế nào.

=>Tất cả những điều đó cho ta thấy anh tự tìm niềm vui, niềm hạnh phúc trong
cuộc sống ở một nơi cô đơn, lạnh lẽo gần bốn năm qua như thế nào.
*Luận điểm 3: Ở anh thanh niên ta còn bắt gặp một phẩm chất đáng q
đó là sự cởi mở, chân thành, hiếu khách ln quý trọng tình cảm của mọi
người:
- Sống một mình trên đỉnh cao nên anh được bác lái xe gọi là “ Người cô độc
nhất thế gian” và mắc bệnh “ Thèm người”. Vậy nên anh ln khao khát được
trị chuyện với mọi người bằng cách lấy khúc gỗ chắn ngang đường để chặn xe
lại: “ Đâng đi thế này chợt thấy một khúc thân cây chặn ngang đường phải hãm
lại một anh thanh niên từ từ chạy đến giúp đỡ” Thì ra anh thèm người quá nên