Học thuyết tinh khí

Th.S Lê Ngọc Thanh
HỌC THUYẾT TINH KHÍ
ĐẠI CƯƠNG
•
Học thuyết Tinh khí của triết học phương Đông có ảnh hưởng
rất lớn đến YHCT.
•
Học thuyết Tinh khí cho rằng toàn thân thể là do khí tạo nên,
khí vận động liên tục và biến hóa không ngừng. Thế giới là sản
phẩm của khí, sự vận động của vật chất đều là thể hiện sự vận
động của khí, sự biến hóa của vạn vật đều là kết quả của sự
biến hóa của khí.
=> Học thuyết Tinh khí là nhất nguyên luận của bản chất hình
thành thế giới.
ĐẠI CƯƠNG
•
Khí là một loại vật chất vô hình vận động không ngừng.
•
Khí là vật chất căn bản nhất để cấu tạo nên cơ thể và duy trì
hoạt động sống.
•
Tinh khí tức là thành phần tinh túy của khí, là nguồn gốc
sinh ra hoạt động sống.
NỘI DUNG
1. Khí là nguồn căn bản tạo nên thế giới
-
“ Thủa rất sơ khai tất cả đều vô hình. Bắt đầu từ hư không, hư
không sinh ra vũ trụ, vũ trụ sinh khí, khí có ranh giới. Thanh
dương, nhẹ nhàng thành trời; nặng đục, ngưng trệ thành
đất….”
-

“ Nhiệt khí của dương tích tụ thành hỏa, tinh của hỏa tích
thành mặt trời; Hàn khí của âm tích sinh ra thủy, tinh của thủy
khí tạo thành mặt trăng…” . Như vậy nước, lửa, mặt trời, mặt
trăng… cũng đều do khí tạo thành.
-
“ Vạn vật sinh ra đều bẩm thụ nguyên khí ”.
-
Khí tụ tất hình còn, khí tán tất hình vong.
NỘI DUNG
2. Khí vận động biến hóa không ngừng
-
Sự vận động của khí gọi là khí cơ, với 4 hình thức: thăng,
giáng, xuất, nhập.
-
Sự vận động của khí sinh ra các loại biến hóa, những loại
biến hóa này gọi là khí hóa.
-
Khí cơ là tiền đề của khí hóa. Nếu không có khí cơ sẽ
không có khí hóa => vạn vật đứng yên, không có sự biến
hóa nào xảy ra.
-
Khí tạo thành một thế giới hoàn chỉnh, vận động của khí tạo
nên biến hóa, từ đó dẫn đến sự vận động và biến hóa của
thế giới.
NỘI DUNG
3. Khí giữa trời đất vạn vật
-
Mỗi vật thể đều độc lập tương đối, giữa vật thể này với vật
thể khác có quan hệ với nhau là nhờ khí.
-

Nhờ có khí, trời đất vạn vật mới có liên quan với nhau, tạo
thành một chỉnh thể, con người chỉ là một phận trong chỉnh
thể ấy.
NỘI DUNG
4. Tinh khí của trời đất hóa sinh thành người
-
“ Người do khí của trời đất sinh, phải theo quy luật của 4
mùa mà tồn tại ”. “ Khí của trời đất hội tụ thành người ”
=> Tinh khí của trời đất là vật chất cơ bản để tạo thành người.
ỨNG DỤNG CỦA HỌC
THUYẾT TRONG YHCT
1. Tinh khí là động lực hoạt động sống của con người
-
Tinh khí là khí có lợi cho con người, là động lực hoạt động
của sự sống.
-
Trong cơ thể, các tạng phủ, các khiếu, tân dịch, huyết…
đều là hữu hình và tĩnh, cần phải nhờ có sự thúc đẩy của
khí mới có thể hoạt động.
ỨNG DỤNG CỦA HỌC
THUYẾT TRONG YHCT
2. Tinh khí đầy đủ thì hoạt động sống được duy trì bình
thường
-
Tinh khí đầy đủ thì hoạt động sinh lý sẽ bình thường, cơ thể
khỏe mạnh.
-
Tinh khí thiếu hụt gọi là khí hư làm cho hoạt động chức
năng sinh lý cục bộ hoặc toàn thân yếu kém => suy nhược
cục bộ hoặc toàn thân.

ỨNG DỤNG CỦA HỌC
THUYẾT TRONG YHCT
3. Vận động của khí trong người cần được điều hòa và
thông đạt
-
Vận động của khí trong cơ thể con người cũng có 4 hình
thức: thăng, giáng, xuất, nhập. Trong điều kiện bình
thường, các hình thức này ở trạng thái cân bằng với nhau
từng cặp.
-
Khí vận hành thông đạt, chuyển dịch của huyết và tân dịch
cũng đều khắp, cơ thể ở trạng thái khỏe mạnh. Nếu khí vận
hành không thông gọi là khí trệ, lâu ngày dẫn đến huyết ứ,
tân dịch tích tụ.