Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA LUẬT HÀNH CHÍNH


TRẦN THỊ NHƯ QUỲNH
MSSV: 1953801011239

QUYỀN QUYẾT ĐỊNH VÀ TỰ ĐỊNH ĐOẠT
CỦA NGƯỜI KHỞI KIỆN VỀ YÊU CẦU KHỞI
KIỆN TRONG XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN
HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM
Khóa luận tốt nghiệp cử nhân Luật
Niên khóa: 2019 – 2023

Người hướng dẫn: Th.S NGUYỄN HOÀNG YẾN

TP. HCM – Năm 2023


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn tốt nghiệp cử nhân luật với đề tài “Quyền quyết
định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm
vụ án hành chính ở Việt Nam” là cơng trình nghiên cứu do chính tơi thực hiện dưới
sự hướng dẫn của Thạc sĩ Nguyễn Hoàng Yến. Khóa luận có sử dụng, trính dẫn quan
điểm, ý kiến khoa học của một số tác giả. Các thông tin này đều đã được trích dẫn
nguồn cụ thể, được phép công bố và tuân thủ quy định của Luật Sở hữu trí tuệ. Các
số liệu, thơng tin và phân tích được tơi sử dụng trong khóa luận là hồn toàn khách
quan và trung thực.
Tác giả

Trần Thị Như Quỳnh

PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................ 2
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................... 5
4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu..................................................................... 6
6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 6
7. Kết cấu của Luận văn này gồm: ....................................................................... 7
CHƯƠNG 1................................................................................................................ 8
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUYỀN QUYẾT ĐỊNH VÀ TỰ ĐỊNH ĐOẠT
CỦA NGƯỜI KHỞI KIỆN VỀ YÊU CẦU KHỞI KIỆN TRONG XÉT XỬ SƠ
THẨM VỤ ÁN HÀNH CHÍNH TẠI VIỆT NAM .................................................. 8
1.1 Những vấn đề lý luận về quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi
kiện của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính .................... 8
1.1.1 Khái niệm quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện của
người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính..................................8
1.1.2 Đặc điểm của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về
yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ............................. 14
1.1.3 Ý nghĩa của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện trong
xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ..................................................................... 19
1.1.4 Các yếu tố tác động đến quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi
kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ................................................... 22
1.2 Quy định của pháp luật về quyền quyết định và tự định đoạt của người
khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt
Nam ....................................................................................................................... 26
1.2.1 Quyền thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án
hành chính ......................................................................................................... 26
1.2.2 Quyền rút yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính .. 29
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 35

CHƯƠNG 2.............................................................................................................. 36
THỰC TIỄN THỰC HIỆN QUYỀN QUYẾT ĐỊNH VÀ TỰ ĐỊNH ĐOẠT VỀ
YÊU CẦU KHỞI KIỆN CỦA NGƯỜI KHỞI KIỆN TRONG XÉT XỬ SƠ
THẨM VỤ ÁN HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ... 36
2.1 Thực tiễn thực hiện quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện
của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam ...... 36


2.1.1 Những kết quả đạt được trong việc thực hiện quyền quyết định và tự định
đoạt về yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính ở Việt Nam ............................................................................................... 36
2.1.2 Những bất cập, hạn chế trong thực hiện quyền quyết định và tự định đoạt
về yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính................................................................................................................... 41
2.1.3 Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế trong thực tiễn thực hiện
quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam ....................................... 51
2.1.3.1 Hạn chế trong quy định pháp luật tố tụng hành chính về quyền
quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam .................................. 51
2.1.3.2 Những nguyên nhân khác ................................................................ 55
2.2 Giải pháp bảo đảm về quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi
kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam
............................................................................................................................... 58
2.2.1 Hoàn thiện pháp luật về quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi
kiện của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam
............................................................................................................................ 58
2.2.2 Các giải pháp khác ................................................................................... 63
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 67
KẾT LUẬN CHUNG .............................................................................................. 68

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 70


1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 Hội nghị lần thứ 6 Ban
Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, Đảng và Nhà nước Việt
Nam đã và đang tiến hành những hoạt động quan trọng để thúc đẩy công cuộc cải
cách và hoàn thiện hệ thống tư pháp. Mục tiêu của các hoạt động này nhằm xây dựng
một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tăng cường nhận thức pháp luật trong
cộng đồng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân, cơ quan và tổ chức.
Trong tố tụng hành chính, người khởi kiện là các cá nhân, cơ quan, tổ chức
có quyền và lợi ích bị xâm phạm trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành vi hành
chính của cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước ban hành.
Nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân nên quyền quyết định và tự
định đoạt đã được ghi nhận là quyền đặc thù của người khởi kiện trong vụ án hành
chính. Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện được pháp luật quy định
xuyên suốt trong các giai đoạn tố tụng như giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm, phiên
tòa xét xử sơ thẩm, phiên tòa xét xử phúc thẩm. Đặc biệt, quyền quyết định và tự định
đoạt của người khởi kiện được quy định ở trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người
khởi kiện bởi đây là giai đoạn đầu tiên Tịa án có thẩm quyền giải quyết vụ việc nên
việc quyền quyết định và tự định đoạt được quy định trong giai đoạn này góp phần
tạo điều kiện cho người khởi kiện bảo vệ quyền và lợi ích của mình, giúp vụ án được
giải quyết một cách đúng đắn, kịp thời và nhanh chóng.
Trong đó, Luật Tố tụng hành chính 2015 quy định quyền quyết định và tự
định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính ở Việt Nam là một nguyên tắc quan trọng trong pháp luật tố tụng hành chính.

Việc pháp luật tố tụng hành chính quy định quyền này thể hiện sự ghi nhận và bảo
đảm cho người khởi kiện khi tham gia vào hoạt động tố tụng có điều kiện tự mình
đưa ra quyết định liên quan đến yêu cầu khởi kiện ngay từ những bước đầu của hoạt
động tố tụng như thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện để bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp của chính họ. Việc quy định về quyền quyết định và tự định đoạt của người
khởi kiện về yêu cầu khởi kiện đặc biệt trong giai đoạn xét xử sơ thẩm giúp xác định
rõ trách nhiệm của Tòa án trong việc bảo đảm quyền tự định đoạt của người khởi kiện
và trách nhiệm thụ lý và giải quyết vụ việc theo yêu cầu ngay từ những giai đoạn đầu
của vụ án hành chính. Tuy nhiên, sau một khoảng thời gian thực hiện quy định Luật
Tố tụng hành chính 2015, thực tế đã chứng minh rằng những quy định pháp luật liên


2
quan đến quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam vẫn đang gặp phải nhiều bất cập
và hạn chế. Việc áp dụng pháp luật về vấn đề này từ phía người khởi kiện và Tịa án
trong q trình giải quyết vụ án cũng đối diện với nhiều khó khăn và vướng mắc khi
người khởi kiện thực hiện quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện chưa
đúng pháp luật, Tịa án giải quyết khơng đầy đủ, khơng đúng yêu cầu khởi kiện, quy
định pháp luật chưa đầy đủ, rõ ràng,... Từ đó dẫn đến nhiều vụ án trên thực tế giải
quyết không đúng, không đảm bảo được quyền lợi của người khởi kiện, có sự sai
phạm trong quá trình xét xử của Tịa án.
Vì vậy, việc nghiên cứu cơ sở lý luận, các quy định pháp luật và thực tiễn về
quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét
xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam là cần thiết. Việc nghiên cứu này sẽ đóng
vai trị quan trọng trong việc đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật về quy
định pháp luật, góp phần giải quyết những bất cập, vướng mắc phát sinh trong thực
tiễn và là cơ sở để làm nguồn nghiên cứu trong việc xây dựng hoàn thiện, tiến bộ
pháp luật tố tụng hành chính. Với lý do đó, tác giả đã chọn đề tài “Quyền quyết định
và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ

án hành chính ở Việt Nam” để tiến hành nghiên cứu.
2. Tình hình nghiên cứu
Kể từ khi Luật Tố tụng hành chính 2015 được ban hành, đã có nhiều cơng
trình nghiên cứu khoa học được tiến hành nhằm nghiên cứu và phát triển quyền quyết
định và tự định đoạt của người khởi kiện trong lĩnh vực này. Các công trình nghiên
cứu tập trung vào nội dung liên quan đến quyền quyết định và tự định đoạt của người
khởi kiện trong q trình khởi kiện thơng qua việc thay đổi, bổ sung hoặc rút yêu cầu
khởi kiện. Việc tìm hiểu về quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
trong lĩnh vực tố tụng hành chính, đặc biệt là ở giai đoạn xét xử sơ thẩm là một phần
quan trọng trong q trình phát triển và hồn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hành
chính giúp đảm bảo quyền và nghĩa vụ của người khởi kiện được thực hiện một cách
công bằng và hiệu quả.
Đầu tiên, về các cơng trình nghiên cứu xét xử sơ thẩm hành chính ở Việt Nam
thì có một số cơng trình nghiên cứu sau: Luận án Tiến sĩ “Xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính ở Việt Nam” của Tác giả Nguyễn Thị Hà; Luận văn Thạc sĩ “Xét xử sơ thẩm
vụ án hành chính và thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại Tồ án nhân dân
tỉnh Nam Định” của tác giả Phạm Khánh Linh; Luận văn Thạc sĩ của tác giả Hoàng
Thị Hoa Lê: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về xét xử sơ thẩm vụ án hành chính”;
Luận văn Thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Hương “Nâng cao hiệu quả xét xử vụ án


3
hành chính – Nhìn từ góc độ bảo đảm tính độc lập của Tòa án”; Luận văn Thạc sĩ
của tác giả Phạm Thị Yến Mai “Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính thuộc thẩm quyền
của Tịa án nhân dân cấp tỉnh”. Các cơng trình nghiên cứu này đã đóng góp quan
trọng vào việc cung cấp một cái nhìn tổng quan và chi tiết về quá trình xét xử sơ thẩm
vụ án hành chính, đặc biệt là ở Việt Nam. Đồng thời, cũng cung cấp thông tin về các
quy định pháp luật liên quan, phân tích về nguyên tắc và thực tiễn trong việc xét xử
sơ thẩm vụ án hành chính từ đó chỉ ra những bất cập và đưa ra những giải pháp hoàn
thiện trên thực tế. Đặc biệt, các cơng trình nghiên cứu này đã đóng góp quan trọng

trong việc xây dựng nền tảng cho những nghiên cứu tiếp theo liên quan đến xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam.
Bên cạnh những cơng trình nghiên cứu về xét xử sơ thẩm trong lĩnh vực tố
tụng hành chính thì ở lĩnh vực tố tụng dân sự cũng có một số cơng trình nghiên cứu
về quyền quyết định và tự định đoạt có thể tham khảo được như: Luận văn Thạc sĩ
“Quyền tự định đoạt của đương sự trong tố tụng dân sự Việt Nam” của tác giả Đinh
Kim Huệ; “Một số bất cập trong xem xét việc đương sự thay đổi, bổ sung yêu cầu tại
phiên tòa dân sự sơ thẩm và giải pháp khắc phục” của tác giả Cao Xuân Long; “Một
số vấn đề thay đổi yêu cầu ban đầu của đương sự trong vụ án dân sự” của tác giả
Nguyễn Thị Hạnh và Ngô Thanh Hương; ngồi ra cịn có góp ý dự thảo luật sửa đổi,
bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự: “Giải quyết việc nguyên đơn rút yêu
cầu khởi kiện trong vụ án dân sự nhiều nguyên đơn có cùng yêu cầu” của tác giả
Nguyễn Thị Hạnh, Nguyễn Thị Hương; “Việc rút yêu cầu của đương sự ở giai đoạn
phúc thẩm” của tác giả Nguyễn Thị Thu Hà; về bài viết “Giải quyết việc nguyên đơn
rút yêu cầu khởi kiện trong vụ án dân sự nhiều nguyên đơn có cùng yêu cầu” của tác
giả Bùi Thị Tố Nga. Các cơng trình nghiên cứu này được viết theo quy định của Bộ
luật Tố tụng dân sự và đã đề cập trực tiếp đến quyền quyết định và tự định đoạt của
đương sự trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự. Từ đó, ta có thể tham khảo, đúc
kết kinh nghiệm từ những nội dung liên quan đến quyền quyết định và tự định đoạt.
Tuy nhiên, nhìn chung hai lĩnh vực tố tụng dân sự và tố tụng hành chính có đặc thù
về quan hệ tranh chấp khác nhau do đó chỉ có thể dừng ở mức độ phân tích, tham
khảo các quy định pháp luật có nội dung liên quan.
Tiếp theo là một số cơng trình tiêu biểu liên quan đến nội dung đề tài hướng
tới như: bài viết “Một số ý kiến về nguyên tắc Quyền quyết định và tự định đoạt của
người khởi kiện trong tố tụng hành chính” của tác giả Lê Việt Sơn trong Kỷ yếu Tọa
đàm khoa học Pháp luật về giải quyết tranh chấp hành chính ở Việt Nam năm 2013
và bài viết “Về nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
trong tố tụng hành chính” của tác giả Lê Việt Sơn trong Tạp chí Kiểm sát số 22/2014.

4
Đây là một trong những bài viết đáng chú ý về quyền quyết định và tự định đoạt của
người khởi kiện trong vụ án hành chính. Bài viết đã tổng hợp một cách tổng quan các
quy định của pháp luật liên quan đến nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt
của người khởi kiện trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, nhấn mạnh và đưa
ra những điểm bất cập về quy định này. Ngoài ra, bài viết cũng đề xuất những khuyến
nghị quan trọng để hoàn thiện các quy định của pháp luật về nguyên tắc quyền quyết
định và tự định đoạt của người khởi kiện trong q trình giải quyết vụ án hành chính.
Hay bài viết “Nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự trong tố
tụng dân sự, tố tụng hành chính” của tác giả Nguyễn Quang Hiền trong Tạp chí
Nghiên cứu lập pháp số 17/2013. Bài viết này tập trung vào phân tích các quy định
liên quan đến nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt trong quá trình giải quyết
tranh tụng dân sự và hành chính. Bên cạnh đó, trong bài viết cũng đề cập đến các yêu
cầu độc lập, phản tố, thay đổi, bổ sung và rút yêu cầu, cũng như thỏa thuận giải quyết
tranh chấp và quyền khiếu nại, kháng cáo. Và từ những phân tích trên, tác giả Nguyễn
Quang Hiền đã đưa ra những hạn chế trong việc áp dụng các quy định về quyền quyết
định và tự định đoạt của các bên liên quan, và đưa ra các giải pháp nhằm bảo đảm
việc thực hiện đúng quyền này. Cho đến nay, hai bài viết “Quyền rút yêu cầu khởi
kiện của người khởi kiện trong tố tụng hành chính Việt Nam” trong Tạp chí Nghiên
cứu lập pháp số 1/2020 và “Quyền thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện trong tố tụng
hành chính Việt Nam” trong Tạp chí Nhà nước và Pháp luật số 8/2022 của tác giả
Nguyễn Hồng Yến là những bài viết có nội dung liên quan trực tiếp nhất đến nội
dung của đề tài và đóng góp một cách tồn diện góp phần làm rõ các vấn đề lý luận
và pháp lý liên quan đến yêu cầu khởi kiện và thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện
trong tố tụng hành chính. Đồng thời, trong những bài viết cũng đề cập đến những bất
cập trên thực tế và đưa ra hướng giải quyết để hoàn thiện pháp luật
Ngoài những bài viết nghiên cứu pháp lý trên có nội dung gần với đề tài thì
bên cạnh đó cịn có cơng trình nghiên cứu thuộc khóa luận tốt nghiệp cũng đề cập
đến những nội dung liên quan trực tiếp như: bài viết “Quyền quyết định và tự định
đoạt của người khởi kiện trong vụ án hành chính” của tác giả Trương Thị Minh Thùy;

bài viết “Yêu cầu khởi kiện và thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện trong tố tụng
hành chính Việt Nam” của tác giả Phan Thị Kim Quyên. Hai bài viết này có nội dung
hướng đến việc phân tích, làm rõ quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi
kiện trong lĩnh vực tố tụng hành chính. Trong khóa luận khơng chỉ phân tích và làm
rõ thuật ngữ, mà còn đưa ra những đặc điểm, bất cập, hạn chế trong thực tiễn, ngồi
ra cịn liên hệ với pháp luật nước ngoài để đề ra hướng giải quyết phù hợp nhất với
pháp luật và thực tiễn ở Việt Nam.


5
Từ tình hình nghiên cứu được trên có thể thấy hiện nay vẫn chưa có cơng
trình nghiên cứu trực tiếp, chuyên sâu nào liên quan đến đề tài khóa luận bởi các cơng
trình nghiên cứu được đề cập ở trên chỉ phân tích một vài vấn đề hay thậm chí chỉ
phân tích một khía cạnh nhỏ liên quan đến quyền quyết định và tự định đoạt của người
khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam.
Vì vậy đây sẽ là một đề tài mang tính mới cao, khái quát, tập hợp các vấn đề một cách
cơ bản nhất liên quan đến “Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam” và là
nguồn tài liệu hữu ích trong việc nghiên cứu và hồn thiện pháp luật trong lĩnh vực
tố tụng hành chính.
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu chuyên sâu và làm rõ các vấn
đề lý luận và quy định của pháp luật tố tụng hành chính liên quan đến quyền quyết
định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm
vụ án hành chínhở Việt Nam. Trên cơ sở đó tiến hành đánh giá các quy định và đánh
giá việc áp dụng các quy định trên trong thực tiễn xét xử sơ thẩm về quyền quyết định
và tự định đoạt yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện một cách cụ thể. Từ đó, đưa ra
được những bất cập, hạn chế trong quá trình áp dụng, thực thi để đề ra những kiến
nghị, giải pháp hồn thiện góp phần nâng cao hiệu quả trong xét xử vụ án hành chính,
bảo vệ tốt hơn quyền lợi và nghĩa vụ của các chủ thể tham gia tố tụng hành chính nói

chung, người khởi kiện nói riêng.
Và để đạt được mục đích nghiên cứu đã đề ra thì đề tài có nhiệm vụ nghiên
cứu như sau:
Thứ nhất, khóa luận tập trung nghiên cứu, làm rõ khái niệm, đặc điểm, ý
nghĩa của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam và tiến hành phân tích một số nội
dung của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện.
Thứ hai, trình bày thực trạng về quy định pháp luật và thực trạng trong thực
tiễn thực hiện quy định về quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về
yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam.
Thứ ba, đưa ra quan điểm của tác giả và kiến nghị hồn thiện pháp luật tố
tụng hành chính về quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu
khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính để góp phần làm cơ sở giúp cho các
nhà lập pháp tiếp tục hoàn thiện hơn nữa pháp luật tố tụng hành chính ở Việt Nam.


6
4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
Về phạm vi nghiên cứu: Nội dung quyền quyết định và tự định đoạt của người
khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm sẽ tiến hành làm rõ những nội
dung của quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm
vụ án hành chính gồm quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện của người khởi
kiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính; Phân tích quy định của Luật
Tố tụng hành chính 2015 có sự so sánh với Luật Tố tụng hành chính 2010; Phân tích
các bản án, số liệu thống kê, các báo cáo từ năm 2016 cho đến nay.
Đối tượng nghiên cứu: Chính là những vấn đề lý luận về quyền quyết định
và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án
hành chính ở Việt Nam và thực tiễn thực hiện các quy định này trong hoạt động tố
tụng. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định liên quan đến nội
dung đề tài hướng tới.

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Luận văn
Đề tài tập trung nghiên cứu về quyền quyết định và tự định đoạt của người
khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong quá trình xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở
Việt Nam. Từ đó góp phần làm sáng tỏ các vấn đề lý luận, pháp lý liên quan đến
quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện thơng qua
q trình thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện. Không những vậy, đề tài cũng đưa
ra những đánh giá thực tiễn liên quan đến nội dung được đề cập để từ đó đề ra những
kiến nghị nhằm cải thiện kịp thời quy định pháp luật và các biện pháp khắc phục khác
nhằm tăng cường khả năng và hiệu quá trong việc thực hiện quyền quyết định và tự
định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành
chính.
Ngồi ra, thơng qua những phân tích trong nghiên cứu của khóa luận có thể
góp phần giúp các sinh viên luật, các nhà nghiên cứu luật, những cá nhân, cơ quan,
tổ chức tham gia vào quá trình thực thi pháp luật như Luật sư, Thẩm phán, Hội đồng
xét xử, trợ giúp viên pháp lý và các cá nhân, cơ quan, tổ chức khác có thể hiểu biết
rõ hơn về quy định này và là nguồn tài liệu tham khảo về quyền quyết định và tự định
đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
ở Việt Nam sau này. Góp phần nâng cao sự hiểu biết, nâng cao hiệu quả xét xử và
đảm bảo tốt hơn quyền và nghĩa vụ hợp pháp của người dân trong quá trình giải quyết
các vụ án hành chính.
6. Phương pháp nghiên cứu
Khóa luận được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,


7
các quan điểm của Đảng, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, những đường lối,
định hướng của Đảng và Nhà nước về nhiệm vụ “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới”. Từ đó, góp
phần giải quyết những vấn đề cụ thể đặt ra xung quanh đề tài cần nghiên cứu, tác giả

sử dụng kết hợp các phương pháp trong các phần của khóa luận như sau:
Chương 1: Tác giả chủ yếu sử dụng kết hợp phương pháp phân tích, so sánh,
chứng minh để làm rõ cơ sở lý luận và quy định pháp lý về quyền quyết định và tự
định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành
chínhở Việt Nam.
Chương 2: Tác giả chủ yếu sử dụng kết hơp phương pháp phân tích, thống
kê, tổng hợp, chứng minh, bình luận án, đánh giá để góp phần đưa ra thực trạng và
đề ra những kiến nghị phù hợp về mặt thực tiễn và pháp lý về quyền quyết định và tự
định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành
chínhở Việt Nam.
7. Kết cấu của Luận văn này gồm:
Lời nói đầu và hai chương:
Chương 1: Những vấn đề chung về quyền quyết định và tự định đoạt về yêu
cầu khởi kiện của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam.
Chương 2: Thực trạng thực hiện quyền quyết định và tự định đoạt về yêu
cầu khởi kiện của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam
và kiến nghị hoàn thiện.
Kết luận
Danh mục tài liệu tham khảo


8
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUYỀN QUYẾT ĐỊNH VÀ TỰ ĐỊNH ĐOẠT
CỦA NGƯỜI KHỞI KIỆN VỀ YÊU CẦU KHỞI KIỆN TRONG XÉT XỬ SƠ
THẨM VỤ ÁN HÀNH CHÍNH TẠI VIỆT NAM
1.1 Những vấn đề lý luận về quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu
khởi kiện của người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
1.1.1 Khái niệm quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện của
người khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính

Trong thời kỳ hội nhập quốc tế ngày càng phát triển hiện nay, mọi lĩnh vực
trong đời sống xã hội được chú trọng đổi mới theo chiều hướng hiện đại hóa, tồn
cầu hóa. Đảng và Nhà nước ta khơng ngừng tích cực hồn thiện hơn về thể chế, chính
sách xã hội, đặc biệt là pháp luật. Góp phần đưa ra thêm các phương thức giải quyết
tranh chấp hành chính nói chung và xét xử vụ án hành chính nói riêng phục vụ cho
việc bảo vệ và phục hồi quyền, lợi ích hợp pháp của mỗi cá nhân, cơ quan, tổ chức;
nâng cao hiệu quả quản lý hành chính nhà nước pháp quyền và hội nhập quốc tế ở
Việt Nam. Trong hệ thống các cơ quan nhà nước, Tòa án giữ vai trò đặc biệt quan
trọng vì đây là cơ quan mang tính quyền lực nhà nước, nhân danh quyền lực nhà nước
thực hiện quyền tư pháp nhằm thực hiện chức năng bảo vệ pháp luật, đảm bảo cơng
lí, góp phần ổn định trật tự xã hội, an ninh tổ quốc. Các bản án, quyết định của Tịa
án mang tính quyền lực nhà nước, có hiệu lực bắt buộc đối với các bên liên quan,
cũng như đối với mọi tổ chức, cá nhân khác trong xã hội. Hoạt động xét xử là một
trong những hoạt động thể hiện sự tập trung nhất của quyền tư pháp của Tịa án. Việc
xét xử cơng bằng, đúng pháp luật của Tịa án góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện
pháp luật, bảo vệ tính cơng bằng của pháp luật trên thực tế, đồng thời tác động đến ý
thức pháp luật của cộng đồng nói chung, mỗi cá nhân nói riêng.
Một trong những nguyên tắc đặc thù và quan trọng của pháp luật tố tụng hành
chính là quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện. Việc thực hiện nguyên
tắc này không những giúp quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện được bảo
vệ một cách tốt nhất mà còn giúp cho việc giải quyết vụ án hành chính của Tịa án
được nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và cơng sức.
Xét dưới góc độ về ngơn ngữ học thì theo Từ điển tiếng Việt cũng chưa có
một khái niệm cụ thể, chung nhất về quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi
kiện mà chỉ giải thích khái niệm từng từ riêng lẻ. Theo từ điển Từ và Ngữ Việt Nam
thì “quyền” được giải thích là “Điều mà luật pháp, xã hội, phong tục cho phép hưởng


9
thụ và có thể địi hỏi”1. Theo Từ điển tiếng Việt phổ thơng thì “quyết định” là “định

ra một cách dứt khoát việc sẽ làm”2, “định đoạt” là “quyết định dứt khốt, dựa vào
quyền hành tuyệt đối của mình (thường là nói về những vấn đề quan trọng)”3. Theo
cách hiểu dưới góc độ ngơn ngữ học thì quyền quyết định và tự định đoạt của người
khởi kiện là người khởi kiện được pháp luật cho phép thực hiện những hoạt động
trong phạm vi pháp luật cho phép, người khởi kiện dựa vào quyền hành tuyệt đối mà
pháp luật cho phép để quyết định dứt khốt một vấn đề gì đó. Tuy nhiên, khái niệm
trên còn khá bao quát chưa thể hiện được nổi bật tính pháp lý của khái niệm “quyền
quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện”4.
Dưới góc độ khoa học pháp lý, trong giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt
Nam của Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh và Trường Đại học Luật Hà
Nội không đưa ra khái niệm về “quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi
kiện” mà phân tích “quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện” sẽ gồm
có năm yếu tố nổi bật như sau. Một là, cá nhân hay tổ chức có quyết định hành chính
hoặc hành vi hành chính liên quan có quyền tự quyết định về việc khởi kiện hay
khơng là hồn tồn do ý chí của họ, miễn người khởi kiện có đầy đủ năng lực pháp
luật và năng lực hành vi dân sự để tự quyết định thì quyền khởi kiện này không bị bất
cứ ai cản trở thực hiện. Hai là, người khởi kiện có quyền tự quyết định trong việc đưa
ra các yêu cầu, phạm vi yêu cầu, nội dung khởi kiện. Tuy nhiên, các yêu cầu của
người khởi kiện cũng được Luật Tố tụng hành chính giới hạn trong một số vấn đề
liên quan đến bồi thường thiệt hại. Ba là, người khởi kiện có quyền quyết định trong
việc rút, thay đổi, bổ sung yêu cầu khởi kiện của mình trong phạm vi pháp luật cho
phép. Bốn là, quyền tự định đoạt của người khởi kiện còn được thể hiện ở việc đương
sự có quyền kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án sơ thẩm, rút một phần hoặc
toàn bộ, cũng như thay đổi, bổ sung kháng cáo, ngoại trừ những trường hợp mà pháp
luật không cho phép. Năm là, nếu trường hợp người bị kiện dừng, sửa đổi hay hủy bỏ
quyết định hành chính, khắc phục hành vi hành chính bị khởi kiện thì Tịa án nhân
dân chỉ đình chỉ việc giải quyết vụ án khi người khởi kiện, người có quyền lợi và
nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập đều rút đơn khởi kiện, yêu cầu; hay khi người
khởi kiện rút đơn khởi kiện, những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan có u
cầu độc lập khơng rút đơn u cầu thì Tịa án nhân dân đình chỉ việc giải quyết đối

với yêu cầu của người khởi kiện và tiếp tục giải quyết đối với yêu cầu độc lập của
Nguyễn Lân (2000), Từ điển Từ và Ngữ Việt Nam, Nxb. Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh, tr. 1507.
Viện ngơn ngữ học (2000), Từ điển Tiếng Việt phổ thông, Nxb. Hồ Chí Minh, tr. 744.
3
Viện ngơn ngữ học (2000), tlđd (2), tr. 291.
4
Trương Thị Minh Thùy (2014), Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện trong vụ án hành chính,
Khóa luận tốt nghiệp, tr. 10.
1
2


10
người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan; hay trong trường hợp cả người khởi kiện
và người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan đều không rút đơn khởi kiện, u cầu tiếp
tục giải quyết thì lúc này Tịa án nhân dân tiếp tục giải quyết theo quy định của thủ
tục tố tụng5. Từ những đặc điểm nổi bật trên ta có thể hiểu khái niệm về quyền quyết
định và tự định đoạt của người khởi kiện là quyền của người khởi kiện tự ý chí của
họ đưa ra quyết định về việc khởi kiện hay không và lựa chọn biện pháp pháp lý phù
hợp để đảm bảo quyền, lợi ích của họ theo luật định.
Trong một số bài viết trên các tạp chí pháp lý thì khái niệm quyền quyết định
và tự định đoạt của người khởi kiện được một số tác giả đề cập đến. Trong bài viết
“Nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự trong tố tụng dân sự, tố
tụng hành chính” của tác giả Nguyễn Quang Hiền đăng trên Tạp chí Nghiên cứu lập
pháp thì “Quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự là quyền mà theo đó, đương
sự tự lựa chọn và quyết định các hành vi được pháp luật quy định nhằm bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của mình trong quá trình tham gia giải quyết vụ việc dân sự và
vụ án hành chính”6. Ngồi ra, trong bài viết “Nguyên tắc quyền quyết định và tự định
đoạt của đương sự trong Bộ luật tố tụng dân sự Việt Nam” của tác giả Nguyễn Ngọc
Khánh đăng trên Tạp chí Nhà nước và Pháp luật đề cập quyền quyết định và tự định

đoạt của đương sự có thể hiểu là “...những người tham gia tố tụng tư do định đoạt
các quyền dân sự của mình và các quyền, phương tiện tố tụng nhằm bảo vệ quyền,
lợi ích hợp pháp bị xâm hại”7.
Từ những phân tích trên, ta có thể thấy quyền quyết định và tự định đoạt của
người khởi kiện là một trong những nguyên tắc đặc thù và quan trọng của pháp luật
tố tụng hành chính nhằm góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi
kiện. Tác giả cho rằng, khái niệm quyền quyết định và tự định đoạt của tác giả Nguyễn
Quang Hiền là khái niệm đầy đủ và làm rõ được bản chất của quyền quyết định và tự
định đoạt của người khởi kiện. Vì vậy, tác giả đồng ý với quan điểm: “Quyền quyết
định và tự định đoạt của đương sự là quyền mà theo đó, đương sự tự lựa chọn và
quyết định các hành vi được pháp luật quy định nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của mình trong quá trình tham gia giải quyết vụ việc dân sự và vụ án hành
chính”8.
Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh (2021), Giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam, Nguyễn Cảnh
Hợp (chủ biên), Nxb Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam, tr. 64 - tr. 67.
Trường Đại học Luật Hà Nội (2019), Giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam, Nxb Cơng an nhân dân,
Hà Nội, tr. 71 - tr. 76.
6
Nguyễn Quang Hiền (2013), “Nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự trong tố tụng dân
sự, tố tụng hành chính”, Nghiên cứu lập pháp, (17), tr. 28.
7
Nguyễn Ngọc Khánh (2005), “Nguyên tắc quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự trong Bộ luật Tố
tụng dân sự Việt Nam”, Nhà nước và Pháp luật, (05), tr. 64.
8
Nguyễn Quang Hiền (2013), tlđd (6), tr. 28.
5


11
Trong tố tụng hành chính, hoạt động tố tụng đầu tiên làm phát sinh quá trình

giải quyết vụ án hành chính và cũng thể hiện quyền quyết định và tự định đoạt của
người khởi kiện đó chính là u cầu khởi kiện. Quyền quyết định và tự định đoạt của
người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện là một trong những quyền cơ bản và quan trọng
của công dân bởi người khởi kiện có thể u cầu Tịa án đứng ra giải quyết tranh chấp
và các bên liên quan phải tuân thủ các quy định pháp luật và chấp hành các nghị quyết
của Tòa án. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có một khái niệm pháp lý rõ ràng về quyền
quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện. Do đó, ta có thể
tiếp cận khái niệm “yêu cầu khởi kiện” dưới góc độ sau đây để hiểu quyền quyết định
và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện.
Xét dưới góc độ ngơn ngữ thì theo Từ điển Tiếng Việt thì “yêu cầu” được
hiểu là “nêu ra điều gì với người nào đó, tỏ ý muốn người ấy làm, biết rằng đó là
việc thuộc nhiệm vụ, trách nhiệm hoặc quyền hạn, khả năng của người ấy”9. Còn
“Khởi” được hiểu là “bắt đầu, mở đầu cơng việc gì”10, “kiện” được hiểu là “đưa ra
tòa cho rõ lẽ phải trái”11. Từ phân tích trên, ta có thể hiểu “u cầu khởi kiện là các
yêu cầu mà người khởi kiện đưa ra khi bắt đầu q trình giải quyết vụ án hành chính
trước Tòa án, nhằm xác định lẽ phải trong vụ án”. Tuy nhiên nếu nhìn nhận khái
niệm về yêu cầu khởi kiện như trên thì chưa được rõ ràng mà cịn khá đơn giản, chưa
làm sáng tỏ được bản chất của “yêu cầu khởi kiện”12. Ngoài ra, theo Từ điển Luật
học thì “yêu cầu của đương sự” được hiểu là “sự thể hiện quyền tự định đoạt của
đương sự. Yêu cầu của đương sự bao gồm yêu cầu về nội dung và yêu cầu về tố tụng.
Đương sự đưa ra yêu cầu bằng việc gửi đơn yêu cầu cho Tòa án hoặc trực tiếp đến
Tịa án u cầu. Đương sự có thể đưa ra yêu cầu khi khởi kiện, trong quá trình Tịa
án giải quyết vụ án. Tịa án có nhiệm vụ xem xét, giải quyết các yêu cầu của đương
sự theo quy định của pháp luật”13. Còn khái niệm “Khởi kiện vụ án hành chính”
được hiểu là “u cầu Tịa án giải quyết vụ án hành chínhđể bảo vệ quyền, lợi ích
hợp pháp của mình. Khởi kiện vụ án hành chínhđược thể hiện dưới hình thức văn bản
gọi là đơn kiện. Kèm theo đơn kiện phải có các tài liệu chứng minh cho yêu cầu của
người khởi kiện”14. Ở phân tích về ngữ nghĩa này khá cụ thể, đầy đủ do đó ta có thể
hiểu “yêu cầu khởi kiện của đương sự bao gồm những yêu cầu về nội dung và yêu
Nguyễn Văn Xô (chủ biên) (2008), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Thanh niên, tr. 925.

Nguyễn Văn Xô (chủ biên) (2008), tlđd (9), tr. 357.
11
Nguyễn Văn Xô (chủ biên) (2008), tlđd (9), tr. 367.
12
Phan Thị Kim Quyên (2021), Yêu cầu khởi kiện và thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện trong tố tụng
hành chính Việt Nam, Khóa luận tốt nghiệp, tr. 12.
13
Viện khoa học pháp lý – Bộ Tư pháp (2006), Từ điển Luật học, Nxb Từ điển bách khoa, Nxb Tư pháp, tr.
878.
14
Viện khoa học pháp lý – Bộ Tư pháp (2006), tlđd (13), tr. 427 – 428.
9

10


12
cầu về tố tụng thơng qua các hình thức được pháp luật quy định để đưa yêu cầu đến
Tòa án giải quyết vụ án hành chính nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
mình”.
Dựa trên những phân tích đã đưa ra về khái niệm “yêu cầu khởi kiện”, có thể
hiểu “Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện là
việc người khởi kiện có quyền tự quyết và tự định đoạt trong việc đưa ra yêu cầu với
Tòa án để giải quyết vụ án hành chính, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình”.
Từ khái niệm trên góp phần củng cố hơn tính quan trọng của quyền tự quyết và quyền
tự định đoạt của người khởi kiện, đặc biệt là trong việc đưa ra yêu cầu khởi kiện để
bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân. Việc đưa ra yêu cầu khởi kiện là một phần
quan trọng của quá trình giải quyết vụ án hành chính bởi đây là hoạt động tố tụng đầu
tiên làm phát sinh quá trình giải quyết vụ án hành chính và đặc biệt việc quyết định
và tự định đoạt về những yêu cầu này phải dựa trên quyền tự quyết và quyền tự định

đoạt của người khởi kiện. Tuy nhiên, quyền quyết định và tự định đoạt này phải được
thực hiện trong phạm vi pháp luật quy định và trên tinh thần trách nhiệm của cơng
dân, để đảm bảo tính cơng bằng và chính đáng trong q trình giải quyết vụ án hành
chính.
Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện còn được Luật Tố tụng
hành chính quy định xuyên suốt trong các chương xét xử, đặc biệt tại giai đoạn xét
xử sơ thẩm được thể hiện rõ nét nhất bởi xét xử sơ thẩm vụ án hành chính xem là hoạt
động mang tính đặc thù, tương đối “nhạy cảm” hơn so với xét xử sơ thẩm các lĩnh
vực khác như hình sự, thương mại, dân sự...15. Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là
giai đoạn nền tảng, là bước đầu bảo đảm quyền khởi kiện của cá nhân, tổ chức khi có
tranh chấp hành chính xảy ra16. Với vị trí là cấp xét xử thứ nhất, quyền quyết định và
tự định đoạt của người khởi kiện ở giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tạo cơ
sở, tiền đề cho các giai đoạn xét xử tiếp theo.
Xét theo góc độ ngơn ngữ học thì Từ điển Luật học định nghĩa “sơ thẩm là
lần đầu tiên đưa một vụ án ra xét xử tại Tịa án có thẩm quyền”17. Theo tác giả thì
quan điểm này lý giải xét xử sơ thẩm là một thủ tục trong tố tụng hành chính, vẫn
chưa nêu rõ được những đặc điểm của xét xử sơ thẩm so với các cấp xét xử khác,
đồng thời quan niệm này có phần khơng đầy đủ vì sơ thẩm không chỉ là “lần đầu
tiên” đưa một vụ án ra xét xử, mà trong các trường hợp khác thì một vụ án hồn tồn
Nguyễn Thị Hà (2017), “Đảm bảo tính độc lập của Tịa án trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt
Nam”, Thanh tra, (10), tr. 39.
16
Phạm Khánh Linh (2021), Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính và thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại
Tồ án nhân dân tỉnh Nam Định, Luận văn thạc sĩ luật học, tr. 2.
17
Từ điển Luật học.
15


13

có thể bị xét xử sơ thẩm lại khi có quyết định từ Tịa án có thẩm quyền18. Bên cạnh
đó, theo Từ điển Tiếng Việt định nghĩa “xét xử sơ thẩm là xét xử lần đầu đối với một
vụ án hoặc xét xử lại vụ án từ đầu theo quyết định của Hội đồng xét xử phúc thẩm,
Hội đồng xét xử giám đốc thẩm hoặc Hội đồng xét xử tái thẩm” 19. Quan điểm này,
theo tác giả thì đây là một quan niệm thuần túy của khái niệm xét xử sơ thẩm vụ án
hành chính là một trong số những trình tự của quá trình thực hiện thủ tục tố tụng hành
chính.
Theo Giáo trình Luật Tố tụng hành chính Việt Nam của trường Đại học Luật
thành phố Hồ Chí Minh định nghĩa “Phiên tịa sơ thẩm vụ án hành chính là hình thức
tiến hành hoạt động xét xử vụ án hành chính tại Tịa án cấp sơ thẩm lần đầu khi có
đủ căn cứ do pháp luật tố tụng quy định hoặc lần tiếp sau khi Tòa án cấp phúc thẩm,
giám đốc thẩm hoặc tái thẩm hủy bản án, quyết định và chuyển hồ sơ vụ án để Tòa
án cấp sơ thẩm xét xử lại với mục đích làm sáng tỏ bản chất vụ án trên cơ sở các
chứng cứ, tình tiết để từ đó ra bản án, quyết định đúng pháp luật nhằm bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức”20. Quan điểm này khá đầy đủ và
cụ thể, tác giả hoàn toàn đồng ý với quan điểm này, bởi lẽ trước hết quan điểm này
đã lý giải được một cách ngắn gọn, súc tích tồn bộ nội dung của xét xử sơ thẩm là
thủ tục tố tụng hành chính như thế nào.
Các định nghĩa trên khác nhau ở góc độ tiếp cận vấn đề, phạm vi khái niệm
rộng, hẹp khác nhau. Tuy nhiên các quan điểm cùng bổ sung và hoàn thiện cho nhau
về khái niệm xét xử sơ thẩm vụ án hành chính. Từ đó, ta có thể hiểu khái niệm “xét
xử sơ thẩm vụ án hành chính” dưới những góc độ sau: Ở góc độ một chế định pháp
luật thì “xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là tổng thể những quy phạm pháp luật điều
chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình giải quyết các tranh chấp hành
chính theo trình tự thủ tục sơ thẩm”. Ở góc độ là một cấp xét xử thì đây là “cấp xét
xử thứ nhất để nhận định, đánh giá các tài liệu, chứng cứ có liên quan đến vụ án góp
phần đưa ra những quyết định phù hợp, tuân thủ đúng quy định pháp luật”. Ở hoạt
động xét xử thì đây được xem là “hoạt động tố tụng do Tịa án nhân dân có thẩm
quyền thực hiện theo trình tự, thủ tục tố tụng hành chính khi phát sinh yêu cầu khởi
kiện đúng pháp luật hoặc khi có quyết định từ cấp Tịa án nhân dân có thẩm quyền

để ra bản án, quyết định sơ thẩm về tính hợp pháp của các hành vi hành chính, quyết

Nguyễn Thị Hà (2017), Xét xử sơ thẩm vụ án hành chính ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ luật học, Trường Đại
học Luật Hà Nội, tr. 36.
19
Từ điển Tiếng việt.
20
Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh (2021), tlđd (5), tr. 434.
18


14
định hành chính đảm bảo quyền và lợi ích của các cá nhân, tổ chức, góp phần nâng
cao hiệu lực hành pháp”21.
Trong khoa học pháp lý, xét xử sơ thẩm có thể hiểu dưới góc độ nghĩa hẹp
và nghĩa rộng. Theo nghĩa hẹp, xét xử sơ thẩm vụ án hành chính được hiểu là việc
Tịa án đưa vụ án thuộc thẩm quyền ra xét xử cơng khai tại phiên tịa khi có đủ căn
cứ do pháp luật tố tụng quy định22. Theo nghĩa rộng, đó là hoạt động xét xử ở cấp thứ
nhất do Tịa án có thẩm quyền thực hiện bắt đầu từ khi thụ lý vụ án hành chính theo
yêu cầu khởi kiện của cá nhân, tổ chức cho đến khi Tòa án thực hiện xong các thủ tục
sau phiên tịa sơ thẩm vụ án hành chính 23. Vì thế, xét xử sơ thẩm theo tác giả được
hiểu theo nghĩa rộng, “là hoạt động xét xử ở cấp thứ nhất do Tịa án có thẩm quyền
thực hiện bắt đầu từ khi thụ lý vụ án hành chính theo yêu cầu khởi kiện của cá nhân,
tổ chức cho đến khi Tòa án thực hiện xong các thủ tục sau phiên tịa sơ thẩm vụ án
hành chính”24.
Qua những phân tích trên, có thể hiểu: “Quyền quyết định và tự định đoạt
của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là
quyền người khởi kiện được tự lựa chọn và quyết định liên quan đến các yêu cầu khởi
kiện theo quy định của pháp luật trong quá trình tiến hành hoạt động xét xử vụ án
hành chính tại Tịa án có thẩm quyền xét xử sơ thẩm”.

1.1.2 Đặc điểm của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
Thứ nhất, quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu
khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là quyền đặc thù của người khởi kiện
Người khởi kiện đóng vai trị rất quan trọng trong quan hệ pháp luật tố tụng
hành chính bởi vụ án hành chính chỉ được thực hiện khi có yêu cầu khởi kiện của
người khởi kiện. Ở giai đoạn xét xử sơ thẩm, người khởi kiện được pháp luật trao cho
quyền quyết định và tự định đoạt trong việc đưa ra yêu cầu khởi kiện, thay đổi, bổ
sung, rút yêu cầu khởi kiện, bởi họ là người bị ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi
ích do các quyết định, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước trong vụ án hành
chính. Tịa án khơng tự quyết định các vấn đề mà người khởi kiện không yêu cầu mà
chủ yếu xem xét giải quyết trong phạm vi yêu cầu của người khởi kiện.
Việc quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ
thẩm vụ án hành chính mang tính đặc thù cho người khởi kiện bởi vì trong Luật Tố

Nguyễn Thị Hà (2017), tlđd (18), tr. 37.
Trường Đại học Luật Hà Nội (2019), tlđd (5), tr. 312.
23
Nguyễn Thị Hà (2017), tlđd (18), tr. 38.
24
Nguyễn Thị Hà (2017), tlđd (18), tr. 38.
21
22


15
tụng hành chính khơng quy định các ngun tắc thỏa thuận, hòa giải như trong tố
tụng dân sự, tố tụng hình sự mà chỉ quy định nguyên tắc đối thoại giữa các đương sự
với nhau trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vì lợi ích của bên bị kiện khơng
phải lợi ích tư như trong quan hệ dân sự mà đây là lợi ích cơng nên người khởi kiện

là bên yếu thế hơn do đó cần được pháp luật trao cho những công cụ pháp lý phù hợp
như quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện để bảo vệ tốt nhất quyền,
lợi ích của người khởi kiện. Không những vậy, quyền quyết định và tự định đoạt về
yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm còn cho phép người khởi kiện được lựa chọn
các hành vi tố tụng trong quá trình giải quyết. Theo quy định tại Điều 173 Luật Tố
tụng hành chính thì người khởi kiện có quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện
và việc thực hiện các hành vi trên phải không vượt quá phạm vi yêu cầu khởi kiện
ban đầu thì mới được Tịa án chấp nhận. Việc người khởi kiện đưa ra yêu cầu khởi
kiện thể hiện quyền quyết định và tự đoạt của họ, không ai được quyền ép buộc hay
can thiệp và quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện. Việc người khởi
kiện được quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn xét
xử sơ thẩm vụ án hành chính giúp người khởi kiện tự bảo vệ được quyền và lợi ích
hợp pháp của bản thân bởi họ có thể sử dụng quyền quyết định và tự định đoạt về yêu
cầu khởi kiện để đưa ra nội dung và phạm vi yêu cầu khởi kiện phù hợp nhất, và khi
thấy những sai sót hay phát hiện ra thêm nhiều tình tiết mới liên quan đến vụ án thì
họ có thể chủ động thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện mà mình đã đưa ra để bảo
vệ quyền, lợi của mình . Tóm lại, quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi
kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là một quyền lợi
đặc thù và rất quan trọng của người khởi kiện bởi giúp đảm bảo quyền lợi và nhu cầu
của người khởi kiện, cho phép họ tham gia tích cực hơn vào q trình xét xử và đảm
bảo sự công bằng và minh bạch trong vụ án. Tuy nhiên, để người khởi kiện có thể sử
dụng quyền này một cách đúng đắn và phù hợp với quy định pháp luật thì họ cần phải
hiểu rõ và nắm vững quy định của pháp luật, từ đó mới đưa ra những quyết định và
hành động hợp lý và tốt nhất.
Thứ hai, quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu
khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là một trong những nội dung của
quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
Quyền quyết định và tự định đoạt là một trong những quyền đặc thù và cơ
bản của người khởi kiện. Bởi người khởi kiện trong tố tụng hành chính thường là
những cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền và lợi ích bị xâm phạm trực tiếp bởi các

quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thơi việc, quyết
định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, danh sách cử tri do


16
đó người khởi kiện trong quan hệ pháp luật tố tụng hành chính ln ở vị trí yếu thế
hơn so với người bị kiện. Việc pháp luật tố tụng hành chính trao cho người khởi kiện
những cơng cụ pháp lý nhất định như “quyền quyết định và tự định đoạt” ngay từ
những giai đoạn đầu của quá trình tố tụng, góp phần giúp cho các chủ thể khởi kiện
có thể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ một cách tốt nhất trước những hành
vi xâm phạm trực tiếp của các chủ thể khác thơng qua q trình tố tụng tại Tòa án25.
Tuy nhiên, khác với tố tụng dân sự, pháp luật tố tụng hành chính quy định quyền
quyết định và tự định đoạt cho một bên đương sự là người khởi kiện. Theo như quy
định tại Điều 8 Luật Tố tụng hành chính thì ta có thể thấy người khởi kiện có quyền
quyết định và tự định đoạt trong những nội dung như đưa ra yêu cầu khởi kiện, phạm
vi yêu cầu khởi kiện và Tòa án chủ yếu xem xét và giải quyết trong phạm vi yêu cầu
của người khởi kiện và không được tự ý quyết định các vấn đề mà người khởi kiện
không yêu cầu. Bên cạnh đó, người khởi kiện khơng chỉ được quyền quyết định nội
dung, phạm vi về yêu cầu khởi kiện, mà đối với yêu cầu khởi kiện thì người khởi kiện
còn được phép thay đổi, bổ sung hoặc rút lại một phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi
kiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm theo quy định của pháp luật 26. Do đó, quyền
quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện của người khởi kiện là một trong
những nội dung của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện. Việc Nhà
nước trao cho chủ thể khởi kiện quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi
kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính thể hiện sự tơn trọng quyền cơ bản của
cơng dân, nâng cao vai trị, trách nhiệm của người khởi kiện trong việc chủ động, tự
nguyện khi tham gia vào các hoạt động tố tụng của Tòa án ngay từ những bước đầu.
Tuy nhiên, việc sử dụng quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện trong
giai đoạn xét xử sơ thẩm này cần được thực hiện đúng các quy định pháp luật liên
quan thông qua việc người khởi kiện cần phải xác định rõ căn cứ pháp lý cho yêu cầu

khởi kiện của mình để tránh việc khởi kiện vơ căn cứ hoặc xảy ra tranh chấp pháp lý.
Đồng thời, người khởi kiện cũng phải tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến
thời hạn, phí tổn và thủ tục khi khởi kiện để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của
mình, cũng như đảm bảo tính hợp pháp và cơng bằng của q trình giải quyết vụ án.
Thứ ba, quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi
kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính phải thực hiện theo quy định của pháp
luật
Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là một trong những quyền lợi của người dân
25
26

Nguyễn Quang Hiền (2013), tlđd (6) tr. 28.
Phan Thị Kim Quyên (2021), tlđd (12), tr. 16.


17
được đảm bảo bởi pháp luật. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền này phải tuân thủ trong
phạm vi nhất định không được vượt quá để không làm ảnh hưởng đến hoạt động xét
xử bình thường của Tịa án và bảo vệ được quyền lợi của người khởi kiện. Hay nói
cách khác thì người khởi kiện khơng được tồn quyền quyết định và tự định đoạt đối
với yêu cầu khởi kiện hay thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện mà trong quá trình
thực hiện quyền này thì người khởi kiện phải tuân thủ những quy định tố tụng về trình
tự, thủ tục luật định trong từng trường hợp cụ thể. Trong trường hợp trước khi Tòa án
ra quyết định đưa vụ án hành chính ra xét xử sơ thẩm thì việc quyết định và tự định
đoạt về yêu cầu khởi kiện là quyền tuyệt đối của chủ thể khởi kiện trong trường hợp
còn thời hạn khởi kiện. Tại phiên tịa xét xử sơ thẩm thì quyền quyết định và tự định
đoạt về yêu cầu khởi kiện trong việc thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu bị hạn chế không
được vượt quá phạm vi yêu cầu ban đầu thì mới được Tịa án chấp nhận 27. Do đó
người khởi kiện trong xét xử vụ án hành chính, đặc biệt trong giai đoạn xét xử sơ

thẩm cần phải hiểu rõ phạm vi quyền hạn của mình để thực hiện đúng quy định của
pháp luật, tranh trường hợp quá lạm dụng quyền dẫn đến gây ảnh hưởng xấu trong
quá trình giải quyết vụ án hành chính của Tịa án, và ảnh hưởng xấu đến quyền, lợi
ích của các chủ thể khác 28. Trong q trình tố tụng, Tịa án cũng có trách nhiệm tạo
điều kiện và bảo đảm cho người khởi kiện được thực hiện quyền quyết định và tự
định đoạt về yêu cầu khởi kiện đúng theo quy định của pháp luật. Bởi lẽ, “mọi hành
vi định đoạt trong tố tụng chỉ có giá trị pháp lý khi được Tịa án chấp thuận”29. Việc
áp dụng hiệu quả các quy định pháp luật liên quan đến vấn đề này là rất quan trọng
để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khởi kiện. Khi pháp luật tố tụng hành
chính đã công nhận quyền của người khởi kiện trong việc quyết định và tự định đoạt
về yêu cầu khởi kiện, thay đổi, bổ sung hoặc rút lại yêu cầu này thì các cơ quan chức
năng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải tuân thủ đúng quy định pháp luật
và tạo điều kiện cho người khởi kiện thực hiện quyền của họ. Vì người khởi kiện là
người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các khiếu kiện hành chính nên kết quả giải quyết vụ
án sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ30. Do đó, việc thực
hiện quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong
xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là rất quan trọng và phải được thực hiện đúng quy
định của pháp luật để đảm bảo tính cơng bằng, minh bạch và đúng trình tự thủ tục
của pháp luật.
Nguyễn Quang Hiền (2013), tlđd (6), tr.30.
Trương Thị Minh Thùy (2014), tlđd (4), tr. 18.
29
Nguyễn Thị Hoài Phương (2011), Thủ tục khởi kiện và giải quyết tranh chấp tại Tòa án, trọng tài – Cơ chế
hiện hữu bảo vệ quyền dân sự, Nxb Lao động, Thành phố Hồ Chí Minh, tr. 26.
30
Trương Thị Minh Thùy (2014), tlđd (4), tr. 18.
27
28

18
Thứ tư, nội dung của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính bao gồm quyền thay đổi,
bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện
Trong q trình hoạt động quản lý hành chính nhà nước, các chủ thể quản lý
hành chính nhà nước thường áp đặt ý chí của mình và điều này dẫn đến trường hợp
xảy ra khả năng phản kháng của các đối tượng chịu sự quản lý đó. Sự phản kháng
này là điều tất yếu sẽ xảy đến khi thực thi quyền hành pháp khơng phù hợp với mong
muốn và lợi ích của các họ31. Nhằm bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các đối
tượng quản lý hành chính nhà nước và đảm bảo tính dân chủ trong quá trình quản lý
hành chính, pháp luật đã quy định những hình thức phản kháng hợp lý đối với việc
thực thi quyền hành pháp. Trong số đó, quyền đưa ra yêu cầu khởi kiện vụ án hành
chính là một trong những hình thức phản kháng tối ưu và đây cũng là hoạt động tố
tụng đầu tiên làm phát sinh quá trình giải quyết vụ án hành chính.
Luật Tố tụng hành chính đã ghi nhận quyền quyết định và tự định đoạt của
người khởi kiện cũng như là các quy định về trình tự, thủ tục tố tụng trong việc đưa
ra yêu cầu khởi kiện và thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm
vụ án hành chính. Khi khởi kiện vụ án hành chính, người khởi kiện sẽ phải đưa ra các
yêu cầu khởi kiện của mình. Yêu cầu khởi kiện là một trong những căn cứ để Tòa án
tiến hành thụ lý và giải quyết vụ án hành chính. Theo quy định tại Điều 8 Luật Tố
tụng hành chính thì “Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền quyết định việc khởi kiện
vụ án hành chính. Tịa án chỉ thụ lý giải quyết vụ án hành chính khi có đơn khởi kiện
của người khưởi kiện. Trong q trình giải quyết vụ án hành chính, người khởi kiện
có quyền thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu khởi kiện, thực hiện các quyền tố tụng khác
của mình theo quy định của Luật này”. Như vậy, dựa trên ngun tắc trên thì người
khởi kiện có quyền quyết định và tự định đoạt trong việc đưa ra các yêu cầu, phạm vi
u cầu khởi kiện và Tịa án khơng tự quyết định về các vấn đề mà người khởi kiện
khơng u cầu và Tịa án chỉ chủ yếu xem xét giải quyết trong phạm vi yêu cầu của
người khởi kiện. Bên cạnh việc người khởi kiện được quyền đưa ra u cầu khởi kiện
thì pháp luật cịn cho phép người khởi kiện được quyền thay đổi, bổ sung, rút một

phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm, xét xử
sơ thẩm vụ án hành chính. Việc pháp luật trao cho người khởi kiện quyền quyết định
trong việc đưa ra yêu cầu khởi kiện và quyền định đoạt trong việc thay đổi, bổ sung,
rút yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ ánh hành chính là một điều
cần thiết, thể hiện sự tôn trọng quyền cơ bản của cơng dân, đề cao vai trị chủ động
Nguyễn Mạnh Hùng (2013), Phân định thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính và thẩm quyền xét xử
hành chính ở Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Luật học, Trường Đại học luật Hà Nội, tr. 24.
31


19
của người khởi kiện ngay từ những giai đoạn đầu của hoạt động tố tụng. Không những
vậy, chế định này được xem là công cụ pháp lý quan trọng giúp các chủ thể dễ dàng
tiếp cận với Tòa án khi quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị các khiếu kiện hành
chính xâm phạm.
Quy định của pháp luật về quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi
kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính giúp người khởi
kiện chủ động hơn trong việc tham gia tố tụng, tạo điều kiện cho hoạt động tố tụng
được tiến hành một cách nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả. Bên cạnh đó, việc thực
hiện quyền quyết định và tự định đối với yêu cầu khởi kiện và thay đổi, bổ sung, rút
yêu cầu khởi kiện cần phải được thực hiện phù hợp với quy định của pháp luật trên
cơ sở bảo đảm điều kiện cần thiết để cơ quan nhà nước có thể giải quyết một cách
khách quan, nhanh chóng và hiệu quả tranh chấp hành chính mà khơng xâm phạm
đến quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể khác trong vụ án hành chính.
1.1.3 Ý nghĩa của quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính là một trong những quyền cơ bản và quan
trọng của tố tụng hành chính. Giai đoạn xét xử sơ thẩm là giai đoạn nền tảng, là bước
đầu để bảo đảm quyền cơ bản của công dân khi tham gia vào hoạt động xét xử của

Tòa án. Ở giai đoạn này, pháp luật trao cho người khởi kiện những quyền và nghĩa
vụ nhất định trong việc quyết định và định đoạt các vấn đề pháp lý liên quan đến yêu
cầu khởi kiện để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Nhà nước trao cho người
khởi kiện quyền quyết định và tự định đoạt ngay từ giai đoạn đầu của xét xử sơ thẩm
có ý nghĩa to lớn trong việc đề cao sự tơn trọng ý chí của người khởi kiện, đảm bảo
sự tương thích chặt chẽ giữa pháp luật nội dung và pháp luật hình thức, sự nghiêm
minh trong quá trình giải quyết các vụ án. Đồng thời, việc quy định như trên cịn đóng
vai trị quan trọng trong việc xây dựng và phát triển một hệ thống pháp luật công
bằng, minh bạch và hiệu quả.
Thứ nhất, đối với người khởi kiện
Trong tố tụng hành chính, người khởi kiện là bên yếu thế hơn bao gồm các
cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền và lợi ích bị xâm phạm trực tiếp bởi quyết định
hành chính, hành vi hành chính. Việc thực hiện quyền quyết định và tự định đoạt của
người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
có tác động đến nhiều khía cạnh của q trình giải quyết tranh chấp hành chính.
Quyền này, giúp cho người khởi kiện có sự chủ động và trách nhiệm cao hơn trong
việc bảo vệ quyền, lợi ích của mình bởi đây khơng chỉ là một quyền luật định mà còn


20
là phương tiện pháp lý giúp cho người khởi kiện có thể thực hiện các phương tiện
pháp lý hỗ trợ trong quá trình tố tụng.
Một là, Nhà nước trao quyền quyết định và tự định đoạt cho người khởi kiện
về yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm cho phép người khởi kiện tham
gia tích cực vào q trình giải quyết tranh chấp hành chính, thể hiện sự chủ động,
trách nhiệm trong vấn đề bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình
Đầu tiên, quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu
khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính cho phép người khởi kiện có thể tự
ý chí của mình quyết định trong việc đưa ra yêu cầu khởi kiện, lựa chọn phương án
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Bằng cách này, người khởi kiện có thể đưa

ra quyết định đúng đắn và nhanh chóng hơn, từ đó giảm thiểu tình trạng chậm trễ và
nhầm lẫn trong q trình giải quyết vụ việc. Khơng những vậy, người khởi kiện có
thể chủ động, tự mình thay đổi, bổ sung hoặc rút yêu cầu khởi kiện khi phát hiện thấy
những sai sót trong q trình giải quyết vụ án hành chính ở giai đoạn xét xử sơ thẩm
góp phần giúp cho người khởi kiện có thể đưa ra quyết định đúng đắn và phù hợp với
tình hình thực tế của vụ việc đang phát sinh, tăng khả năng giành được quyền ưu thế
trong quá trình giải quyết vụ việc. Việc Nhà nước trao cho người khởi kiện quyền
quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện ngay từ những giai đoạn đầu của hoạt
động tố tụng góp phần làm cho người khởi kiện cảm thấy được sự tơn trọng và độc
lập trong q trình giải quyết vụ việc, giúp họ chủ động hơn trong quá trình tiến hành
thủ tục tố tụng.
Hai là, thực hiện quyền quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện trong
xét xử sơ thẩm vụ án hành chính góp phần giúp người khởi kiện tiết kiệm được nguồn
tài nguyên của chính mình
Những cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền và lợi ích bị xâm phạm trực tiếp
bởi hành vi hành chính, quyết định hành chính có quyền khởi kiện để bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của họ. Trong bối cảnh hiện nay, quyền quyết định và tự định đoạt
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính giúp cho người khởi kiện có thể chủ động
trong việc lựa chọn cách giải quyết tranh chấp hành chính và tiếp cận với Tòa án một
cách thuận tiện hơn góp phần tiết kiệm được thời gian, chi phí và công sức cho người
khởi kiện. Trước khi quyền quyết định và tự định đoạt được sử dụng, người khởi kiện
trong các vụ án hành chính thường phải đối mặt với những hạn chế trong quá trình
giải quyết tranh chấp hành chính và tiếp cận với Tịa án bởi khơng phải ai cũng hiểu
và tiến hành đúng các quy trình của thủ tục tố tụng từ đó dẫn đến những sai sót trong
q trình thực hiện thủ tục tố tụng. Tuy nhiên, với sự đa dạng trong cách thức giải
quyết tranh chấp hành chính như yêu cầu khởi kiện, thay đổi, bổ sung, rút yêu cầu


21
khởi kiện giúp người khởi kiện có thể chủ động trong việc lựa chọn cách giải quyết

tranh chấp, phương thức pháp lý phù hợp bởi trong một số trường hợp sau khi khởi
kiện đến Tịa án thì người khởi kiện nhận thấy u cầu khởi kiện của mình cịn thiếu
hoặc phát hiện ra có sai lầm trong khiếu kiện hành chính thì họ có thể kịp thời thay
đổi, bổ sung yêu cầu của mình để vẫn đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân
và tiết kiệm được thời gian, tài chính và cơng sức. Nếu người khởi kiện quyết định
thơng qua Tịa án để để u cầu giải quyết tranh chấp hành chính, họ cũng được tối
đa hóa trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Nhưng để thực hiện
quyền quyết định và tự định đoạt, người khởi kiện cần phải có kiến thức, kinh nghiệm
và sự hiểu biết về pháp luật. Nếu không, người khởi kiện có thể sẽ gặp khó khăn trong
việc lựa chọn cách giải quyết tranh chấp hành chính, khơng đạt được kết quả như
mong đợi và dẫn đến tốn nhiều thời gian, công sức, tiền bạc hơn.
Thứ hai, đối với Tòa án
Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện
trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính góp phần quan trọng trong việc khẳng định
vai trò của Tòa án trong quá trình giải quyết các tranh chấp hành chính. Tịa án khơng
chỉ đóng vai trị là nơi giải quyết tranh chấp mà cịn đóng vai trị giám sát, bảo vệ
quyền lợi hợp pháp của người dân và các bên liên quan. Quyền quyết định và tự định
đoạt của người khởi kiện về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm vụ án hành chính
giúp đảm bảo rằng Tịa án có thể đưa ra các quyết định cơng bằng và có hiệu lực pháp
lý ngay từ những giai đoạn đầu của quá trình tố tụng.
Trong quá trình tham gia vào hoạt động tố tụng, người khởi kiện có quyền
quyết định và tự định đoạt về yêu cầu khởi kiện bằng cách thay đổi, bổ sung, rút yêu
cầu khởi kiện. Thông qua đó, người khởi kiện có cơ hội giải thích và bảo vệ quan
điểm của mình trước Tịa án. Đồng thời, người khởi kiện cịn có thể đưa ra những u
cầu, những hành vi có tính pháp lý liên quan đến yêu cầu khởi kiện ngay từ những
giai đoạn đầu của q trình giải quyết vụ án giúp Tịa án hiểu rõ hơn về quan điểm
của người khởi kiện và đưa ra quyết định đúng đắn, chính xác, bảo vệ được quyền lợi
của các bên liên quan. Việc người khởi kiện thực hiện quyền quyết định và tự định
đoạt về yêu cầu khởi kiện trong xét xử sơ thẩm cũng góp phần tăng cường tính chun
nghiệp của Tịa án trong q trình xét xử ngay từ những bước đầu giúp Tịa án có thể

đánh giá một cách khách quan và cơng bằng từ những thông tin, chứng cứ, lập luận
của các bên trong vụ án, từ đó đưa ra quyết định chính xác, đúng đắn, phù hợp với
pháp luật và đảm bảo tính cơng bằng.
Khơng những vậy, một vụ án diễn ra trên thực tế thường tốn rất nhiều thời
gian, công sức, chi phí để thực hiện. Nên việc người khởi kiện thực hiện quyền quyết