(Luận văn thạc sĩ) cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ của việt nam trong bối cảnh việt nam gia nhập tpp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

-------***-------

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA
VÀ NHỎ TRONG BỐI CẢNH VIỆT NAM GIA NHẬP TPP

Ngành

: Kinh doanh

Chuyên ngành

: Quản trị kinh doanh

Mã số

: 60340102

Nguyễn Ngọc Tâm
NGƯỜI HƯỚNG DẪN : PGS, TS ĐỖ THỊ LOAN

Hà Nội - 2017


i
LƠI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Đề tài “Cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa
và nhỏ của Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam gia nhập TPP” là̀ cơng trình
nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tơi. Các sớ liệu sử dụng phân tích trong luận
văn có nguồn gớ́c rõ rà̀ ng, đã cơng bớ́ theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cưu
trong luận văn là hợp phap, do tơi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách
quan và̀ phù hợ̣p với thực tiễn của Việt Nam. Các kết quả nà̀ y chưa từng đượ̣c công
bố́ trong bất kỳ nghiên cưu nà̀ o khác.

TÁC GIẢ

Nguyễn Ngọc Tâm


ii
LƠI CAM ƠN

Tac gia xin trân trong cam ơn PGS.TS Đỗ Thi Loan cung toàn thê cac thầy cô
giao khoa Sau Đại hoc Trường Đại hoc Ngoại Thương đa hương dẫn, giup đỡ, chỉ bao
tân tinh và tạo moi điều kiên tốt nhât tac gia nghiên cưu và hoàn thiên Đề tài

“Cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam trong bối
cảnh Việt Nam gia nhập TPP” cho Luân văn tốt nghiêp. Đông thời, tac gia cũng
xin gưi lời cam ơn đên cac Doanh nghiêp vưa và nhỏ mà tac gia đa co điều kiên gặp
gỡ đê khao sat thông tin, số liêu và cac chuyên gia trong cac lĩnh vưc liên quan đa
đong gop ý kiên chuyên môn quý bau đê tac gia co thê hoàn thành Ln văn tớt
nghiêp.
Trong q trình nghiên cứu khơng thể tránh khỏ̉ i những thiếu sót tác giả rất
mong nhận đượ̣c sự quan tâm và̀ đóng góp ý́ kiến của các thầ̀y cô giáo để đề̀ tà̀ i
hoà̀ n chỉ̉nh hơn.
Xin trân trọng cảm ơn.

iii
DANH MUC CAC CHỮ VIẾT TẮT
Tiếng Anh

Tiếng Việt

CSCT

Chinh sach cạnh tranh

DNNN

Doanh nghiêp nhà nươc

DNVVN

Doanh nghiêp vưa và nhỏ

FTA

Free trade agreement
Food and Agriculture

FAO

Hiêp đinh thương mại tư do
Tổ chức Nông Lương Thế giới

Organization of the United
Nations

GATT

ILO

NAFTA

General Agreement on Tariffs

Hiêp đinh chung về thuê quan và

and Trade

thương mại năm 1994

International Labour

Tổ chức Lao động quố́c tế

Organization
North American Free Trade
Agreement

PVTM
RVC
SPS

TPP

TBT

VCCI
WTO

Hiệp định thương mạị tự do Bắc Mỹ

Phòng vê thương mại
Regional value content

Hàm lượng gia tri khu vưc

Sanitary and Phytosanitary

Hiêp đinh về biên phap vê sinh và an

Measure

toàn thưc phẩm

Trans-Pacific Partnership

Hiêp đinh Đối tac xuyên Thai Binh

Agreement

Dương

Technical Barriers to Trade

Hiêp đinh về hàng rào ky thuât trong
thương mại

VietNam Chamber of Commerce

Phò̀ ng Thương mạị và̀ Công nghiệp

and Industry

Việt Nam

World Trade Organization

Tô chưc Thương mại Thê giơi



iv
DANH MỤC BANG BIỂU

Bang 2.1: Tiêu chí xac đinh doanh nghiêp vưa và nhỏ ở Việt Nam và̀ môt số
nươc, vung lanh thô............................................................................................................................47
Bảng 2.2: Tỷ lê Doanh nghiêp phân theo quy mô lao đông.......................................39
Bảng 2.3: Nhưng kho khăn cua Doanh nghiêp vưa và nhỏ........................................43


v
MỤC LỤC
LƠI CAM ĐOAN.......................................................................................................................................i

LƠI CAM ƠN............................................................................................................................................ii
DANH MUC CAC CHỮ VIẾT TẮT.........................................................................................iii
DANH MỤC BANG BIỂU...............................................................................................................iv
TÓM TẮT KẾT QUA NGHIÊN CƯU...................................................................................viii
LƠI MỞ ĐẦU............................................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HIÊP ĐỊNH ĐÔI TAC XUYÊN THAI BÌNH
DƯƠNG TPP.............................................................................................................................................7
1.1. Tổng quan về Hiệp đinh Đôi tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).................7
1.1.1. Khái quát về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).............7
1.1.2. Quá́ trì̀nh đà̀ m phá́ n và̀ mục đích chung..............................................................9
1.1.3. Những thay đởi lớn khi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương
(TPP) được ký kết và có hiệu lực........................................................................................11
1.2. Môt sô nôi dung quan trong của Hiệp đinh đôi tác xuyên Thái Bình
Dương TPP liên quan trực tiếp đến Việt Nam...............................................................14
1.2.1. Nguyên tắc đối xử quốc gia và việc tiếp cân thị trường hàng hoá.......14
1.2.2. Quy tắc xuất xứ và thủ tuc về xuất xứ................................................................18
1.2.3. Chinh sách cạnh tranh trong TPP........................................................................21
1.2.4. Doanh nghiệp nhà nước trong TPP.....................................................................24
1.2.5. Lao động trong TPP.....................................................................................................25
1.2.6. Môi trường trong TPP.................................................................................................28
1.2.7. Phòng vệ thương mại trong TPP...........................................................................30
1.2.8. Hàng dệt may trong TPP............................................................................................32
1.2.9. Trợ cấp thuỷ sản và bảo tồn trong TPP..............................................................34


vi
CHƯƠNG 2: CƠ HÔI VA THACH THƯC ĐÔI VƠI VIỆT NAM VÀ CÁC
DOANH NGHIÊP VƯA VA NHO TRONG BÔI CANH VIÊT NAM GIA
NHẬP TPP................................................................................................................................................36
2.1. Cơ hôi va thách thức đôi với Việt Nam khi gia nhập TPP.............................36

2.1.1. Cơ hội...................................................................................................................................36
2.1.2. Thách thức........................................................................................................................40
2.2. Thực trạng Doanh nghiệp vừa va nhỏ tại Việt Nam..........................................46
2.2.1. Khái niệm và̀ tiêu chí xá́ c định
̣ Doanh nghiệp vừa và nhỏ......................46
2.2.2. Đặc điểm và vai trò của Doanh nghiệp vừa và nhỏ.....................................48
2.2.2.1. Đặc điểm của Doanh nghiệp vừa và nhỏ....................................................48
2.2.2.2. Vai trò của Doanh nghiệp vừa và nhỏ.........................................................49
2.2.3. Thực trạng Doanh nghiệp vừa và nhỏ củ̉ a Việt Nam.................................49
2.2.3.1. Quá trình phát triể̉n doanh nghiệ$p vừ̀a và̀ nhỏ̉ củ̉ a Việ$t Nam..........49
2.2.3.2. Thực trạng những khó khăn của doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt
Nam
52
2.3. Cơ hôi va thách thức đôi với Doanh nghiệp vừa va nhỏ trong bôi canh
Việt Nam gia nhập TPP...............................................................................................................55
2.3.1. Cá́ c nộ̣i dung củ̉ a Hiệp định TPP liên quan đế́n Doanh nghiệ̣p vừ̀a và̀ nhỏ̉

55
2.3.2. Cơ hội đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ khi Việt Nam gia nhập TPP
57
2.3.3. Thách thức đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ................................................60
2.3.4. Tác động của Hiệp định TPP đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ theo
nhóm ngành...................................................................................................................................63


vii
CHƯƠNG 3: GIAI PHAP VƯỢT QUA THACH THƯC, TÂN DUNG CƠ HÔI
ĐÔI VƠI DOANH NGHIÊP VƯA VA NHO CỦA VIÊT NAM KHI GIA NHẬP

TPP................................................................................................................................................................68

3.1. Đinh hướng va mục tiêu phá́ t triển Doanh nghiệ}p vừ̀a và nhỏ̉ ở Việt
Nam.........................................................................................................................................................68
3.1.1. Định hướng phá́ t triể̉n Doanh nghiệ̣p vừ̀a và̀ nhỏ̉ ở Việt Nam.............68
3.1.2. Muc tiêu phá́ t triể̉n Doanh nghiệ̣p vừ̀a và̀ nhỏ̉ của Việt Nam................71
3.2. Giai pháp vượt qua thách thức va tân dụng cơ hôi đôi với Doanh nghiệp
vừa va nhỏ khi Việt Nam gia nhập TPP.............................................................................74
3.2.1. Giải pháp vĩ mô...............................................................................................................74
3.2.1.1. Thiết lập hệ thống luật phap và tổ chức quản lý doanh nghiệp vừa và nhỏ

74
3.2.1.2. Đổi mới trong chính sach tài chính tín dụng............................................75
3.2.1.3. Giải phap về chính sach thị trường và cạnh tranh.................................76
3.2.1.4. Giải phap về xuất nhập khẩu............................................................................77
3.2.1.5. Giải phap khuyến khích đầu tư và cải tiến công nghệ..........................77
3.2.1.6. Giải phap đào tạo nguồn nhân lực................................................................78
3.2.2. Giải pháp vi mô...............................................................................................................78
3.2.2.1. Giải phap nâng cao năng lực quản trị công ty trong cac doanh
nghiệp vừa và nhỏ..................................................................................................................79
3.2.2.2. Hiện đại hoa may móc, trang thiết bị trong doanh nghiệp vừa và
nhỏ.................................................................................................................................................80
3.2.2.3. Tăng cường nguồn lực tài chính cho doanh nghiệp vừa và nhỏ......80
3.2.2.4. Đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ lao động......................................81
3.2.2.5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong cac doanh nghiệp
vừa và nhỏ..................................................................................................................................81


viii
3.3. Kiến nghi đôi với Nha nước.............................................................................................82
KẾT LUÂN..............................................................................................................................................85
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................86

viii
TÓM TẮT KẾT QUA NGHIÊN CƯU
Tên đề tài “Cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ
trong bối cảnh Việt Nam gia nhập TPP”
Kết quả nghiên cứu tóm tắt
Hiệp định đố́i tác thương mạị tự do Xuyên Thái Bình Dương (TPP) là Hiêp
đinh cua thê kỷ 21, mở̉ ra cho Doanh nghiệp Việt Nam những cơ hội bước và̀ o thị
trườ̀ng rộng lớn, đượ̣c đa dạng
̣ hóa thương mạị với nhiề̀u nước và̀ hưở̉ng các ưu đãi
về̀ thuế quan. Tuy nhiên, từ đây, các Doanh nghiệp cua Viêt Nam cũ̃ ng chịu sự cạnh
̣
tranh khố́c liệt với doanh nghiệp nước ngoà̀ i, trong khi các hà̀ ng rà̀ o phi thuế quan
như kỹ thuật, quy định về̀ xuất xứ hà̀ ng hóa của Việt Nam cũ̃ ng chưa vững mạnh
̣ để
tạọ lợ̣i thế cho các doanh nghiệp tận dụng, phát huy. Đây là̀ thách thức với các
doanh nghiệp noi chung, đặ̣c biệt là̀ đối vơi khố́i Doanh nghiệp vừa và̀ nhỏ̉ khi ra
gia nhập TPP. Đê tim hiêu ro hơn và đưa ra nhưng giai phap hiêu qua nhằm giup
Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam tân dung được cơ hôi, vượt qua thach thưc
khi Việt Nam gia nhập và̀ o TPP nhằ̀m nâng cao vi thê cạnh tranh trên thi trường
trong và ngoài nươc, tac gia đa chon đề tài “Cơ hôi và thach thưc đối vơi Doanh
nghiêp vưa và nhỏ trong bối canh Viêt Nam gia nhập TPP” đê nghiên cưu cho luân
văn tốt nghiêp.
Qua qua trinh nghiên cưu về Hiêp đinh TPP, cac nôi dung cua Hiêp đinh liên
quan trưc tiêp đên Viêt Nam, thưc trạng Doanh nghiêp vưa và nhỏ trong bối canh
Viêt Nam gia nhập TPP, đề tài đa đưa ra được cac giai phap vĩ mô và vi mô nhằm
giup Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam tân dung được cơ hôi, vượt qua thach
thưc, nâng cao năng lực cạnh
̣ tranh nội tạị và̀ chủ động hội nhập sâu, rộng và̀ o nề̀n

kinh tế khu vực và̀ thế giới. Một số́ giải pháp vĩ mô đối vơi nhà nươc đê quản lý́ và
phát triển doanh nghiệp vừa và̀ nhỏ̉ trong bối canh Viêt Nam gia nhập TPP như:
Thiêt lâp hê thống luât phap và tô chưc quan lý doanh nghiêp vưa và nhỏ; Đôi mơi
trong chinh sach tài chinh tin dung; Giai phap về chinh sach thi trường và cạnh
tranh; Giai phap về xuât nhâp khẩu; Giai phap khuyên khich đầu tư và cai tiên công
nghê; Giai phap đào tạo nguôn nhân lưc. Môt số giai phap vi mô cu thê nhằm giup


ix
doanh nghiêp vưa và nhỏ nâng cao năng lưc đê tiêp cân hiêu qua nhưng lợi ich tư
Hiêp đinh TPP như: Giai phap nâng cao năng lưc quan tri công ty trong cac doanh
nghiêp vưa và nhỏ; Hiên đại hoa may moc, trang thiêt bi trong doanh nghiêp vưa và
nhỏ; Tăng cường nguôn lưc tài chinh cho doanh nghiêp vưa và nhỏ; Đào tạo nâng
cao chât lượng đôi ngũ lao đông; Đẩy mạnh ưng dung công nghê thông tin trong cac
doanh nghiêp vưa và nhỏ. Bên cạnh đo, đề tài cũng đưa ra một số́ kiến nghị vơi Nhà
nươc, Chinh phu để góp phầ̀n giúp cac Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Việt Nam tận
dụng đượ̣c cơ hội và̀ ứng phó tớ́t hơn các thách thức.
Nhin chung, hiêp đinh TPP hay bất cứ hiệp định tự do thương mạ ị nà̀ o khác
đề̀u có tính hai mặ̣t của nó, bao gồm cả cơ hội và̀ thách thức với nề̀n kinh tế. Việc
đưa ra cac giai phap, kiên nghi cu thê nhằm tận dụng hiệu quả cơ hội mà̀ hiêp đinh
TPP mang lạị là rât cầ̀n thiết đối vơi mỗ̃i quố́c gia thành viên đặc biêt là đối vơi đât
nươc đang trong qua trinh hôi nhâp kinh tê quốc tê như Viêt Nam.
Trên đây là ban tom tăt kêt qua nghiên cưu đề tài “Cơ hội và thách thức đối
với Doanh nghiệp vừa và nhỏ trong bối cảnh Việt Nam gia nhập TPP”. Tac gia
rât mong nhân được ý kiên đong gop cua cac thầy cô giao.


1
LƠI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tai

Hiệp định Đớ́i tác Kinh tế Chiến lượ̣c xun Thái Bình Dương (TPP) kết thúc
đà̀ m phán vào ngày 5 tháng 10 năm 2015 gôm mườ̀i hai nước gia nhập được ca ngợ̣i
là̀ một bước ngoặ̣t đố́i với hội nhập kinh tế khu vực. Hiệp định nà̀ y cũ̃ ng đượ̣c nhiề̀u
chuyên gia đánh giá là̀ có tác động chiến lượ̣c sâu rộng trong cả khu vực cũ̃ ng như
toà̀ n cầ̀u. Là̀ một thà̀ nh viên của TPP, Việt Nam sẽ đượ̣c hưở̉ng lợ̣i từ hiệp định nà̀ y
về̀ cả mặ̣t kinh tế và̀ chiến lượ̣c, nhưng đồng thờ̀i cũ̃ ng phải đố́i mặ̣t với những thách
thức đáng kể. Việt Nam se tận dụng cơ hội và̀ xử lý́ thách thức như thê nào đê có thể
tạo ra nhưng chuyên biên về kinh tế, chính trị và̀ chiến lượ̣c phat triên cua đât nươc
trong những năm tới. Đánh giá sơ bộ về̀ gia tri tiề̀m năng của TPP đố́i với Việt Nam,
Việt Nam có thể hưở̉ng lợ̣i đáng kể về̀ tớ́c độ tăng trưở̉ng GDP, xuất khẩ̉u, và̀ thu hút
đầ̀u tư trực tiếp nước ngoà̀ i (FDI). Trong dà̀ i hạn,
̣ nề̀n kinh tế cũ̃ ng đượ̣c hưở̉ng lợ̣i
nếu những cải cách hơn nữa về̀ pháp lý́ , thể chế và̀ hà̀ nh chính đượ̣c thực hiện cùng
với những cải tiến trong các lĩñ h vực nhà̀ nước và̀ tư nhân. Môt ý nghĩa quan trong
cua TPP đối vơi Viêt Nam là sư gia nhập sâu hơn cua đât nươc vào mạng lươi san
xuât khu vưc/ toàn cầu. Cac khoan đầu tư cua cac tâp đoàn đa quốc gia được mong
đợi se chuyên tư cac nươc ngoài TPP vào Viêt Nam. TPP sẽ hình thà̀ nh một khu vực
mậu dịch tự do chiếm tới 40% kinh tế và̀ 30% thương mạị toà̀ n cầ̀u với 800 triệu dân
đượ̣c dự báo sẽ bổ sung cho GDP thế giới thêm gầ̀n 300 tỷ̉ USD mỗ̃i năm. TPP đượ̣c
kỳ vọng sẽ tạọ ra một bước nhảy vọt để Việt Nam đẩ̉y mạ nh
̣ xuất khẩ̉u và̀ nâng cao
năng lực cạnh
̣ tranh trong nước. Sau khi hiệp định đượ̣c đưa và̀ o thực hiện, trước
mắt, các mặ̣t hà̀ ng xuất khẩ̉u chủ lực của Việt Nam như dệt may, da già̀ y, thủy sản,
đồ gỗ̃… sẽ đượ̣c miễn hoặ̣c giảm thuế đáng kể khi tiếp cận thị trườ̀ng Mỹ, Australia
và̀ các nước đố́i tác khác. Hiệp định TPP sẽ đem lạị nhiề̀u lợ̣i ích cho Việt Nam cả về̀
phương diện kinh tế, thể chế và̀ xã hội.
Hiệp định đố́i tác thương mạị tự do Xuyên Thái Bình Dương (TPP) mở̉ ra cho
Doanh nghiệp Việt Nam những cơ hội bước và̀ o thị trườ̀ng rộng lớn, đượ̣c đa dạng
̣ hóa

thương mạị với nhiề̀u nước và̀ hưở̉ng các ưu đãi về̀ thuế quan. Tuy nhiên, từ đây, các
Doanh nghiệp cua Viêt Nam cũ̃ng chịu sự cạnh
̣ tranh khố́c liệt với doanh nghiệp


2
nước ngoà̀ i, trong khi các hà̀ ng rà̀ o phi thuế quan như kỹ thuật, quy định về̀ xuất xứ
hà̀ ng hóa của Việt Nam cũ̃ ng chưa vững mạnh
̣ để tạọ lợ̣i thế cho các doanh nghiệp
tận dụng, phát huy. Đây là̀ thách thức với các doanh nghiệp noi chung, đặ̣c biệt là̀
đối vơi khố́i Doanh nghiệp vừa và̀ nhỏ̉ khi ra gia nhập TPP.
Cả nước hiện có 400.000 doanh nghiệp vừa và̀ nhỏ̉ , mặ̣c dù có số́ lượ̣ng
không nhỏ̉ nhưng các doanh nghiệp nà̀ y lạị yếu về̀ vố́n, công nghệ, năng lực quản lý́ ,
kinh nghiệm tiếp cận thị trườ̀ng. Cạnh
̣ tranh trong nước đã khó, khi Hiệp định TPP
có hiệu lực và̀ phải đớ́i mặ̣t với sự cạnh
̣ tranh mạnh
̣ mẽ từ doanh nghiệp lớn bên
ngoà̀ i, những điểm yếu của khố́i doanh nghiệp vừa và̀ nhỏ̉ sẽ cà̀ ng đượ̣c bộc lộ rõ
nét. Theo cam kết trong Hiệp định TPP, hà̀ ng hóa xuất khẩ̉u và̀ o thị trườ̀ng nà̀ y phải
đạṭ tỷ̉ lệ nội địa hóa từ 55% giá trị trở̉ lên. Do đó, yêu cầ̀u về̀ xuất xứ là̀ thách thức
với nhiề̀u doanh nghiệp vừa và̀ nhỏ̉ . Chính vì vậy, nhiề̀u doanh nghiệp đã chủ động
nâng cao năng lực, sản xuất hà̀ ng hóa chất lượ̣ng cao. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đa
phầ̀n các doanh nghiệp vẫ̃n đang mù mờ̀ thông tin về̀ Hiệp định TPP, hạ ṇ chế nà̀ y sẽ
khiến doanh nghiệp gặ̣p khó khăn, thậm chí thua thiệt về̀ mặ̣t pháp lý́ khi xảy ra
tranh chấp kiện tụng. Do đo, các cơ quan Nhà̀ nước cầ̀n hỗ̃ trợ̣ thông tin cho các
doanh nghiệp vừa và̀ nhỏ̉ , cảnh báo về̀ những thách thức của TPP. Từ đây, doanh
nghiệp sẽ hiểu sản phẩ̉m của mình đang sản xuất, kinh doanh gặ̣p khó khăn, thuận
lợ̣i gì khi hội nhập và̀ o TPP. Hỗ̃ trợ̣ thứ hai rất quan trọng đố́i với các doanh nghiệp
vừa và̀ nhỏ̉ chinh là̀ hỗ̃ trợ̣ về̀ mặ̣t pháp lý́ .

Ngoà̀ i những đò̀ i hỏ̉ i sự hỡ̃ trợ̣ từ cơ chế chính sách, chính bản thân các
Doanh nghiệp vưa và nhỏ cũ̃ ng cầ̀n tạọ cho mình tâm thế chủ động trong moi tinh
h́ng để cải thiện và̀ ứng phó với sức ép cạnh
̣ tranh, tận dụng tố́i đa các cơ hội và̀
thách thức đặ̣t ra. Trước hết là̀ chủ động chuẩ̉n bị chu đáo nhằ̀m cạnh
̣ tranh với hà̀ ng
hóa nhập khẩ̉u có mức giá ngà̀ y cà̀ ng giảm bằ̀ng cách xây dựng các yêu cầ̀u kỹ thuật
tố́i thiểu như kê khai nguồn gớ́c, xuất xứ, kiểm sốt chất lượ̣ng, chứng nhận sản
phẩ̉m…Bên cạnh
̣ đó, Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam cầ̀n chủ động nâng
cao mẫ̃u mã, chất lượ̣ng sản phẩ̉m, dịch vụ sau bán hà̀ ng, có chiến lượ̣c kinh doanh
phù hợ̣p để giữ vững thị phầ̀n trong nước đồng thờ̀i tìm kiếm các thị trườ̀ng mới để
đầ̀u tư phát triển.


3
Đê tim hiêu ro hơn và đưa ra nhưng giai phap hiêu qua nhằm giup Doanh
nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam tân dung được cơ hôi, vượt qua thach thưc khi Việt
Nam gia nhập và̀ o TPP nhằ̀m nâng cao vi thê cạnh tranh trên thi trường trong và
ngoài nươc, tac gia đa chon đề tài “Cơ hôi và thach thưc đối vơi Doanh nghiêp vưa
và nhỏ trong bối canh Viêt Nam gia nhập TPP” đê nghiên cưu cho luân văn tốt
nghiêp.
2. Tình hình nghiên cứu
Cho đên nay đa co mơt sớ đề tài, bài bao, cơng trình khoa hoc nghiên cưu về
TPP có thể kể đến như sau:
Đề tài Nghiên cưu khoa hoc câp Hoc viên “Phat triển công nghiệp hỗ trợ
Việt Nam trong điều kiện gia nhậ$p Hiệp định Kinh tế đối tac chiến lược xuyên Thai
Binh Dương TPP” cua tac gia Nguyên Tiên Thuân và Phi Thi Thu Hương năm 2015
(Hoc viên Tài chinh).
Đề tài nghiên cưu về̀ Cơ hôi và thach thưc đối vơi ngành Công nghiệp hỗ̃ trợ̣

(CNHT) khi Viêt Nam gia nhập Hiêp đinh TPP (tac gia Nguyên Tiên Thuân và Phi
Thi Thu Hương, năm 2015). CNHT là̀ một trong những lĩñ h vực rất quan trọng để
thúc đẩ̉y các ngà̀ nh công nghiệptrong nước phát triển, là̀ một trong những công cụ để
thực hiện thà̀ nh cơng q trình cơng nghiệp hóa (CNH), hiện đạ ị hóa (HĐH) ở̉ nước
ta cho đến năm 2020. Khi nề̀n kinh tế Việt Nam gia nhập Hiệp định TPP thì sự cạ nh
̣
tranh sẽ ngà̀ y cà̀ ng gay gắt hơn đố́i với tất cả các ngà̀ nh kinh tế trong nước, trong đó
kể cả ngà̀ nh CNHT của Việt Nam, trong khi sức cạ nh
̣ tranh của ngà̀ nh CNHT Việt
Nam lạị rất yếu. Đề tài chỉ̉ rõ cơ hội và̀ thách thức đố́i với ngà̀ nh CNHT của Việt
Nam khi gia nhập Hiệp định TPP và đưa ra quan điểm, giai phap, xác định mục tiêu
phát triển CNHT Việt Nam đến năm 2020 và̀ tầ̀m nhìn đến năm 2030. Đề tài chưa đề
câp đên Cơ hôi và thach thưc đối vơi Doanh nghiêp vưa và nhỏ khi Viêt Nam gia
nhập TPP.
Bài bao “Gia nhập TPP Cơ hôi và thach thưc đối vơi xuât khẩu gạo cua Viêt
Nam” cua tac gia Hà Văn Hôi đăng trên Tạp chi khoa hoc cua Đại hoc Quốc gia Hà
Nôi: Kinh tê và Kinh doanh, Tâp 31, Số 1 (2015), Trang 10.


4
Bài bao viêt về TPP được đanh gia là Hiêp đinh cua thê kỷ 21 se co anh
hưởng nhât đinh đên tinh hinh xuât khẩu cua Viêt Nam, trong đo co xuât khẩu gạo.
Tac gia phân tich tinh hinh san xuât và xuât khẩu gạo cua Viêt Nam trong thời gian
qua, làm ro cơ hôi và thach thưc cua xuât khẩu gạo khi gia nhập TPP, đông thời đề
xuât môt số biên phap chinh nhằm tân dung cơ hôi, vượt qua thach thưc, gop phần
tăng khối lượng và kim ngạch xuât khẩu gạo cua Viêt Nam. Bài bao chưa đề câp tơi
tinh hinh Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam.
Bài viêt “Giai phap tăng sưc cạnh tranh cua hàng nông san Viêt Nam sau khi
gia nhâp TPP” cua tac gia Nguyên Thi Huê và Vũ Thi Quynh (đăng trên
www.academia.edu)

Bài viêt đề câp đên lĩnh vưc nông nghiêp, là môt trong nhưng lĩnh vưc chiu
tac đông lơn nhât tư làn song TPP, bởi vi bên cạnh nhưng thuân lợi và viêc căt giam
hoặc xoa bỏ hàng rào thuê quan chăc chăn se dẫn đên sư gia tăng nhanh chong lượng
hàng nhâp khẩu cua cac nươc TPP vào Viêt Nam vơi gia ca cạnh tranh, nguy cơ này
đặc biêt nguy hiêm đối vơi nhưng ngành hàng mà năng lưc cạnh tranh yêu, điên hinh
là nhom hàng nông san vơi nền san xuât manh mun, nhỏ lẻ, thiêu ưng dung khoa hoc
công nghê, liên kêt chuỗi lỏng lẻo găn liền vơi đối tượng dê bi tôn thương trong qua
trinh hôi nhâp là nông dân. Bài viêt nghiên cưu, phân tich thưc trạng sưc cạnh tranh
cua hàng nông san Viêt Nam hiên nay, tư đo đề xuât biên phap cần thiêt đê nâng cao
sưc cạnh tranh cua hàng nông san sau khi Viêt Nam gia nhâp TPP. Bài viêt chưa đề
câp đên tinh hinh Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam.
Mặc du sớ lượng Đề tài, bài bao, cơng trình khoa hoc, bài viêt nghiên cưu về
Hiêp đinh Kinh tê đối tac chiên lược xuyên Thai Binh Dương (TPP) và cac tac đông
cua Hiêp đinh TPP đối vơi Viêt Nam co kha nhiều nhưng chưa co đề tài nào đi sâu
nghiên cưu về Cơ hôi và thach thưc đối vơi Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam
trong bối canh Viêt Nam gia nhập Hiêp đinh TPP. Vi thê, tac gia khẳng đinh Đề tài
“Cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ trong bối cảnh Việt Nam
gia nhập TPP” không trung lặp vơi cac đề tài, bài bao khoa hoc, bài viêt đa co.


5
3. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cưu về Hiêp đinh Kinh tê đối tac chiên lược xuyên Thai
Binh Dương (TPP), nhưng cơ hôi và thach thưc đối vơi Doanh nghiêp vưa và nhỏ
cua Viêt Nam khi gia nhâp TPP, đề tài đề xuât giai phap đê Doanh nghiêp vưa và
nhỏ cua Viêt Nam co thê tân dung được cơ hôi, vượt qua thach thưc, nâng cao hiêu
qua cạnh tranh cua Doanh nghiêp vưa và nhỏ trên thi trường trong và ngoài nươc
nhằm đong gop cho sư phat triên chiên lược kinh tế, chinh tri cua Viêt Nam.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đê đạt được muc đich nghiên cứu trên, Đề tài co nhiêm vu:

-

Làm ro về Hiêp đinh đối tac xuyên Thai Binh Dương TPP và cac nôi dung

cua Hiêp đinh liên quan trưc tiêp đên Viêt Nam.
-

Nghiên cưu tầ̀m quan trọng kinh tế và̀ chiến lượ̣c của Hiêp đinh đối tac

xuyên Thai Binh Dương TPP đối vơi cac Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam.
-

Tim hiêu thưc trạng Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam hiên nay, phân

tich cac cơ hôi và thach thưc đối vơi Doanh nghiêp vưa và nhỏ trong bối canh Viêt Nam
gia nhập TPP.
-

Đề xuât giai phap giup Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam tân dung

được cơ hôi, vượt qua nhưng thach thưc trong bối canh Viêt Nam gia nhập TPP.
5. Đôi tượng va phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cưu cua đề tài là nhưng vân đề liên quan đên Hiêp đinh đối
tac xuyên Thai Binh Dương TPP và cac Doanh nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam khi
gia nhập TPP.
Phạm vi nghiên cưu cua đề tài là tac đông cua TPP trong phạm vi cac Doanh
nghiêp vưa và nhỏ cua Viêt Nam khi gia nhập TPP. Cac số liêu thu thâp tư năm 2010
đên năm 2017 khi Viêt Nam chuẩn bi gia nhập đàm phan TPP đên khi ký kêt Hiêp
đinh đối tac xuyên Thai Binh Dương TPP.

6
6. Phương pháp nghiên cứu
Phương phap nghiên cưu mà đề tài sư dung bao gôm: thu thâp số liêu, phân
tich, so sanh, đối chiêu và tông hợp đê rut ra cac kêt luân đam bao lô gic và phu hợp
vơi thưc tê.
7. Kết cấu đề tai
Chương 1: Tổng quan về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)
Chương 2: Cơ hội và thách thức đối với Doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt
Nam trong bối cảnh Việt Nam gia nhập TPP.
Chương 3: Giải pháp vượt qua thách thức, nắm bắt cơ hội đối với Doanh
nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam khi gia nhập TPP.


7
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HIÊP ĐỊNH ĐÔI TAC XUYÊN THAI
BÌNH DƯƠNG TPP
1.1. Tổng quan về Hiệp đinh Đôi tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)
1.1.1. Khái quát về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)
Hiệp định Đố́i tác xuyên Thái Bình Dương (tiếng Anh: Trans-Pacific
Partnership Agreement - viết tắt TPP) là̀ một hiệp đinh/thỏ̉ a thuận thương mạị tự do
đượ̣c ký́ kết giữa 12 nước và̀ o ngà̀ y 4 tháng 2 năm 2016 tạị Auckland, New Zealand
sau 5 năm đà̀ m phán với mục đích hội nhập các nề̀n kinh tế thuộc khu vực châu ÁThái Bình Dương. Thỏ̉ a thuận ban đầ̀u đượ̣c các nước Brunei, Chile, New Zealand
và̀ Singapore ký́ và̀ o ngà̀ y 3 tháng 06, 2005 và̀ có hiệu lực ngà̀ y 28 tháng 05, 2006.
Sau đó, thêm 5 nước đà̀ m phán để gia nhập, đó là̀ các nước Australia, Malaysia,
Peru, Hoa Kỳ, và̀ Việt Nam. Ngà̀ y 14 tháng 11 năm 2010, ngà̀ y cuố́i cùng của Hội
nghị thượ̣ng đỉ̉nh APEC tạị Nhật Bản, lãnh đạọ của 9 nước (8 nước trên và̀ Nhật
Bản) đã tán thà̀ nh lờ̀i đề̀ nghị của tổng thố́ng Obama về̀ việc thiết lập mục tiêu của
các cuộc đà̀ m phán thuộc Hội nghị thượ̣ng đỉ̉nh APEC năm 2011 diễn ra tạị Hoa Kỳ
(Wikipedia)

Trước đây, TPP đượ̣c biết đến với tên tiếng Anh là̀ Pacific Three Closer
Economic Partnership (P3-CEP) và̀ đượ̣c tổng thố́ng Chile Ricardo Lagos, thủ tướng
Singapore Goh Chok Tong và̀ thủ tướng New Zealand Helen Clark đưa ra thảo luận
tạị một cuộc họp các nhà̀ lãnh đạọ của APEC diễn ra tạị Los Cabos, Mexico. Brunei
nhanh chóng gia nhập đà̀ m phán ở̉ vò̀ ng 5 và̀ o tháng 04 năm 2005. Sau vò̀ ng đà̀ m
phán nà̀ y, hiệp định lấy tên là̀ Hiệp định Đớ́i tác Kinh tế Chiến lượ̣c Xun Thái
Bình Dương (TPSEP hoặ̣c P4).
Mục tiêu ban đầ̀u của Hiệp định là̀ giảm 90% các loạị thuế xuất nhập khẩ̉u
giữa các nước thà̀ nh viên trước ngà̀ y 1 tháng 1 năm 2006 và̀ cắt giảm bằ̀ng không tới
năm 2015. Đây là̀ một thỏ̉ a thuận toà̀ n diện bao quát tất cả các khía cạnh
̣ chính của
một hiệp định thương mạị tự do, bao gồm trao đổi hà̀ ng hóa, các quy định về̀ xuất
xứ, can thiệp, rà̀ o cản kỹ thuật, trao đổi dịch vụ, vấn đề̀ sở̉ hữu trí tuệ, chính sách của
các chính quyề̀n...


8
TPP là̀ một trong những thỏ̉ a thuận thương mạị tự do tham vọng nhất từ sau
Hiệp định Thương mạị Tự do Bắc Mỹ năm 1990. Những ngườ̀i ủng hộ coi đây là̀
con đườ̀ng để các nước thà̀ nh viên thúc đẩ̉y tăng trưở̉ng trong tương lai. TPP sẽ
mang lạị lợ̣i ích cho 12 nước ký́ kết. TPP sẽ giảm đáng kể và̀ thậm chí loạị bỏ̉ hà̀ ng
rà̀ o thuế quan giữa các thà̀ nh viên, thúc đẩ̉y hoạṭ động bn bán hà̀ ng hóa và̀ dịch
vụ. Bên cạnh đo TPP sẽ đẩ̉y mạnh
̣ dò̀ ng vố́n đầ̀u tư và̀ sự tăng trưở̉ng kinh tế của các
thà̀ nh viên. 12 quố́c gia đà̀ m phán TPP đề̀u là̀ thà̀ nh viên của Diễn đà̀ n Hợ̣p tác Kinh
tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC). Đây là̀ một nhóm nề̀n kinh tế đa dạng
̣ với
tổng GDP lên tới 28.000 tỷ̉ USD, chiếm 40% tổng GDP và̀ 1/3 giao dịch thương mạị
toà̀ n cầ̀u.
Hiệp định TPP có thể tạọ ra một thị trườ̀ng tiề̀m năng rất lớn đố́i với các

doanh nghiệp trong khớ́i. Mỹ sẽ đóng vai trò̀ “q́́c gia đầ̀u tà̀ u” vì họ là̀ nề̀n kinh tế
lớn nhất thế giới và̀ Washington đang coi châu Á – Thái Bình Dương là̀ chìa khóa để
mở̉ cánh cửa tăng trưở̉ng trong tương lai. Một sớ́ nhà̀ phân tích thậm chí cò̀ n gợ̣i ý́
rằ̀ng Mỹ có thể sử dụng TPP như một phương tiện là̀ m suy yếu lợ̣i ích kinh tế của
Trung Quố́c trong khu vực.
Toà̀ n văn nội dung Hiệp định Đớ́i tác xun Thái Bình Dương TPP bao gồm
30 chương về̀ thương mạị và̀ các vấn đề̀ liên quan đến thương mại,̣ từ thương mạị
hà̀ ng hóa đến hải quan và̀ trợ̣ giúp thương mại;̣ biện pháp vệ sinh dịch tễ; rà̀ o cản kỹ
thuật đố́i với thương mại;̣ biện pháp phò̀ ng vệ thương mại;̣ đầ̀u tư; dịch vụ; thương
mạị điện tử; mua sắm công; sở̉ hữu trí tuệ; lao động; mơi trườ̀ng; các chương
“ngang” nhằ̀m mục đích đảm bảo TPP tận dụng đượ̣c các tiề̀m năng về̀ phát triển,
năng lực cạnh
̣ tranh, và̀ sự toà̀ n diện; giải quyết tranh chấp, các điề̀u khoản ngoạ ị lệ,
và̀ điề̀u khoản thi hà̀ nh. Cu thê gôm: Chương 01: Quy định và̀ định nghĩã chung;
Chương 02: Nguyên tắc đố́i xử quố́c gia và̀ việc tiếp cận thị trườ̀ng hà̀ ng hóa;
Chương 03: Quy tắc xuất xứ và̀ thủ tục về̀ xuất xứ; Chương 04: Hà̀ ng dệt may;
Chương 05: Quản lý́ hải quan và̀ tạọ thuận lợ̣i trong thương mại;̣ Chương 06: Biện
pháp phò̀ ng vệ thương mại;̣ Chương 07: Biện pháp vệ sinh và̀ kiểm dịch; Chương
8:

Rà̀ o cản kỹ thuật đố́i với thương mại;̣ Chương 09: Đầ̀u tư; Chương 10: Thương

mạị dịch vụ xuyên biên giới; Chương 11: Dịch vụ tà̀ i chính; Chương 12: Nhập cảnh tạm
̣
thờ̀i đố́i với doanh nhân; Chương 13: Viễn thông; Chương 14: Thương mạị điện