(Luận văn thạc sĩ) sự tham gia của hội nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện phù ninh, tỉnh phú thọ

HỌC VIỆN NƠNG NGHIỆP VIỆT NAM

PHẠM HỒNG TUẤN

SỰ THAM GIA CỦA HỘI NÔNG DÂN TRONG
PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA
BÀN HUYỆN PHÙ NINH, TỈNH PHÚ THỌ

Ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

8340410

Người hướng dẫn khoa học:

TS. Quyền Đình Hà

NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên
cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo
vệ lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám
ơn, các thơng tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Phú Thọ, ngày

tháng

năm 2018

Tác giả luận văn

Phạm Hoàng Tuấn

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn “Sự tham gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh
tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ”, bên cạnh sự nỗ lực, cố
gắng của bản thân, tôi cịn nhận được sự dạy bảo, giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo,
các cơ quan, ban ngành trong suốt q trình thực hiện đề tài.
Tơi xin trân trọng cảm ơn các Thầy Cô giáo, Ban Quản lý đào tạo, đặc biệt là
Quý Thầy, Cô trong Khoa Kinh tế & PTNT, Bộ môn Phát triển nông thôn - những thầy,
cô đã truyền đạt cho tôi nhiều kiến thức bổ ích, đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi
trong q trình học tập, nghiên cứu.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới TS. Quyền Đình Hà - người đã dành nhiều
thời gian, tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tơi trong q trình thực hiện đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Uỷ ban nhân dân, các phòng, ban, ngành
huyện Phù Ninh; lãnh đạo, cán bộ Hội Nông dân huyện Phù Ninh và đặc biệt là 3 xã: xã
Tiên Du, xã Phú Lộc và xã Gia Thanh đã tạo nhiều điều kiện, cung cấp những số liệu,
thông tin cần thiết, giúp đỡ tôi trong q trình nghiên cứu tại địa bàn.
Tơi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên khích lệ
và giúp đỡ tơi hồn thành q trình học tập và nghiên cứu đề tài.
Phú Thọ, ngày

tháng năm 2018

Tác giả luận văn

Phạm Hoàng Tuấn

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan......................................................................................................................i
Lời cảm ơn........................................................................................................................ii
Mục lục............................................................................................................................ iii
Danh mục chữ viết tắt...................................................................................................... vi
Danh mục bảng...............................................................................................................vii
Danh mục hộp................................................................................................................... x
Trích yếu luận văn............................................................................................................xi
Thesis astract..................................................................................................................xiii
Phần 1. Mở đầu................................................................................................................1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................... 1

1.2.

Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................4

1.2.1.

Mục tiêu chung....................................................................................................4

1.2.2.

Mục tiêu cụ thể....................................................................................................4

1.3.

Đối tượng nghiên cứu..........................................................................................4

1.4.

Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................4

1.4.1.

Phạm vi về nội dung............................................................................................4

1.4.2.

Phạm vi về không gian........................................................................................5

1.4.3.

Phạm vi về thời gian............................................................................................5

1.5.

Ý nghĩa khoa học của đề tài................................................................................5

Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về sự tham gia của hội nông dân trong

phát triển kinh tế hộ gia đình.......................................................................... 6
2.1.

Cơ sở lý luận....................................................................................................... 6

2.1.1.

Các khái niệm......................................................................................................6

2.1.2.

Chức năng, nhiệm vụ, hệ thống tổ chức, bộ máy của Hội Nơng dân Việt
Nam...................................................................................................................10

2.1.3.

Vai trị của Hội Nông dân trong tham gia phát triển kinh tế hộ gia đình..........12

2.1.4.

Nội dung sự tham gia của Hội Nơng dân trong phát triển kinh tế hộ gia
đình................................................................................................................... 13

2.1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của Hội Nông dân trong phát triển
kinh tế hộ gia đình.............................................................................................20

2.2.

Cơ sở thực tiễn.................................................................................................. 24

iii


2.2.1.

Kinh nghiệm của một số địa phương về sự tham gia của Hội Nông dân
trong phát triển kinh tế hộ gia đình

2.2.2.

24

Bài học kinh nghiệm từ nghiên cứu sự tham gia của Hội Nông dân trong
thực hiện các hoạt động phát triển kinh tế hộ gia đình

28

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu................................................................................30
3.1.

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu............................................................................30

3.1.1.

Điều kiện tự nhiên.............................................................................................30

3.1.2.

Đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội.....................................................................33

3.1.3.

Những thuận lợi và khó khăn trong phát triển KT-XH của huyện....................36

3.2.

Phương pháp nghiên cứu..................................................................................37

3.2.1.

Phương pháp chọn điểm nghiên cứu.................................................................37

3.2.2.

Phương pháp phỏng vấn chuyên gia (KIP)....................................................... 39

3.2.3.

Phương pháp thu thập thông tin, số liệu............................................................39

3.2.4.

Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin.........................................................40

3.2.5.

Phương pháp phân tích thơng tin...................................................................... 40

3.2.6.

Phân tích ma trận SWOT.................................................................................. 40

3.2.7.

Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu............................................................................ 40

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận...................................................................42
4.1.

Thực trạng sự tham gia của hội nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia
đình trên địa bàn huyện phù ninh, tỉnh phú thọ

4.1.1.

42

Thực trạng tham gia xác định nhu cầu, định hướng, hỗ trợ và truyên
truyền cho cán bộ, hội viên, nông dân trong phát triển kinh tế

42

4.1.2.

Thực trạng tham gia xây dựng phương án thực hiện........................................ 46

4.1.3.

Thực trạng tham gia trong công tác tập huấn, chuyển giao khoa học, kỹ

thuật, công nghệ trong sản xuất, kinh doanh 48

4.1.4.

Thực trạng tham gia trong công tác vận động đoàn viên, hội viên và nhân
dân trong phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội của địa phương 53

4.1.5.

Thực trạng tham gia hỗ trợ nguồn vốn, tạo điều kiện cho hộ gia đình phát
triển kinh tế

4.1.6.

Thực trạng tham gia phối hợp tổ chức mở lớp dạy nghề, giới thiệu việc
làm

4.1.7.

56
64

Tham gia của Hội Nông dân huyện Phù Ninh trong hưởng lợi và quản lý,
đánh giá

iv

68

4.1.8.

Đánh giá chung về kết quả tham gia của Hội Nơng dân huyện trong phát
triển kinh tế hộ gia đình

4.2.

73

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của hội nơng dân trong phát triển
kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện phù ninh, tỉnh phú thọ

82

4.2.1.

Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ..............................................................82

4.2.2.

Tổ chức hoạt động của Hội Nông dân...............................................................85

4.2.3.

Nhận thức và nhu cầu tự thân phát triển kinh tế hộ của hội viên......................90

4.2.4.

Hiệu quả phối hợp với các cơ quan, đơn vị.......................................................92

4.2.5.

Kinh phí hoạt động của Hội Nơng dân..............................................................93

4.2.6.

Điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý của địa phương................................................95

4.2.7.

Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức (SWOT) về sự tham
gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ ở huyện Phù Ninh, tỉnh
Phú Thọ

4.3.

96

Giải pháp tăng cường sự tham gia của hội nơng dân trong phát triển kinh
tế hộ gia đình trên địa bàn huyện phù ninh, tỉnh phú thọ

99

4.3.1.

Định hướng phát triển và căn cứ xác định giải pháp.........................................99

4.3.2.

Một số giải pháp tăng cường sự tham gia của Hội Nông dân trong phát

triển kinh tế hộ gia đình

100

Phần 5. Kết luận và kiến nghị.................................................................................... 106
5.1.

Kết luận........................................................................................................... 106

5.2.

Kiến nghị.........................................................................................................108

5.2.1.

Đối với Đảng và Nhà nước............................................................................. 108

5.2.2.

Đối với địa phương......................................................................................... 109

5.2.3.

Đối với các cấp Hội Nông dân........................................................................ 109

5.2.4.

Đối với người dân........................................................................................... 110

Tài liệu tham khảo.........................................................................................................111

Phụ lục...........................................................................................................................114

v


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt

BCH

Ban chấp hành

CNH-HĐH

Cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa

GTNT, GTNĐ

Giao thơng nơng thôn, giao thông nội đồng

HND

Hội Nông dân

KHKT

Khoa học kỹ thuật

KT-XH

Kinh tế - xã hội

Ngân hàng CSXH

Ngân hàng Chính sách Xã hội

UBND

Ủy ban nhân dân

vi


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1.

Tình hình đất và sử dụng đất của huyện Phù Ninh qua ba năm (20152017) ............................................................................................................

31

Bảng 3.2.

Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế của huyện Phù Ninh ................................

33

Bảng 3.3.

Giá trị tăng thêm và cơ cấu kinh tế huyện Phù Ninh ...................................

34

Bảng 3.4.

Tình hình dân số của huyện Phù Ninh .........................................................

35

Bảng 3.5.

Tình hình lao động của huyện Phù Ninh .....................................................

36

Bảng 4.1.

Nhu cầu của hộ điều tra ...............................................................................

43

Bảng 4.2.

Kết quả công tác tuyên truyền của Hội Nông dân huyện Phù Ninh ............

45

Bảng 4.3.

Ý kiến đánh giá của hộ gia đình về hoạt động tuyên truyền của Hội ..........

46

Bảng 4.4.

Các văn bản ban hành của Hội Nông dân huyện Phù Ninh .........................

47

Bảng 4.5.

Công tác tập huấn của Hội Nông dân huyện Phù Ninh ...............................

49

Bảng 4.6.

Ý kiến đánh giá của hộ gia đình về hoạt động tập huấn của Hội .................

52

Bảng 4.7.

Kết quả hội viên nơng dân đóng góp xây dựng hạ tầng cơ sở .....................

54

Bảng 4.8. Ý kiến đánh giá về hoạt động tham gia của Hội Nông dân trong vận
Bảng 4.9.

động xây dựng hạ tầng cơ sở ở địa phương .................................................

55

Tỷ trọng nguồn vốn ủy thác Ngân hàng chính sách .....................................

58

của Hội nơng dân huyện ..............................................................................

58

Bảng 4.10. Tình hình sử dụng nguồn vốn ủy thác Ngân hàng chính sách của Hội
Nông dân huyện ...........................................................................................

59

Bảng 4.11. Ý kiến đánh giá của các hộ về hoạt động nhận ủy thác vốn của Hội ...........

61

Bảng 4.12. Tình hình Quỹ hội viên Hội Nông dân huyện Phù Ninh .............................

64

Bảng 4.13. Kết quả hoạt động tổ chức dạy nghề của Hội Nông dân các cấp .................

65

Bảng 4.14. Ý kiến đánh giá của các hộ điều tra về hoạt động dạy nghề ........................

67

Bảng 4.15. Kết quả kiểm tra, giám sát các cấp Hội Nông dân huyện Phù Ninh ............

72

Bảng 4.16. Kết quả xóa đói, giảm nghèo trong hội viên ................................................

74

Bảng 4.17. Kết quả phát triển kinh tế của các hộ điều tra ..............................................

75

Bảng 4.18. Đánh giá về kết quả phát triển kinh tế của hộ ..............................................

77

Bảng 4.19. Đánh giá của Ban Chấp hành Hội Nông dân huyện nhiệm kỳ 20132018 về sự tham gia phát triển kinh tế hộ ....................................................

vii

78


Bảng 4.20. Đánh giá của lãnh đạo Đảng ủy, chủ tịch, phó chủ tịch các tổ chức
chính trị xã hội tại địa phương

80

Bảng 4.21. Trình độ cán bộ Hội Nơng dân các cấp huyện Phù Ninh............................. 83
Bảng 4.22. Trình độ cán bộ Hội Nông dân tại 03 điểm điều tra.....................................84
Bảng 4.23. Tình hình tổ chức cơ sở Hội nơng dân huyện Phù Ninh...............................86
Bảng 4.24. Đánh giá của lãnh đạo địa phương về hoạt động của tổ chức hội................87
Bảng 4.25. Đánh giá của người dân về hoạt động của tổ chức hội.................................89
Bảng 4.26. Tình hình cơ bản của hộ điều tra.................................................................. 92
Bảng 4.27. Kinh phí phân bổ cho hoạt động Hội............................................................94
Bảng 4.28. Bảng SWOT sự tham gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ
gia đình

viii

98


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 4.1. Hoạt động phối hợp tổ chức tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật.........48
Sơ đồ 4.2. Hệ thống tổ chức Hội Nông dân huyện Phù Ninh......................................... 85

ix


DANH MỤC HỘP
Hộp 4.1.

Ý kiến của hội viên tham gia tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật
do Hội Nông dân tổ chức

Hộp 4.2.

Ý kiến của lãnh đạo Ngân hàng Chính sách xã hội huyện về vốn vay
phát triển kinh tế cho hội viên nông dân

Hộp 4.3.

53
62

Ý kiến của lãnh đạo Hội Nông dân huyện về tham gia hưởng lợi từ sự
phát triển kinh tế của hội viên 70

Hộp 4.4.

Ý kiến của hội viên về trình độ, năng lực của cán bộ Hội Nông dân...........90

Hộp 4.5.

Ý kiến về công tác phối hợp với Hội Nông dân........................................... 93

x


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tác giả: Phạm Hồng Tuấn
Tên đề tài: Sự tham gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa
bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ.
Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế

Mã số: 8340410

Tên cơ sở đào tạo: Học Viện Nông Nghiệp Việt
Nam Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của Luận văn là trên cơ sở đánh giá thực trạng sự tham gia
của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh
Phú Thọ; từ đó đề xuất một số giải pháp tăng cường sự tham gia của Hội Nông dân
trong phát triển kinh tế hộ gia đình ở địa bàn nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như thu thập số liệu sơ cấp và
thứ cấp; phương pháp thống kê mô tả; và phương pháp thống kê so sánh nhằm thực hiện
các mục tiêu nghiên cứu đề ra.
Kết quả chính và Kết luận
Hiện nay, Hội Nơng dân huyện Phù Ninh có 15.815 hội viên tương ứng với 12.825
hộ, trong đó hộ nghèo chiếm 3,55%. Hàng năm đã giúp từ 40 đến 50 hộ thoát nghèo. Kết
quả nghiên cứu về thực trạng Hội Nông dân tham gia vào phát triển kinh tế hộ gia đình
trong thời gian qua ở huyện Phù Ninh cho thấy Hội Nông dân các cấp huyện Phù Ninh tham
gia 07 nội dung nhằm phát triển kinh tế hộ gia đình cho hội viên, nơng dân:

(1)

Trong tham gia xác định nhu cầu, định hướng, hỗ trợ và truyên truyền cho cán

bộ, hội viên, nhân dân trong phát triển kinh tế.
(2)

Tham gia trong xây dựng phương án thực hiện cịn yếu kém, hình thức tham

gia cũng như nội dung tham gia không phong phú.
(3)

Tham gia trong công tác tập huấn, chuyển giao khoa học, kỹ thuật, công nghệ

trong sản xuất, kinh doanh đạt được nhiều kết quả cao.
(4)

Tham gia trong cơng tác vận động đồn viên, hội viên và nhân dân trong phát

triển hạ tầng kinh tế-xã hội của địa phương thời gian qua đã góp phần hiện đại hóa hệ thống
hạ tầng cơ sở, thiết chế văn hóa xã hội ở địa phương.
(5)

Tham gia hỗ trợ nguồn vốn, tạo điều kiện cho hộ gia đình phát triển kinh tế qua

việc nhận ủy thác nguồn vốn tín chấp của Ngân hàng CSXH huyện cho hội viên thuộc

xi


đối tượng chính sách với 09 chương trình vay. Ngồi ra có 02 nguồn vốn quan trọng
khác là nguồn Quỹ hội viên đóng góp và Quỹ hỗ trợ nơng dân của huyện Phù Ninh.
(6)

Tham gia phối hợp tổ chức mở lớp dạy nghề, giới thiệu việc làm cho từ 200

đến 300 người tham gia với từ 11 đến 18 lớp. Tổ chức dạy nghề, giới thiệu việc làm cho trên
80 lượt hội viên, nông dân hàng năm.
(7)

Tham gia trong hưởng lợi và quản lý, đánh giá thể hiện được vai trò của tổ

chức Hội trong sự phát triển của hộ.
Các nội dung tham gia cơ bản đều mang lại kết quả cao, giúp hộ phát triển kinh tế
gia đình, thốt nghèo và giảm nghèo một cách bền vững. Mặc dù vẫn còn nhiều hạn chế
như: là thiếu nguồn lực; một số khâu tham gia cịn hình thức; một số đơn vị còn yếu
kém trong thực thi nhiệm vụ, triển khai hoạt động; số lượng hộ nghèo, cận nghèo còn ở
mức cao.
Các yếu tổ ảnh hưởng cản trở sự tham gia của Hội, cản trở sự phát triển của hộ
trên địa bàn huyện Phù Ninh là: (i) Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ; (ii) Tổ chức
hoạt động của Hội Nông dân; (iii) Nhận thức và nhu cầu tự thân phát triển kinh tế hộ
của hội viên; (iv) Hiệu quả phối hợp với các cơ quan, đơn vị; (v) Kinh phí hoạt động của
Hội Nơng dân; (vi) Điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý của địa phương.
Một số giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của Hội Nơng dân trong phát triển
kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới gồm:
(i)
Củng cố, hoàn thiện đội ngũ cán bộ làm công tác hội từ huyện đến cơ sở, chú trọng
xây dựng đội ngũ kế cận đảm bảo trình độ, năng lực; (ii) Chủ động phối hợp thực hiện có hiệu
quả các chủ trương, nhiệm vụ công tác Hội; (iii) Đẩy mạnh tuyên truyền, định hướng cho hội
viên nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên cơ sở bám sát, nắm bắt tình hình kinh
tế hội viên, nhu cầu phát triển của hộ; (iv) Cải thiện công tác xây dựng kế hoạch, phương án
tham gia trong phát triển kinh tế hộ gia đình; (v) Tăng cường hoạt động đào tạo, tập huấn
chuyển giao khoa học kỹ thuật cho hội viên nông dân nhằm phát triển kinh tế; (vi) Tăng
cường số lượng, chất lượng nguồn vốn hỗ trợ hội viên nông dân phát triển kinh tế hộ; và (vii)
Phát triển và nhân rộng các mơ hình hộ nơng dân sản xuất kinh doanh giỏi.

xii


THESIS ASTRACT
Author: Pham Hoang Tuan

Thesis title: Participation of Farmers Association in household economic development
in Phu Ninh district, Phu Tho province
Major : Economic Management

Code: 8340410

Educational organization: Vietnam National University of Agriculture
(VNUA) Research Objectives
The research objective of this thesis is to assess the current status of Farmer
Association participation in household economic development in Phu Ninh district, Phu
Tho province. It then suggested some measures to increase the participation of the
Farmers' Association in household economic development in the study area.
Materials and Methods
Thesis uses a number of research methods, such as primary and secondary data
collection; Descriptive statistics method; and comparative statistical methods for the
achievement of research objectives.
Main findings and conclusions
At present, Phu Ninh Farmers' Association has 15,815 members, equivalent to
12,825 households, of which 3.55% are from poor households. Every year, 40 to 50
households escape poverty. The results of the study on the status of the Farmers
'Association participating in household economic development in Phu Ninh last time
showed that the Farmers' Association at all levels of Phu Ninh district participated in
seven issues to develop the household economy Family members, farmers:
(1)

Participating in identifying needs, orienting, supporting and communicating to

officials, members and people in economic development.
(2)

Participation in the implementation of the implementation is weak; the form of

participation as well as the content is not rich.
(3)

Participate in the training, transfer of science, technology and technology in

production and business to achieve high results.
(4)

Participating in mobilizing members, members and people in the socio-

economic development of the local area has contributed to the modernization of
infrastructure, socialize in the local.
(5)

Contribute capital to create favorable conditions for the household to develop

its economy through the entrusted trust fund of the Social Policy Bank for policy

xiii


beneficiary members with 09 loan programs. In addition, two other important sources of
funds are the Contributing Membership Fund and the Farmer Assistance Fund of Phu
Ninh District.
(6)

Participating in organizing vocational training classes, introducing jobs for

200-300 participants from 11 to 18 classes, organizing job training, introducing jobs for over
80 members, farmers every year.
(7)

Participation in the benefits and management, evaluation of the role of the

association in the development of the household.
However, participation in management and assessment is not yet deep. The basic
contents are highly effective, helping households develop their family economy, escape
poverty and reduce poverty in a sustainable way. Although there are still many
shortcomings such as lack of resources; some stages take shape; some units are weak in
performing tasks, deploying activities; the number of poor and near-poor households
remains high.
The factors influencing and affecting the participation of the Association,
hindering the development of households in the area of Phu Ninh are: (i) Qualification
and capacity of the staffs; (ii) organization of the Farmer's Association; (iii) Awareness
and self-development needs of members; (iv) Effective coordination with agencies and
units; (v) Funding for activities of the Farmers' Association; (vi) Natural conditions,
geographic location of the locality.
Some solutions to enhance the involvement of Farmers Association in household
economy development in Phu Ninh district, Phu Tho province in the coming time
include: (i) Consolidation and improvement of cadres To work from the district to
grassroots level, attaching importance to building the contingent team to ensure the
capability and capability; (ii) take initiative in coordinating the implementation of the
Association's undertakings and tasks; (iii) Strengthening the propaganda and orientation
for farmers 'members in the development of household economy on the basis of close
monitoring of members' economic status and development needs; (iv) Improved
planning and participatory planning for household economic development; (v)
Strengthening training and technical training for farmers' members in order to develop
the economy; (vi) Strengthening the quantity and quality of funds to support farmer

members to develop their household economy; and (vii) development and replication of
good household business models.

xiv


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

ở

Kinh tế hộ gia đình là một loại hình kinh tế tương đối phổ biến và được phát
triển ở nhiều nước trên thế giới, nó đóng góp quan trọng trong sự phát triển của
một nền kinh tế, nhất là đối với các nước đang phát triển. Kinh tế hộ gia đình tại
Việt Nam được thừa nhận là đơn vị kinh tế tự chủ năm 1988, trải qua gần 30 năm
phát triển đã trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế. Kinh tế hộ gia
đình phát triển chủ yếu ở nông thôn, thường gọi là kinh tế hộ gia đình nơng dân,
thành thị thì gọi là các hộ tiểu thủ công, thường sản xuất, kinh doanh đa dạng

trong nhiều lĩnh vực khác nhau, như nông nghiệp, vận tải, xây dựng, thương mại dịch
vụ, các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, kinh doanh kết hợp trồng trọt với chăn nuôi,
tiểu thủ công nghiệp và kinh doanh ngành nghề phụ (Mai Thị Thanh Xuân và Đặng
Thị Thu Hiền, 2013). Mặc dù khơng đóng vai trị trụ cột như kinh tế nhà nước, vai trò
động lực như kinh tế tư nhân, kinh tế hộ gia đình là chỉ là một đơn vị sản xuất nhưng
với lực lượng lao động đơng đảo thì vị trí của mơ hình kinh tế này đang chuyển dịch
mạnh mẽ. Kinh tế hộ gia đình hiện đang chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong chuyển
dịch cơ cấu kinh tế khu vực nơng thơn, đóng góp vào thu Ngân sách tại địa phương,
kích thích, thúc đẩy mở rộng và phát triển thị trường hàng hóa, tiêu thụ sản phẩm, giải
quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động, góp phần quan trọng giảm
nghèo bền vững trên cả nước. Theo kết quả chính thức Tổng điều tra Nông thôn, Nông

nghiệp và Thủy sản năm 2016, tại thời điểm 01/7/2016 cả nước có 15,99 triệu hộ nơng
thơn, hiện có 8,61 triệu hộ nơng - lâm - thủy sản, chiếm 53,9%; 3,22 triệu hộ công
nghiệp – xây dựng, chiếm 20,1%; 3,11 triệu hộ dịch vụ, chiếm 19,4% và 1,05 triệu hộ
khác, chiếm 6,6% (Tổng cục Thống kê, 2017). Với vai trị đó, kinh tế hộ gia đình ln
được Đảng, Chính phủ tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển.
Phát triển kinh tế hộ gia đình cần có sự tham gia của rất nhiều bên có liên
quan trong đó, sự tham gia mang tính định hướng, giúp đỡ của các tổ chức chính
trị-xã hội là cần thiết mà gắn liền với nông nghiệp-nông dân-nông thôn là các cấp
tổ chức Hội Nông dân trên cả nước. Thời gian qua, Hội Nơng dân các cấp trên cả
nước đã có nhiều đổi mới trong phương pháp, cách thức hoạt động, tham gia
ngày càng sâu rộng trong phát triển kinh tế hộ gia đình cán bộ, hội viên, nơng

1


dân. Từ những kinh nghiệm đã rút ra trong quá trình thực hiện, cần thiết những
giải pháp nhằm tăng cường hơn nữa sự tham gia của tổ chức này trong sự phát
triển kinh tế hộ gia đình và đóng góp cho sự phát triển chung của xã hội.
Huyện Phù Ninh là huyện miền núi, nằm ở phía Đơng Bắc của tỉnh Phú
Thọ, tình hình kinh tế-xã hội của huyện thời gian qua đã đạt được các kết quả
đáng ghi nhận, một số chỉ tiêu cụ thể năm 2017: Tốc độ tăng trưởng kinh tế ước
đạt 8,94%; Cơ cấu kinh tế: Nông, lâm nghiệp, thuỷ sản 19,94%; công nghiệp xây dựng 55,07%; dịch vụ 24,99%; Giá trị tăng thêm bình quân đầu người đạt
40,7 triệu đồng; Tỷ lệ hộ nghèo giảm cịn 3,38%; số xã đạt tiêu chí nơng thơn
mới 03 xã (UBND huyện Phù Ninh, 2017). Đặc biệt, nhờ sự tích cực của cấp ủy
Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở, hệ thống hạ tầng cơ sở, đường giao
thông, hệ thống thủy lợi,... trên địa bàn cơ bản hoàn thiện đã góp phần phát triển
kinh tế-xã hội chung của cả huyện, tạo điều kiện, là động lực để các hộ gia đình
phát triển kinh tế. Tuy nhiên phần lớn dân số vẫn chủ yếu sản xuất nông nghiệp
nhỏ lẻ, thủ cơng; giá trị sản xuất cịn chưa cao; loại hình kinh tế hộ có quy mơ
nhỏ, rải rác, cịn tình trạng theo phong trào, tự phát, chưa thật sự được quan tâm,

định hướng nên thực trạng phát triển còn chưa phù hợp với tiềm năng. Quán triệt
sâu sắc quan điểm chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, thời gian qua cả hệ thống
chính trị của huyện đã có nhiều giải pháp tuyên truyền, vận động, đưa các chính
sách vào cuộc sống được cán bộ, hội viên và đông đảo các tầng lớp nhân dân tại
địa phương hưởng ứng, giúp nhau phát triển kinh tế hộ gia đình, góp phần vào sự
phát triển chung của cả nước (Hội Nông dân huyện Phù Ninh, 2015-2017).
Thực hiện tốt Nghị quyết số 20-NQ/TU của Tỉnh ủy Phú Thọ về “Tiếp tục
đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể
nhân dân đến năm 2015” và nay là Nghị quyết số 20-NQ/TU, ngày 04/11/2016
của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Phú Thọ về “Tiếp tục đổi mới nội dung, phương
thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đồn thể chính trị-xã hội đến năm
2020”, Hội Nơng dân huyện Phù Ninh đã chỉ đạo cơ sở tích cực đổi mới nội
dung, cách thức hoạt động, phương thức vận động quần chúng, đạt được nhiều
thành tích cao trong hoạt động phong trào; tham gia góp phần xóa đói, giảm
nghèo, phát triển kinh tế cho đoàn viên, hội viên và nhân dân (Tỉnh ủy Phú Thọ,
2011-2016). Tuy nhiên, qua tổng kết, đánh giá kết quả các phong trào thi đua, các
chương trình hỗ trợ sản xuất, phát triển kinh tế hộ gia đình có sự tham gia của
Hội Nơng dân tại một số đơn vị còn bề nổi, dàn trải, mang tính thành tích,

2


chưa thực sự tạo được động lực cho hội viên, các hình thức tham gia cùng với hội
viên, nơng dân trong phát triển kinh tế chưa phong phú (Hội Nông dân huyện
Phù Ninh, 2015-2017). Cần thiết có những giải pháp nhằm phát huy hiệu quả
hoạt động tham gia của Hội Nơng dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa
bàn huyện Phù Ninh trong thời gian tới, để cùng hội viên trong phát triển kinh tế,
góp phần phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
Tóm lại, vai trị tham gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình
hội viên, nơng dân đã được khẳng định ngay từ khi tổ chức Hội được thành lập. Trải

qua các giai đoạn lịch sử phát triển, sự tham gia của Hội Nông dân vẫn là nhân tố
quan trọng hàng đầu quyết định sự thành công trong phát triển kinh tế hộ gia đình,
tuy nhiên ngày càng nhiều các yếu tố tác động khách quan, chủ quan đã tác động
tiêu cực, làm ảnh hưởng xấu đến sự tham gia của Hội, làm suy giảm vai trò của Hội
đối với giai cấp nơng dân trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa. Những thách
thức đã đặt ra yêu cầu Hội Nông dân phải tăng cường hơn nữa sự tham gia, sự hiện
diện của tổ chức trong sự phát triển kinh tế hộ gia đình cho hội viên, nơng dân. Mặt
khác, cho đến nay đã có nhiều cơng trình nghiên cứu liên quan đến vai trò, sự tham
gia, các hoạt động của các tổ chức đoàn thể và các vấn đề phát triển kinh tế hộ ở
những khía cạnh và phạm vi khác nhau. Ví dụ, Luận văn thạc sĩ kinh tế (2012): “Sự
tham gia của Hội nông dân trong xây dựng nông thôn mới tại huyện Yên Dũng tỉnh
Bắc Giang” của tác giả Lại Thành Dương, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội;
Luận văn Thạc sỹ Kinh tế (2013): “Nghiên cứu sự tham gia của Hội Nông dân trong
phát triển kinh tế nông thôn ở tỉnh Hải Dương” của tác giả Nguyễn Văn Lâm,
Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội;... Ngồi ra, cịn có nhiều bài nghiên cứu đăng
trên các tạp chí khoa học, các bài tham luận tại các hội thảo trong và ngồi nước.
Các cơng trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau về sự tham
gia của Hội Nông dân, về nội dung phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn... Tuy
nhiên hiện chưa có cơng trình nào nghiên cứu về sự tham gia của tổ chức Hội Nông
dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình, đặc biệt là chưa có nghiên cứu nào được
thực hiện tại các địa phương của tỉnh Phú Thọ. Do vậy, học viên chọn đề tài “Sự
tham gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn
huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ” sẽ có ý nghĩa thực tiễn quan trọng góp phần đánh
giá, phân tích thực trạng và định hướng, đưa ra các giải pháp góp phần thúc đẩy sự
tham gia của tổ chức Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình tại huyện
Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ thời gian tới.

3

Từ những lý do trên tác giả chọn đề tài: “Sự tham gia của Hội Nông dân
trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú
Thọ” để nghiên cứu làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá thực trạng sự tham gia của Hội Nông dân trong phát
triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ; từ đó đề
xuất một số giải pháp tăng cường sự tham gia của Hội Nông dân trong phát triển
kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
(1)

Góp phần hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về sự tham gia của Hội

Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình;
(2)

Đánh giá thực trạng sự tham gia của Hội Nơng dân trong phát triển kinh

tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ;
(3)

Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của Hội Nông dân trong

phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ;
(4)

Đề xuất một số giải pháp tăng cường sự tham gia của Hội Nông dân

trong phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ.

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
-

Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn về sự

tham gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình tại huyện Phù Ninh,
tỉnh Phú Thọ, trong đó tập trung nghiên cứu vai trị của đội ngũ cán bộ Hội Nơng dân
cấp huyện, cấp xã trong triển khai, tổ chức các hoạt động hỗ trợ hội viên, nông dân
phát triển kinh tế gia đình.
-

Đối tượng điều tra, khảo sát: là cán bộ các cấp Hội Nông dân và các hộ là

hội viên tại huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ.
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Phạm vi về nội dung
Đề tài nghiên cứu sự tham gia của đội ngũ cán bộ Hội Nông dân các cấp
trong triển khai, thực hiện các hoạt động hỗ trợ phát triển kinh tế hộ gia đình cho
hội viên, nông dân trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn

4


hiện nay, đề tài không nghiên cứu sự tham gia của toàn bộ tổ chức Hội (bao gồm
cán bộ hội và hội viên).
1.4.2. Phạm vi về không gian
Đề tài sự tham gia của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình
được nghiên cứu trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ. Ngoài ra, tác giả
chọn 03 xã, thị trấn làm điểm nghiên cứu từ 03 vùng trong huyện đó là: xã Tiên
Du, xã Phú Lộc và xã Gia Thanh đại diện cho 03 vùng có tình hình kinh tế-xã hội

phát triển, trung bình và kém phát triển so với mặt bằng chung của huyện.
1.4.3. Phạm vi về thời gian
-

Về thời gian thu thập số liệu: Số liệu thứ cấp thu thập từ năm 2015-2017.

Số liệu sơ cấp thu thập trong năm 2017.
-

Đề xuất một số giải pháp thực hiện trong giai đoạn 2018-2020.

-

Thời gian thực hiện đề tài: 12 tháng, bắt đầu từ tháng 04/2017 đến tháng

04/2018.
1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
Nghiên cứu đã làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về sự tham gia của
Hội Nông dân trong phát triển kinh tế hộ gia đình, trên cơ sở tổng quan có chọn
lọc một số quan điểm cơ bản của các nhà kinh tế học trên thế giới, một số Tổ
chức quốc tế và một số học giả của Việt Nam, kết hợp đúc rút thực tiễn tác giả đã
đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của Hội Nông dân trong
phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ đến năm
2020.

5