HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH MÔN KHÍ NÉN

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 1




HƯỚNG DẪN
THỰC HÀNH
KHÍ NÉN















HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 2

BÀI SỐ 1
ĐIỀU KHIỂN XILANH TÁC ĐỘNG ĐƠN

I. Mục đích:

Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của xylanh tác dụng đơn.
Tìm hiểu van 3/2
Tìm hiểu nguyên lý van tiết lưu
II. Dụng cụ thực tập: (xem bảng tra linh kiện)

III. Yêu cầu:



Khi tác động vào nút nhấn S thì xylanh
sẽ đi ra thực hiện cấp phôi cho băng
chuyền , khi thả nút nhấn ra xylanh sẽ trở
về vò trí ban đầu.




IV. Các bước thực hành xylanh tác động đơn:

1. Chọn linh kiện Khí nén như sơ đồ mạch khí nén sau:
2
1 3
50%
A
T
S


2. Nêu nguyên lý hoạt động của mạch:

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 3



3. Lắp ráp mạch khí nén-vận hành.
4. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
5. Trả lời một số câu hỏi:
1) Khi nhấn nút nhấn S xilanh A có chuyển động duỗi ra không? Tại
sao?






2) Sự hoạt động của xilanh tác dụng đơn thay đổi như thế nào khi điều
chỉnh van tiết lưu T?

3) Sự hoạt động của xilanh tác dụng đơn thay đổi như thế nào khi lắp
van tiết lưu T theo cách tiết lưu đường ra?









HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 4

BÀI SỐ 2
ĐIỀU KHIỂN XILANH TÁC ĐỘNG KÉP

I. Mục đích:
1. Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của van 5/2.
2. Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của xylanh tác dụng kép.
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)
III. Yêu cầu:


Khi nhấn vào nút nhấn S, xilanh tác
động kép A di chuyển đi ra với tốc độ
chậm. Khi nhả nút nhấn, xilanh đi về với
tốc độ nhanh.

IV. Các bước thực hành:
1. Vẽ mạch khí nén:
60%
S
A
T 1
60%
T 2
4 2
5
1
3


HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 5

2. Nêu nguyên lý hoạt động:

3. Lắp ráp mạch khí nén – vận hành.
4. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
5. Trả lời một số câu hỏi:
1. Hệ thống hoạt động có đúng với yêu cầu đề ra không?




2. Trình bày cách lắp tiết lưu đường vào, tiết lưu đường ra.











3. Khi lắp tiết lưu đường vào chuyển động nào của piston đi ra
nhanh hơn?
A. Chuyển động đi ra B. Chuyển động đi vào
C. Hai chuyển động như nhau
Giải thích:

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 6

BÀI SỐ 3
SỬ DỤNG VAN LOGIC OR

I. Mục đích:
1. Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của van logic “OR”.
2. Tìm hiểu van 5/2 điều khiển bằng tín hiệu áp suất khí nén.
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)

III. Yêu cầu:

Khi nhấn S1 hoặc S2 ở hai nơi khác nhau chúng ta có thể điều khiển được
chuyển động của xilanh.
IV. Các bước thực hành:
1. Vẽ mạch khí nén:

60%
S 1
A
T 1
60%
4 2
5
1

3
14
X Y
A
2
1 3
2
1 3
S 2
S 3

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 7
2. Nêu nguyên lý hoạt động của mạch:







3. Lắp ráp mạch khí nén-vận hành.
4. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
5 . Trả lời một số câu hỏi:
1. Vẽ bảng trạng thái ngõ ra A của van “OR”

STT X Y A = X+Y
1
2
3

4


2. Vẽ mạch logic OR có 3 ngõ vào.


HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 8

BÀI SỐ 4
SỬ DỤNG VAN LOGIC AND

I. Mục đích:
Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của van logic “AND”.
Tìm hiểu van xả nhanh
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A ( bảng tra linh kiện, thiết bò)
III. Yêu cầu:







Nhấn cùng lúc hai nút nhấn S1 và S2 thì
xilanh duỗi ra thực hiện quá trình dập chi
tiết. Nhấn một trong hai nút nhấn thì xilanh
không hoạt động.

IV. Các bước thực hiện:

1. Vẽ mạch khí nén:
60%
S 1
A
T 1
4 2
5
1
3
14
2
1 3
2
1 3
S 2
S 3
X Y
2
1
2
3

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 9
2. Nêu nguyên lý hoạt động của mạch:

3. Lắp ráp mạch khí nén - vận hành.
4. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
5 . Trả lời một số câu hỏi:
1. Vẽ bảng trạng thái ngõ ra A của van “AND”

STT X Y A = X.Y
1
2
3
4


2. Vẽ mạch logic AND có 4 ngõ vào.

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 10

BÀI SỐ 5
SỬ DỤNG VAN HÀNH TRÌNH

I. Mục đích:
- Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của van hành trình.
- Tìm hiểu van 5/2 điều khiển bằng tín hiệu áp suất khí nén.
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)

III. Yêu cầu:

Khi nhấn nút nhấn S1 xilanh A duỗi ra cấp phôi cho băng chuyền liên
tục, Khi nhấn S2 xilanh A rút về và dừng lại.
V. Các bước thực hành:

1. Chuẩn bò các linh kiện khí nén theo sơ đồ mạch khí nén sau:

4 2
5
1
3
A+ A-
50%
4 2
5
1
3
14 12
2
1 3
A0
2
1 3
S 1
50%
A0 A1
2
1 3
A1
2
1 3
S 2

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 11

2. Nêu nguyên lý hoạt động của mạch:










3. Lắp ráp mạch khí nén-vận hành.
4. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
5 . Trả lời một số câu hỏi:
1. Nêu những ứng dụng phổ biến của van hành trình khí nén.

2. So sánh sự khác nhau giữa van hành trình tác động 1 phía và van
hành trình tác động 2 phía.
















HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 12

BÀI SỐ 6
SỬ DỤNG VAN THỜI GIAN
I. Mục đích:
- Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của van thời gian.
- Sử dụng van 5/2 điều khiển bằng tín hiệu áp suất khí nén.
- Sử dụng van hành trình.
- Sử dụng van logic AND, OR
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)
III. Yêu cầu:

Khi nhấn nút nhấn S1 xilanh A duỗi ra cấp phôi cho băng chuyền liên
tục, sau một thời gian xylanh A rút về và dừng lại. Khi nhấn S2 xilanh A
rút về và dừng lại.
VI. Các bước thực hành:
1. Chuẩn bò các linh kiện khí nén theo sơ đồ mạch khí nén sau:
4 2
5
1
3
A+ A-
50%
A0 A1
4 2
5
1
3
14 12
2
1 3
A0
2
1 3
A1
2
1 3
S 1
50%
11%
2

1
12
3
1 1
2
2
1 3
S 2
1 1
2
A
V 1
V 2
T G
OR1
OR2
T 1 T 2


HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 13
2. Nêu nguyên lý hoạt động của mạch:

3. Lắp ráp mạch khí nén-vận hành.
4. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
5 . Trả lời một số câu hỏi:
1.Nêu nguyên lý hoạt động của van thời gian “TG”











2. Nếu không sử dụng van thời gian “TG” thì có dùng phần tử nào
thay thế được không? Tại sao?

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 14

BÀI SỐ 7
ĐIỀU KHIỂN MÁY KHOAN 2 XYLANH

I. Mục đích:
Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của hệ nhiều xylanh.
Sử dụng van 5/2 có 2 đầu điều khiển bằng áp suất khí.
Tìm hiểu phương pháp thiết kế mạch bằng phương pháp TẦNG
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)
III. Yêu cầu:



Nhấn nút nhấn START thì hệ thống thực hiện quá trình khoan chi tiết.

IV. Các bước thực hiện:
1. Vẽ giản đồ hoạt động

Chia tầng:

Tầng 1:
Tầng 2:

1

2

3

A

a
0

5 6 7
B

a
1

b
0

b
1

4

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 15

2. Viết các phương trình logic ngõ ra:


E1 = L2 x start x
A+ =
B+ =
E2=
B- =
A- =

3. Vẽ mạch khí nén:

60%
4 2
5
1
3
14
2
1 3
S 3
60%
4 2
5

1
3
14
60%
60%
4 2
5
1
3
14
2
1 3
2
1 3
2
1 3
2
1 3




HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 16

4. Nêu nguyên lý hoạt động của mạch:

5. Lắp ráp mạch khí nén - vận hành.
6. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
7. Trả lời một số câu hỏi:
1. Trình bày đặc điểm cấu trúc mạch 2 tầng












2. Vẽ cấu trúc 3 tầng.

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 17
4 2
5
1
3
A+
60%
60%

BÀI SỐ 8
SỬ DỤNG RELAY ĐIỆN TỪ

I. Mục đích:
Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của van điện từ .
Tìm hiểu nguyên lý hoạt động, ứng dụng của Relay điện từ .
Sử dụng nút nhấn điện.
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)
III. Yêu cầu:

Nhấn nút nhấn START xylanh duỗi ra thực hiện quá trình cấp phôi.
Nhấn nút nhấn STOP xylanh rút về.
IV. Các bước thực hiện:
1. Chuẩn bò linh kiện cho mạch động lực khí nén và mạch điện sau:
a. Sử dụng van điện từ 5/2 có 1 solenoid
+24V
0V
START
STOP
KS
KS KS
A+
1 2 3
2
3

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 18
b. Sử dụng van điện từ 5/2 có 2 solenoid

+24V
0V
START
STOP
KS
KS
4 2
5
1

3
A+ A-
60%
60%
KS
A+ A-
KS
1 2 3 4
2
3
4


2. Nêu nguyên lý hoạt động của mạch:





3. Lắp ráp mạch khí nén
4. Lắp ráp mạch điện - vận hành.
5. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.
6. Trả lời một số câu hỏi:
1. Trình bày đặc điểm của van điện từ 5/2 có 2 solenoid





2. Liệt kê các loại nút nhấn điện thường dùng trong khí nén

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 19


BÀI SỐ 9
SỬ DỤNG CÔNG TẮC HÀNH TRÌNH ĐIỆN

I. Mục đích:
Tìm hiểu nguyên lý hoạt động của công tắc hành trình điện.
Sử dụng Relay điện từ .
Sử dụng nút nhấn điện.
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)
III. Yêu cầu:

Nhấn nút nhấn START xylanh duỗi ra thực hiện quá trình cấp phôi liên
tục.
Nhấn nút nhấn STOP xylanh rút về và dừng việc cấp phôi.
IV. Các bước thực hiện:
1. Chuẩn bò linh kiện cho mạch động lực khí nén và mạch điện sau:
a. Sử dụng van điện từ 5/2 có 1 solenoid

4 2

5
1
3
A+
60%
+24V
0V
START
STOP
KS
KS
60%
K1
A+
A0
A1
KS
K1
K1
A0 A1
1 2 3 4 5
2
3
4
5



HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 20

b. Sử dụng van điện từ 5/2 có 2 solenoid

+24V
0V
START
STOP
KS
KS
4 2
5
1
3
A+ A-
60%
60%
K1
A+ A-
K1
A0
A1
KS
A0 A1
K1
K1
1 2 3 4 5 6
2
3
4
5
6

2. Giải thích nguyên lý hoạt động của mạch:













3. Lắp ráp mạch khí nén
4. Lắp ráp mạch điện - vận hành.
5. Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 21

BÀI SỐ 10
ĐIỀU KHIỂN ĐIỆN KHÍ NÉN THEO
PHƯƠNG PHÁP MODULE

I. Mục đích:
Tìm hiểu phương pháp điều khiển điện khí nén theo MODULE
Sử dụng Relay điện từ .
Sử dụng nút nhấn điện.
II. Dụng cụ thực tập: Xem phụ lục A (bảng tra linh kiện, thiết bò)
III. Yêu cầu:


Nhấn nút nhấn START hệ thống hoạt động theo sơ đồ trên.
Nhấn nút nhấn STOP hệ thống dừng việc cấp phôi.
IV. Các bước thực hiện:
1. Vẽ giản đồ hoạt động

1

2

3

A

a
0

5 6 7
B

a
1

b
0

b
1

4

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 22
2. Vẽ mạch động lực khí nén

4 2

5
1
3
60%
60%
4 2
5
1
3
60%
60%


3. Vẽ mạch điện theo phương pháp module

+24V
0V
START
STOP
KS
KS
KS
RESET
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2
4

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 23
+24V

0V
13 14 15 16



4.Giải thích nguyên lý hoạt động của mạch:












5.Lắp ráp mạch khí nén
6.Lắp ráp mạch điện - vận hành.
7.Tắt nguồn khí, tháo gỡ các thiết bò trả về chỗ cũ.






HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 24

PHỤ LỤC A
BẢNG TRA LINH KIỆN THIẾT BỊ
THIẾT BỊ THỰC HÀNH KHÍ NÉN CƠ BẢN
STT Tên thiết bị
BÀI
1
BÀI
2
BÀI
3
BÀI
4
BÀI
5
BÀI
6
BÀI
7
BÀI
8
BÀI
9
BÀI
10
1
MÁY NÉN KHÍ

2
DÂY KHÍ

3
BỘ BẢO DƯỠNG

4
BỘ CHIA KHÍ

5
XY LANH TÁC ĐỘNG ĐƠN

6
XY LANH TÁC ĐỘNG KÉP

7
NÚT NHẤN 3/2 THƯỜNG MỞ

8 NÚT NHẤN 3/2 THƯỜNG ĐĨNG
9
CƠNG TẮC KHÍ 5/2

10
VAN 5/2 1 ĐẦU ĐIỀU KHIỂN BẰNG KHÍ

11
VAN 5/2 2 ĐẦU ĐIỀU KHIỂN BẰNG KHÍ

12
VAN HÀNH TRÌNH TÁC ĐỘNG 2 CHIỀU

13
VAN HÀNH TRÌNH TÁC ĐỘNG 1 CHIỀU

14
VAN AND

15
VAN OR

16
VAN XẢ NHANH

17
VAN 1 CHIỀU

18
COUNTER KHÍ NÉN

19
RELAY THỜI GIAN KHÍ NÉN

THIẾT BỊ THỰC HÀNH ĐIỆN KHÍ NÉN CƠ BẢN
20
VAN 3/2 1 ĐẦU SOLENOID

21
VAN 5/2 1 ĐẦU SOLENOID

22
VAN 5/2 2 ĐẦU SOLENOID

23

CƠNG TẮC HÀNH TRÌNH ĐIỆN

24
NÚT NHẤN

25
RELAY

26
CẢM BIẾN TIỆM CẬN-QUANG

27
CẢM BIẾN TIỆM CẬN-ĐIỆN DUNG

28
CẢM BIẾN TIỆM CẬN-ĐIỆN TỪ

29
COUNTER ĐIỆN

HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH KHÍ NÉN
TRƯỜNG CĐKT CAO THẮNG BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ 25
PHỤ LỤC B

KÍ HIỆU LINH KIỆN THIẾT BỊ DÙNG TRONG KHÍ NÉN

I. Van đảo chiều:
Van đảo chiều có nhiệm vụ điều khiển dòng năng lượng bằng cách đóng
mở hay thay đổi vò trí các cửa van để thay đổi hướng của dòng khí nén.
1) Ký hiệu của van đảo chiều:

Vò trí của nòng van được ký hiệu bằng các ô vuông liền nhau với
các chữ cái o, a ,b ,c ,… hay các chữ số 0, 1, 2, …



Vò trí ‘không’ là vò trí mà khi van chưa có tác động của tín hiệu bên ngoài
vào. Đối với van có 3 vò trí, thì vò trí ở giữa, ký hiệu ‘o’ là vò trí ‘không’. Đối với
van có 2 vò trí thì vò trí ‘không’ có thể là ‘a’ hoặc ‘b’, thông thường vò trí bên
phải ‘b’ là vò trí ‘không’.

Cửa nối van được ký hiệu như sau:
ISO 5599 ISO 1219
Cửa nối với nguồn(từ bộ lọc khí)
1 P
Cửa nối làm việc
2 , 4, 6, … A , B , C, …
Cửa xả khí
3 , 5 , 7… R , S , T…
Cửa nối tín hiệu điều khiển
12 , 14… X , Y …

2
1 3
a

2
1 3
b

Trường hợp a là cửa xả khí không có mối nối cho ống dẫn, còn cửa xả khí có
mối nối cho ống dẫn khí là trường hợp b.
Bên trong ô vuông của mỗi vò trí là các đường mũi tên biểu diễn hướng chuyển
động của dòng khí nén qua van. Khi dòng bò chặn thì được biểu diễn bằng dấu gạch
ngang.









a

o

b

b

a

1

0

Cửa xả khí không có mối nối cho ống dẫn

2
(A)

4(B)

5(S)

1(P)

3(R)

Nối với nguồn khí nén

Cửa xả khí có mối
nối cho ống dẫn
14(Z)

Cửa nối điều khiển

12(Y)

Cửa nối điều khiển

Cửa 1nối với cửa 2

Cửa 1nối với cửa 4