Vai trò của ý thức với hoạt động nhận thức là một vấn đề quan trọng trong triết học
Mác-Lênin. Ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào bộ óc con người, có sự
cải biến và sáng tạo. Hoạt động nhận thức là quá trình con người tiếp thu, xử lý và
biểu hiện những thông tin về thế giới khách quan. Vai trò của ý thức với hoạt động
nhận thức có thể được nêu ra như sau:
Ý thức có vai trị tích cực trong thực tiễn cuộc sống, là sự phản ánh thế giới
khách quan. Nhờ có ý thức, con người có thể nhận biết được những đặc điểm, quy
luật, mối quan hệ của các sự vật, hiện tượng, từ đó đưa ra những hành động phù
hợp để thay đổi thế giới theo ý muốn của mình. Ví dụ, nhờ có ý thức về nguyên lý
hoạt động của động cơ, con người đã sáng chế ra những phương tiện giao thông
như xe máy, ô tô, máy bay, tàu hỏa, tàu thủy, v.v…1
Ý thức có vai trị chỉ đạo hoạt động, hành động của con người, quyết định
làm cho hoạt động của con người đúng hay sai, thành công hay thất bại. Ý thức là
nguồn gốc của những mục đích, ý chí, động lực, tình cảm, thái độ, đạo đức, v.v…
của con người. Những yếu tố này ảnh hưởng đến cách nhìn nhận, cách giải quyết
và cách thực hiện những vấn đề trong cuộc sống. Nếu con người nhận thức đúng,
có tri thức khoa học, có tình cảm cách mạng, có nghị lực, có ý chí thì hành động
của con người phù hợp với các quy luật khách quan, con người có năng lực vượt
qua những thách thức trong q trình thực hiện những mục đích của mình, thế giới
được cải tạo – đó là sự tác động tích cực của ý thức; còn nếu ý thức của con người
phản ánh không đúng hiện thực khách quan, bản chất quy luật khách quan thì ngay
từ đầu, hướng hành động của con người đã đi ngược lại các quy luật, dẫn đến
những kết quả tiêu cực, thất bại – đó là sự tác động tiêu cực của ý thức2.
Ý thức có vai trị làm biến đổi điều kiện, hồn cảnh vật chất để phục vụ cho
cuộc sống con người. Ý thức không chỉ phản ánh thế giới khách quan mà cịn có
khả năng sáng tạo, tạo ra những sản phẩm văn hóa, khoa học, kỹ thuật, nghệ thuật,
v.v… Những sản phẩm này làm cho thế giới vật chất trở nên phong phú, đa dạng,
phù hợp với nhu cầu và mong muốn của con người. Ví dụ, nhờ có ý thức về vẻ đẹp
của thiên nhiên, con người đã tạo ra những tác phẩm nghệ thuật như tranh, điêu
khắc, thơ, nhạc, v.v…3
Hy vọng câu trả lời của tôi đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò của ý thức với hoạt
động nhận thức. Nếu bạn có thắc mắc gì khác, xin vui lịng hỏi tơi. 😊
Vai trò của ý thức với hoạt động nhận thức là một vấn đề quan trọng trong triết học
Mác-Lênin. Ý thức là sự phản ánh năng động, sáng tạo, có chọn lọc của thế giới
khách quan vào bộ óc con người. Hoạt động nhận thức là quá trình con người tiếp
thu, xử lý, biểu hiện và sử dụng tri thức về thế giới khách quan. Vai trò của ý thức
với hoạt động nhận thức có thể được thể hiện qua các ví dụ sau:
Ý thức có vai trị tích cực trong thực tiễn cuộc sống, là sự phản ánh thế giới
khách quan. Nhờ có ý thức, con người có thể nhận biết được những sự vật, hiện
tượng, quy luật, mối quan hệ, nguyên nhân, kết quả, mục đích, giá trị, đạo đức,
pháp luật… của thế giới khách quan. Nhờ có ý thức, con người có thể lựa chọn,
định hướng, điều chỉnh, kiểm sốt và đánh giá hành động của mình theo những tiêu
chuẩn, nguyên tắc, quy tắc, phương pháp, phương tiện… của thế giới khách
quan. Nhờ có ý thức, con người có thể sáng tạo ra những sản phẩm, cơng trình,
phát minh, khám phá, nghệ thuật, văn hóa… phục vụ cho cuộc sống con người12.
Ý thức có vai trị chỉ đạo hoạt động, hành động của con người, quyết định
làm cho hoạt động của con người đúng hay sai, thành cơng hay thất bại. Nếu con
người nhận thức đúng, có tri thức khoa học, có tình cảm cách mạng, có nghị lực,
có ý chí thì hành động của con người phù hợp với các quy luật khách quan, con
người có năng lực vượt qua những thách thức trong quá trình thực hiện những mục
đích của mình, thế giới được cải tạo – đó là sự tác động tích cực của ý thức; còn
nếu ý thức của con người phản ánh không đúng hiện thực khách quan, bản chất
quy luật khách quan thì ngay từ đầu, hướng hành động của con người đã đi ngược
lại các quy luật, con người không thể thực hiện được những mục đích của mình,
thế giới bị biến dạng – đó là sự tác động tiêu cực của ý thức3.
Ý thức có vai trị làm biến đổi điều kiện, hoàn cảnh vật chất để phục vụ cho
cuộc sống con người. Nhờ có ý thức, con người có thể nhận thức được những điều
kiện, hồn cảnh vật chất có lợi hay bất lợi, thuận lợi hay khó khăn, có thể hay
khơng thể cho hoạt động của mình. Nhờ có ý thức, con người có thể tận dụng, khai
thác, biến đổi, cải tạo những điều kiện, hoàn cảnh vật chất để tạo ra những điều
kiện, hoàn cảnh mới phù hợp với mục đích, nhu cầu, mong muốn của mình. Nhờ
có ý thức, con người có thể vượt qua những giới hạn, rào cản, trở ngại của điều
kiện, hoàn cảnh vật chất để phát huy tiềm năng, khả năng, sức sá