Phân loại Lan doc

Phân loại Lan

Trái với nhiều người tưởng, Lan không phải là cây chùm gửi (ký
sinh), Lan chỉ dùng thân cây cao để nương tựa và che chở. Lan
không hề ăn bám chất dinh dưỡng của cây (thật đáng hãnh diện
cho một loài hoa mang tên Hoàng hậu).

Lan được chia làm ba loại:
 Phong Lan (Épiphites)
 Ðịa Lan (Terrestrial)
 Thạch Lan (Lithophites)

Sự phân loại Thạch lan không được đúng lắm, vì đâu có loại Lan
nào mọc nổi ngay từ trong đá ra, mà phải mọc ở kẽ đá có đất, có
lá mủn hoặc ít nhất có chút chất dinh dưỡng. Một tác giả khác,
ông Jack Kramer, mới đây còn phân loại giống Thủy Lan
(Amphibious orchid).

Thạch lan thường mọc ở cao độ 14,000 - 18,000 feet ở vùng núi
Andes bên Nam Mỹ có sương mù nên đá núi ít khi bị hấp quá
nóng .

Cách phân loại trên còn thiếu sót nếu không đề cập đến một loại
Lan mà cả cây cành lá và hoa đều mọc và nở dưới mặt đất sâu :
đó là Lan Rhizanthella Gardeni được tìm thấy ở miền Tây Úc
đại Lợi năm 1928 cùng với một giống Lan Subterranean khác.

Lan (Orchidaceae Genus) gồm có từ 600-800 loại (species) và từ
15,000 đến 35,000 thứ (varieties), trong đó 3/4 các loại và thứ
cư trú tại miệt rừng sâu nhiệt đới. Riêng Á châu có nhiều loại
Lan khác nhau nhất trên thế giới.

Tiểu sử một loài hoa
Lan được khám phá lần đầu tiên bởi người Hy Lạp. Cha đẻ của
ngành thảo mộc học, ông Théophratus đặt tên tộc cho Lan là
Orchies, từ chỗ nhận thấy một cặp giò Lan dưới mặt đất na ná
giống bộ phận sinh dục nam. Các thế hệ nhà thảo mộc học tin
rằng giò Lan khêu gợi thần Venus, và ăn giò Lan sẽ ảnh hưởng
đến sự tạo giống cho đứa trẻ sắp được sinh nở. Năm 1731, một
nhà thảo mộc học người Anh nhận một mẩu giò Lan khô từ
Providence, Bahama. Ông cẩn thận chăm sóc đặc biệt khi trồng
thử, chỉ ngay năm sau đó, Lan trổ hoa màu hồng nhạt xinh tươi
và diễm lệ. Ðó là Lan Bletila Purpura. Nó đánh dấu cành hoa lan
nở đầu tiên trên đất Anh. Lan từ đó đã làm say mê giới chơi cây
cảnh giống như hoa Tulip đã một thời làm say mê giới yêu hoa
Hòa Lan vào thế kỷ XVII.

Vào năm 1835, dân trồng tỉa tài tử dùng thử nhà kính có điều
chỉnh nhiệt độ và không khí luân lưu đã thành công rực rỡ trong
cách trồng Lan. Thiên hạ đổ xô qua các nước Nam Mỹ như
Péru, Brésil, Vénézuela, Colombia và Trung Mỹ, Bahama,
Jamaica để săn Lan tương tự như phong trào săn vàng (Gold
rush) trước đây.

Ðến năm 1904, gần 200năm sau lần Lan xuất hiện ở Âu châu,
một nhười Pháp, ông Noel Bernard tìm thấy một loại nấm vi ti
(fungus) giúp cho sự nẩy mầm hạt Lan (orchid seed).

Năm 1922, tiến sĩ Lewis Knudson, người Hoa kỳ nghĩ ra nhiệm
vụ của nấm trên là để biến hóa chất đường giúp cho sự dinh
dưỡng cây, ông bèn trộn thử đường vào môi trường cấy bằng
thạch (Agar agar) đã cho ông kết quả mỹ mãn. Sự khám phá của

ông đã cách mạng hóa cách gầy giống Lan không cần qua sự
trung gian của nấm nữa.

Ngày nay, với sự tiến bộ vượt bực của ngành thực vật học, chính
phủ Pháp đỡ đầu giúp kỹ nghệ sản xuất Lan với phương pháp
phân chia (meristem, cũng như cloning). Nhà sinh vật học
George Morel, người hướng dẫn chương trình thí nghiệm
Meristem với giống khoai tây, chợt nảy ra ý kiến thí nghiệm
Meristem cho giống Lan. Kết quả thật bất ngờ, năm 1956, ông
dùng một tế bào trên chóp của một chồi Lan con mới nhú từ giò
Lan mẹ đem cấy trên một môi trường cấy có chất dinh dưỡng,
ông đã tách ra được vô số các cây Lan con từ "mục măng lan"
(module). Cách này có cái lợi là ta có thể sản xuất Lan con giữ
tính di truyền giống hệt cây Lan mẹ, trong lúc cách cấy hạt Lan
có thể sinh ra nhiều cây Lan con khác nhau tuy cùng một gia
tộc.

Áp dụng phương pháp của tiến sĩ Morel, hai ông Michel
Vacherot và ông Maurice Lecouffe đã khởi sự sản xuất Lan
hàng loạt.


Read more: Lan - Hoàng hậu các loài hoa | Sinhvatcanh.org