Từ khuôn mẫu lý thuyết kế toán quốc tế nhìn v
ề chuẩn
mực chung kế toán Việt Nam.
Khuôn mẫu lý thuyết kế toán (IAS Framework) được xem như
các khái niệm cơ bản nhất của BCTC, làm cơ sở cho các chuẩn
mực kế toán (CMKT), bảm đảm rằng các chuẩn mực này nhất
quán với nhau. Khuôn mẫu lý thuyết kế toán (KMLTKT) chính
thức được đưa ra trong các năm 1978-1985 do Hội đồng Chuẩn
mực Kế toán Tài chính Hoa kỳ (FASB) dưới tên gọi là các công
bố về Lý thuyết Kế toán Tài chính. Đến năm 1989, KMLTKT
được chuẩn hoá thành IAS Framework. Từ đây, Uỷ ban IAS sử
dụng IAS Framework làm cơ sở để điều chỉnh lại các CMKT
quốc tế đã ban hành trước đó, đồng thời, làm cơ sở để ban hành
các chuẩn mực kế toán mới sau này.
Chuẩn mực chung kế toán Việt Nam (VAS 01) được ban hành
theo Quyết định 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 nh
ằm mục
đích quy định và hướng dẫn các nguyên tắc, yêu cầu kế toán cơ
bản, các yếu tố và ghi nhận các yếu tố của BCTC của doanh
nghiệp được thống nhất theo xu hướng hội nhập quốc tế. Việc
tiếp cận với VAS 01 sẽ giúp người làm công tác kế toán hiểu rõ
cơ sở lý luận của toàn bộ các phương pháp xử lý kế toán cụ thể
trong các chuẩn mực khác và xa hơn nữa có thể là căn cứ để tự
đưa ra các phương pháp xử lý kế toán chưa được giải quyết
trong một chuẩn mực kế toán cụ thể.
VAS 01 - Hài hoà với KMLTKT
VAS 01 về cơ bản tuân thủ KMLTKT và vận dụng phù hợp với
điều kiện cụ thể của Việt Nam. Đây cũng là một bước tiến trong
quá trình xây dựng hệ thống kế toán Việt Nam trong xu thế hội
nhập quốc tế.
Về mục đích, chuẩn mực được xây dựng và hoàn thiện các
CMKT và chế độ kế toán theo khuôn mẫu thống nhất, nêu r
a các
khái niệm cơ bản giúp cho doanh nghiệp lập và trình bày BCTC
theo các chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán đã ban hành một
cách thống nhất và xử lý các vấn đề chưa được quy định cụ thể
nhằm đảm bảo cho các thông tin trên BCTC ph
ản ánh trung thực
hợp lý. Ngoài ra, chuẩn mực cũng giúp người sử dụng BCTC,
kiểm toán viên hiểu và đánh giá về sự phù hợp của BCTC với
các chuẩn mực kế toán.
VAS 01 đưa ra "Các nguyên tắc kế toán cơ bản, các yêu cầu cơ
bản đối với kế toán" có khái niệm tương đồng với các khái niệm
trong KMLTKT như cơ sở dồn tích, hoạt động liên tục, tính phù
hợp, trọng yếu, nhất quán, thận trọng, trung thực, khách quan,
đầy đủ, có thể hiểu được, có thể so sánh được.
VAS 01 và KMLTKT đều phân chia BCTC thành năm yếu tố
là: tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, thu nhập và chi phí, trên
cơ sở đó, đưa ra điều kiện ghi nhận và đánh giá từng yếu tố.
Và những điểm khác biệt với KMLTKT
Mặc dù KMLTKT thuộc về của IAS, nhưng xét về bản chất,
KMLTKT vẫn là sản phẩm riêng của các quốc gia thuộc trường
phái kế toán Anglo- Saxson như Hoa Kỳ, Canada,
Australia…Điều này cho thấy KMLTKT xuất thân từ những
nước có nền kinh tế thị trường phát triển mạnh. Do đó, trong
KMLTKT co nhiều khái niệm hoặc nguyên tắc chưa phù hợp
với các nước có nền kinh tế đang phát triển, nơi mà thị trường
chứng khoán chưa hình thành hoặc còn rất nhỏ bé. Việt Nam
cũng nằm trong nhóm đối tượng này, vì vậy VAS 01 được ban
hành có nhiều điểm khác biệt với KMLTKT