Trong tăng trưởng, sự tiêu dùng quá lãng phí sẽ gây ra hậu quả khó lường ppt

Trong tăng trưởng, sự tiêu dùng quá lãng phí sẽ gây ra hậu quả khó lường
Hiện nay, sự phát triển của thị trường hàng hóa cùng với sự gia tăng của các siêu
thị, sự đa dạng của các loại, sự phong phú của các hình thức khuyến mãi, chào
hàng đã đưa đến kết quả người tiêu dùng thường mua sắm quá mức nhu cầu và
phần thừa cuối cùng bị vứt vào sọt rác. Tổ chức Ademe (về môi trường và kiềm
chế năng lượng) đã ghi nhận, hàng năm có 7kg thức ăn còn đóng gói/người đã
biến thành rác thải.
Hiện nay, sự phát triển của thị trường hàng hóa cùng với sự gia tăng của các
siêu thị, sự đa dạng của các loại, sự phong phú của các hình thức khuyến mãi, chào
hàng đã đưa đến kết quả người tiêu dùng thường mua sắm quá mức nhu cầu và
phần thừa cuối cùng bị vứt vào sọt rác. Tổ chức Ademe (về môi trường và kiềm
chế năng lượng) đã ghi nhận, hàng năm có 7kg thức ăn còn đóng gói/người đã
biến thành rác thải. Theo một cuộc khảo sát ở Anh thì 25% lương thực, thực phẩm
đã mua (560 euro/mỗi hộ/năm) đã bị vứt đi. Việc lãng phí như thế là quá lớn, đồng
thời còn chứa ẩn những phung phí khác nữa. Chẳng hạn, sản xuất 1kg thịt cần 7kg
ngũ cốc, 100.000 lít nước và 100 lít dầu hỏa cho việc vận chuyển… Chính tại các
gia đình, căng tin, nơi ăn uống tập thể, sự lãng phí tỏ ra chướng mắt hơn cả: 40%
thức ăn đã bị vứt bỏ, kể cả những lọ sữa chua chưa bóc và hoa quả còn nguyên vẹn.
May mà các cháu nhi đồng ngày càng được nhắc nhở chống lãng phí. Chẳng hạn,
tại một trường học vùng Vald’Oise, học sinh được tự chọn món ăn đầu bữa và
món tráng miệng, vì ăn món mình thích, các em ít để lại đồ thừa. Một mẹo khác:
cuối bữa, các em phải tự đi vứt thức ăn thừa để ý thức được về lãng phí. Từ bước
đầu của cuộc thí nghiệm này, nhà trường đã giảm được 30% chất thải. Ngày nay,
khoảng 15 trường học ở Pháp đã áp dụng phương thức này. Và từ nay đến 2012,
khoảng 100 trường sẽ noi theo.
Việc lãng phí thức ăn bắt đầu ngay trước khi đến bàn ăn khá lâu. Theo các hội
sinh thái học thì từ 10-30% sản phẩm các cửa hàng buộc phải phế bỏ vì quá hạn.
Thực tế họ rút khỏi gian hàng trước hạn vài ngày để có chỗ thay hàng mới.
Florence de Monclin tại tổ chức môi trường Nicolas Hulot cho biết: “Hoa quả kém
tươi thường bị loại trước khi đến gian hàng. Khách hàng thích các món bắt mắt!”.
Tuy nhiên, các siêu thị phân phối lại một phần dôi thừa cho các hội nhân đạo. Năm

2000, các ngân hàng thực phẩm đã thu được 88.400 tấn lương thực, thực phẩm bảo
đảm cho 176 triệu bữa ăn. Có khi các siêu thị chuyển các chất thải đến các trung
tâm sản xuất khí đốt Metan. Chẳng hạn năm 2009, nguồn cung cấp chất thải của
15 cửa hàng Anchan Bắc đã tạo ra 525MWh điện cho 150 hộ trong một năm. Tại
địa phương, hội “Bánh mì hi vọng” tại thành phố Montpellier (Pháp) đã quyên
bánh mì của các nhà sản xuất và bán lại với giá rẻ cho các vườn thú. Có những hội
khác chế biến thành bột.
Phần đóng gói chiếm đến 20% giá cả của sản phẩm
Các sọt rác không chỉ đầy rẫy chất thải mà còn tràn ngập các đồ đóng gói,
chiếm 20% khối lượng và giá cả sản phẩm. Tại các khu vực khác, lãng phí cũng
không kém. Chẳng hạn, mỗi năm chúng ta mua sắm 11kg/người các quần áo, khăn
màn và giày dép. Nhưng các hội từ thiện và các nhân viên ngành công nghiệp chỉ
thu lại được 1,7kg trên mỗi người dân. Về phía các nhà sản xuất thì khó mà biết
được các món hàng không bán được sẽ ra sao. Theo thời báo NewYork, 1 xí
nghiệp lớn tại Manhatta (Mỹ) đã xé tan và vứt đi các quần áo thừa.
Các nhà phân phối và nhà sản xuất thường không thích nhượng các khối hàng
không bán được cho các hội nhân đạo vì sợ chúng được dùng trong các cuộc xổ số
lấy đồ vật, hoặc đem bán ở chợ giời chẳng hạn.
Số phận các sản phẩm công nghệ cao
Ham các món hàng mốt mới, người tiêu dùng thường bị trách cứ về lỗi thúc đẩy
lãng phí, nhưng họ không phải bao giờ cũng có thể chọn lựa. Hiện nay, các hộ gia
đình có trong tay từ 30-40 đồ dùng chạy điện (cách đây 50 năm thì bây giờ chỉ có
10 năm) nhưng tuổi thọ của chúng thật ngắn ngủi. Dominique Bourg, Giám đốc
Viện các chính sách lãnh thổ và môi trường nhân văn (IPTEH) giải thích rằng:
“80% đồ điện gia dụng công nghệ cao đều chịu sự lỗi thời đã tính trước”. Các sản
phẩm ấy dễ hỏng hơn vì các nhà sản xuất dùng những vật liệu kém bền. Sau 20
năm, đường kính dây cáp các máy hút bụi giảm đi một nửa, bể máy rửa bát đã
chuyển từ kim loại sang bằng nhựa… Mọi người đều thấy thoải mái: nhà công
nghiệp bán được nhiều hàng mới, người tiêu dùng mở ít hầu bao (ít ra cũng trong
một thời gian đầu). Nhưng cung cách này dẫn tới những lệch lạc: một bộ pin của

Ipod shuffle 2GB có tuổi thọ từ 12-18 tháng với giá 56 euro được thay bằng Apple
giá 59 euro… Năm 2004, để báo trước cho người tiêu dùng, có dự luật buộc nhà
sản xuất phải thông báo tuổi thọ của máy nhưng dự luật đã bị rơi vào quên lãng.
Trong khi chờ đợi, chất thải tràn ngập. Dominique Barchiesi, giáo sư trường Đại
học công nghệ Troyes cho biết: “Đây là những chất hóa học độc hại làm ô nhiễm
đất đai và nước, và việc xử lí chúng tốn năng lượng khổng lồ”. Giáo sư Jean
Francois Dinggian - Trường Cao học sáng tạo công nghiệp Paris nói thêm: “Tất cả
các hiệu đều chào mời những máy ít tốn năng lượng, nhưng không hiệu nào có ý
chế tạo các máy có độ bền cao hơn”. Một nghịch lí thể hiện tính tai hại của
phương thức. Các nhà tiêu dùng đã bổ cứu tình hình bằng cách trao đổi hiện vật
hoặc bán lại qua mạng.
Có thể tiêu dùng mà không lãng phí?
1. Ý kiến của Alain Lipietz, nhà kinh tế học, cựu đại biểu Quốc hội Châu Âu
Có thể tiêu dùng mà không lãng phí bằng cách thay đổi các tập quán của chúng
ta. Từ năm 1950, người ta dạy chúng ta: “Hãy tăng trưởng, cuối cùng rồi cũng
được cái gì đó và tạo được những việc làm”. Sự tăng trưởng khinh suất này dẫn
đến tàn phá tài nguyên thiên nhiên, làm rối loạn khí hậu, tổn hại sức khỏe với
những tai ương ngày càng bi đát. Chúng ta không thay thế kinh tế thị trường
nhưng chúng ta có thể loại trừ lãng phí bằng các đạo luật và nhất là bằng hành
động của chính mình. Nếu nửa số dân Châu Âu thôi dùng xe riêng để đi làm thì ô
nhiễm sẽ giảm đi 30%. Đành rằng khu vực ngành ô tô sẽ mất 4,5 triệu chỗ làm
nhưng sẽ có 8 triệu chỗ làm trong ngành vận tải công cộng. Việc trồng trọt theo
sinh học sẽ cần thêm 40% lao động nông nghiệp. Vậy, để bớt áp lực lên thiên
nhiên thì cần thêm quyết tâm và trí tuệ của con người.

2. Ý kiến của Paul Aries, giáo sư khoa học chính trị
Không thể tiêu dùng mà không lãng phí. Nhiều hơn không phải đồng nghĩa
với tốt hơn. “Chúng ta hãy thôi nghĩ rằng các lãng phí của chúng ta là tất yếu
để sống tốt hơn. Những cố gắng để cải tiến hoặc bán lại các đồ cũ chẳng phải
là cách giải quyết. Phải xét lại một phương thức kinh tế luôn luôn dẫn chúng ta

đi đến lãng phí. Bằng cách khước từ cuộc tấn công của quảng cáo và nhớ rằng
mốt mới trước tiên là điều chóng lạc mốt. Cần đoạn tuyệt với ảo tưởng về sự
giàu có ê hề, và cần phân biệt việc sử dụng hợp lí với việc sử dụng lệch lạc?
Tại sao trả tiền điện, tiền vận chuyển, tiền nhà, cùng một giá mà không phân
biệt tiêu dùng cần thiết với tiêu dùng thừa? Nhà làm luật cần phải lập ra một
hệ thống giá cả tùy theo việc sử dụng”./.
Theo Tạp chí Sa m’urtéresse 6/2010 (Pháp)