(Luận văn thạc sĩ hcmute) quản lý khai thác tài nguyên cát tại sở tài nguyên và môi trường tỉnh đồng tháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN TRUNG ẨN

QUẢN LÝ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN CÁT TẠI SỞ
TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TỈNH ĐỒNG THÁP

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ - 8340410

SKC 0 0 6 6 1 8

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 04/2020

Luan van


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN TRUNG ẨN

ĐỀ TÀI:
QUẢN LÝ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN CÁT TẠI

SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG TỈNH ĐỒNG THÁP

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ - 8340410

Đồng Tháp, tháng 04/2020

Luan van


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGUYỄN TRUNG ẨN

ĐỀ TÀI:
QUẢN LÝ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN CÁT TẠI
SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG TỈNH ĐỒNG THÁP

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ - 8340410
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
TS. LÊ VĂN BẢY

Đồng Tháp, tháng 04/2020

Luan van


QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI

i

Luan van


ii

Luan van


iii

Luan van


iv

Luan van


v

Luan van


vi

Luan van


vii

Luan van


viii

Luan van


ix

Luan van


LÝ LỊCH KHOA HỌC
(Dùng cho nghiên cứu sinh & học viên cao học)
I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC:

Họ & tên: NGUYỄN TRUNG ẨN

Giới tính: Nam

Ngày, tháng, năm sinh: 25/05/1991

Nơi sinh:Đồng Tháp

Quê quán: xã Mỹ Hội, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp Dân tộc: Kinh
Chức vụ, đơn vị công tác trƣớc khi học tập, nghiên cứu: Công ty CP xây lắp và
vật liệu xây dựng Đồng tháp
Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: ấp Tây Mỹ, xã Mỹ Hội, huyện Cao Lãnh,

tỉnh Đồng Tháp
Điện thoại cơ quan:

Điện thoại nhà riêng: 0946349499

Fax:

E-mail:

II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO:
1. Trung học chuyên nghiệp:
Hệ đào tạo:
……
Nơi học (trƣờng, thành phố):
Ngành học:

Thời gian đào tạo từ ……/…… đến ……/

2. Đại học:
Hệ đào tạo: chính quy
Thời gian đào tạo từ năm 2009 đến năm
2013
Nơi học (trƣờng, thành phố): Trƣờng Đại học Cần Thơ
Ngành học: Kinh tế nông nghiệp
Tên đồ án, luận án hoặc môn thi tốt nghiệp:
Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án hoặc thi tốt nghiệp:
Ngƣời hƣớng dẫn:
3. Thạc sĩ:
Hệ đào tạo: Chính quy
Thời gian đào tạo từ 05/2019 đến

09/2020
Nơi học (trƣờng, thành phố): Trƣờng Đại học sƣ phạm kỹ thuật TP.HCM

i

Luan van


Ngành học: Quản lý kinh tế
Tên luận văn: Quản lý khai thác tài nguyện cát tại Sở Tài nguyên và Môi
trƣờng tỉnh Đồng Tháp
Ngày & nơi bảo vệ luận văn: 09/05/2020
Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Lê Văn Bảy
4. Tiến sĩ:
Hệ đào tạo:
Thời gian đào tạo từ ……/…… đến ……/
……
Tại (trƣờng, viện, nƣớc):
Tên luận án:
Ngƣời hƣớng dẫn:
Ngày & nơi bảo vệ:
5. Trình độ ngoại ngữ (biết ngoại ngữ gì, mức độ): B1
6. Học vị, học hàm, chức vụ kỹ thuật đƣợc chính thức cấp; số bằng, ngày & nơi
cấp:
III. Q TRÌNH CƠNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI
HỌC:
Thời gian
09/2013- đến
nay

Nơi công tác
Công ty CP xây lắp và VLXD Đồng Tháp

Cơng việc đảm nhiệm
Phó phịng

IV. CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ:

XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN hoặc ĐỊA PHƢƠNG
(Ký tên, đóng dấu)

ii

Luan van

Ngày

tháng năm 20……
Ngƣời khai ký tên


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là tiểu luận nghiên cứu của riêng tôi và đƣợc sụ hƣớng
dẫn khoa học của TS. Lê Văn Bảy. Các nội dung nghiên cứu và kết quả là trung
thực và chƣa công bố dƣới bất kỳ hình thức nào trƣớc đây, dựa trên số liệu của các
đơn vị, thơng tin đƣợc chính học viên thu thập các nguồn khác nhau có đề cập trong
tài liệu tham khảo.
Nếu có phát hiện bấy kỳ sự gian lận nào, học viên xin hoàn toàn chịu trách
nhiệm về nội dung tiểu luận của mình. Giảng viên hƣớng dẫn và trƣờng ĐHSP Kỹ
Thuật TP Hồ Chí Minh khơng liên quan đến những vi phạm tác quyền, bản quyền

do học viên gây ra trong quá trình thực hiện (nếu có).

iii

Luan van


LỜI CẢM ƠN
Em xin chân thành cảm ơn các vị lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp và đặc biệt các vị
trong Sở Tài ngun Mơi trƣờng đã giúp em hồn thành khóa luận này. Cảm ơn các
giảng viên cũng nhƣ những nhân viên trong trƣờng đã giúp em có cơ hội tiếp xúc
nguồn kiến thức giá tị và thực tế, điều này rất cần thiết cho công việc hiện tại của
em.
Chân thành cảm ơn TS. Lê Văn Bảy đã truyền đạt cho em một lƣợng kiến
thức quý báu và cũng là hành trang cho em trong sự nghiệp cống hiến cho đơn vị
nơi em công tác sau này. Đặc biệt em rất tâm đắc với phƣơng pháp dạt kết hợp thực
tế của thầy, giúp em nắm bắt nội dung bài giảng rất nhanh, cũng là cơ hội để bản
thân bƣớc đầu tiếp xúc với những lĩnh vực mới mà trƣớc đây chƣa từng tìm hiểu
qua. Cám ơn Sở Tài nguyên và Mơi trƣờng tỉnh Đồng Tháp đã hết lịng hỗ trợ, cung
cấp tài liệu cần thiết để tác giả viết bài. Một lần nữa em chân thành cảm ơn các thầy
cô trƣờng Đại học Sƣ Phạm Kỹ thuật TP HCM đã hết lòng giảng dạy, truyền đạt
những kiến thức quý báu trong thời gian qua.
Đồng Tháp, ngày … tháng … năm 2020
Học viên

NGUYỄN TRUNG ẨN

iv

Luan van

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Đồng Tháp, ngày …. tháng … năm 2020

v

Luan van


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Cát là nguồn tài nguyên quốc gia, phục vụ chính cho cơng nghiệp xây dựng

khơng chỉ riêng ở Việt Nam mà cịn tồn thế giới. Đồng thời, trong bối cảnh nƣớc ta
cơng nghiệp hóa cần nhiều tài nguyên cho phát triển kinh tế thì việc đảm bảo sử
dụng hợp lý, hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên cát cho sự phát triển kinh tế - xã
hội trƣớc mắt và lâu dài là cần thiết. Qua đó, khơng nên quá dễ dãi trong quản lý,
đăc biệt trong khâu quản lý việc khai thác cát trên các con sông lớn. Vì nó có thể để
lại hậu quả rất lớn, ảnh hƣởng đến cuộc sống ngƣời dân ven sông cũng nhƣ gây ô
nhiễm nghiêm trọng môi trƣờng.
Tỉnh Đồng Tháp là một tỉnh nằm ở miền Tây Nam Bộ có sơng Tiền là một
trong những con sơng có nguồn tài ngun cát có trữ lƣợng và giá trị cao, đóng vai
trị quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của khu vực. Với mục tiêu
tăng cƣờng quản lý khai thác tài nguyên cát đối với Sở Tài nguyên và Môi trƣờng
tỉnh Đồng Tháp, tác giả thực hiện đề tài nhằm nghiên cứu về thực trạng hoạt động
quản lý khai thác cát trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, đặc biệt là trên khu vực sơng
Tiền, đề từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cƣờng hoạt động này.
Trong quá trình nghiên cứu tác giả đã sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu
nhƣ phƣơng pháp thu nhập và phân tích số liệu kết hợp với phƣơng pháp phỏng vấn
chuyên gia. Nguồn dữ liệu đƣợc tác giả thu thập đƣợc bao gồm dữ liệu thứ cấp và
sơ cấp tại phạm vi nghiên cứu là các báo cáo hàng năm, các cuộc phỏng vấn, các
văn bản pháp luật v.v… để đƣa ra vào phân tích cho thấy rõ đƣợc thực trạng hoạt
động quản lý khai thác cát trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp của Sở Tài nguyên và Môi
trƣờng tỉnh.
Dựa trên những phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động
quản lý khai thác cát, đề tài đƣợc nghiên cứu nhằm đƣa ra một số giải pháp thiết
thực với mục tiêu tăng cƣờng hoạt động quản lý khai thác cát cho Sở Tài nguyên
Môi trƣờng tỉnh Đồng Tháp.

vi

Luan van

ABSTRACT
Sand is one of the national resouces in the world. It not only services the
construction industry in Viet Nam, but also over the world. Moreover, in the context
of industrialization nowadays, we need more resources for economic development.
So that the rational, effective and sustainable using sand resources for socio economic development is necessary. Thereby, it requires a serious management,
especially in river sand mining methods, for unless it was controlled well, there
would be a lot of consequences which affected right to local life and environment.
Dong Thap province is located in the southwestern region of Viet Nam,
where has one of the high reserved sand named Tien River. This river plays an
important role in the process of socio - economic development of the region. With
the purpose of strengthening the management of sand resource mining for
Deparment of Natural Resources and Environment in Dong Thap province, the
author conducted the topic this thesis for researching the status of sand mining in
Dong Thap province, especially in Tien River. Then, it will propose suitable
solotions to enhace this activity.
During the research, author used research methods such as collecting,
analysing, comparing method and combined with interviewing expert method. The
thesis also used assembles secondary and primary documents method through
collecting at the research scope. Since then, the author summarized and processed
both documents to clearly see the current situation of sand resource mining for
Deparment of Natural Resources and Environment in Dong Thap province.
Depending on the analysis situation and the affecting factors to river sand
mining management, thesis aims to provide several solutions to enhance the
management of sand resource mining for Deparment of Natural Resources and
Environment in Dong Thap province.

vii

Luan van

MỤC LỤC
LÝ LỊCH CÁ NHÂN ................................................................................................ iii
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... iii
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................iv
TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................vi
ABSTRACT ............................................................................................................. vii
DANH MỤC HÌNH ẢNH ....................................................................................... xii
DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... xiii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ...........................................................................................xiv
DANH MỤC VIÊT TẮT .........................................................................................xvi
PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1
2. Các cơng trình nghiên cứu có liên quan ..................................................................2
3. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................3
4. Đối tƣợng nghiên cứu..............................................................................................4
5. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................4
6. Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................................4
7. Đóng góp của luận văn ............................................................................................5
8. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................6
Chƣơng 1 .....................................................................................................................7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC TÀI NGUYÊN CÁT ....................7
1.1

Các khái niệm ................................................................................................7

1.1.1 Tài nguyên thiên nhiên ...............................................................................7
1.1.2 Tài nguyên cát .............................................................................................8
1.1.3 Hoạt động khai thác tài nguyên cát...........................................................11

1.2 Trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nƣớc về tài nguyên cát .................13
1.2.1

Sở tài nguyên và môi trƣờng.................................................................13

1.2.2

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh .....................................................................14

1.2.3

Phịng tài ngun và mơi trƣờng ...........................................................15

viii

Luan van


1.3 Vai trò của việc quản lý khai thác cát .............................................................15
1.4 Nội dung quản lý khai thác tài nguyên cát ......................................................16
1.4.1 Xây dựng bộ máy quản lý khai thác tài nguyên khoáng sản - khai thác tài
nguyên cát ..........................................................................................................16
1.4.2 Xây dựng hệ thống văn bản quản lý khai thác..........................................17
1.4.3 Cấp phép trong hoạt động khai thác khoáng sản ......................................17
1.4.4 Thu thuế, phí khai thác tài nguyên............................................................18
1.4.5 Tổ chức kiểm tra các hoạt động khai thác tài nguyên cát trái phép .........20
1.4.6 Tuyên truyền vận động ngƣời dân tham gia quản lý khai thác tài nguyên
cát .......................................................................................................................20
1.5

Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý khai thác tài nguyên cát .......................20

1.5.1 Sự phù hợp của chính sách đối với điều kiện thực tiễn tại địa phƣơng ....20
1.5.2 Nguồn ngân sách cho việc triển khai thực hiện chính sách ......................21
1.5.3 Trang thiết bị phục vụ quản lý khai thác tài nguyên cát ...........................21
1.5.4 Ảnh hƣởng của cán bộ quản lý đến hoạt động khai thác tài nguyên cát ..21
1.5.5 Liên kết giữa các bên trong quản lý khai thác tài nguyên cát ..................22
1.6

Kinh nghiệm quản lý khai thác tài nguyên cát ............................................22

1.6.1 Kinh nghiệm quản lý khai thác tài nguyên cát ở các nƣớc trên thế giới ..22
1.6.2 Kinh nghiệm quản lý khai thác tài nguyên cát ở các địa phƣơng trong
nƣớc ...................................................................................................................23
1.6.3 Bài học kinh nghiệm quản lý khai thác tài nguyên cát tỉnh Đồng Tháp ..25
Chƣơng 2 ...................................................................................................................27
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN CÁT TẠI SỞ TÀI
NGUYÊN MÔI TRƢỜNG TỈNH ĐỒNG THÁP.....................................................27
2.1 Giới thiệu về sở Tài nguyên và môi trƣờng tỉnh Đồng Tháp ..........................27
2.1.1

Giới thiệu chung ...................................................................................27

2.1.2

Cơ cấu tổ chức ......................................................................................27

2.1.3

Nhiệm vụ và quyền hạn ........................................................................28

2.2 Đặc điểm tự nhiên tỉnh Đồng Tháp .................................................................32

ix

Luan van


2.2.1

Vị trí địa lý ............................................................................................32

2.2.2

Đặc điểm địa hình và chế độ thủy văn ..................................................33

2.2.3

Địa mạo .................................................................................................34

2.2.4

Điều kiện khí hậu ..................................................................................34

2.3 Khái quát về tình hình khai thác tài nguyên cát trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp 35
2.3.1

Hiện trạng khai thác tài nguyên cát ......................................................35

2.3.2

Các phƣơng tiện dùng trong khai thác cát trái phép .............................37

2.3.3

Hậu quả của việc khai thác cát trái phép ..............................................38

2.3.3.1 Tác động của việc khai thác đến diện tích đất canh tác của ngƣời dân.
...........................................................................................................38
2.3.3.2 Tác động tới mơi trƣờng cảnh quan xung quanh ..............................40
2.4

Phân tích thực trạng quản lý khai thác tài nguyên cát tại Sở Tài nguyên và

Môi trƣờng tỉnh Đồng Tháp ..................................................................................42
2.4.1

Bộ máy quản lý khai thác cát ................................................................42

2.4.2

Hệ thống văn bản quản lý khai thác cát ................................................43

2.4.3

Cấp phép khai thác ................................................................................47

2.4.4

Công tác thu thuế ..................................................................................52

2.4.5

Công tác kiểm tra, xử phạt các hành vi vi phạm ..................................55

2.4.6

Công tác tuyên truyền, vận động ngƣời dân tham gia quản lý khai thác

tài nguyên cát .....................................................................................................57
2.5

Phân tích các nhân tố tác động đến hoạt động quản lý khai thác tài nguyên

cát của Sở Tài nguyên và Môi trƣờng tỉnh Đồng Tháp .........................................58
2.5.1

Nguồn nhân lực quản lý hoạt động khai thác cát ..................................58

2.5.2

Liên kết giữa các bên trong quản lý khai thác cát ................................60

2.5.3

Quản lý bến bãi tập kết .........................................................................64

2.6

Đánh giá thực trạng quản lý khai thác tài nguyên cát tại sở tài nguyên và

môi trƣờng tỉnh Đồng Tháp ...................................................................................65
2.6.1

Những kết quả đạt đƣợc ........................................................................65

2.6.2

Những vấn đề tồn tại và nguyên nhân ..................................................66

x

Luan van


Chƣơng 3 GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN
CÁT TẠI SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG TỈNH ĐỒNG THÁP ...............69
3.1 Cơ sở đề xuất giải pháp ...................................................................................69
3.1.1 Bối cảnh kinh tế xã hội .............................................................................69
3.1.2 Định hƣớng và mục tiêu quản lý khai thác tài nguyên cát tại sở tài nguyên
và môi trƣờng tỉnh Đồng Tháp ..........................................................................70
3.1.3 Quan điểm khai thác cát tỉnh Đồng Tháp .................................................71
3.2 Giải pháp tăng cƣờng quản lý khai thác tài nguyên cát tại Sở Tài nguyên và
Môi trƣờng tỉnh Đồng Tháp ..................................................................................72
3.2.1

Giải pháp về thể chế..............................................................................73

3.2.1.1 Tăng cƣờng công tác quản lý cấp phép khai thác cát ........................73
3.2.1.2 Tăng cƣờng công tác quản lý thu thuế ..............................................75

3.2.2

Giải pháp về công tác tổ chức thực hiện quản lý Nhà nƣớc về khai thác

tài nguyên cát .....................................................................................................76
3.2.2.1 Tăng cƣờng công tác tuần tra, thanh tra ............................................76
3.2.2.2 Tăng cƣờng công tác quản lý bến bãi tấp kết, tàu thuyền vận chuyển ..
...........................................................................................................77
3.2.2.3 Tăng cƣờng công tác tun truyền ....................................................77
3.2.2.4 Xây dựng mơ hình quản lý khai thác cộng đồng ...............................78
3.2.2.5 Giải pháp giảm thiểu tác động môi trƣờng do khai thác cát .............79
3.2.3

Giải pháp về nguồn lực .........................................................................82

3.3 Kiến nghị .........................................................................................................83
3.3.1

Đối với Chính phủ ................................................................................83

3.3.2

Đối với Tổng cục Địa chất và Khoáng sản ...........................................84

3.3.3

Đối với cơ quan quản lý cấp tỉnh ..........................................................85

3.3.4

Đối với cơ quan quản lý cấp huyện và xã .............................................86

KẾT LUẬN ...............................................................................................................87
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................89
PHỤ LỤC ..................................................................................................................93

xi

Luan van


DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức sở Tài ngun và Mơi trƣờng tỉnh Đồng Tháp ................28
Hình 2.2: Bản đồ hành chính tỉnh Đồng Tháp ..........................................................32
Hình 2.3: Biến đổi lịng sơng do hoạt động khai thác cát .........................................38
Hình 2.4: Sạt lở ở cồn Ơng huyện Lấp Vị ................................................................39
Hình 2.5: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý về khai thác cát.........................................42

xii

Luan van


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Hiện trạng khai thác cát trên địa bàn tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2016 2018 ...........................................................................................................................36
Bảng 2.2: Các đơn vị đƣợc cấp phép hoạt động khai thác cát trên địa bàn tỉnh Đồng
Tháp giai đoạn 2016 - 2018 ......................................................................................36
Bảng 2.3: Tổng hợp một số văn bản pháp luật có liên quan hoạt động khai thác cát
trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp......................................................................................44

Bảng 2.4: Thủ tục cấp phép khai thác cát trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp ...................48
Bảng 2.5: Kết quả cấp phép khai thác cát .................................................................50
Bảng 2.6: Bảng quy định thuế giá tài nguyên tỉnh Đồng Tháp .................................52
Bảng 2.7: Tình hình hoạt động tài chính khai thác cát trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp
giai đoạn 2016 - 2018 ................................................................................................53
Bảng 2.8: Kết quả công tác kiểm tra giám sát ..........................................................55
Bảng 2.9: Mức hạn chế trong công tác quản lý khai thác cát hiệu quả.....................58
Bảng 2.10: Trách nhiệm của các bên liên quan trong công tác quản lý khai thác cát
...................................................................................................................................60

xiii

Luan van