Skkn một số phương pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên đề nhiệt học

Phòng Giáo dục & đào tạo lệ thuỷ

trờng thcs Kiến giang

Sáng kiến kinh nghiệm

Một số phơng pháp
giải bài toán thực nghiệm
trong chuyên đề nhiệt học
Giáo Viên:

Nguyễn Anh

Minh
Trờng THCS
Kiến Giang
Đơn vị:

Năm häc: 2018-2019

skkn


Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học

MụC L ụC
Mục lục........................................................................... 1
A. Mở đầu...................................................................... 2
1. Lí do chọn đề tài......................................................2
2- Mục đích nghiên cứu.................................................2

3- Khách thể, đối tợng và phạm vi nghiên cứu ...............2
4- Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................2
5- Phơng pháp nghiên cứu .............................................3
B. NộI DUNG ..................................................................3
1- Định hớng chung ........................................................3
2- Phần cụ thể ..............................................................3
2.1- Khái quát về bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học: .....................................................................3
2 .2- PP giải bài toán thực nghiệm trong chuyên đề Nhiệt
học ...................................................................................... 4
2.2.1- Dạng 1: Xác định nhiệt dung riêng của vật rắn . 4
2.2.2- Dạng 2: Xác định nhiệt nóng chảy của một chất
............................................................................................. 5
2.2.3- Dạng 3: Xác định nhiệt dung riêng của một chất
lỏng ....................................................................................6

NguyÔn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

1

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
2.2.4- Dạng 4: Xác định nhiệt hóa hơi của một chất . . .6
2.2.5- Dạng 5: Xác định khối lợng các chất có trong hợp kim

............................................................................................. 7
C. Kết qủa nghiên cứu và ứng dụng của đề tài.............8
d. triển vọng của đề tài ...............................................8
e. kết luận ....................................................................8

Nguyễn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

2

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
bài toán thực nghiệm trong chuyên đề nhiệt học
A. Mở ĐầU
1. Lý do chọn đề tài
Bài toán cã néi dung thùc nghiƯm lµ mét néi dung quan trọng
thờng gặp trong chuyên đề BDHSG nói chung và chuyên đề
nhiệt học nói riêng. Thông thờng HS nắm chắc phơng pháp giải
bài tập và vận dụng làm tốt các bài tập về nhiệt học từ đơn giản
đến phức tạp, tuy nhiên khi gặp bài toán thực nghiệm thì HS
gặp phải khó khăn lúng túng khó tìm ra hớng giải quyết bài toán
một cách chính xác. Đặc biệt khi bài toán chỉ giới hạn cho một số
ít các dụng cụ thí nghiệm thì việc xác định giá trị của một đại

lợng cho trớc là một bài toán phức tạp đối với học sinh. Vì vậy,
việc tổng hợp, khái quát thành phơng pháp giải đối với bài toán
thực nghiệm trong chuyên đề Nhiệt học là một chìa khoá giúp
HS biến bài toán thực nghiệm phức tạp thành những bài toán
đơn giản, có lối đi riêng một cách rõ ràng, từ đó dễ dàng vận
dụng vào giải các bài tập thực nghiệm khác trong chuyên đề
nhiệt học. Việc nắm vững phơng pháp giải bài toán thực nghiệm
trong chuyên đề Nhiệt học sẽ giúp HS làm tốt các bài toán có liên
quan đến nội dung thực nghiệm, đồng thời nâng cao chất lợng
bồi dỡng chuyên đề Nhiệt học nói riêng cũng nh chất lợng ®éi
tun HSG vËt lÝ nãi chung.

 Ngun Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

3

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
Với những lí do trên, tôi chọn đề tài "Một số phơng pháp
giải bài toán thực nghiệm trong chuyên đề Nhiệt học".
2. Mục đích nghiên cứu
Tìm ra phơng pháp để giải bài toán xác định nhiệt dung

riêng; nhiệt nóng chảy; nhiệt hóa hơi ... của các chất. Phơng
pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên đề nhiệt học phục
vụ công việc học tập chuyên đề nhiệt học của học sinh trong
đội tuyển HSG môn vật lí nhằm góp phần nâng cao chất lợng
đội tuyển.
3. Khách thể, đối tợng và phạm vi nghiên cứu
Khách thể : nội dung, chơng trình, phơng pháp dạy học và
quá trình bồi dỡng HSG.
Đối tợng : Các bài tập có nội dung thực nghiệm trong chuyên
đề nhiệt học.
Phạm vi : Chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu và khai thác một số
bài tập cơ bản trong nội dung chơng trình bồi dỡng HSG vật lí
THCS.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đợc mục đích nghiên cứu nêu ở trên, tôi đề ra các
nhiệm vụ sau :
+ Nghiên cứu cơ sở lí luận về bài tËp thùc nghiƯm vËt lÝ ë
trêng phỉ th«ng.

 Ngun Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

4

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
+ Nghiên cứu và khai thác một số bài tập cơ bản trong chơng
trình bồi dỡng HSG chuyên đề nhiệt học.
+ Thiết kế và xây dựng các bài tập mẫu về bài tập thực
nghiệm trong chơng trình bồi dỡng HSG môn Vật lí THCS.
+ Nghiên cứu hiệu quả của việc áp dụng phơng pháp giải bài
toán có nội dung thực nghiệm vào quá trình bồi dỡng HSG.
5. Phơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu nêu ở trên, tôi thực
hiện các phơng pháp nghiên cøu sau :
+ Nghiªn cøu lý thut : tỉng quan các tài liệu về lí luận dạy
học; các văn bản chỉ đạo về đổi mới, nâng cao chất lợng dạy
học ở trờng phổ thông; các sách bài tập thí nghiệm vật lí, các
bài tập nâng cao, chuyên chọn.
+ Từ việc nghiên cứu lí thuyết lựa chọn các bài tập cơ bản,
điển hình cho mỗi dạng sau đó tổng hợp thành phơng pháp giải
cho mỗi dạng bài toán thực nghiệm trong chuyên đề nhiệt học.
+ áp dụng vào quá trình dạy bồi dỡng đội tuyển HSG.
B. NộI DUNG
1. Định hớng chung:
Bài toán có nội dung thực nghiệm trong chuyên đề Nhiệt học
rất đa dạng và phong phú. Để giải các bài tập loại này chỉ dùng
kiến thức về quá trình trao đổi nhiệt giữa các vật; phơng

Nguyễn Anh Minh
Trờng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

5

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
trình cân bằng nhiệt thì cha đủ. Muốn làm tốt các bài tập có
nội dung thực nghiệm trong chuyên đề nhiệt học cần phải nắm
vững các kiến thức sau:
1.1 - Kỹ năng phân tích diễn biến quá trình trao đổi nhiệt
giữa các vật
1.2 - Phơng trình cân bằng nhiệt:

Qtỏa ra = Qthu vào

1.3 - Các đặc điểm, trạng thái của vật trong các quá trình
chuyển thể (nóng chảy, đông đặc, bay hơi, ngng tụ).
1.4 - Các công thức tính nhiệt lợng thu vào, tỏa ra tơng ứng với
từng quá trình tăng nhiệt độ, giảm nhiệt độ, nóng chảy, đông
đặc, bay hơi, ngng tụ.
1.5 - Sự liên quan giữa các kiến thức cơ học và nhiệt học.
1.6 - Cấu tạo, cách sử dụng và vai trò của các dụng cụ thí nghiệm
(Nhiệt kế, nhiệt lợng kế, cân ...).
1.7 - Định luật bảo toàn năng lợng.
áp dụng vào việc giải bài tập có nội dung thực nghiệm
trong chuyên đề Nhiệt học trong đề tài này, tôi sẽ trình

bày các vấn đề sau:
a- Khái quát về bài toán thực nghiệm trong chuyên đề nhiệt học.
b- Phơng pháp xác định nhiệt dung riêng, nhiệt nóng chảy,
nhiệt hóa hơi của các chất.

NguyÔn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

6

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
c- Các loại bài toán thực nghiệm thờng gặp trong chuyên đề
nhiệt học
2. Phần cụ thể:
2.1 - Khái quát về bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề nhiệt học:
Bài toán thực nghiệm trong chuyên đề Nhiệt học là loại bài
tập đòi hỏi học sinh phải vận dụng một cách tổng hợp các kiến
thức lí thuyết và thực nghiệm, các kĩ năng hoạt động trí óc và
chân tay, các vèn kiÕn thøc hiĨu biÕt vỊ vËt lÝ, kÜ tht và thực
tế đời sống ... để tự mình xây dựng phơng án, lựa chọn phơng
tiện, xác định các điều kiện thích hợp, tự mình thực hiện thí

nghiệm theo quy trình, quy tắc để thu thập, xử lí các kết quả
nhằm giải quyết một cách khoa học, tối u bài toán cụ thể đợc
đặt ra. Thông thờng bài toán tập trung vào yêu cầu xác định
nhiệt dung riêng, nhiệt nóng chảy, nhiệt hóa hơi của các chất với
các dụng cụ thí nghiệm cho trớc.
Loại bài tập này vì vậy có tác dụng toàn diện trong việc đào
tạo, giúp học sinh nắm vững các kiến thức, kĩ năng cơ bản về lí
thuyết và thực nghiệm của môn vật lí. Thông qua các bài tập
thực nghiệm, học sinh đợc bồi dỡng, phát triển năng lực t duy,
năng lực thực nghiệm, năng lực hoạt động tự lực, sáng tạo, bộc lộ
rõ khả năng sở trêng, së thÝch vỊ vËt lÝ.

 Ngun Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

7

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
Giải các bài tập thực nghiệm là một hình thức hoạt động
nhằm nâng cao chất lợng học tập, tăng cờng hứng thú, gắn học
với hành, lí luận víi thùc tÕ, kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc, tù lùc, trí
thông minh, tài sáng tạo, tháo vát ... của từng học sinh. Đây cũng

là biện pháp để phát hiện đúng những học sinh khá giỏi về vật
lí.
2 .2 - Phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong
chuyên đề Nhiệt học
* Phơng pháp chung: Tạo ra sự trao đổi nhiệt giữa các vật có
liên quan đà cho trong bài. Dựa vào phơng trình cân bằng nhiệt
để rút ra đại lợng cần xác định theo yêu cầu của đề bài.
Các bớc cụ thể:
Bớc 1: Với các dụng cụ đà cho, tìm cách xác định khối lợng và
nhiệt độ ban đầu của các vật có tham gia vào quá trình thực
hiện trao đổi nhiệt. Cần lu ý phơng án xác định khối lợng và
nhiệt độ ban đầu sao cho có tính khả thi và kết quả đo thật
chính xác nhằm hạn chế sai số của phép đo, ảnh hởng đến kết
quả cuối cùng của phép đo.
Bớc 2: Tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ của các chất tham gia vào
quá trình trao đổi nhiƯt. Lu ý lùa chän vËt ®Ĩ nung nãng cho
phï hỵp.

 Ngun Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

8

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
Bớc 3: Cho các vật tiếp xúc và trao đổi nhiệt với nhau. Xác định
vật toả nhiệt, vật thu nhiệt, viết công thức tính nhiệt lợng thu
vào, tỏa ra của từng vật.
Bớc 4: Lập phơng trình cân bằng nhiệt (hoặc lập tỷ số) sau đó
rút ra đại lợng cần tìm (x1)
Bớc 5: Lặp lại các bớc thực hiện trên từ 3 đến 5 lần để có các giá
trị tơng ứng (x2; x3 ... xn) rồi lấy giá trị trung bình cho chính xác.

(x=

)

Chú ý: + Để kết quả đo cuối cùng đợc chính xác thì trong mỗi
lần đo các số liệu cần thao tác sao cho có thể hạn chế tối đa sai
số của phép đo.
+ Trong mỗi dạng bài toán, nếu thay đổi chất cần xác
định thì cách giải hoàn toàn tơng tự. Nếu thay đổi các dụng
cụ thí nghiệm hoặc điều kiện thì cách giải có thể trở nên hoàn
toàn khác ở một số bớc.
* Ví dụ minh hoạ:
2.2.1- Dạng 1: Xác định nhiệt dung riêng của vật rắn:
Bài toán: Nêu phơng án xác định nhiệt dung riêng của một vật
rắn (c) với các dụng cụ sau: Nớc (đà biết nhiệt dung riêng c2),
nhiệt lợng kế (đà biết nhiệt dung riêng c1), nhiệt kế, cân và bộ
quả cân, bình đun, bếp điện, dây buộc.

Nguyễn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

9

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
Giải:
+ Dùng cân xác định khối lợng của vật rắn (m); khối lợng nhiệt lợng kế (m1)
+ Đổ một ít nớc vào nhiệt lợng kế (Lu ý lợng nớc đủ để nhúng
ngập hoàn toàn vật rắn), Dùng cân xác định khối lợng của nhiệt
lợng kế có nớc bên trong (M), suy ra khối lợng nớc m2 = M - m1
+ Dïng nhiƯt kÕ ®o nhiƯt ®é cđa nớc trong nhiệt lợng kế (t1),
đây cũng là nhiệt độ ban đầu của nhiệt lợng kế.
+ Đổ một ít nớc vào bình đun (Lu ý lợng nớc đủ để nhúng ngập
hoàn toàn vật rắn), Dùng dây buộc vật rắn và nhúng ngập hoàn
toàn vật rắn vào trong bình đun. Dùng bếp điện nung nóng nớc
và vật rắn trong bình đun.
+ Sau một khoảng thời gian dùng nhiệt kế đo nhiệt độ của nớc
trong bình đun (t2), đó cũng là nhiệt độ của vật rắn.
+ Lấy nhanh vật ra khỏi bình đun và thả vật vào nhiệt lợng kế,
đo nhiệt độ khi có cân bằng nhiệt (t).
+ Ta có: Nhiệt lợng vËt táa ra Qtáa = m.c.(t2 - t)
NhiƯt lỵng do nhiệt lợng kế và nớc trong nhiệt lợng kế thu
vào

Qthu = (m1.c1 + m2.c2)(t - t1)
Theo phơng trình cân bằng nhiÖt Qtáa = Qthu
m.c.(t2 - t) = (m1.c1 + m2.c2)(t - t1)

 NguyÔn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

10

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học

+ Lặp lại thí nghiệm từ 3 đến 5 lần để lấy giá trị trung bình
cho chính xác.
Lu ý: Để hạn chế sai số, ta nên đo khối lợng nớc ngay trong bình
nhiệt lợng kế; Khi lấy vật rắn từ bình nớc nóng và cho vào nhiệt
lợng kế cần thực hiện một cách nhanh chóng tránh mất mát nhiệt
ra môi trờng.
2.2.2- Dạng 2: Xác định nhiệt nóng chảy của một chất:
Bài toán: Nêu phơng án xác định nhiệt nóng chảy của nớc đá
với các dụng cụ sau: một bình chia độ đà biết khối lợng và nhiệt
dung riêng (m; c), một nhiệt kế, một cốc nớc (đà biết nhiệt dung
riêng c1), một cục nớc đá trong bình cách nhiệt có nớc.

Giải:
+ Đổ một ít nớc vào bình chia độ, xác định thể tích của nớc
mới đổ vào (v1) suy ra khối lợng nớc mới đổ vào m1 = D.v1
+ Dïng nhiƯt kÕ ®o nhiƯt ®é cđa níc trong bình chia độ (t 1),
đây cũng là nhiệt độ ban đầu của bình chia độ.
+ Đổ một ít nớc đá vào bình chia độ (nớc đá đang ở 00C). Khi
nớc đá tan hết xác định thể tích của nớc trong bình chia độ
(v2) suy ra khối lợng nớc đá m2 = D.v2 - m1

 NguyÔn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

11

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
+ Dùng nhiệt kế đo nhiệt độ của nớc trong bình chia độ (t 2),
đây cũng là nhiệt độ của bình chia độ. (t2 < t1)
+ Ta có: Nhiệt lợng bình chia độ và nớc trong bình chia độ tỏa
ra
Qtỏa = (m.c + m1.c1).(t1 - t2)
Nhiệt lợng do nớc đá thu vào để nóng chảy và tăng nhiệt
độ lên t2

Qthu = m2.

+ m2.c1.t2

Theo phơng trình cân bằng nhiÖt Qtáa = Qthu
(m.c + m1.c1).(t1 - t2) = m2.

+ m2.c1.t2

+ Lặp lại thí nghiệm từ 3 đến 5 lần để lấy giá trị trung bình
cho chính xác.
Lu ý: Vì trong các dụng cụ đà cho không có cân nên việc xác
định khối lợng của nớc và nớc đá phải thông qua khối lợng riêng và
thể tích.
2.2.3- Dạng 3: Xác định nhiệt dung riêng của một chất
lỏng:
Bài toán: Hóy trỡnh bày một phương án xác định nhiệt dung riêng của một chất
lỏng L khơng có phản ứng hố học với các chất khi tiếp xúc. Dụng cụ gồm : 01
nhiệt lượng kế có nhiệt dung riêng là C K, nước có nhiệt dung riêng là CN, 01 nhiệt

 Ngun Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

12

skkn

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
k, 01 chic cõn Rụ-bec-van khụng cú bộ quả cân, hai chiếc cốc giống hệt nhau
(cốc có thể chứa khối lượng nước hoặc khối lượng chất lỏng L lớn hơn khối lượng
của nhiệt lượng kế), bình đun và bếp đun.
Gi¶i:
Bước 1: Dùng cân để lấy ra một lượng nước và một lượng chất lỏng L có cùng
khối lượng bằng khối lượng của NLK. Thực hiện như sau:
- Lần 1 : Trên đĩa cân 1 đặt NLK và cốc 1, trên đĩa cân 2 đặt cốc 2. Rót nước vào
cốc 2 cho đến khi cân bằng, ta có mN = mK.
- Lần 2 : Bỏ NLK ra khỏi đĩa 1, rót chất lỏng L vào cốc 1 cho đến khi thiết lập
cân bằng. Ta có:

mL = mN = mK

Bước 2 : Thiết lập cân bằng nhiệt mới cho mL, mN và mK.
- Đổ khối lượng chất lỏng mL ở cốc 1 vào NLK, đo nhiệt độ t1 trong NLK.
- Đổ khối lượng nước mN vào bình, đun đến nhiệt độ t2.
- Rót khối lượng nước mN ở nhiệt độ t2 vào NLK, khuấy đều. Nhiệt độ cân bằng
là t3.
Bước 3 : Lập phương trình cân bằng nhiệt :

Từ ú ta tỡm c :
+ Lặp lại thí nghiệm từ 3 đến 5 lần để lấy giá trị trung bình
cho chính xác.
Lu ý: Cần đặc biệt chú ý bài toán cho cân Robecvan nhng
không có bộ quả cân nên không thể xác định cụ thể khối lợng

Nguyễn Anh Minh
Trờng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

13

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
của các vật tham gia vào quá trình trao đổi nhiệt. ở đây ta
chọn phơng án xác định khối lợng các vật tham gia vào quá trình
trao đổi nhiệt là bằng nhau nên khi lập phơng trình cân bằng
nhiệt ta đà giản ớc hết.
2.2.4- Dạng 4: Xác định nhiệt hóa hơi của một chất:
Bài toán: HÃy nêu cách xác định nhiệt hóa hơi của rợu bằng thực
nghiệm với các dụng cụ: cốc đun có khối lợng không đáng kể,
bếp điện có công suất không đổi, nhiệt kế, đồng hồ bấm
giây, rợu đà biết nhiệt dung riêng c.
Giải:
+ Cho một ít rợu vào cốc đun, dùng nhiệt kế đo nhiệt độ ban
đầu của rợu (t1)
+ Đặt cốc đun lên bếp điện và bắt đầu đo thời gian bằng
đồng hồ, đến khi rợu sôi ta đo đợc thời gian đun sôi rợu (T1),
dùng nhiệt kế đo nhiệt độ sôi của rợu (t2)
+ Tiếp tục đun và đo thời gian từ lúc rợu sôi cho đến khi hóa

hơi hoàn toàn (T2)
+ Gọi P là công suất của bếp; m là khối lợng rợu đà đổ vào cốc
đun
Ta có nhiệt lợng bÕp táa ra trong thêi gian T 1 lµ Q1 = P.T1; nhiệt lợng rợu thu vào là Q1 = m.c.(t2-t1)

 NguyÔn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

14

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
Theo pt cân bằng nhiệt ta có: Q1 = Q’1

P.T1 = m.c.(t2-t1)

(1)
+ NhiƯt lỵng bÕp táa ra trong thêi gian T 2 lµ Q2 = P.T2; nhiƯt lợng
rợu thu vào để hóa hơi hoàn toàn là Q2 = m.L
Theo pt c©n b»ng nhiƯt ta cã: Q2 = Q’2

P.T2 = m.L

(2)

+ Tõ (1) vµ (2) ta rót ra: L =
Lu ý: Cần khai thác dữ kiện của đề bài là bếp điện có công
suất không đổi để thiết lập phơng trình.
2.2.5- Dạng 5: Xác định khối lợng các chất có trong hợp
kim:
Bài toán: Nêu phơng án xác định khối lợng của nhôm và thiếc có
trong hợp kim với các dụng cụ sau: Nớc (đà biết nhiệt dung riêng
c2), nhiệt lợng kế (đà biết nhiệt dung riêng c1), nhiệt kế, cân và
bộ quả cân, bình đun, bếp điện, dây buộc, thỏi hợp kim. Cho
biết nhiệt dung riêng của nhôm là c3; của thiếc là c4.
Giải:
+ Dùng cân xác định khèi lỵng cđa thái hỵp kim (m); khèi lỵng
nhiƯt lỵng kế (m1)
+ Đổ một ít nớc vào nhiệt lợng kế (Lu ý lợng nớc đủ để nhúng
ngập hoàn toàn thỏi hợp kim), Dùng cân xác định khối lợng của
nhiệt lợng kế có nớc bên trong (M), suy ra khối lợng níc m2 = M - m1

 Ngun Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

15

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
+ Dùng nhiệt kế đo nhiệt độ của nớc trong nhiệt lợng kế (t1),
đây cũng là nhiệt độ ban đầu của nhiệt lợng kế.
+ Đổ một ít nớc vào bình đun (Lu ý lợng nớc đủ để nhúng ngập
hoàn toàn thỏi hợp kim), Dùng dây buộc thỏi hợp kim và nhúng
ngập hoàn toàn thỏi hợp kim vào trong bình đun. Dùng bếp điện
nung nóng nớc và thỏi hợp kim trong bình đun.
+ Sau một khoảng thời gian dùng nhiệt kế đo nhiệt độ của nớc
trong bình đun (t2), đó cũng là nhiệt độ của thỏi hợp kim.
+ Lấy nhanh thỏi hợp kim ra khỏi bình đun và thả vào nhiệt lợng
kế, đo nhiệt độ khi có cân bằng nhiệt (t).
+ gọi m3 và m4 lần lợt là khối lợng của nhôm và thiếc có trong thỏi
hợp kim
Ta cã: NhiƯt lỵng thái hỵp kim táa ra: Qtáa = (m3.c3 + m4.c4).(t2 - t)
NhiƯt lỵng do nhiƯt lỵng kÕ và nớc trong nhiệt lợng kế thu
vào
Qthu = (m1.c1 + m2.c2)(t - t1)
Theo phơng trình cân bằng nhiệt

Qtỏa = Qthu

(m3.c3 + m4.c4).(t2 - t) = (m1.c1 + m2.c2)(t - t1)
MỈt khác ta có:

m 3 + m4 = m

(1)
(2)

+ Giải hệ phơng trình (1) và (2) ta đợc m3 và m4
+ Lặp lại thí nghiệm từ 3 đến 5 lần để lấy giá trị trung bình
cho chính xác.

Nguyễn Anh Minh
Trờng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

16

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học

c- Kết qủa nghiên cứu và ứng dụng của đề tài:
Qua thời gian giảng dạy và bồi dìng häc sinh giái, t«i nhËn
thÊy u tè quan träng nhất để nâng cao chất lợng học sinh đó
là phơng pháp giảng dạy của giáo viên. Trong đó đối với việc dạy
bồi dỡng học sinh giỏi thì một vấn đề đặc biệt quan trọng là
giáo viên phải xây dựng đợc một hệ thống phơng pháp giải bài
tập cho từng loại bài. Có vậy học sinh mới hiểu và nắm vững một
cách tổng quát về kiến thức, trên cơ sở đó các em mới có thể tự
học, tự nghiên cứu tài liƯu vµ cã høng thó häc tËp, biÕt tù lùc, chủ
động, tự tin làm tốt bài thi.

Đây là đề tài đà đợc xây dựng qua quá trình bản thân trực
tiếp nghiên cứu và vận dụng vào dạy bồi dỡng học sinh giỏi. Do đó
đây là những vấn đề rất thiết thực và có tính ứng dụng cao.
Mỗi nội dung trong đề tài mang tính chất khái quát cao và đà đợc giải quyết một cách cụ thể, chi tiết. Chính vì vậy đây không
chỉ đơn thuần là những kiến thức, những phơng pháp để áp
dụng cho việc giải các bài toán thực nghiệm trong chuyên đề

Nguyễn Anh Minh
Trờng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

17

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
Nhiệt học mà còn định hớng cho phơng pháp giải các bài tập
thực nghiệm trong các chuyên đề khác nh Cơ học, Điện học,
Quang học. Do đó việc giảng dạy theo nội dung của đề tài này sẽ
không chỉ giúp học sinh có một hệ thống phơng pháp giải bài
tập, mà quan trọng hơn là các em nắm đợc bản chất vật lí và
các mối liên hệ giữa các kiến thức Cơ học, Nhiệt học.
Mặc dù đây là một chuyên đề khó, song qua quá trình vận
dụng đề tài này vào thực tế tôi nhận thấy tất cả các học sinh
đều tiếp thu nhanh và vận dụng tốt các phơng pháp đó vào

việc giải các bài tập thực nghiệm.
d- triển vọng của đề tài:
Bài tập thực nghiệm lµ mét néi dung rÊt réng vµ khã. Bëi lý
do các phơng pháp để giải loại bài tập này đòi hỏi phải vận
dụng một lợng kiến thức tổng hợp và nâng cao. Đối với học sinh lớp
9 thì việc nắm đợc những bài tập nh vậy là rất khó khăn. Tôi
nghĩ rằng, để học sinh có thể hiểu một cách sâu sắc và hệ
thống về từng loại bài tập thì nhất thiết trong qúa trình giảng
dạy giáo viên phải phân loại các dạng bài tập và xây dựng các phơng pháp giải cụ thể cho từng loại bài. Đặc biệt đối với các bài
tập thực nghiệm, đây không chỉ là nội dung quan trọng trong
chuyên đề bồi dỡng học sinh giỏi Vật lý lớp 9 mà các bài tập này sẽ
đợc tiếp tục nghiên cứu nhiều hơn ở chơng trình vËt lý cÊp

 NguyÔn Anh Minh
Trêng THCS KiÕn Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

18

skkn


Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Một số phơng pháp giải bài toán thực nghiệm trong chuyên
đề Nhiệt học
THPT. Do đó đây chính là nền tảng vững chắc để các em có
thể học tốt môn vật lí ở cấp THPT.
Đề tài này chỉ xây dựng phơng pháp giải bài tập cho một

mảng nhỏ trong số các dạng bài tập nâng cao của vật lí lớp 9.
Tuy nhiên, bằng phơng pháp tơng tự, trong qúa trình giảng dạy
mỗi giáo viên đều có thể xây dựng các phơng pháp giải cho tất
cả các loại bài tập còn lại.
Đây chính là phơng pháp tốt nhất để mỗi giáo viên có thể tự
bồi dỡng chuyên môn cho mình và đây cũng là biện pháp tốt
nhất để nâng cao chất lợng dạy học.
e- kết luận:
Việc phân loại và xây dựng các phơng pháp giải bài tập Vật
lí bao giờ cũng là vấn đề khó khăn nhất đối với tất cả các giáo
viên dạy môn Vật lí. Song đây là công việc nhất thiết phải làm
thì mới mang lại hiệu quả cao trong quá trình dạy học.
Qua quá trình nghiên cứu và giảng dạy môn vật lí, cùng với sự
học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp tôi đà mạnh dạn xây dựng
đề tài này. Do thời gian có hạn, đề tài này không tránh khỏi
những khiếm khuyết cần phải sửa chữa, bổ sung. Rất mong sự
đóng góp ý kiến của các cấp lÃnh đạo và của các bạn đồng
nghiệp để đề tài của tôi đợc hoàn thiện tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn./.

Nguyễn Anh Minh
Trờng THCS Kiến Giang

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

19

skkn

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc

Skkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hocSkkn.mot.so.phuong.phap.giai.bai.toan.thuc.nghiem.trong.chuyen.de.nhiet.hoc