NHỮNG LỖI THƯỜNG GẶP TRONG SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT THỰC HÀNH SỬA LỖI (4 tiết) docx

NHỮNG LỖI THƯỜNG GẶP TRONG SỬ DỤNG TIẾNG VIỆT
THỰC HÀNH SỬA LỖI
(4 tiết)
A. Mục tiêu bài học:
- Củng cố những kiến thức cơ bản trong việc sử dụng tiếng việt, chỉ ra những lỗi
thường gặp và thực hành sửa lỗi
B. Tiến trình lên lớp:
1. ổn định tổ chức
2. Bài mới.
HĐ của giáo viên và học sinh Các yêu cầu cần đạt
Tiết 1

Chúng ta thường mắc những lỗi
nào về phát âm?
Theo em phải làm thế nào để
không mắc những lỗi đó nữa?
Hs trả lời.

Chúng ta thường mắc những lỗi
nào về chính tả?
I. Lôĩ thường gặp trong sử dụng tiếng việt
1. Lỗi về phát âm.
VD: Lẫn lộn phụ âm: /l/v/n/n/với /d/…
Người viết thường phát âm TV theo chuẩn phát âm
của một phong ngữ nhất định. Tuy vậy trong ý niệm
của chúng ta vẫn có một chuẩn phát âm chung đó
là: phát phát âm được phổ biến trong chữ quốc ngữ
hiện nay.
2. Lỗi về chính tả.
VD: lỗi về dấu thanh : “bổ sung” - “Bổ xung”
Có cách gì đểb chúng ta có thể

hạn chế bớt những lỗi đó không?
Hs trả lời.









Chúng ta thường mắc những lỗi
nào về dùng từ?
Có thể khắc phục những lỗi này
không? Khắc phục bằng cách
nào?
Hs trả lời.

Hãy chỉ ra những lỗi thường gặp
“ Một sợi dây – Một sơi giây”
Có những qui tắc về chính tả được hiện hành khá
thống nhất khi viết mọi người cần phải tuân thủ
những qui tắc chung ấy.
- Việc phát âm theo giọng địa phương là điều không
thể tránh được nhưng khi viết thì b
2
phải viết đúng
chính tả.
3. Lỗi về dùng từ.
VD1: NĐC lang thang từ tỉnh này sang tỉnh khác

( câu vừa mức lỗi về dùng từ vừa mắc lỗi về p/c p
2

thay “ lang thang bằng “phiêu bạt”.
VD2: tôi kể cho bạn nghe một chuyện hi hữu mới
xảy ra ở quê tôi (“hi hữu là 1 từ Hán Việt co nghiã
là hiếm có, hiện nay ít dung nên thay bằng 1 từ khác
như “lạ”
- Khi dùng từ ngữ đòi hỏi khi nói hoặc viết ta phải
biết dùng từ đúng nghĩa của nó trong TV.
4. Lỗi về ngữ pháp.
VD1: Nguyễn Trãi, nhà thơ yêu nước của dân tộc
Việt Nam.
về ngữ pháp tiếng Việt?






Gv đưa ra các ví dụ, yêu cầu hs
chỉ ra lỗi sai và đề xuất các cách
chữa.
Hs thực hành.





Gv đưa ví dụ, hs nhận xét.

(câu sai ngữ pháp: thiếu VN , cần phải thêm VN.
VD:…………… đã hết lòng giúp đỡ Lê Lợi trong
cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Minh).
VD2: Qua / nhân vật chị Dậu/ cho ta thấy rõ
TN
những đức tính cao đẹp đó
VN
(Qua nhân vật chị Dậu không thể là CN được bởi vì
từ qua không thuộc thành phần câu nào cả. Vậy câu
này chưa phải là một câu đúng bởi vì không có
CN câu sai từ “qua” ở đàu câu đã biến cả VD
này thành thành phần phụ TN.
- Có thể tạo ra CN = cách : Bỏ từ “Quá” ở đầu câu
cũng tức là bỏ thành phần phụ trong câu, có thể
thêm từ “Hg” vào vị trí “cho” để tạo ra CN.
5. Lỗi về phong cách.
VD: Hãy bóp cổ những nương cần bãi cọc
Bắt nhả ra nghìn triệu tấn lương vàng.
(Câu mắc lỗi về phong cách : Hình ảnh bị cường
điệu quá mức, làm cho người đọc phải nghi ngờ, lời

Chúng ta thường mắc những lỗi
nào về câu trong khi sử dụng
tiếng Việt?
Hs liệt kê các lỗi.



thơ trở nên miễn cưỡng, hiệu quả NT không còn
nữa).
* Như vậy : nhiệm vụ phát triển TV không chỉ là
nhiệm vụ chung cho mọi người mà còn là nhiệm vụ
cho mỗi người. Muốn đáp ứng được yêu cầu đó.
Việc rèn luyện sử dụng trong sinh hoạt, học tập phải
là việc làm thường xuyên của mỗi học sinh.
II.Các lỗi về câu.
* Lỗi về thành phần câu.
Từ ngữ trong câu thường nhiều chức vụ NP xác
định và phân biệt về nhau làm thành những thành
phần trong câu. trong những câu sai thông thường
người viết hoặc không làm rõ ranh giới giữa thành
phần câu này với thành phần câu kia, hoà nhập
chung 1 trong 1 tổ hợp và phân biệt với nhau hoàn
thành các thành phần trong câu. Trong những câu
sai thông thường người viết hoặc không làm rõ ranh

giới giữa thành phần câu này với thành phần câu
kia, hòa nhập chung làm một trong một tổ hợp từ
hoặc làm chúng lẫn lộn do suy nghĩ chưa rành















Tiết 2:




mạnh.
Cần tránh đánh đồng những câu viết sai với những
câu viết theo lối không bình thường nhằm tạo ra
những sắc thái ý nghĩa bổ sung( ý nghĩa tu từ) và
tạo ra những câu sai không bình thường và phải có
dụng ý rõ rệt & phải được nhiều người đọc chấp
nhận là có mang nặng những sắc thái, những sắc

thái ý nghĩa bổ sung còn câu sai chỉ tạo ra cái vô
nghĩa hoặc bối rối khó đoán nhận.
Lỗi không phân định rõ thành phần TN và CN
VD: Qua nhân vật chị Dậu cho ta thấy đức tính cao
đẹp đó.
- Từ” “ nhân vật chị Dậu thành phần TN. Vậy câu
này chưa phải là câu đúng bởi vì không có CN->
câu sai.
- Cách chữa: Có thể bỏ từ” Qua” hoặc bổ sung thêm
CN(” tác giả”).
- Nguyên nhân:
CN: + Vị trí: Đầu câu
+ Từ loại: Danh từ















Học sinh nhận xét thiếu thành
phần gì?

TN:+ Vị trí: Đầu, cuối
+ Cấu tạo: Kết từ + DT( cụm DT)
-> Người ta hay nhầm lẫn vì chúng có nhiều điểm
tương đồng
Cách chữa: + Biến đổi TN thành CN( bỏ kết từ)
+ Giữa thêm thành ngữ và cộng thêm
một CN
Lỗi không phân định rõ yếu tố phụ miêu tả cụm
DT, phần phụ Chủ và VN
VD: Cặp mắt lonh lanh của thái văn/ A mà xuân
CN ĐN
miễn gọi là mắt thần canh biển.
- Vd này không có VN bởi vì từ “ mà” cho đến hết
là ĐN -> Câu sai.
-> Người viết nhầm lần giữa yếu tố phụ miêu tả của
DT với CN( Vị trí chính của câu chỉ ra tính chất,
trạng thái hoạt động của CN)
Cách chữa: + Thêm VN thích hợp:” đã trở thành
nói tác giả”
+ Có thể bỏ từ” mà” để biến cặp mắt



Nguyên nhân mắc lỗi là gì?

Hs trả lời.











… Đổi thành đề ngữ của câu.
- VN: + Vai trò: Thành phần chính chỉ( Tính chất,
trạng thái, hoạt động )
+ Vị trí: Sau
+ Từ loại: ĐT, TT
- Yếu tố phụ miêu tả của DT: + Đứng sau DT
+ Miêu tả tính chất, trạng thái
->Lỗi: không yếu tố rõ về định ngừ và VN
- Cách phân biệt:
+ Yếu tố phụ miêu tả DT gắn chặt với DT bằng từ
quan hệ” mà”
+ Trong khi đó CN với VN thì phân định rất rõ
ràng với nhau-> không có quan hệ từ nt này.
Lỗi không phân định rõ trật tự cần có của thành
phần câu
VD: Sau những ngày tháng chìm nổi khổ đau, bằng
TN chỉ thời gian

sự thể hiện của chính bản thân mình với trái tim
TN chỉ cách thức phương tiện
nhân hậu& ngọn bút tài hoa- bút đã đưa ông lên







VN trong câu đóng vai trò gì?
Đứng ở vị trí nào?
Thuộc loại từ gì?
Hs trả lời.




Vậy phải làm như thế nào để
phân biệt giữa yếu tố phụ miêu tả
DT với VN?
Hs trả lời.

hàng thi hành
- Câu này chỉ là phần TN liên tiếp chỉ cách thức
phương tiện, thời gian… phần sau chỉ để giải thích
cho phần trước.
- Chú ý: Đôi khi trong viết văn người viết đưa ra
quá nhiều thành phần phụ cho nên nhầm lẫn nó với
thành phần chính( C-V)

- Cách chữa: Thêm cụm C-V. Ngoài ra còn thiếu 1
lỗi nữa là thiếu cả CN và VN của thành phần phụ.
VD: Tôi/ nói với anh rằng. Quyển sách ấy
C V Thiếu VN
Mặc dù câu có cụm C-V, song vẫn chấp nhận được
do thiếu VN ở thành phần phụ.
- Trong một số trường hợp câu đã đủ C-V nòng
cốt vẫn bị coi là câu sai do thiếu thành phần phụ
-> Chữa: Bổ sung câu.
* Lỗi về quan hệ ý nghĩa giữa các bộ phận trong
câu và giữa câu với câu:
a) Không phân định rõ những BN có cách chi
phối khác nhau

VD: PBC là một người đầu tiên hiểu rõ vai trò quan
trọng của phụ nữ đối với CM
- Câu này không sai về cấu trúc nhưng xem trật tự
-> thiếu quan hệ từ
- Cách chữa: Bỏ từ “1” thì PBC bản thân nó là 1 rồi
hoặc nói “PBC” là 1 “trong số nhiều” người đầu
tiên b) Không phân định rõ mối quan hệ giữa các
vế câu& giữa câu với câu
VD: Vì phong trào” ba đảm đang” đang phát triển
sôi nổi khắp nơi nên chị em phụ nữ của chúng ta đã
đóng góp rất nhiều thành tích to lớn vào công cuộc
đấu tranh chống ngoại xâm, xây dựng tổ quốc giàu
mạnh
- Câu này lồi về mặt ý nghĩa
- Người ta đóng góp là vì: + Lòng yêu nước chứ
không phải vì phong trào…
Mà phong trào ấy chỉ được làm nên bởi lòng yêu
nước mà thôi cho nên giữa các vế trong câu chưa
thống nhất nên phải đổi “ Hưởng ứng phong trào…”

* Luyện tập



Tiết 3

Chia lớp thành 2 nhóm đối nhau,
một nhóm nêu ví dụ sai, nhóm
1) Những câu nói của Lan/ mà chú Đức thì thật là
ngọt ngào -> Câu thiếu VN
- Cách chữa:
+ Bỏ” mà” những câu nói của Đức với Lan…
+ Hoặc giữ nguyên và thêm vị ngữ thích hợp …
Còn với Tôi thì chua chát biết bao
2) Qua mỗi lần như vậy, người ta tích lũy được kinh
nghiệm và thành công nhất định về sau
-> Đây là câu có đủ cả CN& VN
Liên hệ cách hỏi:” Thành công bao giờ?( hỏi về quá
khứ) trong yếu tố thường đứng sau ĐT và” bao giờ
thành công”( hỏi về tương lai) trong đó chỉ thường
đứng trước ĐT, chúng ta thấy trong câu này nên
viết:” Về sau nhất định thành công”
-> Cho nên VD trên chưa hợp lí
Chú ý cách hỏi: Bạn làm bài xong lúc nào?

ĐT TG(về quá
khứ)
-> ĐT đứng trước TG
Lúc nào bạn làm bài xong?
kia chỉ ra lỗi sai và đề xuất các
cách chữa. Hai nhóm luân phiên
đổi vai cho nhau.

















TG (tương lai)
-> TG đứng trước ĐT
Lỗi: Không giải thích rõ về trật tự cần có của thành
phần câu.
III. Thực hành sửa lỗi
1) Văn thơ yêu nước của NĐC bằng những từ ngữ

giản dị của đồng quê mộc mạc, khi lâm li khi tha
thiết, NĐC đã làm sống lại trong tâm trí người đọc
cả 1 phong trào chống pháp gian khổ, oanh liệt của
đồng bào nam kì
- Người viết nhầm:” Văn thơ… NĐC” là CN- nó
giống CN thôi vì nó là cụm DT nhưng không phải
là CN
-> Nó là TN nhưng nó chưa có dấu hiệu gì là TN cả
nên phải thêm từ” trong” ở đầu câu để biến đoạn
câu nêu trên thành 1 TN của câu
Hoặc: Bỏ từ” NĐC” thứ 2 để cho đoạn câu” văn thơ
tha thiết” giữ vai trò CN của câu
2) Bằng trí tuệ sắc bén, thông minh của người lao
động không những điều hành trực tiếp mà còn đấu

Tiết 4:
* Không phân định rõ thành phần
TN& CN

tranh gián tiếp chống chế độ phong kiến
-> Người viết nhầm thành phần phụ TN& CN
- Cách chữa: + Thêm từ”m” vào sau từ” của”
+ Hoặc bỏ từ” của” và thay vào đó
dấu phẩy, để tách thành phần phụ TN ra khỏi
CN(người lao động)
-> Không phân định rõ thành phần CN với VN
3) NĐC, nhà thi sĩ mù, yêu nước của dân tộc Việt
Nam
-> Đoạn từ “ nhà…cho đến hết”: Chỉ là phần phụ
chủ
- Cách chữa: + Thêm từ” là” vào trước nó để tạo
ra 1 VN
+ Giữ nguyên và coi toàn bộ” phần”
đã chỉ là CN và thêm vào đó 1 VN thích hợp( VD:
Đã từng đau nỗi đau của DT chẳng hạn)
4) Cùng với các nhà văn khác ưu tú,NC Hoan đã
mạnh dạn bóc trần các hiện thực đen tối của xã hội
thực dân phong kiến thời bấy giờ
- Câu này chưa hợp lí:” cùng với…ưu tú” có thể

* Không phân định rõ yếu tố phụ
miêu tả của DT, phần phụ Chủ
và VN

nhiều người ưu tú& NC Hoan không phải nhân vật
ưu tú hoặc: NC Hoan ưu tú hơn nhiều nhân vật khác

-> Dẫn đến nhiều cách nên ta phải đổi lại” khác
với…”
5) Thực tế kết quả cho thấy: Thành công chỉ có thể
có qua những lần rút kinh nghiệm, khắc phục từ
những thất bạ bước đầu
- “ Rút kinh nghiệm” cần phải có quan hệ từ kết
hợp -> Thì không có
- “ Khắc phục” không đòi hỏi phải có quan hệ từ
-> Thì lại có ,ngược lại
Ta thường nói” Rút kinh nghiệm từ( ở) những thất
bại bước đầu”, còn với từ” Khắc phục” thì không
được dùng quan hệ từ” từ” hoặc” ở” -> Hai ĐT này
có cách chi phối khác nhau:

+ Một bên thường sử dụng quan hệ từ
+ Một bên không được dùng quan hệ từ
- Cách chữa:
+ Có thể tách ra thành” những lần rút kinh nghiệm
từ những thất bại bước đầu và khắc phục chúng”



Không phân định rõ trật tự cần
có của thành phần câu







* Không phân định rõ những BN
có cách chi phối khác nhau
* Không phân định rõ giữa các
vế câu& giữa các câu với câu
Hãy rút ra bài học cho bản thân
khi nói và viết?
+ Hoặc giữ nguyên và rút bỏ từ” Từ” coi như nói
gọn” Rút kinh nghiệm của thất bại bước đầu”
6) Đức tính của người phụ nữ trong phong trào” Ba
đảm đang” đã được phát huy cao độ từ đức tính sẵn
có mà chị Dậu đã mang lấy đến nay hai mươi bảy
năm chẵn là bài học quý báu. Tuy đối với nay thì
đức tính đó chưa đầy đủ và hoàn chỉnh

- ở VD này có hiện tượng chập phần cuối của ý
này vào phần đầu của ý tiếp theo, tạo nen cái gọi là”
Dây cà ra dây muống”. Có thể xác định lại mối
quan hệ giữa các ý chứa trong đó như sau: “ Đức
tính của người phụ nữ trong phong trào“ ba đảm
đang” là sự phát huy cao độ đức tính sẵn có ở chị
Dậu về 27 năm về trước. Đức tính đó là một bài học
quý tuy chưa phải là đầy đủ, hoàn chỉnh đối với
người phụ nữ ngày nay.
Tổng kết
Trước khi nói và viết phải suy nghi kĩ, nắm chắc các
quy tắc chuẩn tiếng Việt.