ĐỀ: Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Đất Nước”(Nguyễn Khoa Điềm) “Trong anh và em hôm nay ....................................... Làm nên Đất Nước muôn đời” pot

ĐỀ: Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Đất Nước”(Nguyễn Khoa Điềm)
“Trong anh và em hôm nay

Làm nên Đất Nước muôn đời”

* DÀN BÀI GỢI Ý:
I. MỞ BÀI:
- Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của thơ ca thời
kháng chiến chống Mĩ. Thơ Nguyễn Khoa Điềm giàu chất suy tư, giàu hình ảnh và
những liên tưởng phong phú sáng tạo. Đất Nước được trích trong đoạn trích trường
ca “Mặt đường khát vọng” tiêu biểu cho vẻ đẹp của Nguyễn Khoa Điềm.
- Đoạn trích thể hiện cách cảm nhận vừa mới mẻ vừa sâu sắc của nhà thơ Nguyễn
Khoa Điềm về Đất Nước, từ đó nêu lên trách nhiệm của mỗi người đối với Đất
Nứơc.
II. THÂN BÀI:
1. Cảm nhận mới mẻ của nhà thơ về Đất Nước: (9 câu đầu)

- Nhà thơ đã lựa chọn một cái nhìn hợp lí, đất nước có mặt trong mỗi con người:
“Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước”.
Đất Nước không trừu tượng ở đâu xa xôi mà kết tinh, hoá thân ở ngay trong
mỗi một con người, từ hình dáng, màu da giọng nói, cách ăn mặc cho đến những
suy nghĩ, tình cảm đều mang đậm màu sắc dân tộc. Nói cách khác, mỗi con người
Việt Nam đều được thừa hưởng một phần vật chất và tinh thần của đất nước do cha
ông truyền lại.
- Đất Nước còn là sự hài hoà giữa nhiều mối quan hệ: cá nhân với cá nhân qua hình
ảnh “hai đứa cầm tay” và quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng qua hình ảnh “khi
chúng ta cầm tay mọi người”:
“Khi hai đứa cầm tay
Đất Nước trong chúng ta hài hoà nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người

Đất Nước vẹn tròn, to lớn”
Hai mối quan hệ này hài hoà thống nhất với nhau. Động từ “cầm tay” chỉ hành
động thân thiết, yêu thương, tin cậy. Những tính từ “hài hoà, nồng thắm, vẹn tròn
to lớn” thể hiện sự ấm áp thiêng liêng của tình đoàn kết. Sự hoà quyện, gắn bó
giữa cái riêng và cái chung, giữa tình yêu đôi lứa và tình yêu Tổ quốc đã có nhiều
nhà thơ đề cập đến:
“Anh yêu em như yêu Đất Nước
Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần”
(Nguyễn Đình Thi)
“Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt
Như mẹ, như cha, như vợ, như chồng
Ôi Tổ quốc nếu cần ta chết
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông”
(Chế Lan Viên)
“Nay yêu quê hương vì trong từng nắm đất
Có một phần xương thịt của em tôi”
(Giang Nam)
- Ba câu thơ tiếp theo thể hiện niềm tin vào tương đất nước:
“Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang Đất Nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng”
+ Cái nhìn của nhà thơ hướng về viễn cảnh tươi sáng trong tương lai qua các từ
ngữ và hình ảnh “mai này”, “lớn lên”, “đi xa”, “tháng ngày mơ mộng”.
+ Hai chữ “Đất Nước” được viết hoa trong toàn bộ đoạn trích nói chung và đoạn
thơ nói riêng như một mĩ tự để thể hiện tình yêu và lòng kính trọng của nhà thơ
dành cho đất nước.
2. Đây là những câu thơ có nhiệm vụ thức tỉnh lòng yêu nước của thế hệ thanh
niên nói riêng và con người Việt Nam nói chung trong hoàn cảnh chống Mĩ ác
liệt lúc đó:
“Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình

Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời”
+ Ông đã kêu gọi mọi người thực hiện trách nhiệm của mình đối với đất nước
bằng giọng điệu tâm tình chứ không phải bằng giọng điệu hô hào, thuyết giảng.
Cách xưng hô

thân mật “Em ơi em” kết hợp với giọng thơ ngọt ngào của chất trữ tình đã tạo nên
khả năng thuyết phục mọi người về mặt li trí lẫn tình cảm.
+ Điệp ngữ “phải biết” được lặp lại hai lần nghe như lời nhắn nhủ mọi người mà
cũng là lời tự nhủ đối với bản thân về tinh thần trách nhiệm đối với đất nước.
+ Những từ ngữ, hình ảnh như “máu xương”, “gắn bó”, “san sẻ”, “hoá thân”
giúp mỗi người nhận ra “Đất Nước là máu xương của mình” nên hi sinh cho đất
nước không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là hạnh phúc, là tiếng gọi thiêng
liêng của mỗi trái tim. Trách nhiệm của tuổi trẻ, của mọi công dân là xây dựng, bảo
vệ đất nước được trường tồn mãi mãi. Đó là chân lí vĩnh hằng của dân tộc.
+ Đoạn thơ thể hiện được sự phát triển từ nhận thức (“gắn bó”) đến hành động tự
nguyện (“san sẻ”, “hoá thân”) của mỗi cá nhân và của cả một thế hệ xả thân vì đất
nước.
III. KẾT BÀI:
- Đoạn thơ kết hợp một cách hài hoà yếu tố chính luận và màu sắc trữ tình. Đoạn
thơ không hiện lên khô khan mà ngọt ngào như lời ru về đất nước.
- Đoạn thơ nói riêng và trường ca “Mặt đường khát vọng” nói chung đã góp vào
kho tàng văn học dân tộc một khúc ca độc đáo vừa đậm chất hùng ca vừa đậm chất
trữ tình về vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam thời chống Mĩ.
- Đoạn thơ cũng gợi lên trong lòng người đọc niềm tự hào và ý thức trách nhiệm
lớn lao của mỗi công dân đối với đất nước cả trong thời chiến cũng như thời bình,
nhất là trong thời đại mới hôm nay.