Bài giảng Kỹ thuật tưới hiện đại

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI
Khoa Kỹ thuật tài nguyên nước
Bộ môn Kỹ thuật tài nguyên nước

KỸ THUẬT TƯỚI HIỆN ĐẠI
(MORDERN IRRIGATION ENGINEERING)
TS. Nguyễn Quang Phi

Email:
Điện thoại: 0913050625


TS. Nguyễn Quang Phi
Bộ môn Kỹ thuật tài nguyên nước
Khoa Kỹ thuật tài nguyên nước, Trường Đại học Thuỷ lợi

KỸ THUẬT TƯỚI HIỆN ĐẠI
(MORDERN IRRIGATION ENGINEERING)

TS. Nguyễn Quang Phi

Mobile: 0913 050 625
Email:


NỘI DUNG
Chƣơng 1: Nhu cầu nước và khoảng thời gian tưới
Chƣơng 2: Tưới phun mưa
Chƣơng 3: Tưới nhỏ giọt
Trọng số điểm quá trình: 20%
Bổ sung cho mơn học có 1 tín chỉ Đồ án Kỹ thuật

tƣới hiện đại


TÀI LIỆU
[1] Bộ môn Kỹ thuật tài nguyên nước. Bài giảng Kỹ thuật tưới hiện đại.
[2] A.Benami, A Open. Irrigation Engineering. Irrigation Engineering
Scientific Publications. 1984.
[3] TCVN 9170 : 2012 - Hệ thống tưới tiêu - Yêu cầu kỹ thuật tưới bằng
phương pháp phun mưa.
[4] Tiêu chuẩn quốc gia: TCVN 9169:2012 - Cơng trình thủy lợi - Hệ
thống tưới tiêu - Quy trình tưới nhỏ giọt.


Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới
Tưới là quá trình cung cấp nước vào đất, chủ yếu để đáp ứng
nhu cầu nước của cây trồng.
Nước từ các con sông, hồ chứa hoặc tầng ngậm nước được bơm
hoặc chảy bằng trọng lực thông qua đường ống, kênh mương hoặc
các suối tự nhiên.

Theo phương thức dẫn nước và phân phối nước chia thành các
phương pháp tưới sau:
+ Phương pháp tưới mặt đất: Tưới ngập, tưới rãnh, tưới dải

+ Phương pháp tưới ngầm;
+ Phương pháp tưới phun mưa;
+ Phương pháp tưới nhỏ giọt.


Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới

Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới
Kỹ thuật tưới ướt, khô xen kẽ (theo IRRI)


Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới


Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới


Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới


Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới
Các phƣơng pháp tƣới phải thỏa mãn điều kiện:
- Bảo đảm cung cấp nước theo đúng chế độ tưới quy định, phân bố
nước đồng đều trên diện tích tưới.
- Có hệ số sử dụng nước cao.
- Tạo điều kiện thực hiện và phối hợp tốt với các biện pháp canh tác
khác.
- Nâng cao năng suất tưới trên đồng ruộng.
- Có tác dụng cải tạo đất, không gây ra xói mòn, mặn hóa khu đất
tưới.
- Công trình và các thiết bị tưới đơn giản, dễ quản lý, diện tích chiếm
đất ít, chi phí đầu tư và quản lý khai thác thấp, không gây ảnh
hưởng xấu đến môi trường.

Phƣơng pháp tƣới, kỹ thuật tƣới
Sự lựa chọn các phƣơng pháp tƣới phụ thuộc các yếu
tố sau:
-

Loại cây trồng và kỹ thuật canh tác;

-

Địa hình, tính chất đất đai khu tưới;

-

Khả năng cung cấp và chất lượng của nguồn nước;

-

Trình độ cơ giới hố và cơng nghiệp hố;

-

Điều kiện cung cấp năng lượng, thiết bị tưới;

-

Trình độ khoa học, kỹ thuật của cán bộ, công nhân quản lý
tưới.


Lựa chọn phƣơng pháp tƣới

Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay tƣới
nhỏ giọt?
Sự phù hợp của các phương pháp tưới khác nhau phụ thuộc
chủ yếu vào các yếu tố sau:

•

Điều kiện tự nhiên;

•

Loại cây trồng;

•

Loại cơng nghệ;

•

Kinh nghiệm tưới;

•

u cầu đầu vào của lao động;

•

Chi phí và lợi ích.

Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Điều kiện tự nhiên
•

Loại đất:

+ Trên đất cát: Tưới phun mưa hoặc tưới nhỏ giọt phù hợp hơn
tưới mặt đất.

+ Trên đất thịt hoặc đất sét: Tất cả ba phương pháp tưới đều

có thể được sử dụng, nhưng đất sét với tốc độ thấm thấp là
lý tưởng để tưới mặt đất.

+ Khi trong một hệ thống tưới có nhiều loại đất khác nhau, tưới
phun mưa hoặc tưới nhỏ giọt được khuyến khích vì chúng sẽ
đảm bảo phân phối nước tốt.


Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Điều kiện tự nhiên
•

Độ dốc: Tưới phun mưa hoặc tưới nhỏ giọt được ưu tiên hơn

•

Khí hậu: Trong điều kiện rất gió, phương pháp tưới nhỏ giọt

•

Tính khả dụng của nƣớc: Hiệu quả sử dụng nước của tưới

tưới mặt đất trên đất dốc hoặc dốc khơng đều vì chúng đòi
hỏi ít hoặc không cần san lấp mặt ruộng.
hoặc tưới mặt đất được ưu tiên.

phun mưa và tưới nhỏ giọt thường cao hơn với so với tưới
mặt đất và do đó các phương pháp này được ưu tiên khi
nguồn nước thiếu.


Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Điều kiện tự nhiên
•

Chất lƣợng nƣớc:

+ Tưới bề mặt nếu nước tưới có nhiều trầm tích. Các trầm tích
có thể làm tắc nghẽn hệ thống tưới nhỏ giọt hoặc tưới phun
mưa.
+ Tưới nhỏ giọt đặc biệt thích hợp nếu nước tưới có chứa muối
hịa tan vì lượng nước ít hơn được áp dụng cho đất so với
phương pháp bề mặt.
+ Các hệ thống tưới phun mưa có hiệu quả hơn các phương
pháp tưới mặt đất trong việc lọc muối ra ngoài.

Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Loại cây trồng
•

Tưới mặt đất được sử dụng cho tất cả các loại cây
trồng. Tưới phun mưa và tưới nhỏ giọt chủ yếu được sử
dụng cho các loại cây trồng có giá trị cao như rau và cây
ăn quả.

•

Tưới nhỏ giọt phù hợp cho các cây đơn lẻ hoặc cây hoặc
trồng theo hàng như rau và mía.


Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Loại cơng nghệ
•

Tưới nhỏ giọt và tưới phun mưa là các phương pháp đòi
hỏi kỹ thuật phức tạp. Việc mua thiết bị đòi hỏi suất vốn
đầu tư cao. Ngoài ra, việc cung cấp nhiên liệu và phụ
tùng thường xuyên phải được duy trì - cùng với việc
mua thiết bị.

•

Hệ thống tưới mặt đất - đặc biệt là các sơ đồ quy mơ
nhỏ - thường đòi hỏi thiết bị ít phức tạp hơn cho cả
cơng trình xây dựng và bảo trì (trừ khi sử dụng máy
bơm).


Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Kinh nghiệm tƣới
•

Giới thiệu một phương pháp trước đây chưa biết có thể
dẫn đến các sự phức tạp khơng ngờ đến. Khó chắc chắn
rằng nơng dân sẽ chấp nhận phương pháp mới. Việc
bảo trì thiết bị có thể có vấn đề và chi phí có thể cao so
với lợi ích.

•

Dễ dàng hơn nếu cải thiện phương pháp tưới truyền
thống hơn là giới thiệu một phương pháp hoàn toàn
mới.


Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Yêu cầu đầu vào của lao động
•

Tưới mặt đất thường đòi hỏi đầu vào lao động cao hơn

nhiều so với tưới phun mưa hoặc tưới nhỏ giọt để xây
dựng, vận hành và bảo trì.

•

Tưới mặt đất đòi hỏi phải san lấp mặt bằng chính xác,
bảo dưỡng thường xuyên. Tưới phun mưa và tưới nhỏ
giọt đòi hỏi ít đất san lấp mặt bằng; vận hành và bảo
dưỡng hệ thống ít tốn nhiều công sức hơn.


Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay
tƣới nhỏ giọt?
Chi phí và lợi ích
•

Trước khi chọn phương pháp tưới, phải ước tính phải chi
phí và lợi ích của các tùy chọn có sẵn. Về mặt chi phí,
khơng chỉ xây dựng và lắp đặt mà cịn tính đến hoạt
động và bảo trì (trên mỗi ha). Các chi phí này sau đó sẽ
được so sánh với các lợi ích mong đợi (sản lượng).

•

Nơng dân sẽ chỉ quan tâm đến việc thực hiện một
phương pháp nhất định nếu họ xem xét điều này hấp
dẫn về mặt kinh tế.


Phƣơng pháp tƣới mặt đất, tƣới phun mƣa hay

tƣới nhỏ giọt?
Tóm lại:
•Tưới mặt đất là phương pháp tưới phổ biến nhất hiện nay.

Nó thường được sử dụng khi điều kiện thuận lợi: độ dốc
nhỏ và đều, loại đất có tốc độ thấm trung bình đến thấp và
cung cấp đủ nước mặt hoặc nước ngầm.
•Trong trường hợp sườn dốc dốc hoặc dốc bất thường, đất

có tốc độ thấm rất cao hoặc thiếu nước, tưới phun mưa và
tưới nhỏ giọt có thể phù hợp hơn.


CHƢƠNG 1
NHU CẦU NƢỚC VÀ KHOẢNG THỜI GIAN TƢỚI
Chương 1: Nhu cầu nước và khoảng thời gian tưới
Chương 2: Tưới phun mưa

Chương 3: Tưới nhỏ giọt


1.1. Giới thiệu

-

Trong thiết kế tưới cần ước tính và cần biết lượng nước
tưới là bao nhiêu và sẽ được áp dụng cho cây trồng vào
khoảng thời gian tưới ra sao?

1.1. Giới thiệu

-

Lập kế hoạch tưới cho cây trồng cần phải xác định khi
nào tưới và tưới bao nhiêu nước?