Báo cáo nghiên cứu nông nghiệp " Quản lý những bệnh Phytophthora trên cây trồng ở Việt nam - MS3 " pot

Ministry of Agriculture & Rural Development

Chương trình Hợp tác Nông nghiệp
và Phát triển Nông thôn (CARD)





Báo cáo Tiến độ

052/04VIE: Qu¶n lý nh÷ng bÖnh Phytophthora
trªn c©y trång ë ViÖt nam


MS3: BÁO CÁO 6 THÁNG LẦN THỨ HAI


Th¸ng 1 - 2006





1
1. Thụng tin v n v
Tờn d ỏn
Quản lý những bệnh Phytophthora trên cây trồng ở
Việt Nam
n v VN Viện Bảo vệ thực vật, Hà Nội

Giỏm c D ỏn phớa VN Phó giáo s, tiến sĩ Nguyễn Văn Tuất
n v c Trờng Đại học Sydney
Nhõn s c
Giáo s David Guest
Ngy bt u Tháng 3/ 2005
Ngy kt thỳc (theo d kin ban u)
Tháng 12/ 2006
Ngy kt thỳc (ó thay i)
Tháng 3/ 2007
Chu k bỏo cỏo Báo cáo 6 tháng lần 2 (12 tháng)

Cỏn b liờn lc
c: C vn trng
Tờn:
Giáo s David Guest
Telephone:
(02) 9352.3946
Chc v:
Giáo s ngành trồng trọt
Fax:
(02) 9351.4172
T chc
Trờng Đại học Sydney
Email:


c: u mi liờn h hnh chớnh
Tờn:
Luda Kuchieva
Telephone:

02.93517903
Chc v:
đai diện cơ quan tài trợ
Fax:
02.93517903
T chc
Trờng Đại học Sydney
Email:


VN
Tờn:
Phó giáo s, tiến sĩ Nguyễn
Văn Tuất
Telephone:
+84 4838 5578
Chc v:
Viện trởng
Fax:
+84 4836 3563
T chc
Viện Bảo vệ thực vật
Email:



2. Trích lược Dự án

Hiện nay, biện pháp quản lý có hiệu quả bệnh Phytophthora ở Việt Nam vẫn còn hạn
chế bởi việc thiếu những kiến thức và hiểu biết của các cán bộ khoa học, các khuyến nông

viên và những người nông dân. Dự án này nhằm mục tiêu hướng dẫn biện pháp quản lý và
phòng trừ bệnh có hiệu quả và bền vững đối với các cây trồng nông nghiệp ở Việt Nam,
do vậy sẽ cải thi
ện được thu nhập của các hộ nông dân bằng cách làm giảm những thiệt
hại do bệnh Phytophthora gây nên. Bước thứ 2 của dự án CARD đã được thực hiện và
những hoạt động phù hợp đã được triển khai. Khoá hội thảo đào tạo cho cán bộ khuyến
nông đã được tổ chức tại Việt Nam ở: Viện Bảo vệ thực vật- Hà Nội, Trung tâm Nghiên
cứu cây ăn quả
- Huế, tháng 8 năm 2005 và tại Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam-
Mỹ Tho, tháng 10 năm 2005. Tất cả các thành viên tham gia các khoá đào tạo đều được
nhận sách và các tài liệu đào tạo có liên quan. Các học viên tham gia hội thảo được đào
tạo về kỹ thuật PAR (Nông dân tham gia nghiên cứu ) và có sự phối hợp với các thành
viên của các Viện nghiên cứu cùng thực hiện hướng dẫn nông dân tham gia nghiên cứu
các thí nghiệm về quản lý tổng hợp bệ
nh Phytophthora trên đồng ruộng. Các báo cáo của
những thí nghiệm đồng ruộng này hiện nay đang được tập hợp và kết quả của chúng sẽ
được thảo luận trong khoá hội thảo đào tạo cuối cùng vào tháng 11 năm 2006. Chúng tôi
đã hoàn thành các mục tiêu quan trọng ban đầu đặt ra trong giai đoạn này.

3. Báo cáo tóm tắt
Dự án này nhằm mục tiêu mở rộng các đề xuất về quản lý và phòng trừ bệnh một cách
hiệu quả và lâu dài đã được đề cập trong các nghiên cứu trước đây, mở rộng phạm vi cho tất
cả các cây trồng nông nghiệp ở Việt Nam, tăng thu nhập cho nông dân bằng việc giảm thiệt
hại mất mùa do bệnh Phytophthora gây nên.
Qua các khoá hội thảo đào tạo khoa học tại Việt Nam và khoá đào t
ạo tại Úc, các cán
bộ nghiên cứu và cán bộ nông nghiệp của Việt Nam được trang bị kiến thức về kỹ năng chẩn
đoán bệnh và sự hiểu biết về biện pháp quản lý bệnh, từ đó truyền bá cho các cán bộ khuyến
nông và nông dân. Báo cáo này trình bày về hoạt động của 3 lớp hội thảo, mỗi lớp 2 ngày đào
tạo cho các cán bộ chi cục BVTV và khuyến nông được tổ chức tại Viện B
ảo Vệ Thực Vật -
Hà nội, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây ăn quả - Huế và Viện Nghiên cứu cây ăn quả
miền Nam- Mỹ Tho, thời gian từ giữa tháng 8 đến tháng 10 năm 2005. Các hội thảo được tiến
hành với sự tham gia của 80 cán bộ khuyến nông viên đến từ 16 tỉnh , các cán bộ này được
đào tạo về chiến lược quản lý bệnh tổng hợp. Tại các buổi hội thảo, học viên nam chi
ếm tỷ lệ
nhiều hơn nữ, ở cả 3 hội thảo, chỉ có 32% học viên là nữ. Điều này tương tự với các khoá hội
thảo đào tạo khoa học được thực hiện tháng 6 - 2005.
Các tài liệu đào tạo bằng sách và đĩa CD được phát đến các thành viên trong lớp.
Những tài liệu đào tạo được biên soạn dựa vào quyển sách cùng với bản dịch cuốn sách này
đã được phát tạ

i khoá hội thảo đào tạo khoa học tháng 6 - 2005. Tài liệu này đã được đón
nhận rất tốt và sẽ là một tài liệu tham khảo toàn diện trong tương lai cho các học viên.
Các lớp hội thảo đào tạo cho các cán bộ khuyến nông và chi cục đã cung cấp cho các
học viên cách tiếp cận bằng thực hành về việc nhận biết và quản lý bệnh Phytophthora ở Việt
Nam. Các học viên được đào tạo về phân loạ
i vật gây bệnh, nhận biết bệnh, phương pháp
phòng trừ bệnh và hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu. Những bài giảng trong hội thảo

đã giới thiệu cho các học viên về các loài Phytophthora, cũng như các loại bệnh khác nhau
gây hại trên các giống cây trồng khác nhau; ảnh hưởng của bệnh Phytophthora đến cây
trồng, những khái niệm về việc nhận biết bệnh, phân lập vật gây bệnh và phân loại bệnh, dịch
tễ học cũng như chu kỳ phát triển của bệnh. Những kiến thức này cũng được thực hành thông
qua việc th
ăm đồng ruộng để xác định bệnh cây và thu thập mẫu bệnh mang về phân tích
trong phòng thí nghiệm. Trong phòng thí nghiệm các thành viên học kỹ thuật phân lập nấm
Phytophthora từ đất và từ mẫu cây và để xác định Phytophthora - tác nhân gây bệnh. Sự lực
chọn biện pháp quản lý bệnh phù hợp với thí nghiệm nông dân tham gia nghiên cứu cũng
được xây dựng như là phần đề xuất khuyến nông và nghiên cứu của các học viên. Sự hỗ trợ

từ các thành viên của dự án cũng được cung cấp qua email.
Để nâng cao nhận thức về biện pháp canh tác tiên tiến và quản lý bệnh cho người
nông dân, các nhà khoa học và cán bộ khuyến nông đã tổ chức các khoá đoà tạo cho nông dân
và các thí nghiệm nông dân tham gia nghiên cứu. Hơn 220 nông dân từ 3 vùng miền đã tham
gia trong các thí nghiệm nông dân tham gia nghiên cứu. Các thí nghiệm này sẽ được giám sát
và kết quả được thảo luận trong khoá hội thảo đào tạo cuối cùng vào tháng 11 năm 2006. Bản
tóm tắt nh
ững lớp hội thảo đào tạo cho các cán bộ khuyến nông và các thí nghiệm nông dân
tham gia nghiên cứu có thể được tìm thấy ở phụ lục 1. Thông tin được trình bày trong báo cáo
này nhằm mục tiêu hoàn thành giai đoạn 2 của dự án CARD số 052/ 04/ VIE.
4. Giới thiệu và bối cảnh

Sự đa dạng về khí hậu và địa lý ở Việt Nam cho phép trồng được nhiều loại cây trồng
khác nhau. Các loại cây ăn quả nhiệt đới được trồng tập trung ở cả miền Bắc và miền Nam
Việt Nam, cây ăn quả ôn đới được trồng ở miền Bắc và miền trung cao nguyên. Những vùng
khí hậu đa dạng cũng tạo nên điều kiện thời tiết lý tưởng cho Phytophthora
spp phát triển.
Một số giống Phytophthora là nguyên nhân gây hại nặng trên nhiều loại cây trồng khác nhau
ở khắp đất nước, kết quả là làm giảm về năng suất và thiệt hại về kinh tế một cách đáng kể.
Những thông tin về sự xuất hiện và phân bố của những loài Phytophthora hiện có ở
Việt Nam, sự lan truyền và tiến triển của bệnh cũng như các biện pháp phòng trừ
thích hợp là
còn thiếu. Tính chuyên sâu trong việc nhận biết và quản lý bệnh Phytophthora, kể cả qui trình
kiểm dịch thích hợp cũng còn khiếm khuyết. Một kế hoạch chiến lược cho việc nghiên cứu và
phòng trừ bệnh Phytophthora trong tương lai là hết sức cần thiết. Mục tiêu của dự án là nhằm
nâng cao năng suất cho các hộ gia đình nông dân và làm giảm sự nghèo nàn đặc biệt là ở
vùng sông Mê kông và vùng ven biển miền Trung bằng việ
c nâng cao những kỹ năng cho các
cán bộ khoa học, những khuyến nông viên cũng như năng lực của họ để thực hiện việc
khuyến cáo quản lý bệnh cho các hộ gia đình nông dân
Dự án này tập trung vào những vấn đề bệnh ở từng địa phương được nhận biết thông
qua các cuộc điều tra không chính thức và yêu cầu của các hộ gia đình nông dân. Ở Miền
Nam, những cây trồng đượ
c chú trọng là dứa, cây có múi và hồ tiêu, trong khi cây có múi, hồ
tiêu và cao su sẽ được tập trung chủ yếu ở Miền Trung và vải, cà chua và khoai tây ở Miền
Bắc. Đội ngũ cán bộ người Australia và Việt Nam tham gia dự án sẽ tiến hành một loạt các
hội thảo và giám sát những dự án nông dân tham gia nghiên cứu ngắn hạn. Những hội thảo
của chúng tôi nhằm bổ sung những lỗ hổng kiến thức về bệnh Phytophthora ở mọi m
ức độ
trên hầu khắp các cây trồng ở Việt Nam. Các hội thảo khoa học tại mỗi một nơi đều có thành
viên của 3 tổ chức cộng tác cũng như thành viên từ các trường đại học. Những hội thảo này
sẽ tập trung về sinh học của Phytophthora, những bệnh do Phytophthora gây nên và thực

hành việc quản lý bệnh. Các học viên sẽ được hướng dẫn về nhận biế
t bệnh hại trên đồng
ruộng và trong phòng thí nghiệm. Các lớp hội thảo đào tạo thực hành sẽ góp phần nâng cao
năng lực cho các cán bộ khoa học của Viện nghiên cứu và các tổ chức khuyến nông. Sau đó

các cán bộ khoa học sẽ được trang bị để chuyển giao kỹ năng chẩn đoán và chiến lược quản
lý bệnh Phytophthora tới các cán bộ khuyến nông và nông dân. Các lớp hội thảo đào tạo khoa
học đầu tiên đã được tổ chức tại Viện Bảo vệ thực vật- Hà Nội, Trung tâm nghiên cứu phát
triển cây ăn quả - Huế và Viện nghiên cứu cây ăn quả miền nam - Mỹ Tho trong tháng
6/2005 và đã được thảo luận trong báo cáo tiến độ 6 tháng lần thứ nhất. Đợt hội thảo đào tạo
khoa học cuối cùng dự kiến được tổ chức vào tháng 11/ 2006 bởi các thành viên Australia.
Mức thứ 2 của hội thảo sẽ tập trung về nhận biết triệu chứng và áp dụng việc quản lý
tổng hợp tới các hộ nông dân. Giữa tháng 8 và tháng 10 năm 2005 các cán bộ khoa học của
Việt Nam ở 3 Vi
ện sẽ tổ chức các lớp hội thảo đào tạo cho các cán bộ của các chi cục bảo vệ
thực vật các tỉnh, những thành viên này sẽ giám sát hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu
và các hoạt động khuyến nông khác. Những hoạt động trên là cơ sở cho những nghiên cứu về
hoạt động khuyến nông. Các thành viên của Úc sẽ hỗ trợ cho các cán bộ khoa học và các
khuyến nông viên trong việc phát triển chiến lược quản lý bệ
nh tổng hợp cho mỗi cây trồng
tại mỗi vùng, thiết kế và tiến hành các cuộc hội thảo về Phytophthora cho các cán bộ chi cục
bảo vệ thực vật ở mỗi vùng, thiết kế và tổ chức các hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu
và các hoạt động khác cùng với sự tham gia của các thành viên của chi cục bảo vệ thực vật và
các hộ gia đình nông dân. Những kết quả của các thử nghiệm nghiên c
ứu của họ sẽ được trình
bày tại hội thảo cuối cùng dự kiến tổ chức vào tháng 11/2006.
Mức thứ 3 của việc đào tạo ở Việt Nam là sẽ phổ biến kết quả tới các hộ nông dân ở 5
tỉnh trong mỗi vùng thông qua các hoạt động tham gia nghiên cứu đã học được trong dự án
này và những dự án trước đây. Nông dân sẽ được giới thiệu những chiến lượ
c quản lý trang

trại và sẽ được hỗ trợ thực hiện đối với chiến lược mà họ đã lựa chọn. Các thử nghiệm đồng
ruộng đã được thiết lập và các thành viên của Úc sẽ lựa chọn đi thăm một số thí nghiệm vào
tháng 2 năm 2006. Những nông dân này sẽ trở thành nòng cốt cho các hoạt động khuyến
nông trong tương lai.
Các thành viên được chọn cũng có cơ hội tham gia mộ
t đợt tham quan ở Úc và sẽ học
được các biện pháp quản lý vườn ươm và vườn sản xuất một cách tốt nhất cũng như các kỹ
thuật tiên tiến về nghiên cứu và phân loại vật gây bệnh. Hai cán bộ khoa học: Thạc sĩ Nguyễn
Thị Ly (Viện Bảo vệ thực vật), Tiến sĩ Nguyễn Văn Hoà (Viện Nghiên cứu cây ăn quả Miền
Nam) đã đi tham quan Australia vào tháng 7/2005 để tham gia mộ
t đợt tham quan đào tạo
nhằm học tập biện pháp quản lý bệnh ở vườn ươm và vườn sản xuất đối với một số cây trồng
ở miền Nam Queensland và cả việc đào tạo cao hơn về nhận biết bệnh Phytophthora. Ông
Đoàn Nhân Ái (Trung tâm nghiên cứu phát triển cây ăn quả - Huế) sẽ đi thăm quan úc vào
tháng 7/ 2006. Mục đích đem lại lợi ích lâu dài cho mỗi Viện bằng cách nâng cao n
ăng lực
của các Viện qua chuyến thăm quan của các cán bộ khoa học Việt Nam về thực hành nông
nghiệp úc và xây dựng mối quan hệ lâu dài giữa các cán bộ khoa học Việt nam và Úc.
5. Tiến độ cho đến thời điểm báo cáo
5.1. Những điểm đáng chú ý
Chi tiết tiến độ thực hiện được ghi lại trong khung logic báo cáo dự án đính kèm

Giai đoạn hai đã thực hiện được theo mục tiêu như sau:
1. Hai cán bộ khoa học: Thạc sĩ Nguyễn Thị Ly (Viện Bảo vệ thực vật), Tiến sĩ Nguyễn
Văn Hoà (Viện Nghiên cứu cây ăn quả miễn Nam) đã đi tham quan Australia vào
tháng 7/2005. Ông Đoàn Nhân Ái (Trung tâm nghiên cứu phát triển cây ă
n quả - Huế)
không nhận được vi sa đúng thời gian nên sẽ được chuyển sang đi thăm quan vào
tháng 7/ 2006.

2. Các cán bộ của các Viện : Viện Bảo vệ thực vật- Hà Nội, Viện Nghiên cứu cây ăn quả
miễn Nam - Mỹ Tho, Trung tâm nghiên cứu phát triển cây ăn quả - Huế hoàn thành
những khoá hội thảo đào tạo cho các cán bộ khuyến nông. Tổng số 80 cán bộ thuộc
chi cục bảo vệ thực vật tham gia trong các khoá đào tạo này. Mục tiêu đưa ra là 75
thành viên.
3. Phân phát tài liệu đào tạo cho các thành viên trong lớp học.
4. Thiết lập các thí nghiệm đồng ruộng của nông dân và hoạt động nông dân tham gia
nghiên cứủơ cả 3 Miền (Bắc, Trung , Nam). Hơn 220 nông dân đến từ 16 tỉnh tham
gia trong các khoá đào tạo nông dân và hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu. Chi
tiết về các nông dân tham gia và dự án nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu cây ăn quả
miễn Nam - Mỹ Tho đã không nhận được đúng thời gian trong báo cáo này.
5. Nâng cao hiểu biết của người nông dân về vật gây bệnh, bệnh và chiế
n lược quản lý
bệnh thông qua các thí nghiệm nông dân tham gia nghiên cứu và các hoạt động
khuyến nông khác.

5.2. Xây dựng năng lực
1. Thăm quan đào tạo khoa học tại Úc
Khoá thăm quan học tập nâng cao tại Úc đã giúp cho các nhà khoa học Việt Nam về
biện pháp tốt nhất quản lý vườn ươm và các vườn sản xuất cây trồng và cũng như kỹ thuật
chẩn đoán bệnh và đào tạo nghiên cứu. Sau đó các cán bộ khoa h
ọc sẽ chuyển tải các kỹ năng
chẩn đoán và chiến lược quản lý bệnh Phytophthora tới các cơ quan khuyến nông và chi cục
bảo vệ thực vật thông qua các khoá đào tạo cho các cán bộ khuyến nông và chương trình đào
tạo nông dân. Báo cáo về chuyến tham quan của Nguyễn Thị Ly và Tiến sĩ Nguyễn Văn Hoà
được đính kèm trong phụ lục 2.

2. Các khoá hội thảo đào tạo khuyến nông
Mục tiêu củ
a các lớp hội thảo đào tạo trong dự án này là bổ sung kiến thức về bệnh

Phytophthora trên tất cả các cây trồng ở Việt Nam. Lớp hội thảo đào tạo khuyến nông được
thực hiện tại Viện bảo vệ thực vật- Hà Nội, Viện Nghiên cứu cây ăn quả miễn Nam - Mỹ
Tho, Trung tâm nghiên cứu phát triển cây ăn quả - Huế vào giữa tháng 8 và tháng 10, 2005,
bao gồm 80 học viên đến từ
các Chi cục BVTV. Lớp hội thảo đào tạo khuyến nông tập chung
vào nhận dạng triệu chứng bệnh và áp dụng chiến lược quản lý bệnh tổng hợp có hiệu quả và
bền vững. Các tài liệu đào tạo được biên soạn dựa vào các tài liệu đã được cung cấp cho các
thành viên trong các lớp hội thảo đào tạo khoa học đầu tiên ( 1 đĩa CD và 1 quyển sách
photocopy). Biên soạn và phân phát các tài liệu đào tạo có đầy
đủ những hướng dẫn cho các
học viên đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của họ.
Các học viên tham gia lớp hội thảo đào tạo này sẽ giám sát hoạt động nông dân tham gia
nghiên cứu và hướng dẫn hoạt động khuyến nông khác cho họ. Những cây trồng được xác
định thông qua hoạt động khuyến nông. Các thành viên của Úc sẽ đi thăm thí nghiệm nông
dân tham gia nghiên cứu vào tháng 2 năm 2006 để hỗ trợ các cán bộ khuyến nông, cán bộ
nghiên cứu trong thi
ết kế thí nghiệm, thực hành và giám sát hoạt động nông dân tham gia
nghiên cứu và hoạt động khuyến nông khác. Các học viên của lớp học sẽ thảo luận kết quả thí
nghiệm nông dân tham gia nghiên cứu trong lớp hội thảo đào tạo cuối cùng vào tháng 11,
2006.

3. Hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu
Những thí nghiệm hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu đã được thiết lập cho mỗi
vùng (Phụ lục 4), bao gồm hơn 220 nông dân đến từ 16 tỉnh. Mục tiêu
đặt ra cho toàn bộ dự

án là đào tạo 375 nông dân. Trong đó hoạt động đào tạo nông dân của Viện cây ăn quả Miền
Nam đã được tiến hành nhưng chi tiết về các nông dân tham gia, các thí nghiệm nông dân
tham gia nghiên cứu chưa có trong báo cáo này. Số lượng nông dân tham gia nghiên cứu sẽ
được hoàn thành theo đúng mục tiêu đề ra là 375 nông dân khi mà có sự bổ sung số nông dân

của Viện nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam. Các thí nghiệm sẽ được kiểm tra trong 12 tháng
cuối của dự án. Các kiến thức thu đượ
c từ kết luận của các thí nghiệm đồng ruộng và các hoạt
động khuyến nông sẽ được phổ biến trong các lớp hội thảo đào tạo để nâng cao hiểu biết vật
gây bệnh, kỹ năng chẩn đoán bệnh và cải thiện chiến lược quản lý bệnh và vệ sinh đồng
ruộng. Những nông dân tham gia “ hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu “ sẽ là đầu mối
cho các hoạt động khuyến nông sau này.

5.3. Xuất bản

Một bản báo cáo tiến độ dự án với một số ảnh hoạt động của dự án đã được gửi vào website
của khoa nông học của Úc.

6. Báo cáo về các vấn đề đan chéo
6.1. Các vấn đề về giới và xã hội
Tỷ lệ về giới tính của các thành viên trong lớp học: nam chiếm 67,5%, nữ chiếm 32,5%.
Số lượng học viên nam tham gia lớp đào tạo đầu tiên ở Huế và Mỹ Tho chiếm chủ yếu (80%
và 73 %). Lớp hội thảo đào tạo tại Viện bảo vệ thực vật- Hà Nội có sự cân bằng hơn giữa các
học viên nam và nữ.
7. Các vấn đề về thực hiện và tính bền vững
7.1. Những khó khăn và trở ngạI
Ông Đoàn Nhân Ái không nhận được Visa đúng thời gian để tham gia chuyến tham quan
học tập tại Úc vào tháng 7/ 2005. Ông ấy sẽ tham gia một khóa tương tự vào tháng 7/ 2006.

7.2. Giải pháp
Mục tiêu của giai đoạn 2 đã được thực hiện. Dự án hoạt động rất tốt

8. Các bước thực hiện tiếp theo
Các hoạt động sẽ được thực hiện trong 6 tháng tiếp theo:
1. Tổ chức chuyến thăm quan đào tạo tại Úc cho ông Đoàn Nhân Ái thuộc Trung tâm

nghiên cứu cây ăn quả - Huế là người đã không nhận được Visa đúng thời hạn để
tham gia vào chuyến thăm quan tháng 7/ 2005.
2. Các thành viên Úc đi thăm thí nghiệm đồng ruộng vào tháng 2/ 2006, gặp các cán bộ
Việt Nam bàn về hướng phát triển và hoạt động của năm 2006.
3.
Xem xét các hoạt động khuyến nông và đào tạo nông dân.
4. Lớp hội thảo đào tạo cuối cùng sẽ được tổ chức vào tháng 11/ 2006 để thảo luận về
kết quả hoạt động nông dân tham gia nghiên cứu và các thí nghiệm của nông dân.

9. Kết luận
Mục tiêu của dự án này là làm giảm thiệt hại do bệnh Phytophthora thông qua các
khuyến cáo về quản lý bệnh một cách hiệu quả và bền vững làm tăng thu nhập cho các hộ

nông dân. Các lớp hội thảo khuyến nông được thực hiện tại Viện Bảo vệ thực vật - Hà Nội,
Viện Nghiên cứu cây ăn quả miễn Nam - Mỹ Tho, Trung tâm nghiên cứu phát triển cây ăn
quả - Huế cho 80 học viên đến từ các cơ quan khuyến nông, Chi cục bảo vệ thực vật tỉnh. Các
kiến thực tế thu được qua giảng dạy và học tập trong các lớp hội thảo đào t
ạo sẽ góp phần
nâng cao năng lực cho các cơ quan khuyến nông. Các cán bộ khuyến nông được trang bị kiến
thức để chuyển giao chiến lược quản lý bệnh Phytophthora tới người nông dân. Các kiến thức
thu được từ các khoá đào tạo này cũng nâng cao năng lực cho các cán bộ khuyến nông để làm
giảm thiệt hại của bệnh trong tương lai. Để nâng cao nhận thức về kỹ thuật canh tác tiên tiến
và quản lý b
ệnh cho những người nông dân thì sự lựa chọn ra biện pháp quản lý bệnh phù
hợp với việc thực hiện của nông dân cũng được coi như là một phần trong khuyến cáo
khuyến nông. Những nông dân được lựa chọn tham gia thí nghiệm đồng ruộng và hoạt động
nông dân sẽ tích cực phổ biến thông tin cho những người khác. Kết quả thí nghiệm của nông
dân sẽ được thảo luận trong lớp hội thảo cuố
i cùng vào tháng 11, 2006. Khi hoàn thiện các
hoạt động này chúng tôi đã thành công trong bước 2.

Phụ lục. Báo cáo về chuyến đí Australia thuộc Dự án CARD 052/04
VIE“Quản lý bệnh Phytophthora với nghề làm vườn ở VN”
Dr. Nguyễn Văn Hoà
Thời gian: 14/07 - 26/07/2005
Cơ quan: Viện nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam
Nơi đến: Queensland và New South Wales
Mục đích: thăm nghề làm vườn Á nhiệt đới - Australia

Ngày 18/07/2005
• Nhà máy Gừng ở Gatton
Khu công nghiệp gừng có diện tích 200 ha, 23 nông dân làm việc, tuy nhiên, gừng bị tàn
phá bởi bệnh hại do Phytophthora và toàn bộ khu công nghiệp gừng đã bị chuyển đi vùng
khác. Hiện nay khách tham quan chỉ có thể thăm khu công nghiệp qua các mô hình nhân tạo,
băng Video và các nhà máy chế biến sau thu hoạch.
Quá trình chế biến nước si rô khoảng 12 ngày, họ có thể sử dụng gừng làm mứt, gừng
dầm, sấy khô.
Ưu điể
m là chúng ta có thể nhìn người nông dân trồng gừng thông qua mô hình phát triển,
băng Video, nhà máy chế biến từ một phòng kính đặc biệt của nhà máy mà không được trực
tiếp nhìn thấy trang trại của nông dân.
Bài học rút ra sau chuyến đi: chúng ta có thể làm băng Video và đĩa CD cho một số cây ăn
quả từ giai đoạn cây con, ghép, nuôi cấy mô, chăm sóc… cho tới thu hoạch và sử dụng như
một phương tiện phục vụ công việc khuyến nông đối v
ới cả khách tham quan và nông dân.
• Trạm nghiên cứu Maroochy
Trạm này thuộc Bộ công nghiệp Queensland, đây là cơ quan nghiên cứu chính của
Queensland, được tài trợ bởi Cục nông nghiệp. Tổng diện tích của trạm là 60 ha với 60 nhân
viên làm việc ở các bộ môn khác nhau như: công nghệ sinh học, bảo vệ thực vật, sau thu

hoạch, giống cây trồng…Công việc của họ bao gồm cả nghiên cứu và khuyến nông.
Chúng tôi được tiến sĩ Mike Smith hướng dẫ
n. Ông là nhà khoa học có một số thành tựu
nghiên cứu trên cây na, dứa, quả hạt cứng…
Phòng thí nghiệm nào cũng có hộp cứu thương và cách hướng dẫn sử dụng giúp mọi
người trong những trường hợp khẩn cấp.
Bộ sưu tập mẫu nấm Fusarium rất đầy đủ phục vụ công việc nghiên cứu.
Trồng mận trong nhà lưới để tránh ruồi đục quả. Họ có chương trình lớn về
sản xuất cây
dứa giống để có giống cho tiêu thụ quả tươi, chế biến và giống kháng bệnh đen nõn.
Thành tựu to lớn nhất là họ đã có thể sản xuất được dứa chuyển gen kháng bệnh đen nõn.
Bên cạnh đó, họ cũng sử dụng biện pháp nuôi cấy mô trong sản xuất giống chuối.
Mô hình vườn cây ăn quả á nhiệt đới rất lớn, gồm nhiều lo
ại cây ăn quả á nhiệt đới khác
nhau như: xoài, macadamia,
star apple, carambula, na, dâu tây, quýt, mận, đào, mít, vải…
Vườn vải được tỉa cành, tạo tán để có thể dùng lưới che phủ tất cả các cây, tránh côn
trùng phá hại quả.
Tất cả các cây ăn quả được trồng trên các hàng song song theo độ dốc của đất để có thể
tiêu thoát nước dễ dàng. Hệ thống tưới theo kiểu nhỏ giọt và tưới phun.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp như cây nhãn, họ vẫn sử dụng cành chiết rấ
t phổ biến
khi mà ở Việt Nam không còn sử dụng trong thời gian dài.
Cây macadamia là cây trồng lấy hạt chủ yếu ở vùng này, là nguồn cung cấp hạt tốt. Vùng
này cũng thích hợp cho cây na phát triển, nó có màu đỏ tía, quả to.
Dâu tây được trồng trên luống, được phủ ni lon để giảm sự gây hại của nấm bệnh và giữ
ấm cho đất vào mùa đông. Những bộ phận cây khô cũng được sử dụng che phủ để chống xói
mòn cho đất.

Bài học rút ra qua chuyến tham quan:

Tuy chúng ta đã có những dịch vụ y tế nhưng cũng nên đặt hộp cứu thương ở mỗi
phòng thí nghiệm có kèm theo chỉ dẫn để sử dụng khi cần thiết.
Chúng ta nên liên lạc với Tiến sĩ Mike Smith khi gặp các vấn đề về bệnh đen nõn dứa.
Ngày 19/07/2005
• Thăm công ty sản xuất cây giống Withcott
Công ty đã cung cấp 200 triệu cây giống ra thị trường Australia năm 2000 và 2001 với
các giống rau khác nhau như: rau diếp, ớt, bắp cải, dưa hấu…Họ bán theo cả hai phương thức
là nhỏ lẻ từng hộ và cả lượng lớn. Họ tự hào về cây giống chất lượng cao, cây giống cân bằng
về mặt dinh dưỡng. Vệ sinh đồng ruộng được thự
c hiện ở tất cả các bước trong sản xuất,
vườn ươm được xây dựng một cách riêng biệt để sản xuất cây giống.
Công ty có 165 nhân viên, 12 xe tải, 3 máy chuyên dụng sản xuất cây giống. Khay có
các kích cỡ khác nhau: 198 ô CC19; 240 ô CC22 và 198 ô CC26 để trồng cây tự động.
Vệ sinh đồng ruộng đóng vai trò quan trọng trong thành công của họ. Tất cả các cây
giống đã được gieo từ nguồn hạt có chất lượng cao trong các ô nhỏ trên các khay và những
khay này được
đặt trên bệ cao 1 m để giảm sự xâm nhập của nguồn bệnh trong đất và thoát
nước tốt. Nước chảy xuống mương và sẽ được xử lý clorit thành nước sạch để sử dụng lại.
Phòng trừ dịch hại trong vườn ươm theo hệ thống phòng trừ tổng hợp.
Trước khi đi vào khu vực sản xuất cây giống, chân (giày) phải được khử trùng, tất cả
xe tải, khay phải đượ
c rửa sạch đất và xử lý tránh sự lây lan của nguồn bệnh trong đất ngoài
đồng ruộng vào khu vực này.
Bài học rút ra qua chuyến đi
Nguyên tắc đầu tiên trong vườn ươm là tuân thủ việc vệ sinh đồng ruộng một cách
nghiêm ngặt.
Cây con phải được đặt trên bệ cao và thoát nước tốt.
Với cây con là cây ăn quả: dùng dây ni lon buộc cây con vào cọc đứng.
Ngày 20/07/2005
• Thăm trang trại cải bắp.

Đây là trang trại được quản lý bằng máy móc, tất cả cây con được trồng bằng máy, hệ
thống tưới là tưới phun. Chủ trang trại thuê một số công nhân đưa bắp cải lên dây chuyền
chuyển tới xe tải chở đi đóng gói. Trước khi chất lên xe, bắp cải được xông hơi bằng nước và
hoá chất để giảm khả năng nhiễm bệnh.
Cải bắp được đóng gói ở 2 dạng: dạng thứ nhất là chỉ có phần bắp bên trong, không
có lá bao ngoài, không cho vào túi ni lon để vận chuyển đi xa hoặc đưa vào siêu thị và dạng
thứ hai là để cả lá bao ngoài và đóng gói trong thùng cat tông rồi đưa ra chợ.
• Thăm Trung tâm trồng hoa nội địa (Trường đại học Queensland)
Chúng tôi được tiến sĩ Daryl Joyce hướng dẫn.
Trung tâm này sẽ thành lập khu công nghiêp hoa nội địa có tính cạnh tranh cao ở
Queensland, đi
ều đó mang lại nhiều cơ hội việc làm rất có ý nghĩa. Mục đích của trung tâm là
xây dựng khu công nghiệp hoa nội địa tập trung có tính thương mại ở Queensland. Những
nghiên cứu sáng tạo được đặt lên hàng đầu để giúp sự phát triển hoa nội địa ở Queensland.
Việc xác định, phát triển và duy trì các mối quan hệ và sự liên kết tạo nên nhiều công việc
mới và nhiều cơ hội việc làm, đồng thờ
i khuyến khích sự bền vững đa dạng sinh học ở
Queensland và những hiểu biết về hoa nội địa.

Trung tâm đang tiến hành nuôi cấy mô với nhiều loại hoa khác nhau, mục đích chính là
nhân nhanh giống. Tại đây người ta không sử dụng lửa để khử trùng có thể do điều kiện lạnh
và sự nhiễm bệnh giảm. Môi trường nuôi cây là môi trường MS.
Bên trong nhà lưới, nhà kính họ đặt rất nhiều bẫy vàng và có cả hệ thống dự báo thời tiết,
hệ thống này có ăng ten kết nối với máy tính ở cơ
quan do đó họ có thể biết số liệu thời tiết ở
bất kỳ thời gian nào. Trong nhà kính họ có thể quản lý độ ẩm tương đối ở các giai đoạn khác
nhau của cây trồng.
Họ thử nghiệm nhân nhanh một loại hoa có tên Geralton (Chameloucium uncinatum), loại
hoa mà chỉ được trồng ở australia. Giá một chậu hoa trên thị trường Châu Âu tới 30 đô la úc.
Quyền hạn đào tạo : Trung tâm có quyền hướng d

ẫn sinh viên, mở một số lớp tập huấn về
nuôi cấy mô.
Website: www.aghort.uq.ede.au
Bài học sau chuyến đi: Chúng ta nên có một hệ thống dự báo thời tiết ở Viện cây ăn quả
Miền Nam để cập nhật tất cả các số liệu thời tiết.

Ngày 21 tháng 7 năm 2007
• Thăm vườn Macadamia
Người hướng dẫn: Dr. Andre Drench – Cục nông nghiệp Queensland
Macadamia là một cây trồng quan trọng ở Queensland, có thể trồng phục vụ xuất khẩu.
Thu hoạch hạt khi hạt rơi xuống đất, họ chế tạo một loại máy đặc biệt có thể nhặt hạt từ đất
và đưa vào làm sạch bằng hệ thống máy móc. Tuy nhiên vấn đề nổi lên trong thời gian gần
đây là nguyên nhân gây tổ
n thất cho khu công nghiệp đó là nấm Pseudocercospora sp. Loại
nấm này xâm nhiễm hoa ở giai đoạn sớm và lan vào quả ở giai đoạn muộn, làm quả bị đen và
không thể tiêu thụ được.
Cục nông nghiệp Queensland đang tiến hành thí nghiệm phòng trừ bệnh hại nguy hiểm
này, họ sử dụng các hoá chất khác nhau như: thuốc gốc đồng, Score, Flint, Carbrio, với các
hỗn hợp khác nhau ở các giai đoạn khác nhau của hoa,quả
và hạt. Kết quả có vẻ khả quan, tuy
nhiên chu kỳ bệnh cần được nghiên cứu thêm.
• Thăm trang trại cà phê
Trước đây vùng này đã trồng bơ, tuy nhiên do Phytophthora cinamomi và một số loài gây
hại khác, họ đã phải phá bỏ vườn có 4000 cây bơ, thay vào đó là trang trại cà phê. Họ trồng 9
giống cà phê khác nhau: từ Jamaica, Costa Rica, Nam Phi, Kenya Họ cho rằng cà phê xuất
xứ từ Kenya kháng bệnh gỉ sắt và thích hờp với vùng cao, chất lượng cũng có v
ẻ tốt hơn.
Tại đây có một vòng khép kín trong sản xuất cà phê, từ gieo trồng trên đồng ruộng, thu
hoạch bằng một loại máy chuyên dụng được nhập khẩu từ Ha oai, quá trình chế biến và đóng
gói. Họ sử dụng máy hút chân không để hút hết không khí bên trong túi giúp bảo quản trong

thời gian dài.
Phòng trừ dịch hại ở trang trại cà phê chủ yếu là áp dụng hệ thống phòng trừ tổng hợp
như: bón vôi, phân gà. Thật may mắ
n là ở đây dịch hại ít, tuy nhiên trong thời gian gần đây
cây cà phê bị nhiễm bệnh thối đen, cần Cục nông nghiệp nghiên cứu tác nhân gây bệnh và
đưa ra các biện pháp phòng trừ
Trang trại này cũng sử dụng hệ thống dự báo thời tiết để kiểm tra nhiệt độ, độ ẩm tương
đối
• Thăm trang trại bơ và dưa gang tây
Cục nông nghiệp đã tiến hành thí nghiệm đồng ru
ộng với cả cây bơ và cây dưa gang tây ở
trang trại này
Vườn bơ:
người nông dân có 2 nhiệm vụ đồng thời là người chăm sóc vườn ươm và là người gieo trồng

Vườn ươm: Tất cả cây con đặt trên các bệ cao 1 m và có mái che. Đường đi được thực
hiện vệ sinh rất nghiêm ngặt. Hạt bơ có thể được cắt thành 2 phần hoặc cắt ở đỉnh để trồng dễ
hơn, môi trường cho cây con được xử lý chủ yếu bằng hơi nóng 60 – 65
0
C trong nửa giờ. Hạt
gieo vào các ô nhỏ trên khay và được để trong nhà kính trong điều kiện tối. Sau 6 tuần, cây
con được chuyển ra các chậu ở nhà kính khác, chậu làm từ nhựa trắng do đó có thể phản
quang để giữ môi trường mát, thích hợp cho hệ rễ phát triển, điều kiện tối giúp sự nảy mầm
nhanh hơn.
Họ dùng những chồi đã được lựa chọn để ghép lên gốc ghép khoảng 6 tháng tu
ổi,
dùng giấy parafilm quấn vào chỗ ghép và túi ni lon trong suốt phủ lên chồi, sau 3 tháng cây
có thể bán được, hàng năm họ có thể bán tới 45 ngàn cây giống, giá dao động trong khoảng
15 - 30 đô la úc
Vườn quả Các cây hầu hết 30 – 40 tuổi, trước đây họ sử dụng Phosphonate để tiêm

vào thân phòng trừ bệnh do Phytophthora cinamomi, tuy nhiên hiện nay họ không muốn làm
như vậy, họ quản lý cây bằng việc sử dụng phân hữu cơ, thân và lá cây được tấp vào gốc cây
khi phân huỷ cung cấp chất hữu cơ cho đất làm đất tơi xốp hơn. Ngay khi thấy cây có triệu
chứng bệnh thì phun lên lá hoặc quét thuốc hoá học trực tiếp lên vết bệnh.
Vườn dưa gang tây
Có nhiều giống khác nhau đã được thử nghiệm, các nhân viên Cục nông nghiệp thử
nghiệm sản xuất cây giống có khả năng kháng vi rút. Có 5 loại vi vút khác nhau đã tấn công
cây dưa, nhưng loại gây hại chủ yếu là vi rút CMV gây b
ệnh khảm lá, quả nhỏ. Chương trình
sản xuất cây giống có kết quả khả quan. Tuy nhiên, có nhiều vi rút xâm nhiễm và biện pháp
phòng trừ vẫn còn nhiều khó khăn. Họ đã không sử dụng biện pháp nuôi cấy mô hay STG để
sản xuất cây con sạch bệnh.
Bài học rút ra sau chuyến đi:
Sau khi gieo hạt nên để trong điều kiện tối để hạt nảy mầm nhanh. Sau khi ghép nên
quấn bằng giấy parafilm và bao chồi bằng túi ni lon trong suố
t làm tăng sức sống cho một số
cây như sầu riêng, vú sữa Môi trường nuôi cây nên đựng trong chậu nhựa màu trắng để có
thể phản quang tốt hơn, giữ môi trường mát.
Trong vườn cây ăn quả, khi tỉa cành con nên tấp vào gốc cây để chúng phân huỷ làm
tăng chất hữu cơ cho đất.
Quản lý bệnh Phytophthora nên theo hệ thống phòng trừ tổng hợp trong đó kết hợp
nhiều biện pháp: hoá học, s
ử dụng chất hữu cơ, canh tác.
Hãy cẩn thận với cây nho, vi rút lan truyền qua rệp
Ngày 22 tháng 7 năm 2005
• Thăm trung tâm cây nhiệt đới Cục nông nghiệp New South Wales
Trung tâm rộng 48 ha, có 5 nhà nghiên cứu, trong đó 3 người nghiên cứu về sinh lý thực
vật, hệ thống cây trồng; 1 người nghiên cứu về côn trùng và 1 người nghiên cứu về sức khoẻ
đất. Có 3 nhân viên thực hiện khuyến nông và phát triển công nghiệp; 2 nhân viên điều hành.
Họ thực hiện nhiều vấn đề trên các cây trồng khác nhau để giúp đỡ nông dân quanh vùng

đang trồng Macadamia, chuối, rau, Blue berries, quả hạt cứng, xoài, b
ơ, dưa gang tây và na.
Công việc chính là quản lý tán và phòng trừ tổng hợp Macadamia.
Phòng trừ tổng hợp fruit potting bug (Amblybelta spp) trên cây macadamiaọ, họ sử dụng 4
công thức xử lý khác nhau: standard, phòng trừ tổng hợp, biện pháp sinh học (chỉ dùng ong
bắp cày), bẫy pheramon.
Công thức phòng trừ bằng biện pháp sinh học: họ sử dụng ong mắt đỏ
(Trichogrammatoidea cryptophlebiae)
Kết quả bước đầu cho thấy biện pháp phòng trừ tổng hợp rệp gây đốm qu
ả có nhiều
triển vọng, trong đó bao gồm: biện pháp sinh học – tổng hợp và tối ưu hoá; nâng cao năng lực

quản lý; biện pháp sử dụng thuốc hoá học theo hướng thuốc trừ sâu an toàn, bẫy bả, biện
pháp canh tác và các cây dẫn dụ.
Quản lý tán
Tiến sĩ Trevor Olesen đã thành công trong việc quản lý tán cây vải, nhãn và chôm
chôm ở Miền Bắc Terriory với mục tiêu là tạo tán cây phù hợp với việc thu hoạch, chăm sóc.
Hiện nay ở New South Wale ông ấy đang thực hiện trên xoài, macadamia và na.
Cây macadamia: ông ấy thử nghiệm tạo dáng cây thấp, các cành phân bố đều để cây
thông thoáng, nhận được nhiều ánh sáng bởi vì có nhiều quả ở bên trong tán.
Cây Xoài: đang thử nghiệm đốn tỉa để cho ra các đợt lộc khác nhau, phù hợp với sự ra
hoa, tuy nhiên đây mới là giai đoạn đầu của thí nghiệm.
Cây na: đốn tỉa đau để tạo các đợt lộc mới, kết quả thí nghiệm có vẻ khả quan.
Cây chuối: trồng giống Cavendish và quản lý trong điều kiện tốt. Hai hàng chuố
i cách
nhau 2 - 2,5 m, cây cách cây 3m. Giữa hai hàng có phủ lá chuối, thân chuối để tăng chất hữu
cơ cho đất. Buồng chuối được bao bằng túi nhựa mềm, màu trắng ở bên ngoài và màu xanh ở
bên trong. Màu trắng có tác dụng phản quang, tránh ánh sáng mặt trời làm hại vỏ quả. Màu
xanh bên trong có thể hạ nhiệt độ làm mát trong mùa hè. Thật may mắn là có ít sâu bệnh hại
trên chuối, bệnh hại phổ biến nhất là bệnh vàng lá chuối do nấm Fusarium oysporium nhưng

không phải là b
ệnh nguy hiểm.
Bài học rút ra qua chuyến đi
Chúng ta nên liên hệ với tiến sĩ Trevor Olesen để có lời khuyên về tỉa cành, kích thích
ra hoa trên xoài, chôm chôm, na và có thể viết một dự án ACIAR về quản lý tán cho cây vải,
nhãn, chôm chôm và xoài.
Túi bao buồng chuối nên có màu trắng ở bên ngoài và màu xanh ở bên trong tạo không
khí mát cho buồng chuối.

• Thăm trang trại trình diễn cây ăn quả nhiệt đới thế giới
Đây là một khu dành cho khách du lịch tham quan, khách tham quan có thể thấy các loại
quả nhiệt
đới khác nhau. Sau 1 - 2 giờ lại có một chuyến đưa khách tham quan đi vòng quanh
trang trại, nơi trồng nhiều loại cây ăn quả được thu thập từ các vùng nhiệt đới khác nhau trên
thế giới, chúng được trồng ở những khu khác nhau theo các vùng trên thế giới. Cây ăn quả ở
trang trại đang ở giai đoạn ra hoa kết quả do đó khách tham quan có thể biết đây là cây gì,
trồng nó như thế nào, quả của nó ra sao Cuối cùng, các loại quả
khác nhau được bày ra để
khách tham quan có thể nếm các loại quả mà họ đã nhìn thấy trong trang trại.
ở đây họ cũng đề cập đến phân hữu cơ cho cây, đặc biệt là với cây bơ, cắt những cành
tỉa thành những mẩu nhỏ phủ lên gốc cây, lâu ngày nó sẽ thối mục thành chất hữu cơ làm đất
tơi xốp hơn và cung cấp chất dinh dưỡng cho cây.
Bài học: Viện cây ăn quả
Miền Nam nên làm đường đi trong vườn cây ăn quả, phục vụ khách
tham quan.



Tiến sĩ Nguyễn Văn Hoà và Thạc sĩ Nguyễn Thị Ly thăm phòng nuôi cấy mô của Trung
nghiên cứu hoa quốc gia, Gatton

Tiến sĩ Nguyễn Văn Hoà và ông Ken Pegg (QDPIF). Chẩn đoán bệnh thối rễ cây bơ do nấm
Phytophthora gây ra trong vườn cây ăn quả và vườn ươm thuộc Duranbah, Queensland.


Tiến sĩ Nguyễn Văn Hoà và ông Ken Jackson (QDPIF). Nông trại trồng rau họ thập tự,
Lockyer Valley, Queensland.