Chuyển Thể Anime Thành Tác Phẩm Văn Học - Trường Hợp Tác Phẩm Của Shinkai Makoto.docx

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

CHUYỂN THỂ ANIME THÀNH TÁC PHẨM VĂN HỌC - TRƯỜNG HỢP TÁC
PHẨM CỦA SHINKAI MAKOTO

Họ và tên: Nguyễn Thị Thảo
Mã sinh viên: 715611098
Khoa: Ngữ Văn
Học phần: Nghiệp vụ nghiên cứu và viết bài báo khoa học
Giảng viên hướng dẫn: Đỗ Văn Hiểu

HÀ NỘI – 2022

1


1. Lý do chọn đề tài
Văn học Nhật Bản đang ngày càng được mọi người biết đến và đón nhận
nhiều hơn, không chỉ bởi lối viết văn ấn tượng với hàng loạt những nhà văn nổi
tiếng như Yasunari Kawabata, Shinkai Makoto, Kenzaburo Oe, Haruki
Murakami… mà đó cịn là vì những tác phẩm của các nhà văn của các nhà văn sau
đó, được chuyển thể sang thành Anime, mang đến thành công vang dội. Cùng
điểm qua một vài tác phẩm văn học đã chuyển thể thành Anime như Sakurako-san
no Ashimoto ni wa Shitai ga Umatteiru (Một xác chết được chôn dưới chân
Sakurako), Kotonoha no Niwa(Khu vườn ngôn từ), Hoshi no Koe( Tiếng gọi từ vì
sao xa) …
Hơn nữa các tác phẩm sau khi được chuyển thể có thể sẽ có đơi chút khác
đi so với trong tác phẩm trước đó và khi chúng được mang lên cơng chiếu trên
màn ảnh, thì những chi tiết được thay đổi đi đều mang cái gọi là dụng ý riêng của
đạo diễn. Mỗi một chi tiết thay đổi, hay mỗi một khung cảnh, câu thoại trong

Anime đạo diễn muốn khán giả xem và cảm nhận chi tiết đó.
Tuy vậy, để có thể đưa tác phẩm từ Anime chuyển thể ngược thành Light
novel lại không phải là một vấn đề ngày một ngày hai, không phải bất cứ tác phẩm
nào khi hồn thành có thể chuyển thể và gây được tiếng vang lớn. Có thể nói, để
có thể chuyển thể từ Anime thành tác phẩm văn học là điều khơng hề đơn giản. Vì
vậy để tìm hiểu được q trình đưa phim thành truyện tơi đã lựa chọn hai tác phẩm
vô cùng nổi tiếng là 5cm trên giây và Your name của đạo diễn Shinkai Makoto để
nói về vấn đề chuyển thể Anime thành tác phẩm văn học.
2. Lịch sử nghiên cứu
Nước ngồi: Hiện nay, có rất nhiều bài viết ở nước ngồi nói đến đề tài về phim
Anime như là: hoặc một số bài viết hay bài báo liên quan đến sự phát triển của phim
Anime hay đạo diễn Shinkai Makoto và các tác phẩm của ơng. Tuy nhiên lại chưa có
một bài nghiên cứu chuyên sâu, bài viết cụ thể về vấn đề chuyển thể tác phẩm văn học
thành Anime. Các tài liệu chủ yếu chỉ là phân tích sự phát triển của Anime chứ chưa
có bài viết cá nhân viết về việc chuyển thể Anime thành truyện (trường hợp tác phẩm
của Shinkai Makoto)
Trong nước: Cả hai tác phẩm 5cm trên giây và Your name đều đã được xuất bản
thành sách và mua bản quyền chiếu phim ở Việt Nam, được công chúng biết đến. Dẫu
vậy vẫn chưa có một cơng trình nghiên cứu nào đi sâu vào hai tác phẩm này. Hầu hết
chỉ có một vài bài báo viết về đạo diễn/ nhà văn Shinkai Makoto cùng thành công
vang dội của ông.
3. Mục tiêu nghiên cứu

2


Làm rõ vấn đề chuyển thể Anime thành tác phẩm văn học, trường hợp tác
phẩm của đạo diễn Shinkai Makoto về hai tác phẩm 5cm trên giây và Your name.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Việc chuyển thể từ tác phẩm văn học sang thành Anime vốn không phải là

một điều dễ dàng, nếu chuyển thể từ manga sang Anime sẽ rất dễ tuy nhiên nếu là
tác phẩm văn học lại là một chuyện khác bởi vì cảnh vật xung quanh tác phẩm văn
học cho đến cả suy nghĩ và nội tâm của nhân vật đều được miêu tả một cách rất kĩ
cùng với đó với dung lượng dài tận gần hai trăm trang nên việc đưa được câu
chuyện lên và biến nó thành Anime khơng phải đạo diễn nào cũng có thể làm được
điều này.
5. Phạm vi nghiên cứu
Người viết xây dựng phạm vi khảo sát về đề tài là tác phẩm của đạo diễn
Shinkai Makoto thông qua tác phẩm 5 Centimet trên giây và Your name cùng với
đó là hai bộ phim hoạt hình Anime cùng tên do Shinkai Makoto làm đạo diễn. Bài
viết này dựa trên góc nhìn của một người phân tích và đánh giá, đồng thời với mục
đích chỉ ra được cách chuyển từ phim thành văn học chữ, đồng thời nêu lên được
sự nổi bật của cả tác phẩm văn học trước và sau khi được chuyển thể thành phim.
Từ đó rút ra được những yếu tố, những ẩn ý mà khi tác phẩm được chuyển thể
đem lại ra sao.
6. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng mà đề tài quan tâm và hướng đến là vấn đề chuyển thể Anime
thành tác phẩm văn học, trong trường hợp tác phẩm của đạo diễn Shinkai Makoto
về hai tác phẩm 5cm trên giây và Your name. Đây là hai tác phẩm sau khi chuyển
thể thành Anime đã mang lại hiệu ứng đặc biệt.
7. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu được hiểu là cách tiếp cận, phân tích các tác phẩm
từ một góc độ nhất định, có đầy đủ và am hiểu lý luận cũng như tác phẩm đó. Cụ
thể hơn, phương pháp là một cách làm việc có hệ thống và nguyên tắc trên cơ sở
những khái niệm, thao tác của lý thuyết mà nó dựa theo. Tuy nhiên, khơng có một
phương pháp nào có thể tiếp cận mọi góc độ của vấn đề bởi khơng có lí thuyết nào
đạt tới tính tồn vẹn trên mọi phương diện. Do vậy để có thể tiếp cận tác phẩm
một cách tồn vẹn và hiểu rõ từng chi tiết của tác phẩm nhất thì tơi chọn các
phương pháp cơ bản sau để tiếp cận từng khía cạnh cũng như phân tích và đánh
giá một cách khách quan nhất:

●
Phương pháp phân tích, tổng hợp
3


●

Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp

●

Phương pháp thống kê, phân loại.

●

Phương pháp nghiên cứu liên ngành

8. Đóng góp của đề tài
Dựa trên cơ sở lý thuyết cùng quá trình nghiên cứu cơ bản về văn học, văn
hóa Nhật Bản, đề tài làm rõ vấn đề chuyển thể từ anime sang tác phẩm văn học:
Trường hợp tác phẩm của Shinkai Makoto ở hai khía cạnh cụ thể là cốt truyện và
nhân vật. Qua đó, tác giả bài nghiên cứu khoa học phần nào muốn cung cấp những
thông tin mới và hữu ích liên quan đến vấn đề nghệ thuật điện ảnh, kết hợp văn
học và văn hóa Nhật Bản đến người học và những nhà nghiên cứu, đặc biệt là
nghiên cứu lĩnh vực Folklore và văn hóa đại chúng.
9. Cấu trúc đề tài
Ngoài mở đầu và kết luận, đề tài gồm có 3 chương:
Chương 1: Hiện tượng chuyển thể Anime thành tác phẩm văn học tại Nhật Bản
Chương 2: Từ tác phẩm văn học đến Anime: Cốt truyện và nhân vật
Chương 3: Chuyển cảnh từ tác phẩm văn học sang Anime và yếu tố văn hóa lồng ghép.

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. HIỆN TƯỢNG CHUYỂN THỂ ANIME THÀNH TÁC PHẨM VĂN
HỌC TẠI NHẬT BẢN
1.1. Khái lược về Anime
1.2. Chuyển thể tác phẩm văn học thành Anime
1.2.1. Tác phẩm văn học Nhật
1.2.2. Khái niệm chuyển thể
1.3. Tác giả Makoto Shinkai
1.4. Tác phẩm 5cm trên giây
1.4.1. Nội dung
1.4.2. Ý nghĩa câu chuyện
1.5. Tác phẩm Your name
4


1.5.1. Nội dung
1.5.2. Ý nghĩa tác phẩm
CHƯƠNG 2. TỪ TÁC PHẨM VĂN HỌC ĐẾN ANIME: CỐT TRUYỆN VÀ
NHÂN VẬT
2. Xây dựng lại kết cấu truyện từ tác phẩm văn học thành Anime
2.1. Lời thoại, hành động của nhân vật trong Anime
2.2. Lời thoại, hành động của nhân vật văn học
2.3. Mạch dẫn chuyển trên Anime
2.3.1. Cách kể chuyện
2.3.2. Nhịp phim
2.3.3. Cảnh quay
2.4. Góc nhìn nhân vật trong Anime và nhân vật văn học
CHƯƠNG 3. CHUYỂN CẢNH TỪ TÁC PHẨM VĂN HỌC SANG ANIME VÀ
YẾU TỐ VĂN HÓA LỒNG GHÉP.
3.1. Chuyển cảnh trong Anime so với tác phẩm văn học

3.2. Văn hóa đại chúng
3.2.1. Khái niệm về văn hóa đại chúng
3.2.2. Cách truyền bá yếu tố văn hóa và yếu tố văn hóa trong 2 tác phẩm
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

5


CHƯƠNG I
HIỆN TƯỢNG CHUYỂN THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC THÀNH ANIME TẠI
NHẬT BẢN
1.1. Khái lược về Anime
Thường khi nhắc đến Nhật Bản, chúng ta sẽ nghĩ đến biểu tượng hoa anh đào đầu
tiên của đất nước mặt trời mọc này, tuy nhiên những năm trở lại đây văn hóa Nhật đang
từng bước phát triển một trong số những văn hoá giờ được coi như biểu tượng của Nhật
chính là phim hoạt hình hay cịn gọi là Anime.
Anime (Nhật: アニメ) là phim hoạt hình được vẽ bằng tay và kết hợp vẽ trên máy
tính, có nguồn gốc đến từ Nhật Bản. Từ Anime là thuật ngữ tiếng Nhật dùng để nói tới tất
cả các sản phẩm truyền thơng hoạt hình Nhật Bản. Khác hẳn với hoạt hình các nước Âu Mỹ hay Anh đối tượng mà họ hướng tới thường là trẻ em, tuy nhiên Anime của Nhật lại
là thanh thiếu niên hoặc người trưởng thành.
Anime với sự xuất hiện rất sớm, từ năm 1917 và cho đến nay Anime đã trở thành
một phần biểu tượng Nhật Bản mỗi khi nhắc đến đất nước này... Một phong cách nghệ
thuật anime đặc biệt xuất hiện vào những năm 1960 với các tác phẩm của Tezuka
Osamu, sau đó Anime nhanh chóng lan rộng ra quốc tế vào cuối thế kỷ 20 và dần dần
phát triển thành một lượng lớn khán giả Nhật Bản và quốc tế . Anime được phát sóng
rộng rãi trên nhiều nền tảng và được nhiều thế hệ khán giả từ nhỏ đến lớn đều yêu thích
phim này. Bên cạnh đó, Anime cũng được chia ra làm nhiều thể loại khác nhau với nội
dung, đồ hoạ phong phú đa dạng để phù hợp với sở thích cũng như mọi lứa tuổi.
Tính đến năm 2015, Anime có đến tận 622 xưởng phim gia cơng trong đó phải kể

đến một số xưởng phim nổi tiếng quen thuộc như là: Studio Ghibli, Gainax và Toei
Animation. Tuy rằng Anime chỉ chiếm một thị phần nhỏ tại thị phần phim ảnh nội địa
Nhật Bản tuy nhiên về doanh thu thì dịng phim này, chiếm doanh thu cùng với đó độ
nhận diện cực kì lớn khi hàng loạt những bộ phim Anime sau khi phát hành ở Nhật được
lồng tiếng sang thành Anh ngữ và chiếu ở nước ngoài.
1.2. Chuyển thể tác phẩm văn học thành Anime
1.2.1. Tác phẩm văn học Nhật
Văn học nhật hay còn có tên gọi khác là Light Novel (tiếng Nhật đọc là: ライトノ
ベル; raito noberu) đây là một kiểu tiểu thuyết Nhật đối tượng nhắm đến chủ yếu là học
sinh trung học và học sinh phổ thông. Cái tên “Light Novel” là từ wasei-ego, một thuật
ngữ Nhật Bản được biến tấu lại từ tiếng Anh. Thông thường Light novel thường không
quá dài chỉ tầm 40,000 cho đến 50,000 và light novel là một dạng tiểu thuyết thường có
6


hình minh họa đi kèm ở đầu chương truyện hoặc cách mỗi chương lại có hình minh hoạ.
Chính vì vậy khác với các tiểu thuyết dài tới hàng trăm trang, nội dung của light novel
thường khá đơn giản, đi theo chiều hướng nhẹ nhàng và chủ yếu để giải trí là chính cho
nên các tác phẩm light novel thường được đón nhận nồng nhiệt.
Cũng như Anime, lịch sử phát triển của Light novel tới rất sớm vì văn chương là
một nét đẹp truyền thống của Nhật Bản cho nên những tác phẩm văn học đã xuất hiện từ
năm 1975 và sáng tác của Sonorama Bunko được coi như biểu tượng của sự xuất phát
của thể loại này. Cho đến nay light novel đã trở thành một phần quan trọng trong văn hóa
Nhật Bản và những tác phẩm thành cơng nhất định sẽ được chuyển thể thành Anime hoặc
Manga hay Live - action.
Với lịch sử phát triển sớm thì cũng giống như Anime, tác phẩm văn học Nhật có
đa dạng thể loại từ tình cảm, hành động, phiêu lưu, gia đình … để phù hợp với từng độc
giả. Có thể điểm qua một vài tác phẩm văn học nổi tiếng trong mắt người đọc như là:
Phía sau nghi can X (Keigo Higashino), Rừng Na-uy (Haruki Murakami), Đứa trẻ thay
thế ( Kenzaburo Oe)…

1.2.2. Khái niệm về chuyển thể
Chuyển thể phim được hiểu là việc chuyển thể toàn bộ tác phẩm hay một phần của
tác phẩm văn học sang hình thức phim điện ảnh vì lẽ đó chuyển thể trong Anime tương tự
là việc chuyển thể nội dung của tác phẩm văn học thành phim hoạt hình, việc chuyển thể
từ tác phẩm văn học thành Anime, giúp cơng chúng đón nhận nồng nhiệt hơn cũng như
khi chuyển thể thành Anime thể hiện được nhiều ý đồ của đạo diễn khi mà tác phẩm văn
học vẫn chưa thể nào thể hiện những dụng ý đó ra. Tuy nhiên, khơng phải tác phẩm văn
học nào có thể chuyển thể thành Anime, các tác phẩm văn học khi chuyển thể thường khó
hơn là Manga chuyển thành Anime, vì vậy tác phẩm của Shinkai Makoto là một trong
những tác phẩm thành cơng tồn diện khi đưa lên màn ảnh và thành công vang dội
1.3. Tác giả Shinkai Makoto
Shinkai Makoto tên khai sinh là Nītsu Makoto sinh ngày 9 tháng 2 năm 1973. Ông
được biết đến với biệt danh mà người hâm mộ đặt cho là Phù thuỷ của những nỗi buồn,
bởi các tác phẩm của ông thường mang trong đó cảm xúc tiếc nuối, buồn bã. Shinkai
Makoto là một đạo diễn, nhà làm phim và là một nhà văn, ông được mọi người biết đến
nhiều hơn qua sự thành cơng của bộ phim Anime đình đám - Your name do ông làm đạo
diễn cũng như chủ bút. Năm 2017 ông đã đoạt giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại Tokyo
Anime Award lần thứ 16 và cùng năm đó ơng cũng đoạt giải Đạo diễn hoạt hình xuất sắc
nhất tại Giải phê bình điện ảnh Nhật Bản lần thứ 26
Shinkai Makoto học và tốt nghiệp tại trường đại học cho ngành văn học Nhật
Bản,ở đây ông là thành viên của câu lạc bộ văn học trẻ với vị trí chính là vẽ sách sau khi
tốt nghiệp đại học vào năm 1994, ông đi theo con đường thiết kế đồ hoạ và phát triển
7


video game, trong khoảng thời gian này ông đã gặp được nhạc sĩ Tennon người đồng
hành cùng mình trong tất cả các dự án phim sau này.
Năm 1999, ông phát hành ra một bộ phim hoạt hình ngắn với tựa đề Nàng và con
mèo của Nàng, ngay sau đó bộ phim đã gây được tiếng vang lớn và dành được nhiều giải
thưởng danh giá đặc biệt là giải thưởng “ CG Animation Contest” của PROJECT TEAM

DOGA, sau đó vào tháng 6 năm 2000 ông lên ý tưởng về phim Tiếng gọi từ vì sao xa đến
tháng 5 năm 2001 ơng nghỉ việc tại công ty thiết kế đồ hoạ và bắt tay vào sản xuất bộ
phim Tiếng gọi từ vì sao xa. Cũng chính bộ phim này, đã mở ra hàng loạt những thành
công sau này của Shinkai Makoto. Hơn nữa, sau khi thành công với hai bộ phim là 5cm
trên giây và Your name, ông đã bắt tay ngay vào việc viết tiểu thuyết về hai bộ phim nổi
tiếng này
Tuy vậy, đối với khán giả Việt nam thì cái tên Shinkai Makoto vẫn là điều gì quá
mới mẻ, khá ít người biết đến Shinkai chỉ ngay khi có sự thành công của bộ phim Your
name nhiều người hâm mộ mới chú ý đến ông, cùng với việc xuất phát điểm từ biên kịch
– họa sĩ anime, những tác phẩm thành cơng của ơng được đón nhận nồng nhiệt trong và
ngoài nước Nhật Bản. Trong những tác phẩm của Shinkai luôn chứa đựng những nỗi
buồn xung quanh mỗi người tuy vậy, Shinkai vẫn nuôi hy vọng gửi gắm vào cái gọi là
“chờ đợi” mặc dù dẫu vậy sự chờ đợi này nhiều khi mang đến tiếc nuối
1.4. Tác phẩm 5cm trên giây.
5cm trên giây (tiếng Nhật: 秒速 5 センチメートル) là bộ phim hoạt hình Anime
được ra mắt vào năm 2007, bộ phim này đã đưa tên tuổi của Shinkai Makoto đến gần hơn
với khán giả yêu phim. 5 Centimet trên giây là bộ phim Anime tâm lý, tình cảm, lãng
mạn Nhật Bản do chính Shinkai Makoto làm đạo diễn cũng như biên kịch của phim. Nội
dung bộ phim xoay quanh nhân vật chính Toono Takaki cùng với đó là các nhân vật đi
qua cuộc đời của cậu từ cô bạn gái từ thủa cịn nhỏ Shinohara Akari, cho đến cơ gái
Sumida Kanae thầm thích cậu suốt những năm học hay các cuộc yêu đương rồi chia tay
nhanh chóng của Takaki. Bộ phim ngay khi vừa ra mắt đã trở thành hiện tượng của điện
ảnh Nhật và xuất sắc giành được giải Phim hoạt hình xuất sắc nhất tại lễ trao giải điện
ảnh Châu Á Thái Bình Dương.
Ngay sau khi cơng chiếu phim đạo diễn Shinkai đã bắt tay ngay vào việc viết tiểu
thuyết của bộ phim này. Tác phẩm gồm 3 chương và mỗi chương được coi là dấu mốc
khác nhau trong cuộc đời của Toono Takaki.
Chương 1: Hoa Anh Đào
Toono Takaki khi còn nhỏ đã gặp được người bạn có cùng chung hồn cảnh, sở
thích với mình là cơ bé Shinohara Akari cả hai người thân thiết tới mức cịn khiến các

bạn trong lớp nghĩ họ có tình cảm với nhau và giữa họ có mối quan hệ mật thiết gắn bó
khiến cho Takaki cho dù sau này đã lớn lên cũng khơng thể nào qn được hình bóng của
8


Akari. Tưởng rằng cả hai sẽ bên nhau cho đến khi trưởng thành tuy nhiên lúc sắp tốt
nghiệp tiểu học, Akari phải theo gia đình mình chuyển đến Tochigi một nơi cách Tokyo
tận 2 tiếng đi tàu, tuy vậy cả hai vẫn giữ liên lạc với nhau qua thư từ vẫn kể cho nhau
nghe về cuộc sống hàng ngày của mình.
Tuy nhiên, thật khơng may một lần nữa Takagi phải theo gia đình chuyển đi nơi
khác, đó là đến Kagoshima một hịn đảo nhỏ nằm biệt lập ngồi biển, vì thế cậu đã quyết
định tự mình đi tàu đến thăm Akari vì cậu biết nếu lần này cậu khơng tới thì cả hai sẽ
khơng cịn cơ hội để gặp nhau. Trên đường đi tới nơi của Akari thật không may vì bão
tuyết nên tàu của Takagi bị trì hỗn nhiều lần, sau đó cậu đã làm mất bức thư cho Akari
trên tàu, sau bao lần trì hỗn vì bão tuyết cuối cùng cậu cũng đến được Tochigi và nhìn
thấy Akari đang ngồi đợi mình. Khi cả hai trị chuyện với nhau và trao nhau nụ hôn đầu
tiên cũng là lúc Takagi nhận ra giữa cậu và Akari sẽ chẳng bao giờ gặp lại được nhau
nữa. Khi tàu lăn bánh rời đi, Akari cũng lặng lẽ nhìn bức thư mà cơ định đưa cho Takagi
nằm trong áo mình.
Chương 2: Phi hành gia
Takaki giờ là học sinh lớp 12 tại Tanegashima. Sumida Kanae, cơ bạn cùng lớp
với Takaaki đã thích thầm cậu từ cấp 2 nhưng vẫn khơng có can đảm để nói ra việc này,
Kanae ln tìm cách để có thời gian ở bên cạnh Takaaki cho dù là một chút cũng khiến
cô bé vui vẻ, tuy vậy Takaaki luôn chỉ coi Kanae là bạn đôi khi đi cùng nhau Kanae ln
thấy Takaaki nhắn tin cho ai đó bằng điện thoại di động rồi nhìn về phía xa xăm. Vì vậy,
Kanae đã đặt ra cho mình mục tiêu rằng khi nào cơ có thể tự mình điều khiển bản thân
lướt đi được trên những con sóng ngồi biển khơi thì lúc đó cơ sẽ tỏ tình với Takaki, sau
đó Kanae cũng hồn thành mục tiêu của mình đặt ra dẫu vậy thì cơ lại khơng có thổ lộ
tình cảm của mình với cậu vì cơ bé biết Takaki khơng thuộc về nơi này, cậu ln ln tìm
kiếm một thứ gì khác mà khơng phải ở hịn đảo này.

Chương 3: 5 Centimet trên giây
Trong phim lúc này đã là thời điểm năm 2008, Takaki đã trưởng thành, anh cũng
có một cơng việc tốt có một vài mối quan hệ khác tuy vậy các mối quan hệ của Takaki
kéo dài không lâu. Lâu dần Takaki bị suy sụp và anh đã xin nghỉ việc tại công ty. Trong
lúc này đây, Akari cũng sắp sửa kết hơn một hơm khi dọn dẹp lại phịng vơ tình cơ tìm
thấy bức thư hồi xưa mà mình định đưa cho Takaki. Lúc này đây xen kẽ với nhau là dòng
tự thuật suy nghĩ của hai người kể về gần đây họ thường mơ thấy giấc mơ lần cuối họ gặp
mặt nhau cũng như mong chờ vì được gặp. Và rồi, một hôm khi đang đi trên đường dưới
những cây hoa anh đào Takaki vơ tình đi ngang qua một cô gái.
Linh cảm mách bảo với anh rằng người con gái đó chính là Akari - người anh ln
mong nhớ, khi quay đầu nhìn lại thì anh bị xe lửa chạy qua che khuất tầm nhìn đến khi
chiếc xe lửa đi qua cơ gái đó cũng đã đi mất sau cùng Takaki khẽ cười vì như đã trút

9


được gánh nặng về nỗi mong nhớ, day dứt trong lịng mình suốt những năm qua để rồi
anh có thể tự tin mà tiếp tục bước đi.
Khác với những bộ phim trước đó của Shinkai, trong bộ phim này khơng có bất kỳ
yếu tố kỳ ảo hay khoa học viễn tưởng nào. Mà thay vào đó, bộ phim cho chúng ta thấy
được nhiều mặt khác nhau của cuộc sống dưới góc nhìn của mỗi nhân vật. Tên phim 5
Centimet trên giây không chỉ là tốc độ rơi của cánh hoa anh đào trong khơng khí, mà nó
cịn là sự ẩn dụ cho con người, liên tưởng tới cuộc sống của mỗi người gắn kết với nhau
nhưng sau cùng vẫn chậm rãi mà tách rời.
Đây là bộ phim đầu tiên mà Shinkai tâm huyết và thực hiện dự án một cách chặt
chẽ với đội ngũ hoạ sĩ và đồng đội của mình. Tác phẩm ra mắt vào lần đầu tiên ngày 03
tháng 3 năm 2007 tại Shibuya Tokyo, Nhật Bản, sau đó phiên bản DVD của phim được
phát hành vào ngày 19 tháng 7 năm 2007. Tại Việt Nam phim được trình chiếu trong
khn khổ “ Tuần lễ phim Nhật Bản” vào năm 2010.
1.5. Tác phẩm Your name

Ngay sau sự thành công của tác phẩm 5 Centimet trên giây, Shinkai bắt tay vào
sản xuất bộ phim Your Name – Tên cậu là gì? ( tiếng Nhật: 君(きみ)の名名(な)は。Phiên
âm: Kimi no Na wa, Tựa tiếng Anh: Your Name), bộ phim cũng do chính tay Shinkai
làm đạo diễn và tự viết kịch bản. Là tác phẩm điện ảnh thuộc thể loại tình cảm lãng mạn,
kỳ ảo, chính kịch Nhật Bản và khơng phụ kỳ vọng của người hâm mộ cũng như khán giả
yêu mến Shinkai, ngay sau khi ra mắt Your Name đã trở thành tác phẩm có doanh thu lớn
nhất mọi thời đại.
Nội dung bộ phim nói về nữ sinh trung học Mitsuha - nữ sinh sống tại một vùng
quê của Nhật, cô chán ngán cuộc sống ở q mình và ln mong muốn có thể đi lên
Tokyo và Taki - một anh chàng nam sinh lớn lên ở Tokyo, đang làm thêm tại một qn
ăn, có sở thích vẽ vời. Cả hai tưởng chửng vốn khơng có sự liên hệ gì với nhau, tuy nhiên
họ lại bắt đầu mơ những giấc mơ kì lạ. Trong mơ, Mitsuha mơ thành cậu học sinh ở
Tokyo cịn Taki thì mơ thấy mình là cơ nữ sinh vùng quê. Lúc này họ nhanh chóng nhận
ra rằng cả hai đã bị hốn đổi cho nhau vì vậy để tránh những rắc rối khơng đáng có xảy
ra, họ để lại cho nhau những quy định, lời nhắn yêu cầu người kia không được làm.
Mọi chuyện cứ thế trôi qua cho đến lúc một hôm Taki chợt nhận ra mình và
Mitsuha đã khơng cịn hốn đổi cho nhau nữa, cậu tìm mọi cách để liên lạc với cơ bé
nhưng đều khơng được vì vậy dựa vào kí ức trong giấc mơ khi cịn trong hình dáng của
Mitsuha, Taki đã vẽ lại những bức tranh về nơi mà Mitsuha đang ở. sau đó, cậu cùng hai
người bạn của mình là Tsukasa và đàn chị Okudera dựa vào những bức tranh mà Taki vẽ
ra lên đường đi tìm kiếm nơi trong bức tranh. Bởi vì do khơng có bất kỳ thơng tin nào
liên quan đến nơi ở của Mitsuha, cho nên cuộc tìm kiếm đi dần vào trong ngõ hẹp đúng
lúc một hơm họ đang ăn trưa trong qn mì ramen, có người đã nhận ra thị trấn bên bờ hồ
trong bức tranh là Itomori - nơi mà 3 năm trước, sao chổi Tiamat rơi xuống đã làm phá
10


huỷ toàn bộ thị trấn, khiến cho hơn 500 người thiệt mạng. Khi Taki tới nơi, lúc này
Itomori chìm trong đống đổ nát, nằm cạnh một hồ nước và hố thiên thạch khổng lồ. Ngay
cả những tin nhắn, những ký ức về Mitsuha, Taki dần dần quên mất. Cậu không nhớ được

vì sao mình đến nơi này, để gặp ai và để làm gì.
Sáng hơm sau, Taki để lại lời nhắn cho hai người bạn của mình và một mình đi tới
một ngôi đền nhỏ nằm trong một cái hang, nơi đó chính là nơi cậu đã được bà của
Mitsuha dẫn đến để dâng lên thần linh rượu Kuchikamizake - thứ mà bà bảo đó là “ một
phần cơ thể của Mitsuha nằm trong đó”. Trong hang, Taki đã tìm thấy Kuchikamizake,
cậu mở ra vào uống thử một ngụm, ngay lập tức cậu đã nhìn thấy tồn bộ kí ức của
Mitsuha, từ lúc cô chào đời cho đến ký ức về ba năm trước lúc đó Mitsuha đã một mình
đi lên Tokyo để gặp cậu. Sau đó hai người một lần nữa hoán đổi cho nhau, lần này Taki
trở về thành Mitsuha của ba năm trước. Lúc này Taki được bà của Mitsuha kể lại trước
đây cả bà và mẹ của cô bé đều trải qua chuyện nằm mơ trở thành một ai đó, tất cả người
nhà của Miyamizu tiếp quản đền Miyaizu đều có năng lực này. Vì để cứu mọi người
trong thị trấn Itomori khỏi thảm hoạ thiên thạch, Taki ( trong thân xác của Mitsuha) đã
cùng hai người bạn của cô bé là Sayaka và Teshi lập kế hoạch ở tán mọi người khỏi đền
Miyamizu đến nơi an toàn, tuy nhiên kế hoạch của họ bị đổ vỡ khi bị bố của Mitsuha phát
hiện và ngăn cản. Lúc này đây, Taki chạy đến cái hang đá mà Mitsuha ( trong thân xác
của Taki) đang đứng ở đó và hai người họ một lần nữa đã gặp được nhau, cả hai người
hoán đổi trở lại. Để cho cả hai không quên tên đối phương, hai người đã viết tên của
mình lên tay đối phương nhưng thay vì viết tên của mình lên tay mitsuha thì Taki viết ba
chữ “ anh yêu em”. Tuy vậy, khi Taki viết xong thì khi Mitsuha vừa cầm bút cơ đã ngay
lập tức quay về quá khứ, chiếc bút rơi xuống đất và một lần nữa những ký ức của Taki về
Mitsuha cũng dần dần tan biến. Tại thời điểm của ba năm trước quay lại lần nữa, Mitsuha
chạy đến chỗ bố mình và thuyết phục ông sơ tán mọi người rời đi đến nơi an toàn. Một
lần nữa sao chổi lướt qua bầu trời, một mảnh tách ra và rơi xuống thị trấn Itomori.
Cho đến năm năm sau hiện giờ Taki đã trở thành một anh chàng sinh viên kiến
trúc sắp ra trường và đang đi tìm việc làm, suốt năm năm qua, Taki khơng hiểu vì sao
trong tâm trí anh ln bứt rứt, luôn nhớ tới một người và cũng không hiểu vì sao năm đó
anh lại đi đến thị trấn Itomori, luôn quan tâm đến vụ rơi thiên thạch ở thị trấn này, tình cơ
Taki phát hiện vào năm vụ thiên thạch tách ra tất cả người dân của thị trấn đã được di dời
đến nơi an toàn. Kết thúc phim, Taki nhìn thấy Mitsuha trên tàu và cơ cũng nhìn thấy
anh, cả hai cùng chạy đi tìm nhau, sau đó anh và cơ cùng gặp nhau ở bậc thang trên phố,

trong lịng họ có chung thắc mắc rằng mình đã gặp người kia bao giờ chưa, và rồi cả hai
cùng cất lên câu hỏi: “ Tên anh/em là gì?”.
Bộ phim ra mắt vào ngày 3 tháng 7 năm 2016, và được công chiếu tại Nhật Bản
vào ngày 26 tháng 8 cùng năm. Sau khi phát hành, Your name đã được giới phê bình
phim nhiệt liệt khen ngợi về phần cốt truyện và hình ảnh, bên cạnh đó đạo diễn Shinkai
cũng giành được nhiều giải thưởng và đề cử cao quý trong đó phải kể đến giải Phim hoạt

11


hình xuất sắc nhất của Hiệp hội phê bình phim Los Angeles và giải thưởng Kịch bản xuất
sắc nhất 2016 của Viện Hàn lâm Nhật Bản
Thực sự sau khi công chiếu, bộ phim Your name của Shinkai đã không làm khán
giả thất vọng bởi từ hình ảnh cho đến âm nhạc, khiến cho người xem xt xoa khơng thơi
vì một thị trấn Itomori thơ mộng, một Tokyo hào nhoáng và những khung cảnh bầu trời
rộng lớn tất cả đã làm nên một bộ phim tuyệt vời. Không chỉ vậy, Your name còn cho
chúng ta thấy được cái gọi là duyên số qua hình ảnh sợi chỉ đỏ nơi gắn kết của con người,
một nét đẹp của văn hóa Nhật nói riêng và phương Đơng nói chung, hay đơn giản là yếu
tố của văn hoá truyền thống Nhật đan xen vào đó qua hình ảnh đền thờ, điệu múa…
TIỂU KẾT.
Việc chuyển thể từ tác phẩm văn học sang thành Anime vốn không phải là một
điều dễ dàng, nếu chuyển thể từ manga sang Anime sẽ rất dễ tuy nhiên nếu là tác phẩm
văn học lại là một chuyện khác bởi vì cảnh vật xung quanh tác phẩm văn học cho đến cả
suy nghĩ và nội tâm của nhân vật đều được miêu tả một cách rất kĩ cùng với đó với dung
lượng dài tận gần hai trăm trang nên việc đưa được câu chuyện lên và biến nó thành
Anime khơng phải đạo diễn nào cũng có thể làm được điều này.
Nhưng Shinkai Makoto lại là một trong những đạo diễn thành công chuyển thể
được tác phẩm thành Anime, qua tác phẩm của Shinkai ta có thể cảm nhận rõ một Nhật
Bản chân thực tới từng chi tiết, một câu chuyện mà bên trong đó có cảm yếu tố kì ảo lẫn
cảm xúc của các nhân vật chạm tới trái tim của khán giả, tất cả những điều này đều được

Shinkai tạo ra qua hai tác phẩm 5 Centimet trên giây và Your name

CHƯƠNG 2. TỪ TÁC PHẨM VĂN HỌC ĐẾN ANIME: CỐT TRUYỆN VÀ
NHÂN VẬT.
2. Xây dựng lại kết cấu truyện từ tác phẩm văn học thành Anime
Khi một tác phẩm văn học được chuyển thể thành phim thì bước đầu tiên và quan
trọng nhất của khâu sản xuất đó chính là biên kịch lại tác phẩm - qua sự trao đổi với
nguyên tác, bởi vì một tác phẩm văn học thường có khối lượng thơng tin khổng lồ, có q
nhiều những dữ kiện, hình ảnh để có thể truyền tải nó trong khoảng thời gian gần 2 tiếng
đồng hồ. Ở trong tác phẩm văn học mọi cảnh vật đều được miêu tả một cách kĩ lưỡng để
người đọc có thể hình dung ra trong trí tưởng tượng, tuy vậy, khi đem lên Anime thì
những chi tiết đó có thể được đạo diễn diễn tả qua hình ảnh cho nên bước biên kịch lại
kịch bản là vô cùng quan trọng.
Thêm vào đó, sau khi đã biên kịch lại tác phẩm sao cho phù hợp với dung lượng
của phim thì bước tiếp theo đấy chính là storyboard hiểu là “đem chữ thành hình” truyền tải kịch bản thành hình ảnh. Bước này vơ cùng quan trọng, bởi tất cả những gì
12


trong kịch bản lúc này đây đều phải vẽ lại từ con số 0, thứ duy nhất có thể tham khảo là
thiết kế nhân vật cịn đâu ngồi ra từ khung cảnh, hành động, cử chỉ của nhân vật đều
phải dựa vào trí tưởng để vẽ lên. Sau khi hồn thành xong bước này, khi lên phim lời
thoại, hành động, khung cảnh nhân vật có thể sẽ có sự khác đi so với trong chính tác
phẩm văn học. Ở phần này, tơi muốn đi sâu vào việc phân tích về lời nói và hành động
nhân vật trong hai tác phẩm 5 Centimet trên giây và Your name để làm rõ được sự khác
và giống nhau từ đó thấy được cách xây dựng lại cốt truyện ra sao.
2.0.1. Lời thoại, hành động nhân vật trong Anime
Khác với trong tác phẩm văn học khung cảnh hay hành động của nhân vật được
miêu tả một cách chi tiết nên khán giả dù chưa xem nhưng cũng tưởng tượng ra được
khung cảnh của câu chuyện. Còn về Anime lại là một chuyện khác khi mà hình tượng
nhân vật được khắc hoạ cố định trong con mắt của đạo diễn, nên khi lên phim nó đã trở

thành một hình tượng cụ thể đó chính là điểm khác biệt rõ nét nhất của nhân vật trong
Anime, bên cạnh đó để tạo hiệu ứng cho phim mang màu sắc mà đạo diễn mong muốn
thường ở mỗi cảnh khác nhau đạo diễn sẽ đưa âm nhạc vào để thể hiện tính chất cảnh đó
là đang vui hay đang buồn, cũng như thể hiện được cảm xúc nhân vật rõ nét hơn nữa
Trong cảnh đầu tiên của tác phẩm 5 Centimet trên giây, cuộc trò chuyện của
Takaki và Akari khi hai người cịn bé câu thoại đã có phần thay đổi khi lúc đó Akari đã
nói một câu khiến Takaki khó hiểu: “Vận tốc của cánh hoa đào là 5cm trên giây”. Sau đó
cơ bé nói thêm “ Này trông giống tuyết rơi nhỉ?”, phân cảnh đầu tiên khi hai người còn bé
và gặp gỡ nhau lời thoại thay đổi và bị cắt mất những khung cảnh trò chuyện tiếp theo.
Tuy rằng lời thoại trong phân cảnh này của cả hai rất ngắn ngủi, chỉ vỏn vẹn nói với nhau
có 3 - 4 câu thoại nhưng từ hành động chạy đuổi nhau của cả hai, hay khi Akari ở bên kia
đường ray mở ơ lên và nói hẹn gặp cậu vào năm sau cùng ngắm hoa anh đào thì đây
chính là quãng thời gian mà họ vui vẻ nhất khi bên nhau, bên cạnh đó màu sắc của khung
cảnh gam màu hồng tươi sáng nhẹ nhàng cũng chứng minh cho tâm trạng của họ lúc này.
Hay ở một phân đoạn khác của phim , khi vào đêm tối muộn Akari đã gọi điện cho
Takaki để thông báo với cậu rằng mình sắp phải cùng gia đình chuyển đến một nơi khác,
trong phân đoạn này đây là lúc Takaki đang đứng trước ga tàu điện để bắt xe đi đến chỗ
của Akari và cậu hồi tưởng lại. Ở đoạn này, lời thoại có sự thay đổi khi trong nguyên tác,
sau khi Takaki nghe được Akari nói về việc mình khơng thể học cùng với cậu dù cô đã “
tớ đã cố thuyết phục ba cho ở lại nhà cô Katsuhika, nhưng ba nói tơ cịn q nhỏ nên…
khơng được…”. Lúc đó, Takaki đã gắt lên và cắt lời cơ bé “ Tớ biết rồi”, “ Quá đủ rồi” để
thấy được sự gắt gỏng vô cớ của Takaki cũng như sự bất lực, tuyệt vọng của cả hai khi
phải xa nhau. Khi được chuyển thể lên phim, lời thoại của Akari lẫn giọng điệu của cô bé
mang theo sự nghẹn ngào, hành động xoắn lấy dây điện thoại hay cúi đầu thấp xuống để
nước mắt rơi xuống chân giày cho thấy rằng cơ bé đang bất lực, tuyệt vọng vì đã không
thể thực hiện lời hứa cùng với Takaki được. Các chi tiết trong phim cho thấy mặc dù
Takaki rất khổ sở, đầu úp mặt xuống gối, tay cầm chặt điện thoại, giọng điệu khổ sở
nhưng cố gắng an ủi Akari “ Không..không cần phải xin lỗi”, “ không sao đâu”. Về màu
13

sắc của phân cảnh đối lập với nhau khá rõ ràng, bên trong nhà của Takaki là màu vàng
rực rỡ còn bên của Araki lại là màu xám và tối cho thấy sự tương phản cũng như việc bắt
buộc phải chia cắt giữa hai người họ. Hoặc ở phân cảnh khác trong phim, khi mà Takaki
cuối cùng cũng đã đến ga Tochigi gần nhà của Akari, lời thoại trong đoạn này không quá
nhiều nhưng qua cử chỉ khi Takaki ngẩng đầu lên, sửng sốt khi thấy Akari đang ngồi đợi
mình, Akari bật khóc nức nở vì đã gặp lại cậu và cả hai người ngồi bên cạnh nhau cùng
ăn những món ăn mà Akari đã chuẩn bị đều cho thấy được sự vui vẻ, hạnh phúc của họ
sau bao lâu xa cách, ở đoạn phim này khung cảnh bên trong mang đến một màu vàng ấm
áp, khiến cho người xem cảm thấy vui cùng nhân vật vì vượt qua bao chuyến tàu cuối
cùng Takaki đã gặp lại được cô gái mà bấy lâu nay cậu vẫn luôn nhớ mong. Ở phần thứ 2
của phim, mang tên Phi hành gia sau khi Kanae cơ bé thầm thích Takaki đã học cách lướt
đi trên những con sóng, cơ đã quyết định tỏ tình với cậu.
Cũng như những cảnh trước đó thì phần lời thoại trong cảnh này khơng có gì khác
so với nguyên tác, về hành động có thể thấy rõ sự ngượng ngùng của Kanae khi định tỏ
tình với Takaki, chi tiết nắm lấy góc áo của cậu rồi vội vàng rụt tay về đã nói lên điều đó,
lúc cả hai cùng đi bộ về nhà màu sắc của khung cảnh lúc này có sự thay đổi khi mang sắc
màu thiên tím, nó lên việc lúc này Kanae nhận ra Takaki cậu ấy chưa bao giờ thuộc về
nơi này cả hai người họ tuy có chung một điểm nhìn nhưng Kanae biết rằng - Takagi “ sẽ
không bao giờ để mắt tới mình” và cơ bé quyết định chơn dấu đi tình cảm của mình dành
cho cậu.
Nếu như ở tác phẩm 5 Centimet trên giây về lời thoại của nhân vật khá là ít ỏi và
hầu hết thường là suy nghĩ của nhân vật thì sang đến bộ phim Your name, lời thoại nhân
vật và hành động trải dài hết cả bộ phim và có sự tương tác giữa nhân vật nhiều hơn so
với tác phẩm trước đó. Trong cảnh Mitsuha đang ở trong thân xác của Taki và lúc này cơ
bé đang đi gặp bạn bè của cậu( trong hình dáng của Taki), về lời thoại khơng có gì q
thay đổi so với nguyên tác cả nhưng khi xem Anime ta cảm nhận rõ được nét mặt từ ngơ
ngác, khó hiểu của Mitsuha với mọi chuyện đang diễn ra sau đó là biểu cảm vui mừng,
ngạc nhiên háo hức với mọi thứ xung quanh khi lần đầu tiên cô bé đã được trải nghiệm đi
vào một quán cafe là ra sao. Từ những điệu bộ, cử chỉ của nhân vật trong phim thấy được

rằng cơ bé Mitsuha rất thích rất mơ này, cùng với đó màu sắc trong cảnh là những màu
sáng, khơng khí xung quanh cảnh cũng mang theo màu sắc tươi sáng, nhẹ nhàng. Đổi lại,
Taki trong thân thể của Mitsuha khi cùng bà và em gái Yotsuha cùng nhau đi đến thân thể
của đền, ở cảnh này đối với lời thoại cũng vậy vẫn giống y hệt nguyên tác, trong phim
hành động của nhân vật được khắc họa rõ nét hơn ví dụ như Taki( trong hình dáng
Mitsuha) cố gắng cõng bà mà suýt bị ngã, sự choáng ngợp đối với khung cảnh trước mặt
đền thể tất cả đều được khắc họa trên cử chỉ, nét mặt. Tỉ như lại ở một đoạn khác,
Mitsuha hiểu ra tình cảm của mình dành cho Taki nên đã bắt chuyến xe lên Tokyo để gặp
cậu hình ảnh lo lắng, bồn chồn vì sợ Taki khó chịu khi cơ bé đột ngột gặp cậu, hay sự dè
dặt của Mitsuha khi lần đầu tiên nhìn Taki ở cách trực diện, cơ gọi tên cậu, sự khó hiểu
của Taki đối với cơ gái lần đầu gặp gỡ. Hoặc ở một cảnh khác của phim, khi Taki và
Mitsuha gặp nhau trên ngọn núi đi đến đền thể nhờ vào chạng vạng, về nguyên tác lời
14


thoại khơng có gì khác biệt cịn về cử chỉ, hành động người xem cảm nhận thấy rõ được
sự vui sướng, xúc động của Mitsuha khi gặp lại Taki, sự ngượng ngùng của Mitsuha khi
biết được Taki đã uống rượu Kuchikamizake - một nửa phần cơ thể cô bé, hành động tay
nắm chặt lấy quần rồi đổ mồ hôi của Taki sự bối rối, ngượng ngùng trong lời nói khi
Mitsuha vạch trần cậu trong thân thể cô bé đã sờ soạng ngực của cô, việc Taki run run khi
không thể nào nhớ được tên của Mitsuha sau khi chạng vạng biến mất và cơ khơng kịp
viết tên mình vào tay cậu. Đối với khơng khí lúc này, thường khi hồng hơn sẽ là tơng
màu hồng cam nhưng lúc này hồng hơn - chạng vạng lại thiên về màu sắc tím, nó mang
đến khung cảnh lãng mạn, nhẹ nhàng tuy vậy khung cảnh màu như vậy cũng mang tới
điềm báo về sự chia cắt chia xa. Và phân đoạn cuối cùng của phim, khi cả Mitsuha và
Taki đã trưởng thành tuy rằng họ không thể nhớ ra tên đối phương là gì, nhưng họ biết
rằng mình đang cần gặp ai đó, khơng khí trong phân đoạn cuối cùng này mang theo màu
sắc sáng hơn khác hẳn với lúc Taki và Mitsuha bị chia cắt nhau. Sự ngạc nhiên trong đôi
mắt của Mitsuha khi nhìn thấy Taki trên tàu điện ngầm và cả Taki nữa, họ vội vã rời khỏi
tàu để tìm nhau hay cả cảm xúc không nhịn được mà cùng nhau đồng thanh hỏi: “ Tên

anh/em là gì?”. Cảnh cuối này, đạo diễn thật khéo léo đưa âm nhạc vào làm cho cảm xúc
của cả hai nhân vật cao trào hơn đây cũng là điểm khác biệt giữa Anime và tác phẩm văn
học.
2.0.2. Lời thoại, hành động nhân vật trong tác phẩm văn học
So với Anime, ở tác phẩm văn học có những lợi thế mà khơng phải Anime có thể có khi
được chuyển thể. Đó là tác phẩm văn học với độ dài lớn, dung lượng nhiều có lời dẫn của
tác giả nên các cảnh trong tác phẩm văn học được miêu tả một cách chi tiết và kỹ lưỡng
đồng thời nội tâm nhân vật cũng được khắc hoạ một cách rõ nét hơn điều mà Anime phải
để ý rất kỹ, mới nhận ra được ẩn ý mà đạo diễn đang nói đến. Bên cạnh đó vì nội dung
của tác phẩm văn học thường nhiều chi tiết nên khi chuyển thể thường sẽ bị cắt bớt đi
hoặc khơng có cảnh đó trên Anime.
Ví dụ như trong 5 Centimet trên giây, sau buổi nói chuyện tối hơm đó đến sáng
hơm sau Takaki đã phải lên tàu để về sớm khung cảnh bên ngoài được tác giả miêu tả
một cách tỉ mỉ, khiến cho người đọc hình dung ra được khung cảnh của một buổi chia tay
tuy rằng thời tiết đã đẹp hơn buổi tối qua rất nhiều khi mà “ bầu trời trong xanh không
một gợn mây. Mặt trời vừa ló dạng trên đỉnh núi phía xa kia, nắng tỏa xuống cánh đồng
phủ trắng tuyết làm sáng bừng cả một khơng gian. Nơi nơi tràn ngập ánh ban mai”,
khơng khí lúc này đẹp là vậy nhưng lại không phải là khung cảnh của một buổi gặp gỡ
nhau mà là Takaki và Akari sắp chia xa nhau mãi mãi , tuy rằng lời thoại của đoạn này rất
ít chỉ vỏn vẹn có 4 câu thoại tuy vậy những hành động từ ngập ngừng khơng muốn nói ra
của cả hai đứa cho đến khi Akari mỉm cười và bảo rằng: “ Takaki à, tớ tin mọi chuyện sẽ
tốt đẹp”. Câu nói của Akari như tiếp thêm sức mạnh cho Takaki khiến cậu vững bước
trên tương lai phía trước. Một đoạn khác trong tác phẩm viết về cảnh Kanae cố tình về
muộn chỉ để gặp Takaki, tác giả miêu tả nỗi sung sướng, giọng nói lắp bắp của cơ bé khi
được người mình thầm thích khen ngợi dù đó chỉ là một câu xã giao, hay trái tim đang
15


đập liên hồi khi đi cùng với cậu. Từ những câu văn đó, ta có thể tưởng tượng hình ảnh
một cô bé với gương mặt bẽn lẽn, đang ngại ngùng và miệng lắp bắp khi nhìn thấy người

mình thích. Đồng thời ở trong chương cuối tác phẩm mang tên 5 Centimet trên giây,
chương này trong tác phẩm là chương dài nhất tuy nhiên khi lên phim chương này đã
được rút ngắn đi và tạo cho người xem có sự khó hiểu về những phân cảnh trong phim. Ở
chương này, tác giả tập trung viết về Takagi sau khi trưởng thành đã trở thành một lập
trình viên, các mối tình đi qua đời anh từ cô gái khi anh bước chân vào giảng đường đại
học, mối tình thứ hai khi anh đi dạy thêm và tốt nghiệp đi làm, anh gặp cô gái tên Mizuno
- họ yêu nhau ba năm. Khi Takagi đến tìm Mizuno mặc dù hội thoại của họ diễn ra ngắn
ngủi, nhưng khi đọc ta có thể cảm nhận thấy rằng tình cảm giữa hai người họ khơng cịn
như trước, việc Mizuno và anh khơng cịn liên lạc với nhau hay đơn giản chỉ là họ nhận
ra tình cảm trong ba năm giờ đã phai nhạt đi rất nhiều cả hai khơng ai cịn muốn cố gắng
để níu giữ, vun đắp cho mối tình này.
Khác với khơng khí trong 5 Centimet trên giây mang đến sự nuối tiếc, hồi niệm
thì ở trong Your name khơng khí của tác phẩm mang đến sự hài hước, màu sắc có sự tươi
sáng vui vẻ. Ở một nửa câu chuyện, tác giả đã tạo cho người đọc sự tưởng tưởng vô hạn
khi cuộc sống của Taki và Mitsuha bị đảo lộn trong lúc họ hoán đổi cho nhau, sự miêu tả
kỹ lưỡng như khiến người đọc đi vào và cùng cảm nhận với nhân vật, như phân đoạn
Mitsuha đang thực hiện nghi lễ bỏ gạo vào trong miệng nhai và tạo thành rượu
Kuchikamisake, dưới những ánh mắt săm soi của người trong thị trấn, cùng tiếng cười
nhạo của lũ bạn hội sành điệu khiến cơ bé có suy nghĩ muốn cho nổ tung đền lên, không
biết giấu mặt vào đâu cả. Tỉ như, lúc Taki trong hình dáng thuyết phục cha của cô ra
thông báo đưa người dân trong thị trấn rời đi, sơ tán đến nơi an toàn những chi tiết như “
Mitsuha” căng thẳng thì kheo chân cơ đổ mồ hơi, cha của Mitsuha hét vào mặt cơ, nói cơ
bị bệnh ông sẽ gọi xe đưa cô đi, cảnh “Mitsuha” nắm lấy cổ áo của cha mình vì ơng
khơng chịu tin những lời của con gái mình nói, mọi lời nói và hành động đều miêu tả chi
tiết và tỉ mỉ trong tác phẩm như vậy.
2.1. Mạch dẫn chuyển trên Anime
2.1.1. Cách kể chuyện
Nếu như ở trong 5 Centimet trên giây, tác phẩm được kể theo câu chuyện là sự hồi
tưởng của nhân vật Takaki rồi mới đến hiện tại, thì Anime lại là ngược lại câu chuyện
được kể từ lúc hai người cịn bé cho đến khi Takaki bng bỏ được mối tình đầu năm

xưa. Đối với trong tác phẩm văn học, vì có dung lượng lớn, sự miêu tả chi tiết từng cử
chỉ, nét mặt nhân vật, khung cảnh xung quanh thế nên cách kể chuyện trong tác phẩm có
xu hướng đều đều và chậm việc kể câu chuyện như vậy ta có thể thấy rõ được nội tâm
nhân vật cũng như suy nghĩ của Taki khi cậu từ lúc là một đứa trẻ cho tới khi trưởng
thành. Cịn đối với Your name, thì cách kể chuyện ở cả trong tác phẩm và cả trên Anime
khơng có sự khác biệt nhau cho lắm nó được giữ đúng với nguyên tác khi Mitsuha và
Taki hoán đổi cho nhau, yếu tố kì ảo của bộ phim cũng là một phần khiến cho câu chuyện
trong phim hấp dẫn cả người đọc và người xem
16


2.1.2. Nhịp phim
Nhịp phim hay còn gọi là tiết tấu, nhịp điệu của hình ảnh trong một bộ phim được
xây dựng một cách chính xác ở thời điểm dựng phim. Trong một bộ phim, điển hình như
Anime việc tạo nên nhịp phim là rất quan trọng, nó xác định đến cả hành động, cảm xúc
của nhân vật. Trong 5 Centimet trên giây, tác giả đã tạo lên một nhịp phim chậm, các tiết
tấu của phim không nhanh mà mang theo cái chậm rãi từ từ để người xem cảm nhận được
mối tình giữa Takaki và Akari hay sự đơn phương đến đau lịng của Kanae, cảm xúc tuột
dốc trước cơng việc và tình cảm của Takaki khi anh khơng thể bng bỏ được khúc mắc
trong lịng mình. Bên cạnh đó lời dẫn truyện cũng là một phần tạo nên tiết tấu của phim,
không hề vội vã người xem cứ như vậy mà cuốn vào tiếu tấu của bộ phim từ lúc nào
không hay. Thứ hai về nhịp điệu của Your name tiết tấu của bộ phim lại khá nhanh, có
đơi lúc những chi tiết có trong tác phẩm được miêu tả kỹ lưỡng nhưng khi lên phim lại
được lướt qua khá nhanh, tuy nhịp điệu phim có phần nhanh như vậy nhưng vẫn nói lên
được tâm trạng ngột ngạt của Mitsuha khi sống ở thị trấn, hay sự cô đơn của Taki trong
căn phịng một mình.
2.1.3. Cảnh quay
Đối với góc quay hay cảnh quay của phim khơng có gì phải chê bai khi Shinkai đã tạo lên
những cảnh quay làm người xem phải thốt lên vì đẹp, cũng như chống ngợp của phim.
Các cảnh quay như cảnh các tòa nhà chọc trời trong Your name, thị trấn Itomori, hay

cảnh sao chổi cắt ngang qua bầu trời như sự chia cắt giữa không gian và thời gian đều
được Shinkai đưa lên một cách tỉ mỉ. Hoặc trong 5 Centimet trên giây cũng vậy, các cảnh
quay tĩnh, tập trung đặc tả một cảnh nhất định những phân đoạn này trong tác phẩm xuất
hiện liên tục và với tần suất cao khiến người xem không thể phân biệt đâu là thực đâu là
ảo, và đó cũng là ẩn ý của Shinkai khi dẫn người xem vào câu chuyện mà mình tạo nên
trong cả hai tác phẩm của ông.
Hơn nữa trong phim Your name của Shinkai, ơng đã sử dụng đến góc quay thấp và
góc quay thấp, một biện pháp nghệ thuật "kinh điển" mà Shinkai sử dụng rất nhiều để
khắc họa sự tương phản giữa cuộc đời của Mitsuha và Taki. Góc thấp giúp nhấn mạnh
sự tương phản trong cuộc sống của mỗi nhân vật thơng qua mơi trường. Bắn xung
quanh. Một ví dụ là cảnh quay góc rộng được đặt trong phịng của các nhân vật, giúp
nâng cao cuộc sống hàng ngày được phác thảo và tăng độ tương phản giữa cuộc sống
thành thị và nông thôn. Tác phẩm sử dụng nhiều góc chụp thấp, bao gồm cả ngoại
cảnh lẫn trong nhà. Shinkai sử dụng góc quay thấp để tạo ra mơi trường, thế giới
xung quanh trở nên riêng tư hơn đối với nhân vật, khiến người xem cảm thấy quen
thuộc hơn, như thể mình đang sống trong thế giới này. Những cảnh quay thấp mang
đến cho người xem nhiều chi tiết về thế giới xung quanh khi tác phẩm thay đổi góc
nhìn giữa Taki và Mitsuha, nhấn mạnh hơn nữa sự tương phản trong lối sống của họ.
Sự tách biệt về lối sống, xã hội, con người và không gian xung quanh hai người lại
được nhấn mạnh. Shinkai cũng giữ những góc quay thấp mơ tả chi tiết các bước đi
17


của nhân vật, từ cử chỉ, bước đi cho đến đứng. Người xem có thể đặt mình vào góc
nhìn của nhân vật và cảm nhận được tâm tư tình cảm của họ qua từng bước đi, lúc
nhanh hay lúc dừng của các sự kiện.
Shinkai đã xây dựng nên một thế giới khơng chỉ đẹp đẽ mà cịn sống động và
chân thực, mang đến cho người xem cảm giác được hòa mình vào thế giới đó và sống
cùng với nó. Sử dụng góc nhìn thấp, Shinkai tập trung vào những chi tiết quen thuộc,
bình dị mà người xem có thể liên tưởng đến. Cả Taki và Mitsuha đều mệt mỏi với

công việc hàng ngày của họ. Chỉ khi hoán đổi thân xác, hai cuộc đời đối lập mới trở
nên thú vị hơn rất nhiều. Chủ đề “sự chia ly” xuất hiện thường xuyên, tuy không trực
tiếp xuyên suốt nội dung cốt truyện nhưng được gợi mở qua nhiều hình ảnh ẩn dụ liên
quan đến đường phân cách và được chuyển tải qua các góc nhìn được dàn dựng. Khéo
léo sắp xếp trang trí sự đối lập, tương phản của thành thị và nơng thơn.
2.2. Góc nhìn nhân vật trong tác phẩm văn học với trên Anime.
Đối với góc nhìn nhân vật trong tác phẩm văn học và trong Anime cũng có sự khác biệt
nhau. Với 5 Centimet trên giây thì mỗi chương có 3 góc nhìn khác nhau. Đầu tiên ở
chương một, đó là góc nhìn của Takaki khi nhớ về những kỉ niệm lúc nhỏ của mình với
cơ bạn Akari, chương hai thì là lại góc nhìn, những suy nghĩ của Kanae( hầu như chương
này đều xoay quanh toàn bộ nhân vật Kanae) nên góc nhìn của cơ bé trong tác phẩm có
lúc vui vẻ vì được đi cùng Takaki, đôi lúc lại ngại ngùng hay sự đau đớn khi nhận ra
mình và Takaki khơng phải cùng một thế giới. Đến chương ba, thì đây lại là góc nhìn từ
phía bên ngoài cảm nhận và quan sát từ lúc Takaki trưởng thành, quen bạn gái đến khi
anh tự mình bước qua được nỗi lòng của bản thân. Còn đối với Anime thì góc nhìn lại
được thay đổi đó là góc nhìn từ bên ngồi - tức khán giả. Họ nhìn và dõi theo những
khung bậc, cảm xúc của nhân vật khác hẳn với trong tác phẩm văn học khi người đọc tự
mình trải nghiệm ra những thứ đó. Đối với, Your name cũng như vậy tuy nhiên ở Your
name lại chỉ có hai góc nhìn đó là góc nhìn của Mitsuha và góc nhìn của Taki. Đối với
việc chỉ có hai góc nhìn duy nhất như vậy khiến cho sợi dây liên kết giữa cả hai người
gắn kết lại với nhau nhiều hơn. Cịn đối với Anime, góc nhìn lần này khơng phải của Taki
hay Mitsuha nữa mà đó là góc nhìn của thượng đế hay khán giả.
TIỂU KẾT.
Cả hai bộ phim 5 Centimet trên giây và Your name đều vô cùng thành công trong việc
chuyển thể đưa từ Anime thành văn học chữ. Cốt truyện hay nhân vật trong mỗi tác phẩm
của cả hai đều mang trong mình một nét đặc biệt, khiến dù người đọc hay người xem đều
thích thú mà khám phá từng phân cảnh, từng đoạn của tác phẩm. Đây là một trong những
thành công của Shinkai Makoto.

CHƯƠNG 3. CÁCH CHUYỂN CẢNH TỪ TÁC PHẨM VĂN HỌC SANG ANIME

VÀ YẾU TỐ VĂN HÓA LỒNG GHÉP.
18


3.1. Chuyển cảnh trong Anime so với tác phẩm văn học
Có thể hiểu một cách đơn giản về chuyển cảnh trong Anime là tiếp nối các hành
động tiếp theo của nhân vật. Trong Your name để tiếp nối các hành động khác đạo diễn
đã sử dụng kĩ thuật cắt cảnh, ví dụ như khi Mitsuha tỉnh dậy sau giấc mơ nhưng cơ bé
khơng nhớ gì và chạy đến bàn ăn trước sự nghi hoặc của em gái và bà mình. Cịn trong
tác phẩm thì để chuyển cảnh như vậy, tác giả đã miêu tả chi tiết bối cảnh lúc đó ra sao rồi
mới bắt đầu chuyển sang cảnh hành động tiếp theo của Mitsuha là ngồi cùng với mọi
người. Hay ví dụ khác như trong 5 Centimet trên giây, khi Akari nói cho Takagi về vận
tốc của cánh hoa anh đào rơi là 5 cm trên giây, sau đó bất ngờ cô bé chạy vụt đi và
Takagi đuổi theo cô, cô bé vui vẻ cười và hẹn năm sau cùng ngắm hoa anh đào đó chính
là việc chuyển cảnh trong Anime khác với trong tác phẩm. Bên cạnh đó việc chuyển cảnh
như vậy ở trong Anime giúp tiết kiệm thời gian, cũng như nó thể hiện rõ ý đồ của đạo
diễn ở trong Story board còn ở trong tác phẩm thì để chuyển cảnh tác giả hay miêu tả chi
tiết mọi khung cảnh xung quanh nên đôi lúc sẽ khiến cho tác phẩm có sự dài dịng nếu
khơng biết diễn đạt một cách khéo léo, sinh động.
3.2. Văn hóa đại chúng
3.2.1. Khái niệm về văn hóa đại chúng
Văn hố đại chúng hay còn được gọi là văn nghệ quần chúng là văn hóa bình dân, hay
văn hố bao gồm tổng thể các ý tưởng, quan điểm, thái độ, hành vi trên các hình ảnh,
phương tiện truyền thơng đại chúng, nằm trong xu thế phổ biến chủ đạo của một nền văn
hoá xác định. Nổi bật nhất ở đây ai cũng biết đến đó chính là văn hố đại chúng Nhật
Bản, Nhật từ lâu đời đã nổi tiếng về nền văn hoá đại chúng và văn hoá đại chúng ở Nhật
bao gồm như là: điện ảnh, ẩm thực, truyền hình, Anime, manga và âm nhạc tất cả đều
mang trong mình những nét truyền thống từ lâu đời.
Thay vì việc bị ảnh hưởng bởi các nền văn hoá khác của các nước như Mỹ hay Tây Âu
thì Nhật lại chọn một cách khác vừa bảo tồn được nền văn hố truyền thống, lại vừa có

thể tiếp thu được đó chính là Nhật đã hạn chế việc ảnh hưởng của các nền văn hố cũng
như tiếp thu, thích ứng với nền văn hố này để rồi biến nó thành những ngành cơng
nghiệp truyền thơng mang tính bản địa.
3.2.2. Cách truyền bá văn hố và yếu tố văn hoá trong hai tác phẩm
Ở Nhật có thể nói là minh chứng cho sự thành cơng về việc truyền bá yếu tố văn hoá.
Vậy tại sao văn hoá Nhật Bản lại được nhiều người biết đến vậy? Thì câu trả lời ở đây
chính là việc đó là các sản phẩm văn hoá Nhật hiện đại nhưng mang đậm tính truyền
thống trong hình thức. Khi xem phim ta sẽ thấy rõ được những nét văn hoá truyền thống
đó trong các tác phẩm điển hình như Anime, manga, tác phẩm văn học. Hơn nữa Anime
và manga là hai hình thức văn hố Nhật, được đón nhận rộng rãi trên toàn thế giới khi
người đọc và người xem đi vào thế giới của hai hình thức văn hố này ta sẽ cảm nhận rõ
19


ràng được văn hố Nhật từ việc tín ngưỡng Thần đạo, Kimono, các lễ hội truyền thống
hay cho đến tinh thần võ sĩ đạo của người Nhật. Cùng với đó là chính sách hỗ trợ của
chính phủ đối với việc giao lưu văn hoá Nhật Bản đối với các nước, hay việc tạo dựng,
thiết kế các địa danh trong Anime mà giống y hệt với đời thật. Chính vì những nỗ lực
khơng ngừng truyền bá văn hố như vậy đã khiến cho người trên tồn thế giới biết đến
văn hố đại chúng của Nhật và u thích, tìm kiếm về văn hoá Nhật.
Trong cả Your Name hay 5 Centimet trên giây đều có yếu tố văn hố truyền thống
nhất định. Ví dụ như trong 5 Centimet trên giây, yếu tố văn hố có trong tác phẩm được
Shinkai đưa vào là “ Mono no aware” - đây là khái niệm có trong văn hoá của Nhật, đây
là một khái niệm, một cụm từ rất khó để dịch sang bất cứ ngơn ngữ nào mà không làm
mất đi ý nghĩa gốc, ta có thể hiểu một cách khái quát là “cảm thấu về sự vơ thường”.
Tâm điểm văn hóa Nhật Bản là truyền thống trân trọng giá trị thể hiện qua nét đẹp, phảng
phất nỗi buồn thoáng qua của những khoảnh khắc trong cuộc đời, vì chúng lưu lại được
vẻ đẹp của của những thứ - mang tính nhất thời - đã, đang và sẽ qua đi, như sự luân hồi
của vạn vật trong tự nhiên, cứ lặp đi, lặp lại, và lặp lại mãi mãi. Khái niệm này còn bao
quát lên thời tiết, mùa màng, xã hội, con người và ngay cả các mối quan hệ giữa người

với nhau của nền văn hóa Nhật Bản, ám chỉ nên một sự đổi thay khơng ngừng, trơi đi của
thời gian. Cũng chính vì lẽ đó, họ trân trọng giá trị của từng khoảnh khắc, của từng vẻ
đẹp thấm đượm nỗi buồn nhẹ nhàng, vì chúng sẽ ln thay đổi, qua đi chóng vánh. Một
cảm xúc rất “Mono no aware”, làm day dứt “tâm hồn” (kokoro ở đây là bao gồm cả lý trí
lẫn con tim).“Mono no aware” khơng phải là điều gì đó mới mẻ, mà đã tồn tại ở nền văn
hóa, trong văn học và cả nghệ thuật thứ bảy của người Nhật từ rất lâu.
Hay trong Your name, tác phẩm này những nét văn hoá đặc trưng được đặc tả rõ nét hơn,
ông mạnh tay trong việc “thêu dệt” nét văn hóa của Nhật Bản vào tác phẩm, từ Thần đạo
(Shinto) cho đến phong tục, tập quán mang đậm nét truyền thống Nhật Bản của ngơi làng
vùng q cổ kính Itomori, và rất nhiều, phải nói là rất nhiều khung cảnh, hình ảnh mang ý
nghĩa ẩn dụ như sợi chỉ đỏ định mệnh, Tsukuyomi (thần mặt trăng, và cũng là thần của
tình yêu), ngay cả cái tên Taki (瀧) và họ của Mitsuha (宮水) cũng ám chỉ nên sự kết nối
giữa hai người. Và bạn có biết rằng, dải băng bện của Mitsuha cũng mang ý nghĩa nhất
định: phần giữa tượng trưng cho ngôi sao chổi, màu xanh tượng trưng cho cái hồ của ngôi
làng, và màu đỏ ngả cam tượng trưng cho thời khắc “Kataware-doki”….
TIỂU KẾT.
Văn hoá đại chúng giờ đã trở thành một phần của Nhật Bản, nó vươn ra thế giới nhờ
những sáng tạo nhưng nó vẫn giữ được nét truyền thống ở trong sự sáng tạo đó, cả hai tác
phẩm nói trên của Shinkai ít nhiều cũng mang dấu ấn về văn hoá khi đạo diễn một lần
nữa đã chứng tỏ tài năng của mình khi đưa yếu tố văn hố vào tác phẩm, mà khơng làm
mất đi cái hay, cái đẹp. Quả thực Shinkai là một phù thuỷ đầy tài nghệ.

20