Một số biện pháp hoàn thiện ông tác quản lý nhà nước về hoạt động thương mại trên đại bàn thị xã đông triều, tỉnh quảng ninh

B GIÁO DO
I HC BÁCH KHOA HÀ NI

PHM TH VÂN

MT S BIN PHÁP HỒN THIN CƠNG TÁC QUC
V HONG A BÀN TH U,
TNH QUNG NINH

LU
CHUYÊN NGÀNH QUN LÝ KINH T

HÀ NI - 2018

Tai ngay!!! Ban co the xoa dong chu nay!!! 17057205064911000000


B GIÁO DO
I HC BÁCH KHOA HÀ NI

PHM TH VÂN

MT S BIN PHÁP HỒN THIN CƠNG TÁC QUC
V HONG A BÀN TH U,
TNH QUNG NINH

Chuyên ngành: Qun lý kinh t
Mã s  tài:

LU QUN LÝ KINH T

NG DN KHOA HC: 

HÀ NI - 2018


L
Tôi xin cam đoan luận văn: “Một số biện pháp hồn thiện cơng tác quản lý
nhà nước về hoạt động thương mại trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng
Ninh” là cơng trình nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự
hƣớng dẫn khoa học của TS. Lê Hƣơng Lan.
Các số liệu, những kết luận nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này
trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
Quảng Ninh, ngày … tháng … năm 2018
Tác gi

Phm Th Vân

i


LI C
Sau một thời gian học tập, nghiên cứu và dƣới sự hƣớng dẫn tận tình của các
thầy giáo, cơ giáo Trƣờng Đại học Bách Khoa Hà Nội, luận văn thạc sỹ: “Một số
biện pháp hồn thiện cơng tác quản lý nhà nước về hoạt động thương mại trên địa
bàn thị xã Đơng Triều, tỉnh Quảng Ninh” đã đƣợc hồn thành.
Với lịng biết ơn sâu sắc, tơi xin chân thành cám ơn quý thầy cô giáo Viện
Kinh tế và Quản lý - Đại học Bách khoa Hà Nội, đặc biệt cơ giáo TS. Lê Hƣơng
Lan đã tận tình hƣớng dẫn chi tiết, tỉ mỉ, sâu sát động viên và chỉ bảo cho tơi trong
suốt q trình học tập, thực hiện và hồn thành luận văn của mình.
Tơi xin trân trọng cám ơn Ban lãnh đạo và đồng nghiệp tại Phòng Kinh tế,

các phịng bvan chun mơn, đơn vị thuộc Ủy ban nhân dân thị xã Đông Triều, tỉnh
Quảng Ninh đã tạo mọi điều kiện, giúp đỡ tôi trong suốt quá nghiên cứu để hồn
thành luận văn của mình.
Xin trân trọng cảm ơn!

ii


MC LC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT ......................................................................... vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... viii
DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................................ ix
PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1
CHƢƠNG 1: ...............................................................................................................5
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TİỄN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ
HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠİ ..................................................................................5
1.1. Một số khái nệm về quản lý nhà nƣớc .............................................................5
1.1.1. Khái niệm quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại ................................5
1.1.1.1. Khái niệm quản lý nhà nƣớc ..................................................................5
1.1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ..........................................6
1.1.1.3. Sự cần thiết của quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại .................................7
1.1.2. Vai trò, chức năng quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại ...................8
1.1.2.1. Vai trò quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại...............................8
1.1.2.2. Chức năng quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại ......................12
1.1.3. Hệ thống các cơ quan quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại .............................15
1.2. Nội dung quản lý nhà nƣớc hoạt động thƣơng mại địa phƣơng ....................16
1.2.1. Xây dựng và ban hành văn bản quản lý về thƣơng mại ..............................17

1.2.2. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch, các chƣơng trình, đề án về phát triển
thƣơng mại ............................................................................................................17
1.2.3. Tổ chức khảo sát, nghiên cứu thị trƣờng và xúc tiến thƣơng mại ..............17
1.2.4. Thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật, chủ trƣơng, chính
sách về thƣơng mại ...............................................................................................18
1.2.5. Tổ chức đăng ký kinh doanh thƣơng mại ...................................................18
1.3. Phƣơng pháp, công cụ quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại ..............18
1.3.1. Phƣơng pháp quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại .........................18
1.3.1.1. Phƣơng pháp hành chính ......................................................................18
1.3.1.2. Phƣơng pháp kinh tế ............................................................................20
1.3.1.3. Phƣơng pháp tuyên truyền, giáo dục....................................................21

iii


1.3.2. Công cụ quản lý chủ yếu của nhà nƣớc về thƣơng mại ..............................23
1.3.2.1. Nhà nƣớc quản lý hoạt động thƣơng mại bằng pháp luật ....................23
1.3.2.2. Nhà nƣớc quản lý hoạt động thƣơng mại bằng chính sách ..................23
1.3.2.3. Nhà nƣớc quản lý thƣơng mại bằng cơng cụ kế hoạch hóa .................23
1.3.2.4. Một số công cụ khác ............................................................................24
1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại .......................25
1.4.1. Các nhân tố thuộc đối tƣợng quản lý và môi trƣờng ..................................25
1.4.2. Các nhân tố thuộc bản thân chủ thể quản lý ...............................................27
1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc tại một số địa phƣơng ..................................28
1.5.1. Kinh nghiệm phát triển thƣơng mại của tỉnh Lạng Sơn..............................28
1.5.2. Kinh nghiệm hoạt động xúc tiến thƣơng mại của Thành phố Hồ Chí Minh
...............................................................................................................................30
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................32
CHƢƠNG 2: .............................................................................................................33
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ..........................................33

VỀ HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU,
TỈNH QUẢNG NINH ...............................................................................................33
2.1. Tổng quan về thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh .......................................33
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của thị xã Đơng Triều, tỉnh Quảng Ninh 33
2.1.2. Vị trí địa lý và địa hình, địa mạo.................................................................34
2.1.2.1. Ví trí địa lý ...........................................................................................34
2.1.2.2. Địa hình, địa mạo .................................................................................35
2.1.3. Du lịch và sản vật địa phƣơng .....................................................................35
2.1.4. Đặc điểm về kinh tế và hạ tầng xã hội ........................................................36
2.2. Tình hình hoạt động thƣơng mại trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng
Ninh .......................................................................................................................37
2.3. Thực trạng công tác quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại trên địa bàn
thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh .....................................................................44
2.3.1. Thực trạng xây dựng và ban hành văn bản quản lý thƣơng mại .................44
2.3.2. Xây dựng và thực hiện quy hoạch phát triển thƣơng mại ...........................46
2.3.3. Thực trạng tổ chức đăng ký kinh doanh thƣơng mại trên địa bàn thị xã ....48
2.3.4. Thực trạng khảo sát thị trƣờng, thu thập, xử lý thông tin và xúc tiến thƣơng
mại .........................................................................................................................49
2.3.5. Thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ
trƣơng, chính sách pháp luật về thƣơng mại trên địa bàn thị xã ...........................51

iv


2.4.1. Các nhân tố thuộc đối tƣợng quản lý và môi trƣờng ..................................54
2.4.1.1. Quy mô doanh nghiệp ..........................................................................54
2.4.1.2. Đầu tƣ xây dựng cơ bản phục vụ hoạt động thƣơng mại .....................56
2.4.1.3. Trình độ phát triển của thị trƣờng ........................................................60
2.4.2. Các nhân tố thuộc bản thân chủ thể quản lý ...............................................61
2.4.2.1. Cơ cấu hệ thống tổ chức cơ quan quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại ....61

2.4.2.2. Năng lực quản lý của cơ quan quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại .........62
2.4.2.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ công chức quản lý thương mại, đào tạo nguồn
nhân lực cho phát triển thương mại ......................................................................64
2.5. Đánh giá chung công tác quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trên địa bàn thị xã
Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ...............................................................................64
2.5.1. Những Kết quả đạt đƣợc .............................................................................64
2.5.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ......................................................66
2.5.2.1. Những tồn tại, hạn chế .........................................................................66
2.5.2.2 Nguyên nhân .........................................................................................67
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................69
CHƢƠNG 3: .............................................................................................................70
MỘT SỐ BİỆN PHÁP HỒN THİỆN CƠNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ
HOẠT ĐỘNG THƢƠNG MẠİ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐÔNG TRİỀU, TỈNH
QUẢNG NİNH .........................................................................................................70
3.1. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh
trong thời gian tới. .................................................................................................70
3.1.1. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội Thị xã Đơng Triều giai đoạn 2016 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 ...........................................................................70
3.1.1.1. Quan điểm phát triển : ..........................................................................70
3.1.1.2. Mục tiêu phát triển: ..............................................................................71
3.1.2. Định hƣớng phát triển thƣơng mại của thị xã Đông Triều, Quảng Ninh ....73
3.2. Một số biện pháp hồn thiện cơng tác quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng
mại trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh ..........................................75
3.2.1. Hồn thiện cơng tác xây dựng và ban hành văn bản quản lý thƣơng mại, cơ
chế, chính sách thƣơng mại ...................................................................................75
3.2.1.1. Căn cứ hình thành giải pháp ................................................................75
3.2.1.2. Mục tiêu của giải pháp .........................................................................75
3.2.1.3. Nội dung của giải pháp ........................................................................75
3.2.1.4. Điều kiện thực hiện giải pháp ..............................................................77
3.2.1.5. Kết quả dự kiến ....................................................................................77

v


3.2.2. Hồn thiện cơng cụ quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trên địa bàn thị xã ..78
3.2.2.1. Căn cứ hình thành giải pháp ................................................................78
3.2.2.2. Mục tiêu của giải pháp .........................................................................78
3.2.2.3. Nội dung của giải pháp ........................................................................78
3.2.2.4. Điều kiện thực hiện giải pháp ..............................................................81
3.2.2.5. Kết quả dự kiến ....................................................................................82
3.2.3. Nâng cao hiệu quả công tác thu thập, xử lý thông tin và xúc tiến thƣơng
mại .........................................................................................................................82
3.2.3.1. Căn cƣ hình thành giải pháp ................................................................82
3.2.3.2. Mục tiêu của giải pháp .........................................................................82
3.2.3.2. Nội dung của giải pháp ........................................................................82
3.2.3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp ..............................................................83
3.2.3.5. Kết quả dự kiến ....................................................................................83
3.2.4. Tăng cƣờng hoạt động kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện pháp luật về
thƣơng mại ............................................................................................................83
3.2.4.1. Căn cứ đề xuất giải pháp ......................................................................83
3.2.4.2. Mục tiêu của giải pháp .........................................................................84
3.2.4.3. Nội dung của giải pháp ........................................................................84
3.2.4.4. Điều kiện thực hiện giải pháp ..............................................................84
3.2.4.5. Kết quả dự kiến ....................................................................................85
3.2.5. Giải pháp về phát triển nguồn nhân lực ngành thương mại của thị xã......85
3.2.5.1. Căn cứ của giải pháp ............................................................................85
3.2.5.2. Mục tiêu của giải pháp .........................................................................86
3.2.5.3. Nội dung của giải pháp ........................................................................86
3.2.5.4. Điều kiện thực hiện giải pháp ..............................................................89
3.2.5.5. Kết quả dự kiến ....................................................................................89
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..........................................................................................90

KẾT LUẬN ...............................................................................................................91
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................93

vi


DANH MC T NG VIT TT
VIT TT

CH 

NĐ

Nghị định

NS

Ngân sách

NSNN

Ngân sách Nhà nƣớc

UBND

Ủy ban nhân dân

TT

Thông tƣ

TVGS

Tƣ vấn giám sát

TX

Thị xã

vii


DANH MC BNG BIU
Bảng 2.1: Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn thị xã ............................38
Bảng 2.2: Hiện trạng một số chợ trên địa bàn thị xã Đơng Triều tính đến tháng
12/2017 ......................................................................................................................41
Bảng 2.4: Một số văn bản ban hành về quản lý thƣơng mại năm 2015-2017 ..........44
Bảng 2.5 Một số quy hoạch bất cập trong phát triển siêu thị trên địa bàn thị xã ......47
Bảng 2.6: Tình hình đăng ký kinh doanh trên địa bàn thị xã ...................................48
Bảng 2.7: Một số vi phạm pháp luật về thƣơng mại trên địa bàn thị xã ...................53

viii


DANH MC HÌNH V
Hình 2.1: Sơ đồ vị trí và mối liên hệ vùng thị xã Đông Triều trong quy hoạch vùng
tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................................34
Hình 2.2: Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn thị xã Đông Triều.........39
Hình 2.3: Tình hình cấp chứng nhận đăng ký kinh doanh trên địa bàn thị xã giai
đoạn 2015 - 2017 .......................................................................................................48

ix


PHN M U
1. Tính cp thit c tài
Trong bối cảnh xây dựng nền kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ
nghĩa và tham gia hội nhập quốc tế sâu rộng nhƣ hiện nay của đất nƣớc ta, thƣơng
mại đóng một vai trị quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo,
giải quyết việc làm cho ngƣời lao động và nâng cao đời sống của nhân dân.
Trong những năm gần đây, trên địa bàn thị xã Đơng Triều, tỉnh Quảng Ninh,
hoạt động thƣơng mại có sự phát triển và mức tăng trƣởng mạnh mẽ. Các trung tâm
mua sắm đƣợc mở rộng với lƣợng hàng hoá phong phú, đa dạng, đáp ứng nhu cầu
mua sắm của nhân dân, nhƣ: Siêu thị điện máy xanh, siêu thị Thành Đồng, trung
tâm mua sắm Hapro Mạo Khê, siêu thị điện máy HaLi, Khu trung tâm thƣơng mại,
dịch vụ tổng hợp tại xã Bình Dƣơng, khu trung tâm thƣơng mại phía Bắc đƣờng
tránh, tại phƣờng Kim Sơn, Mạo Khê và các trung tâm thƣơng mại trong các khu đô
thị ... Có đƣợc sự phát triển mạnh mẽ đó trong hoạt động thƣơng mại trên địa bàn
thị xã xuất phát từ nền tảng vững vàng vốn có trong những năm qua của thị xã, từ
sự vào cuộc, quan tâm chỉ đạo của lãnh đạo các cấp, các ban ngành trên địa bàn thị
xã trong những năm qua.
Tuy nhiên, hoạt động thƣơng mại trên địa bàn thị xã bên cạnh đó cịn có
những tồn tại nhất định nhƣ: sự phân bố thị trƣờng cịn có sự bất hợp lý, tình trạng
cạnh tranh khơng lành mạnh, cịn tồn tại hàng hóa kém chất lƣợng, nguồn nhân lực
chất lƣợng cao phục vụ trong hoạt động thƣơng mại còn thiếu, … Một trong những
nguyên nhân cơ bản dẫn đến những tồn tại của hoạt động thƣơng mại trên địa bàn
thị xã trong thời gian qua là quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại còn tồn tại những vấn
đề, bất cập trong chủ trƣơng cũng nhƣ thực tế thực hiện.
Chính vì vậy, tìm ra những khó khăn, vƣớng mắc và đƣa ra những giải pháp
để khắc phục một cách triệt để nhất những tồn tại trong hoạt động thƣơng mại trên

địa bàn thị xã và đặc biệt là hồn thiện cơng tác quản lý nhà nƣớc về hoạt động
thƣơng mại chính là góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế thị xã Đơng Triều nói
riêng và thúc đẩy sự phát triển của tỉnh Quảng Ninh nói chung.
Trƣớc những yêu cầu phát triển mới của thị xã Đơng Triều, địi hỏi phải có
phƣơng hƣớng và giải pháp đồng bộ, hữu hiệu nhằm hồn thiện cơng tác quản lý

1


nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại trên địa bàn thị xã. Đồng thời với mong muốn
góp một phần sức lực nhỏ bé của mình vào cơng cuộc xây dựng và phát triển kinh tế
thị xã, tôi quyết định lựa chọn, nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp hoàn thiện
công tác quản lý nhà nước về hoạt động thương mại trên địa bàn thị xã Đông
Triều, tỉnh Quảng Ninh” để nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình.
2. Tng quan nghiên cu:
Một số cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài nhƣ sau:
Luận văn thạc sĩ của tác giả Hà Thái Sơn (2016), với tên đề tài: “Hoàn thiện
quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại nội địa trên địa bàn thành phố
Vinh”. Đề tài đã hệ thống hóa Cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với thƣơng
mại nội địa. Từ những tƣ liệu sơ cấp và thứ cấp đánh giá thực trạng quản lý nhà
nƣớc về thƣơng mại nội địa trên địa bàn TP. Vinh. Đồng thời, đề tài đã đề xuất giải
pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động thƣơng mại nội địa trên địa bàn
TP Vinh đến năm 2020.
Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thơm (2016), với tên đề tài:
“Hồn thiện cơng tác quản lý nhà nƣớc ngành thƣơng mại trên địa bàn tỉnh Đắk
Lắk” đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về nội dung công tác quản lý nhà nƣớc ngành
thƣơng mại; phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc ngành thƣơng mại
trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Từ đó, đề xuất các kiến nghị, giải pháp nhằm đạt đƣợc
các mục tiêu trong công tác quản lý nhà nƣớc ngành thƣơng mại trên địa bàn tỉnh
Đắk Lắk.

Tác giả Hoàng Minh Trung Kiên trong luận văn thạc sĩ (2015) với tên đề tài:
“Một số giải pháp phát triển thƣơng mại điện tử tại Thành phố Hạ Long”. Tác giả
đã hệ thống cơ sở lý luận tổng quan về thƣơng mại điện tử. Phân tích thực trạng
phát triển thƣơng mại điện tử tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Đồng thời,
tác giả đã đề xuất một số giải pháp phát triển thƣơng mại điện tử tại thành phố Hạ
Long.
Nhìn chung, các đề tài nghiên cứu nói trên đều đi vào nghiên cứu tại các địa
phƣơng khác nhau trong thời gian qua và đƣa ra giải pháp cho thời gian tới. Mỗi
nghiên cứu đều có những cách tiếp cận khác nhau, phạm vi nghiên cứu về không
gian và thời gian đều khác nhau. Tuy nhiên, theo nhƣ tìm hiểu của tác giả, chƣa có

2


đề tài nào nghiên cứu cụ thể nghiên cứu về công tác quản lý nhà nƣớc về hoạt động
thƣơng mại trên địa bàn thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
3. Mc tiêu nghiên cu
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn cụ thể nhƣ sau:
- Phân tích thực trạng cơng tác quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại
trên địa bàn thị xã Đông Triều tỉnh Quảng Ninh; rút ra những ƣu điểm, tồn tại và
nguyên nhân cơ bản của những tồn tại trong công tác công tác quản lý nhà nƣớc về
hoạt động thƣơng mại trên địa bàn.
- Nghiên cứu và đề xuất các biện pháp chủ yếu nhằm hồn thiện cơng tác
quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại trên địa bàn thị xã Đông Triều trong thời
gian tới.


Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý nhà nƣớc về hoạt
động thƣơng mại trên địa bàn thị xã Đông Triều tỉnh Quảng Ninh. Trên cơ sở
nghiên cứu và phân tích thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp hồn thiện

cơng tác quản lý nhà nƣớc về hoạt động thƣơng mại trên địa bàn thị xã Đông Triều,
Quảng Ninh.

- Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu thực tiễn quản lý nhà
nƣớc về hoạt động thƣơng mại của thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
- Phạm vi không gian: Đề tài đƣợc tiến hành nghiên cứu trên địa bàn thị xã
Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
- Phạm vi thời gian: Đề tài đƣợc tiến hành nghiên cứu trong phạm vi thời
gian 03 năm, từ năm 2014 - 2016.
u
Các phƣơng pháp nghiên cứu khoa học đƣợc sử dụng trong luận văn bao
gồm: Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp, phƣơng pháp so sánh, các phƣơng pháp
thống kê, chuyên gia.
6. Kt cu c tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung luận văn bao gồm 3 chƣơng:

3


- Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nhà nước về hoạt
động thương mại địa phương.
- Chương 2: Thực trạng công tác quản lý nhà nước về hoạt động thương
mại trên địa bàn thị xã Đông Triều, Quảng Ninh.
- Chương 3: Một số biện pháp hồn thiện cơng tác quản lý nhà nước về
hoạt động thương mại trên địa bàn thị xã Đông Triều, Quảng Ninh.

4




 LÝ LUN VÀ THN CÔNG TÁC QUN LÝ
C V HO
1.1. Mt s khái nm v quc
1.1.1. Khái nim quc v hoi
1.1.1.1. Khái niệm quản lý nhà nước
Quản lý nhà nƣớc (QLNN) là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính
quyền lực Nhà nƣớc và đƣợc sử dụng quyền lực Nhà nƣớc để điều chỉnh các quan
hệ xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời trên tất cả các lĩnh vực của đời sống
xã hội nhằm thoả mãn nhu cầu hợp pháp của con ngƣời, duy trì sự ổn định và phát
triển của xã hội.
Quản lý nhà nƣớc xuất hiện cùng với sự xuất hiện của Nhà nƣớc, là quản lý
công việc của Nhà nƣớc. Quản lý nhà nƣớc thay đổi phụ thuộc vào chế độ chính trị,
trình độ phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia qua các giai đoạn lịch sử. Ngày
nay, quản lý nhà nƣớc xét về mặt chức năng bao gồm hoạt động lập pháp của cơ
quan lập pháp, hoạt động hành chính của Chính phủ và hoạt động tƣ pháp của hệ
thống tƣ pháp.
Trong hệ thống xã hội, tồn tại rất nhiều chủ thể tham gia quản lý xã hội nhƣ:
Đảng, Nhà nƣớc, tổ chức chính trị xã hội, các đoàn thể nhân dân, các hiệp hội...
Trong hoạt động quản lý của các chủ thể khác nhau đó thì quản lý nhà nƣớc có
những điểm khác biệt.
Thứ nhất, chủ thể quản lý nhà nƣớc là các cơ quan trong bộ máy Nhà nƣớc
thực hiện chức năng lập pháp, hành pháp, tƣ pháp.
Thứ hai, đối tƣợng quản lý nhà nƣớc là toàn bộ dân cƣ và các tổ chức trong
phạm vi tác động quyền lực nhà nƣớc.
Thứ ba, vì tính đa dạng về lợi ích, hoạt động của các nhóm ngƣời trong xã
hội, quản lý nhà nƣớc diễn ra trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội: chính trị,
kinh tế, văn hố, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại giao nhằm thoả mãn nhu cầu
hợp pháp của nhân dân.

5

Thứ tư, quản lý nhà nƣớc mang tính quyền lực của nhà nƣớc, lấy pháp luật
làm công cụ quản lý chủ yếu nhằm duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội.
1.1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nước về thương mại
Quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại là một bộ phận hợp thành của quản lý nhà
nƣớc về kinh tế, đó là sự tác động có hƣớng đích, có tổ chức của hệ thống cơ quan
quản lý về thƣơng mại các cấp đến hệ thống bị quản lý thơng qua việc sử dụng các
cơng cụ và chính sách quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đặt ra trong điều kiện môi
trƣờng xác định.
QLNN về thƣơng mại phải nhằm đạt đƣợc mục tiêu cụ thể phù hợp với mục
tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn xác định.
QLNN về thƣơng mại bao giờ cũng là một quá trình thực hiện và phối hợp
bốn loại chức năng cơ bản: hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm sốt của các cơ
quan quản lý vĩ mơ về thƣơng mại các cấp.
Các cơ quan quản lý vĩ mô của nhà nƣớc về thƣơng mại là ngƣời ra quyết
định, ngƣời tổ chức, điều hành và tác động tới các doanh nghiệp, các tổ chức cá
nhân tiến hành hoạt động thƣơng mại trong phạm vi thị trƣờng cả nƣớc, thị trƣờng
từng địa phƣơng cũng nhƣ thị trƣờng ngoài nƣớc theo trách nhiệm phân công, phân
cấp quản lý.
Thực chất của QLNN về thƣơng mại là nhà nƣớc sử dụng quyền lực của
mình trong điều hành và quản lý thƣơng mại thơng qua việc ban hành và sử dụng
các công cụ kế hoạch hóa, chính sách, luật pháp và các quy định khác về thƣơng
mại để tác động tới các chủ thể ngƣời bán, ngƣời mua và các hoạt động, quan hệ
trao đổi trên thị trƣờng. Sự tác động của hệ thống QLNN về thƣơng mại đến đối
tƣợng trao đổi luôn đặt trong mối quan hệ với môi trƣờng cụ thể, nhằm đạt mục tiêu
đã xác định trong từng thời kỳ.
Quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại là cần thiết khách quan, một mặt do những
khuyết tật và hạn chế của cơ chế thị trƣờng gây nên, mặt khác do nhà nƣớc đóng vai
trị chủ đạo trong nền kinh tế, thể hiện ở việc định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội

nói chung, cũng nhƣ thƣơng mại nói riêng trong từng thời kỳ. Nhà nƣớc điều tiết,
can thiệp vào nền kinh tế thị trƣờng, vào các quan hệ thƣơng mại nhằm đảm bảo sự
ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định thị trƣờng giá cả, bảo vệ lợi ích của ngƣời tiêu dùng.

6


Ngày nay, trong nền kinh tế hiện đại, ở góc độ nhiều hay ít, hầu nhƣ đều áp
dụng mơ hình kinh tế hỗn hợp mà trong đó khơng thể thiếu vai trò quản lý của Nhà
nƣớc.
Một số tác giả nghiên cứu đã đƣa ra các khái niệm về quản lý nhà nƣớc về
thƣơng mại trên quan điểm và cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, có thể hiểu một
cách chung nhất về “Quản lý nhà nước về thương mại là quá trình thực hiện và
phối hợp các chức năng hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động
thương mại trên thị trường trong sự tác động của hệ thống quản lý đến hệ thống bị
quản lý nhằm đạt mục tiêu thông qua việc sử dụng các công cụ và chính sách quản
lý”.
Nhƣ vậy, quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại là một bộ phận của quản lý nhà
nƣớc về kinh tế và quản lý nói chung, là một dạng hoạt động phối hợp thực hiện
chức năng của hệ thống quản lý nhà nƣớc nhằm tác động có hiệu quả lên hệ thống
bị quản lý thông qua việc sử dụng hệ thống các phƣơng pháp, công cụ, biện pháp
quản lý nhằm đạt tới những mục tiêu chiến lƣợc trong từng thời kỳ.
1.1.1.3. Sự cần thiết của quản lý nhà nước về thương mại
Quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại trong nền kinh tế thị trƣờng là cần thiết
khách quan, do xuất phát từ những yếu tố sau:
- Một mặt, những khuyết tật của kinh tế và cơ chế thị trƣờng gây nên, do vậy,
nhà nƣớc phải thể hiện vai trò, trách nhiệm trong việc giảm thiểu những hạn chế đó.
Mặt khác, do nhà nƣớc đóng vai trị chủ đạo trong việc định hƣớng phát triển kinh
tế xã hội nói chung, cũng nhƣ kinh tế thƣơng mại nói riêng trong từng thời kỳ. Nhà
nƣớc phải là ngƣời điều tiết kinh tế và thị trƣờng, các quan hệ thƣơng mại bằng các

cơ chế chính sách khác nhau nhằm đảm bảo sự ổn định và tăng trƣởng kinh tế vĩ mô
theo mục tiêu đã xác định, ổn định thị trƣờng và giá cả, cải thiện, nâng cao mức
sống dân cƣ, thúc đẩy công bằng và tiến bộ xã hội.
- Do trong nền kinh tế thị trƣờng, bản thân nó có nhiều mâu thuẫn mà tự nó
khơng thể giải quyết hay tự điều chỉnh đƣợc (chăng hạn, mâu thuẫn giữa mua và
bán, xuất khẩu và nhập khẩu, giữa kinh doanh theo pháp luật và buôn bán, kinh
doanh trái phép, hàng giả hàng nhái, trốn lậu thuế,…). Trong những trƣờng hợp đó,
các chủ thể kinh doanh không thể tự giải quyết mâu thuẫn với nhau, mà cần thiết

7


phải có vai trị quản lý của nhà nƣớc băng các cơng cụ chính sách và pháp luật về
kinh tế, thƣơng mại mới giải quyết đƣợc.
- QLNN về thƣơng mại tạo ra sự thống nhất về thị trƣờng nội địa và quốc tế,
bảo đảm các điều kiện và yếu tố về môi trƣờng cần thiết, thuận lợi cho hoạt động
của các doanh nghiệp, cho sự thông suốt của lƣu thông hàng hóa, đảm bảo tính liên
tục của hoạt động trao đổi dịch vụ. Đồng thời, chỉ có sự quản lý thống nhất của nhà
nƣớc về kinh tế, thƣơng mại mới giúp cho việc khai thác thế mạnh của từng vùng,
từng địa phƣơng và phát huy lợi thế so sánh của quốc gia trong phát triển thƣơng
mại quốc tế.
- Ngày nay, trong quá trình mở cửa thị trƣờng và hội nhập kinh tế quốc tế,
các nƣớc đều tìm mọi cách để tận dụng cơ hội, vƣợt qua thách thức. Do vậy, vai trò
của QLNN về thƣơng mại cần phải đƣợc tăng cƣờng. Các quốc gia có xu hƣớng
liên kết, hợp tác trong QLNN về kinh tế thƣơng mại thể hiện ở việc xây dựng các
chính sách, luật pháp theo khn khổ hợp tác song phƣơng hoặc đa phƣơng, tôn
trọng và thực thi các điều ƣớc quốc tế, phối hợp, hỗ trợ nhau trong quản lý và kiểm
sốt bn bán để thúc đẩy thƣơng mại phát triển, hạn chế và ngăn chặn những tác
động tiêu cực của kinh tế thị trƣờng gây nên.
1.1.2. Vai trò, chquc v hoi

1.1.2.1. Vai trò quản lý nhà nước về hoạt động thương mại
Vai trò quản lý kinh tế của nhà nƣớc đã đƣợc khẳng định cả về lý luận và
thực tiễn. Trong lĩnh vực thƣơng mại nƣớc ta, vai trò quản lý của nhà nƣớc đƣợc thể
hiện trên các mặt sau đây:


Định hướng, hướng đẫn đối với các chủ thể thương mại (doanh nghiệp).
Vai trò định hƣớng, hƣớng dẫn của nhà nƣớc trong lĩnh vực thƣơng mại đƣợc

thể hiện thông qua các chiến lƣợc, quy hoạch, các chƣơng trình mục tiêu, các dự án,
kế hoạch và chính sách. Nhờ vậy, các doanh nghiệp mới có cơ sở để tính tốn, lựa
chọn các quyết định đầu tƣ và kinh doanh theo các ngành hàng, các nhóm sản phẩm
dịch vụ, theo phạm vi thị trƣờng và theo độ dài thời gian cũng nhƣ liên kết, liên
doanh với các đối tác một cách hợp lý.
Để giúp doanh nghiệp có định hƣớng đầu tƣ và kinh doanh đúng đắn, các
văn bản kế hoạch hố và chính sách thƣơng mại cũng nhƣ pháp luật của nhà nƣớc

8


cần phải minh bạch, rõ ràng, thống nhất và đồng bộ. Cần có sự hƣớng dẫn cụ thể
của các cơ quan quan lý nhà nƣớc để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các thơng tin
về chiến lƣợc, chính sách, quy hoạch, dự án, và thông hiểu các quyết định của nhà
nƣớc. Chất lƣợng của cơng cụ kế hoạch hố, chính sách và bộ máy tổ chức trong
quản lý nhà nƣớc về thƣơng mại đƣợc tăng cƣờng mới tạo niềm tin, sự n tâm cho
các doanh nghiệp trong tính tốn, quyết định phƣơng án đầu tƣ, sản xuất kinh
doanh.


Tạo lập môi trường kinh doanh cho các doanh nghiệp.

Môi trƣờng thƣơng mại và cạnh tranh phụ thuộc rất nhiều vào chính sách,

luật pháp và thủ tục hành chính. Các thơng tin về kế hoạch hoá thƣơng mại nếu bị
thiên lệch trong quá trình phổ biến cho các doanh nghiệp, các quy định chính sách
nếu phân biệt đối xử sẽ bóp méo cạnh tranh, thủ tục hành chính rƣờm rà, khung khổ
pháp lý nếu không đầy dủ, đồng bộ, nhất quán và minh bạch sẽ gây trở ngại cho
thƣơng mại trên nhiều mặt, dẫn đến cả tổn thất về vật chất, tài chính và tinh thần,
văn hoá. Do vậy quản lý nhà nƣớc đóng vai trị rất quan trọng trong việc tạo lập, cải
thiện môi trƣờng kinh doanh, nhất là trong điều kiện mơi trƣờng kinh doanh ln có
sự vận động biến đổi không ngừng.
Nhà nƣớc tạo lập và cải thiện môi trƣờng kinh doanh cho các doanh nghiệp
thông qua khai thông các quan hệ thƣơng mại, làm thơng thống sự giao lƣu hàng
hoá trong nƣớc và quốc tế, nhờ thiết lập khung khổ pháp lý đầy đủ hơn, đồng bộ
hơn, tiến bộ hơn và thuận lợi hơn trong lĩnh vực thƣơng mại bao gồm các quy định
pháp luật, các chính sách, ký kết các hiệp định, thực hiện các cam kết mở cửa thị
trƣờng và hội nhập quốc tế.
Nhà nƣớc vừa là ngƣời ban hành các chính sách, các quy định, vừa là ngƣời
chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện nhằm đƣa chúng vào thực tiễn cuộc sống của các
doanh nghiệp. Trong q trình đó, nhà nƣớc đã sử dụng quyền lực, sứ mạng và khả
năng của mình để kiến tạo mơi trƣờng kinh doanh. Nếu môi trƣờng kinh doanh phù
hợp, nghĩa là có sự đồng thuận, thống nhất giữa nhà nƣớc và doanh nghiệp, chính
phủ trong trƣờng hợp này đã ủng hộ thị trƣờng, tơn trọng và phát huy tính hiệu quả
của thị trƣờng.

9