Gia đình việt nam cẩm nang

1



HỘI ĐỒNG CHỈ ĐẠO XUẤT BẢN
Chủ tịch Hội đồng
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
TRẦN THANH LÂM
Phó Chủ tịch Hội đồng
Giám đốc - Tổng Biên tập
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
PHẠM MINH TUẤN
Thành viên
NGUYỄN HOÀI ANH
PHẠM THỊ THINH
NGUYỄN ĐỨC TÀI
TỐNG VĂN THANH

2


4



LỜI NHÀ XUẤT BẢN
Gia đình là đơn vị nhỏ nhất cấu thành nên một
xã hội hồn chỉnh và có tác động rất lớn đến việc
xây dựng xã hội. Gia đình đồng hành với mỗi người
từ khi mới lọt lòng cho đến khi trưởng thành, là nơi

tạo dựng ước mơ, lưu giữ những giá trị nhân văn,
mang lại hạnh phúc cũng như là điểm tựa cho mỗi
người trong cuộc sống.
Theo chiều dài lịch sử, gia đình Việt Nam đã hình
thành nên những giá trị tốt đẹp, quý báu như tình
yêu quê hương, đất nước, yêu thương đùm bọc
lẫn nhau, thủy chung, hiếu nghĩa, hiếu học, cần
cù, sáng tạo,… Những truyền thống q báu đó
được các gia đình Việt Nam giữ gìn, vun đắp và
phát huy, góp phần xây dựng nên bản sắc văn
hóa dân tộc. Trong bối cảnh chịu nhiều tác động
của tồn cầu hóa và kinh tế thị trường, hơn nhân
và gia đình Việt Nam trải qua nhiều biến chuyển
quan trọng, từ gia đình truyền thống chuyển sang
gia đình hiện đại với những đặc điểm mới, phù hợp
với lối sống, tư duy cơng nghiệp hóa và sự phát
triển của kinh tế thị trường. Bên cạnh những yếu
tố tích cực, quan điểm, lối sống và hành vi ứng xử
của mỗi cá nhân cũng chịu những tác động tiêu
cực, ảnh hưởng đến những giá trị truyền thống tốt
đẹp của gia đình Việt Nam.
5


Nhằm giúp các gia đình, nhất là các gia đình
trẻ, giải quyết các vấn đề xảy ra trong cuộc sống
hôn nhân, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
phối hợp với Viện Tâm lý học và Truyền thông
xuất bản cuốn sách Cẩm nang gia đình Việt,
do PGS.TS. Nguyễn Thị Phương Hoa và TS. Nguyễn

Thị Chính biên soạn. Cuốn sách được các chuyên
gia tâm lý chia sẻ thông qua 5 chủ đề với 55 câu
chuyện nhỏ hằng ngày bằng những hình ảnh sinh
động, hấp dẫn về các vấn đề như việc kết hơn,
quyết định sinh con, chăm sóc con cái, cách giải
quyết những khó khăn trong cuộc sống gia đình,…
từ đó giúp gia đình hạnh phúc, giúp các thành
viên gắn kết với nhau hơn.
Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.
Tháng 4 năm 2022
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT

6


LỜI GIỚI THIỆU
Gia đình là mơi trường xã hội hóa quan trọng
bậc nhất của mỗi cá nhân, bởi đây là nhóm xã hội
đầu tiên và gắn bó suốt đời của mỗi người, là mơi
trường chính yếu hình thành nên nhân cách và cá
tính của mỗi đứa trẻ. Tại gia đình, trẻ được ni
dưỡng, chăm sóc và được dạy bảo những điều
đầu tiên, sơ đẳng để làm người. Ở tuổi ấu thơ, gia
đình là cả thế giới, cha mẹ là những thần tượng
của trẻ.
Nhưng hành trình ni dạy con là cả một hành
trình dài, đầy những băn khoăn, trăn trở cùng
nhiều thử thách, khó khăn, địi hỏi sự kiên trì, lịng
u thương, sự thấu hiểu và kiến thức hiểu biết
của chính các bậc phụ huynh.

Với đặc trưng văn hóa người Việt, bất kỳ người
làm cha, làm mẹ nào cũng có những trải nghiệm
ít nhiều ảnh hưởng đến cách ni dạy con cái sau
này. Chúng ta có thể ni dạy con cái theo cách
giáo dục của cha mẹ mình, có người lại dùng
phương pháp giáo dục hoàn toàn ngược lại với
cha mẹ mình để dạy con. Có người lại trao cho
con những thứ mà mình chưa bao giờ có được
như một kiểu bù đắp những mất mát của bản
thân. Có người lại ứng dụng những kinh nghiệm
của “hotmom” hay những phương pháp giáo dục
của nước ngồi… Nhưng những phương pháp
này đều có thể chưa hồn tồn phù hợp với con
cái của mình.
7


Hiểu được điều đó, với mong muốn giúp bố mẹ
Việt giảm bớt những khó khăn, gánh nặng trong
hành trình giáo dục con trở thành những con người
trưởng thành, hạnh phúc và thành công, Viện Tâm lý
học và Truyền thông giới thiệu cuốn sách Cẩm nang
gia đình Việt.
Sự khác biệt lớn nhất của Cẩm nang gia đình Việt
với những cuốn sách, tài liệu khác là cuốn sách
nhỏ này được viết bằng những chia sẻ, ghi chú
tỉ mỉ dưới góc nhìn của những chuyên gia tâm lý
với những quan sát về văn hóa và trải nghiệm cá
nhân trong việc xây dựng đời sống hơn nhân, gia
đình và ni dạy con.

Cuốn sách chứa đựng những câu chuyện nhỏ
hằng ngày, giúp người đọc hình dung ra những
biểu hiện cụ thể, những diễn biến cảm xúc, hành
vi cụ thể và những mẩu đối thoại hay những xáo
trộn trong sinh hoạt gia đình hằng ngày mà người
làm cha, làm mẹ phải đối diện.
55 câu chuyện nhỏ trình bày trong cuốn sách là 55
câu chuyện về đời sống hơn nhân, gia đình thường
gặp trong nhiều gia đình Việt, được chia thành 5
nhóm chủ đề chính, cuốn sách là bản đồ chỉ dẫn
bố mẹ cách vượt qua từ những xung đột giữa vợ
chồng, những bối rối khi chuẩn bị đón đứa con đầu
tiên, đến những khó khăn, hoang mang trong q
trình ni dạy con trưởng thành… Qua đó, vun đắp
một gia đình an tồn và u thương.
Tháng 4 năm 2022
CÁC TÁC GIẢ

8


“MỘT CỘNG MỘT

LỚN HƠN

9

HAI”

10


1. Kết hơn và tâm thế trở thành cha mẹ
Tình yêu song hành cùng tuổi trẻ như những
bông hoa đào cần mùa xuân để bung nở rực rỡ.
Yêu thương sẽ làm nảy sinh nhu cầu gắn bó giữa
các cá nhân, vì vậy các bạn trẻ thường sẽ quyết
định đi tới hơn nhân sau vài tháng hay vài năm gắn
bó, thương yêu nhau. Một trong những lý do khiến
cho các bạn trẻ đi nhanh tới hôn nhân hơn là việc
họ mong muốn trở thành cha mẹ để cùng nhau
sinh ra và chăm sóc những đứa con. Những đứa
trẻ được sinh ra từ những cặp đơi đủ trưởng thành,
đủ tình u thương và đủ ý thức về trách nhiệm
làm cha, làm mẹ sẽ có nhiều cơ hội được lớn lên
trong tình thương yêu, được chăm sóc đúng cách
để trưởng thành và hạnh phúc.

Trước khi sinh con, các bậc cha mẹ
hãy yêu thương lẫn nhau,
u thương chính mình và ý thức
đầy đủ về trách nhiệm
với những đứa con.

11


Anh ấy thật
giỏi giang!

Sao lúc nào
cơ ấy cũng
cau có nhỉ?
Lúc u nhau
cơ ấy dễ thương
lắm mà...

Làm sao đây!?!
Mình chưa muốn ràng buộc
hơn nhân. Nhưng cơ ấy muốn
giữ đứa bé.
Thơi thì kết hơn vậy!

Cơ ấy thật
xinh đẹp!

Hóa ra anh ấy
là người ích kỷ,
chỉ nghĩ cho
bản thân, sao
mình khơng
nhận ra sớm
hơn nhỉ?

Em nghĩ chúng ta nên chia tay.
Anh không tôn trọng em chút
nào. Em sẽ ni con!

Tùy em!

Mình khơng cịn một mình!
Mình sẽ phải mạnh mẽ cho cả hai mẹ con!

12


2. Con cái - gánh nặng hay hạnh phúc?

Trở thành cha mẹ là một “sự nghiệp” thiêng
liêng nhưng cũng đầy thách thức đối với cả
những người có kế hoạch từ trước cũng như
những người bị động. Em bé ra đời khiến cho
nhu cầu tiếp nối thế hệ, nhu cầu có quan hệ
tình thân, sự yêu thương của các gia đình
được thỏa nguyện, nhưng đồng thời cũng
tạo ra một áp lực khơng nhỏ đến kinh tế, thời
gian sinh hoạt, các thói quen trước đây của
gia đình. Bởi vậy, khi quyết định sinh con, người
làm bố, làm mẹ đã bắt đầu một quyết định
hệ trọng trong cuộc đời mà ở đó họ cần có sự
sẵn sàng đối mặt với một loạt những sự biến
đổi trong cuộc sống bên ngồi (cơng việc,
mối quan hệ...) đến những thay đổi bên trong
(mối quan tâm, kiến thức, kỹ năng...).

Khi quyết định sinh con là khi bạn
quyết định trở thành một con người với
sự can đảm, rộng lượng, hy sinh và cố gắng
nhiều hơn những gì bạn đang có.

13


Ngày cầu hôn

Ngày kết hôn

Chúng ta cố gắng
Một lần nữa anh nhé!

Đã 3 năm rồi, Khơng biết
lần này có được khơng?

Cái cục nợ này,
đến bao giờ mới
hết làm mình khổ đây!?!

KhOa
HIẾM
MuỘN

Con là cục cưng chứ,
khó khăn lắm mình
mới có được đấy!

14


3. Mẹ bầu vui vẻ

Hành trình làm mẹ bắt đầu từ trước khi đứa trẻ
được sinh ra. Ngay từ khi trong bụng mẹ, đời sống
của thai nhi đã chịu ảnh hưởng rất nhiều từ tâm lý,
hành vi của người mẹ. Lúc này, người mẹ hít thở,
ngủ, nghỉ như thế nào, ăn, uống, đi lại, tâm trạng
ra sao đều có thể ảnh hưởng tới thai nhi. Bởi vậy,
các chuyên gia khuyên rằng người mẹ cần có chế
độ dinh dưỡng và sinh hoạt tốt về cả thể chất lẫn
tinh thần để tạo điều kiện cho con mình phát triển
khỏe mạnh, bình an. Nhưng, đơi khi chính vì u
cầu “tốt cho con” mà người mẹ cũng bị áp lực và
gặp khó khăn khi đột ngột phải thay đổi thói quen,
lối sống của mình. Do đó, mẹ bầu cần có một kế
hoạch để thích nghi dần với sứ mệnh của mình và
thực hiện sứ mệnh đó một cách thoải mái nhất.

Cuộc đời mỗi người sẽ khơng có q
nhiều lần trải nghiệm q trình thai nghén.
Bởi vậy, hãy tạo nên một hình ảnh mẹ bầu
vui vẻ và để quá trình ấy trở thành những
ký ức đẹp đẽ nhất trong cuộc đời.

15


Chị mấy tháng rồi?
Con đầu hay con dạ?
Cháu trai hay cháu gái?
Chị theo bác sĩ nào?
Dự kiến sinh ở đâu?

Ôi em có được 3 tháng rồi
mà em bỡ ngỡ quá.

Chắc em lần đầu có em bé hả?
Chị lần thứ ba rồi đây, bé này
bị nhỡ. Em thấy khơng, em cịn có
chồng đưa đi khám. Ơng chồng
chị thì đứa đầu lần nào cũng đi
cùng, Lần hai thì thi thoảng, Giờ
thì chị tồn đi một mình thơi!

Ơi, chị ơi, từ lúc có bầu đến giờ
em nghén quá! Gần tới ngày sinh
rồi mà em ăn khơng nổi. Đã thế mẹ
chồng cịn cứ mua các thể loại
tẩm bổ. Bắt em ăn để cháu bà
còn khỏe mạnh.

Cịn chị, Khơng ai biết chị có bầu mấy tháng.
Chị ngồi đọc sách, thi thoảng mỉm cười và
ăn chút trái cây mang theo. Trong đầu chị
chẳng có câu hỏi gì cũng chẳng có gì để
chia sẻ.
Chị cảm thấy vui vì sự có mặt của con và
muốn cả hai cùng vui vẻ, khỏe mạnh.

16

4. Khi bố thường xuyên vắng nhà
Áp lực công việc, lo lắng để chu cấp đầy đủ
cho gia đình khiến các ông bố, bà mẹ dành ngày
càng nhiều thời gian ở cơ quan, xí nghiệp, đi cơng
tác, hay gặp gỡ đối tác, đồng nghiệp. Đặc biệt là
những ông bố! Với khối thời gian ít ỏi... bố thường
xun vắng nhà. Hình ảnh người phụ nữ ngủ gật
chờ chồng bên mâm cơm nguội ngắt ngày càng
trở nên phổ biến trong các gia đình Việt. Nhiều ơng
bố chỉ coi về nhà là để nghỉ ngơi, đọc báo, xem
tivi, ăn tối, mà quên mất trách nhiệm làm chồng,
làm cha, quên mất mình là một phần quan trọng,
khơng thể tách rời của gia đình, góp phần quan
trọng làm cho vợ mình hạnh phúc, ni dạy con
cái khôn lớn, trưởng thành.

Hãy hạn chế sự vắng mặt của người cha
ở gia đình và hãy nhớ tài chính là
không thể thiếu nhưng không đủ để
xây dựng một gia đình hạnh phúc.

17


Anh đã nói em đừng chờ cơm,
ăn trước đi, anh có việc gặp
khách hàng, anh ăn tối rồi.

Vâng!

Em à...

Anh bận rộn cũng là lo cho
gia đình chúng ta thơi mà em.
Đừng có giận mà con nó buồn.

Em biết anh lo cho gia đình, nhưng
cả tuần rồi anh khơng về ăn tối,
em ăn không nổi, lo cho sức khỏe
của anh.

18