Bài giảng Lý thuyết và kỹ thuật phân tích dịch sinh học

Đại học Quốc gia Hà Nội
Khoa Y Dược

Lý thuyết và kỹ thuật
phân tích dịch sinh học

BM Hóa dược và Kiểm nghiệm thuốc


Học phần

• Tên học phần: Lý thuyết và kỹ thuật phân tích dịch sinh học
• Học phần : Bắt buộc
• Thời lượng: 3 tín chỉ = 2 lý thuyết + 1 thực hành
• Đối tượng: Sinh viên ngành dược học năm thứ 5

• Bộ mơn phụ trách: Hóa dược và Kiểm nghiệm thuốc
• Bộ mơn phối hợp: Y dược học cơ sở

2


Giảng viên

STT

Họ và tên

1

TS. Nguyễn Thị Thanh Bình

2

TS. Nguyễn Hữu Tùng

3

ThS. Dương Hải Thuận

4

TS. Vũ Thị Thơm

5

BS. Nguyễn Thị Thúy Mậu

Địa chỉ liên hệ
BM Hóa dược và Kiểm nghiệm thuốc

BM Y dược học cơ sở

3


Kiến thức cơ bản

Trong học phần
“Lý thuyết và kỹ thuật phân tích dịch sinh học”

cần vận dụng những kiến thức thuộc
các lĩnh vực nào?

4


Nội dung
Bài

Tên bài giảng

Lý thuyết

Số giờ TC

Giảng viên

30

1

Tổng quan về dịch sinh học và
phân tích dịch sinh học

3

Nguyễn Thị Thanh Bình

2

Một số phương pháp phân tích dịch
sinh học cơ bản và nâng cao

3

Vũ Thị Thơm

3

Phân tích dịch ối

3

Vũ Thị Thơm

4

Phân tích nước tiểu

3

Dương Hải Thuận

5

Phân tích máu

3

Dương Hải Thuận

6

Phân tích dịch não tủy

3

Nguyễn Thị Thanh Bình

7

Phân tích hoạt dịch

3

Nguyễn Thị Thanh Bình

8

Phân tích tinh dịch và dịch âm đạo

3

Nguyễn Hữu Tùng

9

Phân tích dịch cặn

3

Nguyễn Hữu Tùng

10

Phân tích dịch màng tim, dịch màng
phổi, dịch màng bụng

3

Nguyễn Hữu Tùng
5


Nội dung
Bài

Tên bài giảng
Thực hành

Số giờ TC

Giảng viên

15
Dương Hải Thuận

Giới thiệu hệ thống phịng thí nghiệm
11
phân tích dịch sinh học

2,5

Xét nghiệm các thơng số sinh hóa
trong máu và nước tiểu

2,5

Dương Hải Thuận

2,5

Dương Hải Thuận

12

13 Quan sát hình thái tế bào máu
Ứng dụng kỹ thuật ELISA trong phân
14
tích dịch sinh học
15 Phân tích thuốc trong dịch sinh học

2,5
5

Vũ Thị Thơm

Vũ Thị Thơm

Nguyễn Thị Thúy Mậu

Nguyễn Hữu Tùng

6


Tài liệu
* Tài liệu học tập
1

Bài giảng và/hoặc handout do giảng viên cung cấp

2

Susan King Strasinger, Marjorie Schaub Di Lorenzo. Urinalysis and body
fluids. 5th edition. F. A. Davis Company, 2008

* Tài liệu tham khảo
1

Lillian Mundt, Kristy Shanahan. Graff's Textbook of Urinalysis and Body

Fluids. 3th edition. LWW, 2015
2

David G. Watson. Pharmaceutical analysis: A textbook for Pharmacy
Students and Pharmaceutical Chemists. Churchil Livingstone, 1999

3

Josheph Chamberlain. The analysis of drugs in biological fluids, Second

edition. CRC Press, 1995
7


Tài liệu

8


Yêu cầu

• Sinh viên đi học đầy đủ, đúng giờ, chuẩn bị bài tốt.
• Sinh viên vắng thực hành có lý do phải thực hành bù.
• Nếu vắng thực hành khơng có lý do hoặc vắng có lý do nhưng khơng
thực hành bù thì điểm kiểm tra đánh giá thường xun là 0 điểm.
• Sinh viên có điểm kiểm tra đánh giá thường xuyên và/hoặc điểm kiểm tra
– đánh giá định kỳ là 0 thì khơng được tham dự kiểm tra đánh giá cuối kỳ.

9


Kiểm tra – đánh giá
• Kiểm tra đánh giá thường xuyên - Tuần 5-11
Điểm trung bình các bài thực tập.
Trọng số: 20%
• Kiểm tra – đánh giá định kỳ - Tuần 5-8
Bài kiểm tra 45 phút hoặc báo cáo, thuyết trình
Trọng số: 20%
• Kiểm tra đánh giá cuối kỳ - Theo lịch phòng ĐT
Bài kiểm tra 90 phút

Trọng số: 60%
10


Kiểm tra – đánh giá
Báo cáo, thuyết trình
 Chủ đề:
1. Phân tích hoạt dịch
Vai trị, thành phần, tính chất, cách lấy mẫu, đối tượng và các

phương pháp phân tích,...
2. Các bệnh về khớp
Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị,...
3. Ứng dụng phổ hồng ngoại trong phân tích dịch sinh học
4. Phân tích thuốc trong dịch sinh học
11


Kiểm tra – đánh giá
Báo cáo, thuyết trình
 Yêu cầu:
1. Bài báo cáo chuyên đề: MW, 10 trang A4 cỡ chữ 12-13, normal
2. Slide trình chiếu: 20-30 slide

3. Thuyết trình: 20-25 phút + trả lời câu hỏi

12

Kiểm tra – đánh giá
Báo cáo, thuyết trình

 Nhóm
• Báo cáo chun đề

:

4

• Slide trình chiếu

:

2

• Thuyết trình

:

2

• Làm việc tích cực

:

1

• Hỏi đáp hay

:

1

• Hành vi, thái độ

:

-1 -> -10

 Cá nhân

13


Đại học Quốc gia Hà Nội
Khoa Y Dược

Tổng quan
về dịch sinh học và
phân tích dịch sinh học
Nguyễn Thị Thanh Bình


Mục tiêu
• Trình bày khái niệm, thành phần dịch sinh học
• Phân loại dịch sinh học
• Phân tích vai trị của từng loại dịch sinh học trong cơ thể

• Dự đoán các thay đổi bất thường của dịch sinh học trong

trường hợp bệnh lý
• Trình bày khái niệm, mục đích của phân tích dịch sinh học

• Phân loại các phương pháp phân tích dịch sinh học
• Lựa chọn loại xét nghiệm cho trường hợp cụ thể

15


 Dịch sinh học
• Khái niệm
• Phân loại
• Vai trị
• Thành phần

 Phân tích dịch sinh học
• Khái niệm
• Mục đích
• Phương pháp
• Quy trình

16


Dịch sinh học
 Khái niệm
• Dịch sinh học (body fluid): nước trong cơ thể và các chất hòa

tan/phân tán trong đó (solutes)

 Phân loại
• Theo vị trí so với màng tế bào:
- Dịch nội bào
- Dịch ngoại bào = dịch kẽ + huyết tương
• Theo vị trí trong cơ thể: nước tiểu, dịch ối, dịch não tủy, hoạt
dịch,...
17


Dịch sinh học
 Vai trị
• Sinh vật đơn bào lấy thức
ăn và thải các chất chuyển

hóa trực tiếp ra ngồi mơi
trường xung quanh chúng
• Ở sinh vật đa bào, TB cũng

cần được cung cấp chất dinh
dưỡng và đào thải các chất
chuyển hóa. Tuy nhiên phần
lớn các TB lại khơng tiếp xúc
trực tiếp với mơi trường bên
ngồi

18


Dịch sinh học
 Vai trị

• Dịch sinh học:
- Là dung mơi hịa tan/phân tán các chất
- Là nơi diễn ra sự trao đổi chất của các TB trong cơ thể: cung cấp oxi,
chất dinh dưỡng, lấy đi carbonic, các chất chuyển hóa
- Vận chuyển các chất truyền tin hóa học nhằm phối hợp hoạt động
giữa các tế bào
- Vận chuyển hormon đến mơ đích
- Vận chuyển các kháng thể và các tế bào miễn dịch

19


Dịch sinh học
 Vai trị
• Dịch sinh học:
- Là mơi trường cho nhiều phản ứng chuyển hóa xảy ra
- Là hệ đệm, góp phần duy trì pH ổn định
- Tham gia điều hòa thân nhiệt
- Là lớp đệm bảo vệ các cơ quan (dịch não tủy, dịch ối,...)
- Là chất bơi trơn (dịch khớp, dịch tiêu hóa,...)

- ...

20