bài giảng lý thuyết tài chính tiền tệ chương 1 lý thuyết tài chính tiền tệ - ths. trần thùy linh

MƠN H C
LÝ THUY T TÀI CHÍNH
TI N T
Gi ng viên: Th.s Tr n Thùy Linh
B môn Kinh t - ĐH Thăng Long

Website:
/>
1


N I DUNG
• Chương I: Đ i cương v tài chính và ti n t
• Chương II: T ng quan v h th ng tài chính
• Chương III: Th trư ng tài chính
• Chương IV: Các t ch c tài chính trung gian
• Chương V: M t s v n ñ cơ b n v lãi su t
• Chương VI: L m phát và ti n t

2


M C TIÊU MƠN H C
• Cung c p nh ng ki n th c lý thuy t cơ b n v
các v n ñ thu c lĩnh v c tài chính, ti n t
• C p nh t các ki n th c th c t liên quan ñ n mơn
h c
• Hư ng d n sinh viên cách ti p c n, nghiên c u
và trình bày m t v n ñ th c t

3

TÀI LI U THAM KH O
• Giáo trình “Lý thuy t Tài chính-Ti n t ” ; Trư ng Đ i h c Kinh t
Qu c dân, Khoa Ngân Hàng- Tài Chính
• Lý thuy t Tài chính-Ti n t , GS.TS Dương Th Bình Minh-TS. S
Đình Thành, Trư ng Đ i h c Kinh t TP. HCM, Khoa Tài chính Nhà
nư c, NXB Th ng Kê
• Giáo trình “Lý thuy t Tài chính-Ti n t ”, PGS.TS Lê Văn T -TS.
Nguy n Văn Hà
• Ti n và ho t đ ng ngân hàng, Lê Vinh Danh, NXB Chính tr Qu c
Gia
• The Economics of Money, Banking and Financial Markets, Frederic
S. Mishkin

4


CHƯƠNG I
Đ I CƯƠNG V TÀI CHÍNHTI N T
N i dung chính:
• Gi i thi u các khái ni m: ti n t , tài chính
• B n ch t c a ti n t và tài chính
• Ch c năng c a ti n t và tài chính

5


1.1 B n ch t c a ti n t
1.1.1 Khái quát s ra ñ i c a ti n t

• G n li n v i s ra đ i và phát tri n c a n n kinh t hàng hố
Trong n n kinh t khơng có ti n:
• Ph m vi và nhu c u trao đ i h p, n n kinh t t cung t c p,
trao đ i tr c ti p H-H’
• Ph m vi và nhu c u trao ñ i m r ng: trao đ i thơng qua v t
trung gian H-v t trung gian-H’
Trong n n kinh t có ti n:
• Ti n ra đ i giúp q trình trao ñ i hàng hoá và d ch v d
dàng và nhanh chóng hơn: H-Ti n-H’
6


1.1.2 B n ch t c a ti n t
• Quan ñi m v ti n t theo nghĩa r ng hay h p ph thu c
vào trình đ phát tri n kinh t và ti n t c a m i nư c
• Ti n là v t ngang giá chung làm phương ti n ñ trao ñ i
hàng hoá, d ch v và thanh toán các kho n n
• Theo Mishkin: Ti n t là b t c cái gì đư c ch p nh n
chung trong vi c thanh tốn đ nh n hàng hố, d ch v
ho c trong vi c tr n

7


1.2 Ch c năng c a ti n
1.2.1 Đơn v ño lư ng giá tr
• Ti n ñư c dùng ñ ño lư ng giá tr c a các hàng hóa
và d ch v trư c khi th c hi n trao đ i
• Ví d : Xét n n kinh t có 3 hàng hóa A, B và C
– N n kinh t trao ñ i hi n v t, c n có 3 m c giá v i 3

đơn v tính khác nhau
Giá c a hàng A tính b ng hàng hóa B
Giá c a hàng hóa A tính b ng hàng hóa C
Giá c a hàng hóa B tính b ng hàng hóa C

– N u n n kinh t có ti n, cũng c n có 3 m c giá
nhưng có chung m t đơn v tính là ti n t .
8


1.2.1 Đơn v đo lư ng giá tr
• Trư ng h p t ng quát: n n kinh t có n hàng hóa
– Trong n n kinh t trao đ i hi n v t s giá c c n bi t
là n(n-1)/2
– Trong n n kinh t có ti n: s giá c c n bi t là n
• Đ i v i n n kinh t vĩ mô: GDP đư c bi u th b ng ti n
có th so sánh, ñáng giá hi u qu c a n n kinh t
• Đ i v i cơng tác k toán: t t c các tài s n c a DN ñ u
ñư c ño lư ng b ng 1 ñơn v duy nh t là ti n t
9


1.2.2 Phương ti n trao đ i
• Ti n làm phương ti n trao ñ i khi ñư c dùng đ mua
hàng hóa, d ch v ho c thanh tốn các kho n n
• Gi m b t các chi phí cho q trình giao d ch
• Kh c ph c ñư c các như c ñi m c a q trình trao đ i
tr c ti p: trùng kh p nhu c u trao ñ i, th i gian trao đ i
và khơng gian trao đ i.
• Tách r i q trình bán và q trình mua

Ti n đư c coi là “th d u bôi trơn” giúp n n kinh t
ho t đ ng trơi ch y hơn.
10


1.2.3 Phương ti n c t tr giá tr
• Ti n là nơi ch a s c mua hàng hoá trong m t th i
gian nh t đ nh
• Tách r i th i gian t lúc có thu nh p đ n lúc tiêu
dùng
• Ti n khơng ph i là tài s n duy nh t có ch c năng
này nhưng ti n là tài s n có tính thanh kho n cao
nh t.

11


1.3 Các hình thái c a ti n t
1.3.1 Ti n hàng hố (hố t )
Đ c đi m c a ti n b ng hàng hố
• Ph thu c vào ñ c ñi m c th c a các dân t c khác nhau và
các th i ñ i khác nhau.
• Thư ng là nh ng v t d ng quan tr ng hay nh ng ñ c s n
quý hi m: gia súc, da thú, v c quý, chè, mu i...

12


1.3 Các hình thái c a ti n t
1.3.1 Ti n hàng hố (hố t )

Như c đi m:
• Khó phân chia, ví d như gia súc
• N u có th chia nh l i khó b o qu n, ví d như các d ng
ch t l ng
C n tìm ra m t lo i ti n t kh c ph c ñư c nh ng như c
ñi m trên. Đó là ti n b ng kim lo i .

13


1.3.2 Ti n b ng kim lo i
• Ban đ u, các kim lo i bình thư ng như đ ng, chì
• Các kim lo i q đư c s d ng làm ti n như vàng, b c.
• Cu i cùng, vai trị ti n t đư c c đ nh

vàng

• Vàng có nh ng đ c tính ưu vi t:
– Có tính đ ng nh t r t cao
bi u hi n giá c

thu t l i trong vi c đo lư ng,

– D phân chia mà khơng nh hư ng đ n giá tr v n có
– D mang theo
– Thu n ti n trong vi c th c hi n ch c năng c t tr giá tr
c a ti n
14

1.3.3 Ti n gi y (gi y b c ngân hàng)
• Ban đ u:
- nh ng t gi y b c ngân hàng là nh ng d u hi u đ i di n
cho vàng có trong lưu thơng.
- Gi y b c ñư c t do chuy n sang vàng
• Sau đó:
- Ti n gi y phát hành nhi u hơn lư ng vàng
- Ti n khơng đư c t do chuy n sang vàng
- Ti n gi y tr thành ph bi n do tính thu n ti n trong
vi c làm phương ti n trao ñ i hàng hoá
15


1.3.4 Ti n ghi s
• Là nh ng kho n ti n g i không kỳ h n

ngân hàng

(ti n g i có th phát hành séc)

• ưu đi m
- Gi m b t nh ng chi phí v lưu thơng ti n m t
- Nhanh chóng và thu n ti n cho các ñ i tư ng tham gia
thanh tốn qua NH
- B o đ m an tồn và h n ch nh ng hi n tư ng tiêu c c
(các ho t ñ ng c a n n kinh t ng m)
- T o ñi u ki n thu n l i cho NHTƯ trong vi c qu n lý và
ñi u ti t lư ng ti n cung ng
16

1.4 Đo lư ng ti n t
1.4.1 Kh i ti n t M1
• Đây là kh i ti n t theo nghĩa h p nh t
• Bao g m nh ng phương ti n ch p nh n ngay trong trao
đ i hàng hố mà khơng ph i qua m t bư c chuy n đ i
nào.
• M1 bao g m:
- Ti n đang lưu hành g m tồn b ti n m t do NHTƯ
phát hành, đang lưu thơng ngồi h th ng NH
- Ti n g i khơng kỳ h n

NHTM
17


1.4.2 Kh i ti n t M2
• M2 bao g m:

- Lư

ng ti n M1
- Ti n g i ti t ki m

các NHTM

1.4.3 Kh i ti n t M3
• M3 bao g m:

- Lư

ng ti n M2
- Ti n g i có kỳ h n

NHTM

1.4.4 Kh i ti n t L
- L bao g m:
- Lư ng ti n M3
- Ch ng t có giá có tính thanh kho n cao: ch ng ch
ti n g i, thương phi u, tín phi u, trái phi u
18


1.5 Ch đ ti n t
• Ch đ ti n t là hình th c t ch c lưu thơng ti n t c a
m t qu c gia, ñư c quy đ nh b ng lu t pháp.
• Ch ñ ti n t bao g m các y u t sau:
- B n v ti n t
- Đơn v ti n t
- Cơng c trao đ i

19


1.5.1 Ch đ song b n v
• Đ ng ti n c a m t qu c gia ñư c xác ñ nh b ng m t
tr ng lư ng c ñ nh c a hai kim lo i, thư ng là vàng và
b c.
• Ví d :

- Năm 1792, M 1 đơla vàng = 1,603 g vàng rịng
1 đơla b c = 24,06 g b c rịng
• Quy lu t Gresham:
“Ti n x u ñu i ti n t t ra kh i lưu thông”

20


1.5.2 Ch đ b n v ti n vàng
• Đ ng ti n c a m t nư c ñư c ñ m b o b ng m t tr ng
lư ng vàng nh t ñ nh theo pháp lu t.
• Nh ng y u t c n thi t c a ch ñ b n v ti n vàng:
- Nhà nư c khơng h n ch vi c đúc ti n vàng
- Ti n gi y qu c gia ñư c nhà nư c xác ñ nh b ng m t
tr ng lư ng vàng nh t ñ nh
- Ti n gi y ñư c t do chuy n ñ i ra vàng theo t l ñã
quy ñ nh
- Ti n vàng đư c lưu thơng khơng h n ch
21


1.5.3 Ch đ b n v vàng th i
• Ti n t qu c gia ñư c xác ñ nh b ng m t tr ng lư ng
vàng c ñ nh
• Vàng đư c đúc thành th i mà khơng đúc thành ti n
• Vàng khơng lưu thơng trong n n kinh t mà dùng làm
phương ti n thanh toán qu c t
• Ti n đư c chuy n sang vàng nhưng ph i v i m t s
lư ng ti n gi y nh t đ nh, ít nh t ph i tương ñương
m t th i vàng

22


1.5.4 Ch đ b n v vàng h i đối
• Ti n gi y qu c gia khơng đư c tr c ti p
chuy n ñ i ra vàng, mu n đ i ra vàng ph i
thơng qua m t ngo i t
• Ngo i t ph i đư c t do chuy n đ i ra vàng
như đơla M , b ng Anh...

23


1.5.5 Ch đ b n v ngo i t
• Đơn v ti n t qu c gia ñư c xác ñ nh b ng ñơn v ti n
t c a nư c ngồi (ngo i t ).
• Ch đ này ph bi n t năm 1944 ñ n 1971 v i 2 đ c
đi m:
- Đơla M có th chuy n sang vàng theo t l :
35 đơla = 1 ounce vàng
- Theo hi p ñ nh qu c t , NHTƯ các nư c duy trì t giá
c đ nh ñ ng n i t so v i ñ ng đơla M
24


1.5.6 Ch ñ b n v ti n gi y khơng chuy n
đ i ra vàng
• Ti n gi y khơng th t do chuy n đ i ra vàng.
• Vàng ch đư c dùng đ thanh tốn các kho n n qu c

t .
• Giá tr th c t c a ñ ng ti n các nư c ph thu c vào
s c mua.

25